Co zniszczy Ziemię.doc

Jak to się wszystko skończy? Niektórzy uważają, że odejdziemy z wielkim hukiem, inni przewidują powolne zbliżanie się do nieuchronnego końca, optymiści są przekonani, że pokonamy trudności, przekształcając się drogą ewolucji w inny gatunek.

Według Sir Martina Reesa, autora książki „Our Final Century” (Nasze ostatnie stulecie), królewskiego astronoma i profesora kosmologii i astrofizyki w Cambridge, ludzie mają jedynie 50 proc. szans na przetrwanie XXI wieku bez poważniejszych komplikacji.

Jakie są więc największe zagrożenia dla ludzkości? Dziesięciu naukowców odpowiada na to pytanie. Po każdej wypowiedzi oceniamy dane zagrożenie pod dwoma względami: jakie jest prawdopodobieństwo, że wystąpi ono w ciągu najbliższych 70 lat oraz jaka jest skala zagrożenia ludzkości jako całości (w skali od 1 – ledwo zauważalny wpływ na nasze życie do 10 – wyginięcie rasy ludzkiej).

Zmiana klimatu

Nick Brooks – samodzielny pracownik naukowy w Tyndall Centre for Climate Change Research w Uniwersytecie Wschodniej Anglii:

Jest całkiem prawdopodobne, że do końca tego wieku ilość gazów cieplarnianych podwoi się i średnia temperatura na świecie podniesie się przynajmniej o dwa stopnie Celsjusza. Na Ziemi będzie cieplej niż kiedykolwiek przedtem w ciągu ostatnich 1,5 miliona lat. Według najbardziej niekorzystnego scenariusza może to spowodować całkowitą zmianę klimatu w wielu obszarach na świecie. To zaś może doprowadzić do wystąpienia niedoboru pożywienia w skali globalnej i załamywania się istniejących systemów społecznych na wielką skalę, co spowoduje masowe migracje i konflikty związane z dostępem do surowców. Nie sądzę, aby zmiana klimatu okazała się dla ludzkości  śmiertelnym ciosem, ale z całą pewnością może przyczynić się do wielkiej destrukcji.

Podniesienie się temperatury o więcej niż dwa stopnie Celsjusza (poziom uważany przez Unię Europejską za niebezpieczny) w ciągu najbliższych 70 lat:

·         Prawdopodobieństwo duże. Skala zagrożenia: 6

Obumieranie komórek

Reinhard Stindl – doktor medycyny na Uniwersytecie Wiedeńskim:

Każdy gatunek ma swój „zegar ewolucyjny” odliczający czas do momentu jego nieuchronnego wymarcia. Na końcu chromosomów każdego zwierzęcia są osłony zwane telomerami. Bez nich nasze chromosomy byłyby niestabilne.

Kiedy komórka dzieli się, telomery nie są dokładnie kopiowane i w ciągu naszego życia stają się coraz krótsze. Kiedy ich długość spadnie poniżej wartości krytycznej, zaczynamy zapadać na choroby wieku starczego, takie jak rak, choroba Alzheimera, zawały i wylewy. Jednak telomery stają się krótsze nie tylko w trakcie naszego życia. Według mojej teorii także przy przejściu od jednego pokolenia do drugiego następuje nieznaczne ich skrócenie. Po tysiącach pokoleń ich długość zmniejsza się poniżej poziomu krytycznego. Po przekroczeniu tego poziomu możemy spodziewać się licznych przypadków pojawiania się chorób wieku starczego we wczesnych latach życia, co w końcu doprowadzi do załamania się populacji. Erozja telomerów może wyjaśniać, dlaczego bez udziału czynników zewnętrznych w rodzaju zmiany klimatu znikły tak dobrze przystosowane gatunki jak człowiek neandertalski.

Katastrofa demograficzna w wyniku erozji telomerów w ciągu najbliższych 70 lat

·         Prawdopodobieństwo małe. Skala zagrożenia: 8

Pandemia wirusowa

Prof. Maria Zambon – wirusolog i kierownik laboratorium grypy w brytyjskiej Agencji Ochrony Zdrowia: W minionym stuleciu mieliśmy cztery duże epidemie grypy, a oprócz tego HIV i SARS. Pandemie pojawiają się w każdym stuleciu i jest raczej pewne, że przynajmniej jedna zdarzy się w przyszłości. W tej chwili największe obawy budzi ptasia grypa u kurczaków w południowo-wschodniej Azji. Jeśli ten wirus nauczy się przeskakiwać pomiędzy gatunkami, to może szybko rozprzestrzenić się po całym świecie. W 1918 roku epidemia grypy spowodowała śmierć 20 milionów osób w ciągu jednego  roku; to więcej niż całkowita liczba ofiar śmiertelnych w I wojnie światowej. Podobna epidemia może mieć teraz  jeszcze bardziej niszczące skutki.

Śmierć wszystkich osobników zarażonych przez wirusa nie leży w jego interesie, tak więc jest mało prawdopodobne, aby wirus całkowicie zniszczył gatunek ludzki. Może jednak powodować poważne komplikacje przez wiele lat. Nigdy nie zdołamy się w pełni przygotować na to, co zrobi natura: przyroda jest największym bioterrorystą.

Pandemia wirusowa w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo bardzo duże. Skala zagrożenia: 3

Terroryzm

Prof. Paul Wilkinson – przewodniczący zespołu doradców przy Centrum Badań nad Terroryzmem i Przemocą Polityczną w University of St Andrews: Najbardziej prawdopodobnym sposobem przeprowadzenia aktu terrorystycznego na dużą skalę, z wielką liczbą ofiar, jest użycie broni chemicznej lub biologicznej. Rozsianie dużych ilości czegoś w rodzaju bakterii wąglika, wirusa ospy wietrznej lub bakterii dżumy spowodowałoby wielkie straty, a dzięki masowym podróżom problem szybko nabrałby charakteru międzynarodowego.

Jest bardzo prawdopodobne, że gdzieś na świecie dojdzie do takiego zdarzenia za naszego życia.

Duży atak terrorystyczny w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo bardzo duże. Skala zagrożenia: 2

Wojna nuklearna

Generał lord Garden – ekspert brytyjskiej Partii Liberalno-Demokratycznej ds. obrony:Teoretycznie wojna nuklearna może zniszczyć ludzką cywilizację, ale w praktyce takie zagrożenie należy już do przeszłości. Są trzy miejsca, które mogą stać się zarzewiem konfliktu jądrowego: Środkowy Wschód, Indie i Pakistan oraz Korea Północna. Największe obawy budzi Korea Północna, posiadająca nieobliczalną armię, która może wywołać wojnę przez przypadek. Prawdopodobieństwo wojny jądrowej w skali globalnej jest jednak małe, nawet jeśli uwzględnić możliwość użycia broni jądrowej przez państwo awanturnicze lub fanatycznych ekstremistów.

Globalna wojna jądrowa w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo małe.     Skala zagrożenia: 8

Uderzenie meteorytu

Donald Yeomans – kierownik Biura Programu Badania Obiektów w Bliskim Otoczeniu Ziemi NASA:W bardzo długiej skali czasowej ryzyko śmierci spowodowanej upadkiem na Ziemię obiektu z bliskiej przestrzeni kosmicznej jest z grubsza równe ryzyku śmierci w wyniku katastrofy lotniczej. Aby spowodować poważne komplikacje dla naszej cywilizacji, uderzający obiekt musi mieć średnicę około 1,5 kilometra lub większą. Szacujemy, że takie zdarzenie ma miejsce średnio co milion lat. Uderzenie tak dużego obiektu grozi wprowadzeniem do atmosfery gigantycznych ilości pyłu, co może zatrzymać dopływ światła słonecznego do powierzchni Ziemi na wiele tygodni, wpływając w ten sposób na wegetację roślin i uprawy ważne dla podtrzymania życia. Gorące odłamki rozrzucone podczas wybuchu spowodują pożary w skali globalnej, nastąpią też obfite opady kwaśnego deszczu. Wszystkie te efekty mają dość krótkoterminowy charakter, więc gatunki obdarzone największymi zdolnościami adaptacyjnymi (karaluchy i ludzie) mają szansę na przetrwanie.

Uderzenie w Ziemię dużego meteoroidu w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo umiarkowane. Skala zagrożenia: 5

Przejęcie władzy przez roboty

Hans Moravec – profesor w Carnegie Mellon University Robotics Institute w Pittsburgu:

Złożoność (moc obliczeniowa) układów sterujących w robotach podwaja się średnio co rok lub dwa lata. Są one teraz na poziomie dolnej granicy złożoności kręgowców, ale w połowie tego wieku powinny dorównać ludziom. Przewiduję, że do 2050 roku pojawią się roboty obdarzone zdolnościami umysłowymi zbliżonymi do ludzkich, zdolne do myślenia abstrakcyjnego i uogólnień.

Te inteligentne maszyny będą wyrastały bezpośrednio z nas, przejmą nasze umiejętności, życiowe cele i system wartości. Będziemy je uważać za dzieci naszych umysłów. Takie roboty oprócz opiekowania się nami w domu będą mogły wykonywać skomplikowane zadania, które obecnie wymagają ingerencji człowieka, np. diagnozować choroby lub dobierać terapię czy leki. Będą naszymi spadkobiercami, naszą najlepszą szansą na zyskanie nieśmiertelności przez skopiowanie do ich obwodów zawartości naszych umysłów.

Powstanie superinteligentnych robotów w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo duże. Skala zagrożenia: 8

Uderzenie fali promieni kosmicznych z eksplodującej gwiazdy

Nir Szawiw – starszy wykładowca na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie: Raz na kilkadziesiąt lat duża gwiazda w naszej Galaktyce wyczerpuje swoje paliwo i eksploduje, co nazywamy zjawiskiem supernowej. Promienie kosmiczne (wysokoenergetyczne cząstki, np. promienie gamma) zostają wyrzucone we wszystkich kierunkach. Jeśli Ziemia znajdzie się na ich drodze, mogą zapoczątkować nowe zlodowacenie. Jeśli Ziemia już w momencie uderzenia będzie miała chłodny klimat, to fala promieni kosmicznych spowoduje wystąpienie wielkich mrozów, co może stać się przyczyną wymierania wielu gatunków.

Ziemia jest najbardziej zagrożona wtedy, kiedy przechodzi przez spiralne ramię Drogi Mlecznej, gdzie najczęściej zdarzają się supernowe. Ma to miejsce średnio raz na 150 milionów lat. Dane paleoklimatyczne pokazują, że w takich okresach klimat na Ziemi był chłodniejszy, na biegunach było więcej lodu i wielokrotnie zdarzały się zlodowacenia.

W tej chwili jesteśmy bliscy opuszczenia ramienia Galaktyki obejmującego gwiazdozbiory Strzelca i Kilu. Dzięki temu klimat Ziemi w ciągu najbliższych kilku milionów lat powinien się ocieplać. Jednak za 60 milionów lat wejdziemy w obszar ramienia obejmującego gwiazdozbiór Perseusza i klimat znów stanie się chłodniejszy.

Bliski wybuch supernowej w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo małe. Skala zagrożenia: 4

Erupcja superwulkanów

Profesor Bill McGuire – dyrektor Benfield Hazard Research Centre w Univeristy College London i członek grupy ekspertów Tony’ego Blaira, oceniającej zagrożenia naturalne:

Mniej więcej co 50 tysięcy lat Ziemia przeżywa wybuch superwulkanu. Materiały wyrzucone w takim wybuchu mogą zniszczyć obszar o powierzchni ponad 1000 kilometrów kwadratowych, cały otaczający kontynent może zostać pokryty pyłem, a do atmosfery mogą dostać się duże ilości zasiarczonych gazów, które otoczą ziemski glob warstewką mgły z kwasu siarkowego i przez wiele lat będą odbijać znaczną część światła słonecznego docierającego do Ziemi. Światła będzie tak mało, że dzień będzie przypominał księżycową noc.

Rozmiary zniszczeń w skali globalnej spowodowanych wybuchem superwulkanu zależą od tego, gdzie nastąpi wybuch i jak długo gazy pozostaną w atmosferze. Ostatnim superwulkanem był Taupo w Nowej Zelandii, który wybuchł około 26 500 lat temu. Jednak największe zniszczenia w historii ludzkości spowodował superwulkan Toba na Sumatrze (Indonezja), który wybuchł 74 tysiące lat temu. Dane zebrane z głębokich pokładów lodu pokazują, że przez pięć do sześciu lat po wybuchu utrzymywały się bardzo niskie temperatury, tak że obszary, na których panowały arktyczne warunki,  sięgały aż do tropików.

Prawdopodobieństwo wybuchu superwulkanu jest 12 razy większe od prawdopodobieństwa uderzenia dużego meteorytu; szansa, że nastąpi to za naszego życia, jest równa 0,15 procenta.

Erupcja superwulkanu w ciągu najbliższych 70 lat:

·         Prawdopodobieństwo bardzo duże   Skala zagrożenia: 7

Pochłonięcie Ziemi przez czarną dziurę

Richard Wilson – profesor fizyki na Uniwersytecie Harvarda: Siedem lat temu, kiedy w Brookhaven National Laboratory w Nowym Jorku budowano akcelerator RHIC, powstały obawy, że w wyniku zderzeń cząstek w tym akceleratorze może powstać materia o gęstości niespotykanej dotychczas w przyrodzie. Był to wówczas największy akcelerator cząstek, jaki kiedykolwiek zbudowano; pozwalał na zderzanie jonów złota z olbrzymim impetem. Niebezpieczeństwo polegało na tym, że w wyniku zderzenia cząstek może pojawić się stan materii o takiej gęstości, że spowoduje powstanie czarnej dziury, która zacznie wysysać materię z otoczenia. Czy laboratoria w Brookhaven (a może nawet cała Ziemia) zostaną połknięte przez czarną dziurę, wyprodukowaną w  nowym akceleratorze?

Opierając się na tym, co wiemy na temat czarnych dziur w przestrzeni kosmicznej, przeprowadziliśmy pewne obliczenia mające na celu sprawdzenie, czy akcelerator w Brookhaven może spowodować powstanie takiej czarnej dziury. Jesteśmy teraz całkowicie przekonani, że taki stan materii nie wystąpi w Brookhaven i że Ziemia nie zostanie wessana, kiedy te cząstki będą się zderzać.

Ziemia zostanie pochłonięta przez czarną dziurę w ciągu najbliższych 70 lat.

·         Prawdopodobieństwo wyjątkowo małe. Skala zagrożenia: 10