Przełom tyreotoksyczny – jest to stan zagrożenia życia spowodowany nagłym wzrostem metabolizmu.
Uwarunkowany jest zaostrzeniem nadczynności tarczycy
(u chorych z chorobą Graves – Basedowa lub autonomiczną nadczynnością tarczycy)
z powodu :
1. nagłego odstawienia leków tyreostatycznych u chorych leczonych z powodu nadczynności tarczycy,
2. zadziałania dodatkowych bodźców stresotwórczych u chorego z hipertyreozą (infekcja, stres fizyczny lub psychiczny),
3. wykonania resekcji gruczołu tarczowego u chorych z tyreotoksykozą, niedostatecznie przygotowanych do operacji,
4. podania jodowanych środków cieniujących lub amiodaronu choremu z hipertyreozą.
Obraz kliniczny jest następstwem działania hormonów tarczycy, uwalnianych w dużym nadmiarze na :
· przemianę materii (hipermetabolizm, hipertermia, hiperglikemia, hipocholesterolemia),
· układ krążenia (tachykardia),
· autonomiczny układ nerwowy (biegunki, poty),
· ośrodkowy układ nerwowy (pobudzenie psychoruchowe, psychoza).
W przebiegu przełomu tyreotoksycznego można wyróżnić trzy okresy :
1. pierwszy okres charakteryzuje się :
· hipertermią (nawet 40 – 41 stopni C),
· zlewnymi potami,
· objawami odwodnienia,
· znaczną tachykardią (nawet powyżej 150/minutę),
· tachyarytmią (migotaniem przedsionków) przebiegającą z objawami niewydolności krążenia,
· dużą amplitudą ciśnienia tętniczego,
· biegunkami,
· niepokojem ruchowym,
· drżeniem rąk.
2. drugi okres – dominują objawy ze strony OUN :
· zaburzenia orientacji,
· stany splątania i lękowe,
· objawy psychotyczne.
3. trzeci okres charakteryzuje się :
· stuporem,
· sennością,
· śpiączką.
Rozpoznanie – można postawić na podstawie wywiadu,
po stwierdzeniu cech ciężkiej tyreotoksykozy :
· wytrzeszcz gałek ocznych,
· ciepła, wilgotna skóra,
· tachykardia,
· migotanie przedsionków,
· biegunki,
· znaczne pobudzenie psychoruchowe,
oraz na podstawie wyników badań laboratoryjnych :
· podwyższony poziom tyroksyny i trójjodotyroniny,
· obniżony poziom TSH,
· niski poziom cholesterolu,
· umiarkowana hiperglikemia.
1. założenie wkłucia do dużego naczynia żylnego i pobranie krwi do badań laboratoryjnych,
2. podłączenie kardiomonitora i monitorowanie zapisu ekg,
3. podanie dożylne :
· 10 mg diazepamu (Relanium) lub 100 mg fenobarbitalu,
· 1 mg propranololu (dawki powtarza się pod kontrolą ekg, aż do uzyskania zwolnienia czynności serca poniżej 120/minutę, do łącznej dawki 10 mg),
· 20 mg karbimazolu (Carbimazol, Neo – Mercazol) - tyreostatyk
· 100 mg prednizolonu,
4. zamiast karbimazolu można podać Metylothiouracil lub Propycil w dawkach 200 – 600 mg / dobę,
5. podłączenie kroplowego wlewu doż. z 80 – 100 mg karbimazolu na dobę,
6. jeżeli przełom nie był spowodowany podażą jodu, to należy założyć zgłębnik żołądkowy i podawać 3 razy dziennie po 30 kropli płynu Lugola (jod zmniejsza uwalnianie hormonów tarczycy),
7. jeżeli przełom był spowodowany podażą jodu, należy podać dożołądkowo 1000 – 1500 mg chlorku lub octanu litu, które hamują uwalnianie hormonów tarczycy,
8. podawanie propranololu kontynuować przez zgłębnik żołądkowy 3 razy dziennie po 40 – 80 mg, monitorując zapis ekg,
9. podawanie prednizolonu kontynuować przez kilka dni w dawce 250 mg/dobę (zapobiega wystąpieniu ostrej niewydolności kory nadnerczy i zmniejsza uwalnianie hormonów tarczycy),
10. w ciężkich przypadkach wskazane jest wykonanie plazmaferezy lub wymiennej transfuzji krwi,
11. hipertermię należy zwalczać podawaniem paracetamolu i stosowaniem fizykalnych metod obniżania temperatury ciała,
12. wyrównanie współistniejących zaburzeń wodno – elektrolitowych,
13. podawanie diety wysokokalorycznej (na początku przez zgłębnik),
14. chorym pobudzonym podaje się duże dawki środków uspokajających,
15. wdrożyć leczenie przyczynowe i zwalczać przyczynę przełomu.
kizimizi78