„Chrześcijanin wobec władzy świeckiej” ks. Jan Załęski
Rz. 13,1-7
Krytyka tekstu – nie będę jej omawiała, bo są to nikłe różnice w treści ;)
Autentyczność tekstu
· dopiero w XX wieku zaczęto podważać autentyczność tego tekstu, np. A Pallis w 1920r. utrzymywał, że wiersze te zostały włączone do tekstu, dopiero po 133r.
· twierdzono, że fragment ten, mógł być napisany nawet ok. II wieku -> jest to tzw. hipoteza interpolacji
· Jednakże znaczna większość autorów opowiada się za Pawłowym autorstwem tego fragmentu
Kontekst literacki:
Stanowiska podważające autorstwo pawłowe:
· E. Barnikol – nauka o tym, że „wszelka władza pochodzi od Boga” nie mogła pochodzić od Pawła, ani z czasów Pawła
· Kallas – myśl o relacji Kościół –państwo jest obca Pawłowi i w żadnym ze swoich listów Paweł jej nie podejmuje. Te 7 wierszy jest samodzielną jednostką, całkowicie niezależną od kontekstu, fragment ten przerywa typowo synoptyczną parenezę rozdziału, jest on sprzeczny z podstawowym ideami pawłowymi – wniosek: Ten fragment został napisany później
· O’Neill – fragment ten nie jest Pawłowy, ani stylistycznie, ani terminologicznie
· W. Munro – twierdzi, że ten fragment to dodatek redakcyjny
· Głównym argumentem teorii o samodzielnej jednostce, jest brak jego powiązania z kontekstem poprzedzającym i następującym !
· 2 stanowiska; fragment ten to:
- samodzielna jednostka napisana przez Pawła
- napisany znacznie później fragment, który ktoś włączył do listu (hipoteza interpolacji)
· Webster – po przeanalizowaniu 9 różnych terminów użytych w tym fragmencie, stwierdził, że wspomniany tekst jest przedpawłowego pochodzenia
· Dysharmonia od strony treści z kontekstem poprzedzającym i następującym jako główny argument podważający autorstwo pawłowe
· Fragment ten nie był cytowany nigdzie, przed 180r.
Stanowiska potwierdzająca autorstwo Pawłowe – powiązanie z kontekstem stylistyczne i treściowe:
· U. Wilckens – w tekście są tylko nieliczne niepawłowe słowa. Wg niego Paweł sam sformułował ten fragment, a niektóre nieco niezwykłe terminy to zapożyczenie z tradycji, bądź z administracyjno-prawnego języka
· Te kilka terminów nie może przesądzić o nieautentyczności, bo pozostałe terminy są typowe dla Pawła !
· Zarzut jakoby ten tekst, kłócił się od strony treściowej z kontekstem poprzedzającym i następującym, gdzie mowa jest o miłości – nie jest całkiem słuszny, ponieważ w 12 rozdziale, czyli części parenetycznej mamy zachętę do układania dobrych stosunków ze wszystkimi, czyli także z władzami, wezwanie do rezygnacji z zemsty –> zachęta do miłości także względem władzy
· Argument, że fragment ten nie pochodził od Pawła, bo autor nie podjął tematu posłuszeństwa władzy w żadnym z pozostałych pism, też nie jest słuszny. Argumentacja:
- jeśli uznamy za pawłowe – Listy Pasterskie, to zarzut ten nie ma racji bytu, ponieważ ta tematyka, pojawia się w tych listach
- jeśli nie uznamy autorstwa pawłowego tych listów, to czy słuszna jest zasada einmal –keinmal (jeśli coś występuje raz, to nie ma to racji bytu)?
Odpowiedź: Właśnie dlatego, że nigdzie indziej Paweł nie podejmuje tej tematyki, wypadałoby zająć się nią właśnie w liście skierowanym do chrześcijan żyjących w stolicy imperium (centralna siedziba władzy)
· Należy wziąć też pod uwagę, kontekst eschatologiczny – Zanim nadejdzie, królestwo Chrystusa, chrześcijanin powinien żyć tak jak na chrześcijanina przystało, czyli także darzyć szacunkiem władze świeckie
· Zarzut, że fragment ten nie był cytowany przed 180r. nie jest słuszny, możemy tylko powiedzieć, że fragment ten nie był cytowany w całości, czy dosłownie
Wniosek:
Po przeprowadzeniu dokładnej analizy tego fragmentu, wolno przyjąć, że fragment ten znajduje się we właściwym kontekście i że autorem jest Paweł
Kontekst historyczny i Sitz im Leben:
· Paweł znał sytuację polityczną, społeczną i ekonomiczną wspólnot chrześcijańskich w Rzymie
Powody napisania:
· Zdaniem niektórych uczonych fragment ten jest ostrzeżeniem przed współpracą z żydowskim ruchem oporu przeciw władzy rzymskiej
· Apostoł był świadom, że niektóre tendencje np. oczekiwanie na bliski koniec świata, mogły prowadzić do przekonania chrześcijan o tym, że skoro ich ojczyzna jest w Niebie, to nie warto zajmować się tym co ziemskie, a więc także problemem posłuszeństwa władzy świeckiej
· Okazję do napisania listu stanowić mogły, także protesty ludności rzymskiej przeciw nakładanym podatkom, Paweł mógł napisać ten fragment po to, by załagodzić tą wzajemną wrogość, aby nie doszło z powodu podatków do dalszych prześladowań, stąd zachęta do posłuszeństwa, władzy rzymskiej
· Paweł był Żydem, mógł więc pozostawać pod wpływem nauki ST o tym, że jedynym władcą świata jest Jahwe, Bóg, który sprawuje władzę nad całym światem, poprzez wybranych ludzi (głowy rodów, pokoleń, starsi Izraela, królowie). Dotyczy to także władców pogańskich; w apokaliptyce żydowskiej istnieje przekonanie, że wszelka władza pochodzi od Boga
Interpretacja:
Wezwanie do posłuszeństwa władzy świeckiej:
· Każdy człowiek ma być poddany władzy
· gr. eksousia – władza – 2 interpretacje:
- moce anielskie, duchowe, kryjące się za władzami ludzkimi (np. Dibelius)
- władza ludzka (wielka ilość uczonych)
· Kontekst (Rz. 13,1-3) nie sprzyja angelologicznej interpretacji. Akcentowanie przez Pawła, że wszelka władza od Boga pochodzi byłaby zbędna, a nawet banalna. Stąd w tym fragmencie eksousia oznacza władzę typowo ludzką
· W Rz. chodzi o władzę ustanowioną przez Boga, która całą moc czerpie z Boga
· Chodzi tu nie o władzę najwyższą (cesarz Neron), ale o różnych reprezentantów władzy – urzędników, sprawujących władzę w jej imieniu, ponieważ termin eksousia jest użyty tutaj w liczbie mnogiej i bez rodzajnika
· Proponowane tłumaczenie (Rz. 13,1a): „Każdy niech się podda władzom, które są nad nim”
Argumentacja teologiczna:
· Bezwzględność wezwania do posłuszeństwa władzy
- uzasadnienie negatywne: „Nie ma bowiem władzy, która by nie pochodziła od Boga”
- uzasadnienie pozytywne: „A te które są zostały ustanowione przez Boga”
· Gdyby chrześcijanie nie byli posłuszni władzy, bardzo szybko doszłoby do anarchii i pewnego skompromitowania chrześcijaństwa wobec świata
· Termin władza w l.mn. i bez rodzajnika może odnosić się do wszystkich władców, wszystkich czasów
· Apostoł chciał pokazać na tle konkretnej sytuacji historycznej, że każda ludzka władza pochodzi w tym znaczeniu od Boga, że mieści się w planach Bożych i jako taka może służyć dobru i zbawieniu ludzi, choć w sposób wiadomy tylko Bogu
· Św. Paweł ma tu na myśli władzę w „stanie czystym” a nie jej nadużywanie (zakładał, że rządzący są w stanie ocenić co jest dobre a co złe)
· Nie wykluczone, że Paweł chciał przypomnieć o tym, że w „pełni czasów” nie będzie już uprzywilejowanej sytuacji ludu wybranego i stąd też władze żydowskie utraciły swoją uprzywilejowaną pozycję w historii zbawienia
· Uniwersalizm zbawienia – w nowej rzeczywistości, w sytuacji odkupionej ludzkości, nie ma już potrzeby rozróżniania pomiędzy władzą żydowską i pogańską, bowiem każda władza w jakimś sensie pochodzi od Boga
· Paweł w (Rz. 13,2), twierdzi, że kto sprzeciwia się władzy, w konsekwencji, sprzeciwia się decyzji Boga, od którego pochodzi ostateczna władza i w ten sposób ściągnie na siebie wyrok; kara w sensie kary przyszłej, eschatologicznej
· Wymierzającym karę jest władza ludzka, która działa w imieniu Boga (bo wszelka władza od Boga pochodzi)
· Kto sprzeciwia się władzy, sprzeciwia się decyzji Boga, Ci którzy się przeciwstawiają, wezmą na siebie odpowiednią karę
Teologiczne uzasadnienie obowiązków władz i podwładnych:
· Władze nie są postrachem dla dobrego czynu, lecz dla złego
· Orygenes – „Zatem jest rzeczą oczywistą, że w dniu sądu również na podstawie ludzkich praw zyska pochwałę od Boga ten, kto w niczym nie przekroczył ustanowionych praw”
· Dla chrześcijanina nawet kara może być nagrodą; władza może odebrać mu życie, ale przez to może być przyczyną udzielenia mu wiecznej chwały
· Władza jest narzędziem Boga; jest w służbie Boga dla dobra człowieka
· Władza ma możliwość karania złych uczynków – nie bez powodu nosi miecz (nie jest to rozumiane jako kara śmierci)
· Wymierzającym karę jest władza ludzka, ale działa ona w imieniu Boga, którego gniew ujawnia się już teraz, ale ostatecznie ujawni się na sądzie ostatecznym
· Chrześcijanin powinien poddać się władzy nie tylko ze względu na gniew, ale także ze względu na sumienie
· Propozycja tłumaczenia (Rz. 13,3-5): „Rządzący nie są postrachem dla dobrego czynu, lecz dla złego. Jeżeli chcesz nie bać się władzy, czyń dobrze, a otrzymasz od niej pochwałę. Jest ona bowiem w służbie Boga, dla twojego dobra. Jeżeli jednak czynisz zło, lękaj się albowiem nie bez powodu nosi miecz. Jest ona bowiem w służbie Boga, wymierzając gniew źle czyniącemu. Dlatego z konieczności trzeba być poddanym nie tylko ze względu na gniew, lecz i ze względu na sumienie.”
Konkretne przykłady realizacji wezwania do posłuszeństwa władzy:
· Płacenie podatków (argument przeciwko rozumieniu władzy jako siły anielskiej, trudno bowiem płacić podatek takim władzom)
· Propozycja tłumaczenia (Rz. 13,6-7): „z tego też powodu płacicie podatki, są bowiem sługami Boga, ci którzy z gorliwością się tym zajmują. Oddajcie wszystkim ich należności: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu bojaźń – bojaźń.”
Zakończenie - podsumowanie:
· Tekst Pawła jako autentyczna wypowiedź, znajdująca się we właściwym kontekście i we właściwym miejscu
· Rozumienie władzy jako władzy ziemskiej
· Każda władza mieści się w planach Bożych
· Miecz nie oznacza kary śmierci, jest to symbol władzy
· Odwołanie się do Boga jako ostatecznej instancji, dla której należy być poddanym ludzkiej władzy
myszka949