199811_obiecujacy_pomysl.pdf

-2b Ð pobudzajcy komrki

guza do prezentacji antygenw na po-

wierzchni, co czyni je wraýliwymi na

ataki uk¸adu odpornoæciowego. (Zasto-

sowanie tych ærodkw nie wyklucza si«

wzajemnie Ð firma Ribi przeprowadza

badania kliniczne oceniajce korzyæci

¸cznego ich podawania.)

Najwi«ksze przeprowadzone dotych-

czas badania szczepionki przeciwnowo-

tworowej nie mia¸y niestety charakteru

naukowego. Wed¸ug doniesieÄ w ubie-

g¸ym roku ponad 50 tys. ludzi w Chi-

nach otrzyma¸o zastrzyk z kang lai te,

wycigu z nasion ¸zawicy ogrodowej

( Coix lacryma-jobi ), co zaaprobowa¸ rzd

w ramach leczenia raka p¸uc, wtroby

i ýo¸dka.

Jest za wczeænie, by przewidzie, czy

medycyna potrafi ãnauczyÓ organizm,

jak ma walczy skutecznie z samym

sob. Wydaje si« jednak, ýe moýe ona

zaoferowa coæ bardziej finezyjnego

niý naæwietlanie, toksyczne leki czy

operacja.

W. Wayt Gibbs

HOLOGRAFIA

gramy wykazuj tendencj« do utraty za-

pisu. Innymi s¸owy, odczytywanie holo-

gramu przyspiesza degradacj« zawar-

tych w nim danych. Hologram powstaje,

gdy dwa promienie lasera Ð z ktrych

jeden niesie informacj« Ð interferuj ze

sob. Powsta¸y wzr interferencyjny jest

zapami«tywany pod postaci pola elek-

trycznego w odpowiednio czu¸ym ma-

teriale Ð na przyk¸ad niobku litu z nie-

wielk domieszk innego metalu. W

celu odczytania hologram jest oæwietla-

ny pojedynczym promieniem lasera.

PromieÄ ulega dyfrakcji, tworzc wzr,

ktry odpowiada zapami«tanej infor-

macji, jednoczeænie powoduje jednak

ãwymazywanieÓ zapisu z hologramu.

Cho inýynierowie eksperymento-

wali, wykonujc na wiele sposobw ho-

logramy, tak by by¸y bardziej trwa¸e,

wszystkie one maj powaýne ogranicze-

nia. Jedna z technik wymaga, aby ma-

teria¸ przechowujcy zapis by¸ ogrze-

wany, inna Ð stosowania laserw wiel-

kiej mocy itp.

Grupa naukowcw z Caltech doko-

na¸a odkrycia, ktre ich zdaniem pozwo-

li w znacznie bardziej dogodny sposb

tworzy nieulotne hologramy. Karsten

Buse, Ali Adibi i Demetri Psaltis og¸osi-

li w jednym z czerwcowych numerw

Nature , ýe zastosowali do swoich badaÄ

specjalne cienkie kryszta¸y niobku litu

ze æladowymi iloæciami ýelaza i manga-

nu. Pobudzane rýnymi rodzajami pro-

mieniowania atomy tych domieszek

uwalniaj elektrony, ktre mog by wy-

chwycone przez pobliskie atomy albo

ýelaza, albo manganu, co prowadzi do

powstania pola elektrycznego tworz-

cego hologram. Atom ýelaza uwalnia

elektron pod wp¸ywem æwiat¸a ultrafio-

letowego lub czerwonego, atom manga-

nu natomiast Ð tylko ultrafioletu.

Badaczom uda¸o si« w sposb trwa¸y

zapisywa dane w krysztale dzi«ki

oæwietlaniu go æwiat¸em ultrafioletowym

(nie z lasera) w tej samej chwili, gdy dwa

czerwone promienie laserowe tworzy¸y

hologram. Ultrafiolet pobudza¸ atomy

obu domieszek do uwalniania elektro-

nw. Wzr hologramu utrwala¸ si« dzi«-

ki temu zarwno w atomach ýelaza, jak

i manganu Ð pomimo niewraýliwoæci

tych ostatnich na æwiat¸o czerwone.

Po zakoÄczeniu zapisu æwiat¸o ultra-

fioletowe zosta¸o wy¸czone. Hologram

da¸ si« odczyta oæwietlony wy¸cznie

czerwonym æwiat¸em lasera. åwiat¸o to

nie wzbudza atomw manganu, ktre

wymagaj w tym celu ultrafioletu, prze-

chowuj wi«c one nie zmieniony zapis.

(Sygna¸ æwietlny od atomw ýelaza s¸ab¸

podczas odczytu, tak jak si« tego spo-

dziewano, ale atomw manganu by¸o

wystarczajco wiele, by zapami«tany

hologram dostatecznie d¸ugo pozosta-

wa¸ wyrany.) Ponowne oæwietlenie ul-

trafioletem umoýliwi¸o zapisanie kolej-

nego trwa¸ego hologramu.

To doæwiadczenie jest ãkrokiem w

kierunku skonstruowania praktyczne-

go urzdzenia do zapisu holograficzne-

goÓ Ð twierdzi Hans Coufal z IBM Al-

maden Research Center, zajmujcy si«

t sam dziedzin. Dodaje jednak, ýe

urzdzenie przeznaczone do masowej

sprzedaýy b«dzie wymaga¸o materia-

¸w czu¸ych na s¸absze æwiat¸o. Lam-

bertus Hesselink ze Stanford Universi-

ty powtpiewa natomiast, czy technika

grupy Psaltisa spe¸ni pok¸adane w niej

nadzieje, gdy zostan przeprowadzone

eksperymenty z uýyciem kryszta¸w ta-

kiej gruboæci, ktra pozwoli na przecho-

wywanie uýytecznych iloæci danych.

Psaltis broni jednak swojej Ð czekajcej

na opatentowaie Ð techniki, twierdzc,

ýe pod wieloma wzgl«dami juý jest ona

odpowiednia dla komercyjnych pami«-

ci typu zapisÐodczyt, chociaý liczy na jej

ulepszenie. Kryszta¸y domieszkowane

dwoma pierwiastkami, ktrych badacze

Caltech uýyli w swoim eksperymencie,

wykonywano w Europie 20 lat temu.

Z teorii wynika, ýe dzi«ki lepszym krysz-

ta¸om moýliwa b«dzie stokrotna popra-

wa wydajnoæci Ð twierdzi Psaltis, ktry

ca¸y czas pracuje nad nowymi wersjami

kryszta¸w. Wed¸ug niego szczeglnie

interesujce wydaj si« te domieszkowa-

ne cezem, a nie ýelazem. Jeæli ma racj«,

by moýe kryszta¸y naprawd« odegraj

w przysz¸oæci szczegln rol«, jak chc

zwolennicy New Age.

nia ogromnych iloæci danych do-

pinguje badaczy do poszukiwa-

nia nowych rodzajw pami«ci. Jednym

z obiecujcych pomys¸w Ð znanym od

lat siedemdziesitych Ð jest uýycie do te-

go hologramw: ãzamroýonychÓ wzo-

rw interferencyjnych utworzonych za

pomoc lasera. Kostka odpowiedniego

materia¸u wielkoæci ziarna fasoli mog¸aby

przechowywa hologramy odpowiada-

jce miliardom bitw, w dodatku oferu-

jc znacznie wi«ksz g«stoæ upakowania

informacji niý obecne urzdzenia do za-

pisu danych. Bardzo duýa szybkoæ od-

czytu danych z hologramu jest jego kolej-

n zalet. Niestety, technika hologra-

ficzna nie osign«¸a jak dotd poziomu

umoýliwiajcego jej komercyjne zasto-

sowanie. Dzi«ki badaniom prowadzo-

nym ostatnio w California Institute of

Technology sytuacja moýe si« jednak

wkrtce zmieni.

Nad technik holograficzn ciýy ca-

¸y czas jej najpowaýniejsza wada: holo-

ULEPSZON PAMI¢ holograficzn

moýna uzyska dzi«ki domieszkowaniu

rýnymi metalami kryszta¸w niobku litu

(przezroczysty prostopad¸oæcian) .

Tim Beardsley

22 å WIAT N AUKI Listopad 1998

u ktrych czerniak zaatakowa¸ juý

uk¸ad limfatyczny. Poddani testowi

chorzy otrzymaj albo uprzednio na-

æwietlone komrki czerniaka, albo in-

terferon

Obiecujcy pomys¸

Pojawia si« nadzieja

na przechowywanie informacji

w hologramach

R osnca potrzeba magazynowa-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: