WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY
Wirusowe zapalenie wątroby jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) lub C (HCV). Wirusy namnażają się w komórkach wątroby wywołując stan zapalny i uszkodzenie tego narządu.
Konsekwencje zakażenia wirusem HCV lub HBV mogą być bardzo poważne. Chorzy z przewlekłym zapaleniem są narażeni na ryzyko wystąpienia marskości i niewydolności wątroby oraz raka wątroby.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B)
Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest jedną z najczęściej występujących na świecie chorób zakaźnych wątroby. Schorzenie wywoływane jest przez wirus typu B (HBV), którym stosunkowo łatwo się zarazić. Wirus namnaża się w komórkach wątroby wywołując stan zapalny tego narządu.
Wyróżniamy wirusowe zapalenie wątroby typu B:
· z obecnością antygenu „e” [ HBeAg (+)]- odpowiada wcześniejszej fazie choroby;
· bez obecności antygenu „e”[HBeAg (-]- zaawansowany etap, trudniejszy do leczenia ze względu częste nawroty choroby. Chorzy mogą być zakażeni zmutowaną formą wirusa, która nie wytwarza antygenu ”e”, w związku z czym nie jest rozpoznawana przez układ odpornościowy jako zagrożenie dla organizmu.
Przyczyny wirusowego zapalenia wątroby.
Wirusowe zapalenie wątroby wywoływane jest przez wirus typu B. Do zakażenia wirusem HBV może dojść poprzez kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi. We krwi znajduje się 100 – 1000 razy więcej cząstek HBV niż w innych płynach ustrojowych, takich jak: wydzielina pochwy, nasienie, mocz, mleko kobiece. Najczęściej do zakażeń dochodzi poprzez:
· naruszenie ciągłości skóry podczas zabiegów medycznych, diagnostycznych i kosmetycznych wykonywanych bez zachowania odpowiedniej higieny, instrumentami skażonymi wirusem
· stosowanie narkotyków drogą dożylną
· kontakty seksualne z osobą zakażoną;
· przetoczenie zakażonej krwi lub produktów krwiopochodnych;
· kontakty z nosicielami wirusa (np. rodzinne)
Możliwe jest również zakażenie dziecka w okresie okołoporodowym od matki nosicielki wirusa.
Wirus HBV jest bardzo zakaźny. Wystarczy nawet niewielka ilość krwi (ok. 0,00004 ml), aby doszło do zakażenia. Dlatego tak ważne jest zachowywanie ostrożności i ścisłe przestrzeganie zasad higieny.
Czynniki predysponujące do zakażenia.
Najbardziej narażone są osoby :
· poddawane procedurom diagnostycznym i medycznym, podczas których może i dochodzi do przerwania ciągłości tkanek,
· utrzymujące częste kontakty seksualne z wieloma partnerami,
· leczone preparatami krwiopochodnymi.
Do grupy bardzo wysokiego ryzyka należą osoby :
· uzależnione od narkotyków – zakażenie następuje poprzez używanie zakażonych igieł,
· pracownicy ochrony zdrowia, studenci i uczniowie szkół medycznych,
· kosmetyczki, fryzjerzy i ich klienci,
· osoby z otoczenia chorych i nosicieli wirusa HBV.
Wirus nie występuje w kale, ślinie i łzach. Nie przenosi się również drogą pokarmową. Nie można się nim zarazić podczas zwykłych kontaktów społecznych i towarzyskich (np. przebywania w tym samym pomieszczeniu, podawania rąk, używania tych samych naczyń i sztućców).
Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu B.
W większości przypadków wirusowe zapalenie wątroby typu B jest wykrywane przy okazji innych badań diagnostycznych, wykonywanych rutynowo lub w związku z przeprowadzanymi procedurami medycznymi (np. przetoczeniem krwi, zabiegami operacyjnymi itp.).
Pierwszym i podstawowym źródłem informacji pomocnych w rozpoznaniu WZW B jest dokładny wywiad lekarski. Następnie przeprowadzone zostaje badanie przedmiotowe oraz konieczne testy laboratoryjne (morfologia, enzymy wątrobowe, testy serologiczne).
U osób, u których podejrzewa się WZW typu B oznaczana jest obecność antygenów HBsAg, HBeAg i przeciwciał anty HBe, enzymów wątrobowych (AspAT, AlAT) oraz HBV-DNA.
Wyniki interpretuje się następująco:
· HBeAg (+) – marker aktywnego zakażenia, oznaczany u pacjentów we wczesnych stadiach zaawansowania choroby. Obecność we krwi tego antygenu świadczy o zakaźności chorego. Jeśli antygen ten zostanie oznaczony u osób, które przebyły WZW B może to świadczyć o trwającym nadal przewlekłym stanie chorobowym;
· HBsAg – antygen pojawiający się w surowicy krwi w okresie wylęgania choroby, zanim pojawią się jej objawy (żółtaczka). Świadczy o nosicielstwie wirusa HBV lub ostrym WZW B. Antygen ten zanika w okresie rekonwalescencji. Oznaczenie antygenu HBsAg jest najpewniejszym wskaźnikiem diagnostycznym WZW typu B;
· Przeciwciała anty HBe - pojawiają się wraz z zanikiem antygenu HBeAg. Niekiedy nie występują. Pojawiają się wraz z eliminacją wirusa. Ich obecność świadczy o powrocie do zdrowia;
· HBV DNA – stanowi potwierdzenie obecności DNA wirusa we krwi i jego replikacji. Świadczy o zakaźności danej osoby i może być wskazaniem do leczenia przeciwwirusowego. Badanie pozwala określić liczbę cząstek (kopii) wirusa we krwi (w badaniu ilościowym) lub obecność materiału genetycznego (badanie jakościowe). Badanie to jest badaniem specjalistycznym wykonywanym wyłącznie na podstawie skierowania od lekarza specjalisty (hepatologa lub specjalisty chorób zakaźnych).
· Aminotransferaza alaninowa (AlAT)- enzym uwalniany z komórek wątroby. Jego podwyższona aktywność wskazuje na uszkodzenie wątroby.
W diagnostyce WZW B wykonywane są również USG jamy brzusznej w celu oceny struktury wątroby, a w uzasadnionych przypadkach tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Może być również konieczne wykonanie biopsji wątroby w celu oceny stopnia zaawansowania procesu włóknienia.
Objawy ostrego WZW B są mało charakterystyczne. Należą do nich :
· osłabienie,
· wzmożona senność,
· bóle głowy,
· brak apetytu,
· czasami gorączka,
· wysypka na kończynach górnych i tułowiu,
· żółtaczka (w przypadku WZW B pojawia się ona w ciągu 1-7 tygodni od momentu zakażenia wirusem, ale objaw ten występuje jedynie u około 20% wszystkich chorych),
· pobolewania w okolicy wątroby (promieniujące pieczenie, kłucie).
U osób dorosłych, postacie przebiegające z objawami klinicznymi, w około 90% przypadków ulegają samowyleczeniu, podczas gdy 5 – 10 % przechodzi w fazę przewlekłą. U dzieci zakażonych w okresie noworodkowym w 90% rozwija się faza przewlekła.
U większości chorych (około 90%) brak jest objawów charakterystycznych WZW B. Dlatego o zakażeniu lub o przebytej chorobie dowiadują się przypadkiem. Pojawiają się : senność, biegunka, zmiana wagi ciała (tycie lub spadek masy ciała), skłonność do powstawania siniaków, uczucie rozpierania i pieczenia w okolicach śledziony i wątroby, zasinienie wokół oczu (worki pod oczami). Są to jednak na tyle mało charakterystyczne objawy, że kojarzone są najczęściej raczej ze zmęczeniem i przepracowaniem niż zapaleniem wątroby.
Zaawansowane stadium i pełnoobjawowa choroba ujawnia się po 15-20 latach. Do najczęściej występujących objawów marskości wątroby należą :
· żylaki przełyku, często krwawiące,
· wodobrzusze,
· zaburzenia psychiczne,
· śpiączka wątrobowa,
· ogólne wyniszczenie organizmu,
· niewydolność nerek,
· żółtaczka.
Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu B.
Podstawowym celem leczenia w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B jest całkowite wyeliminowanie wirusa z organizmu. W niektórych przypadkach, kiedy nie udaje się całkowicie wyeliminować wirusa, korzystne jest również trwałe powstrzymanie jego replikacji. Prowadzi to do zmniejszania zakaźności i negatywnego oddziaływania wirusa poprzez zahamowanie procesów zapalno-martwiczych w wątrobie.
W leczeniu WZW B stosuje się leki przeciwwirusowe (leczenie przyczynowe), które mają za zadanie wyeliminować wirusa z organizmu. Stosuje się również leczenie objawowe, którego celem jest złagodzenie dolegliwości związanych z WZW B. Podawane są również leki w ramach leczenia osłonowego i uzupełniającego (np. preparaty witaminowe).
W przypadku ostrego zapalenia wątroby może być konieczna hospitalizacja.
Nosicielom HBV zaleca się przede wszystkim prowadzenie zdrowego trybu życia, zachowanie aktywności fizycznej (dostosowanej do wieku, stanu zdrowia i indywidualnych możliwości), stosowanie lekkostrawnej diety (unikanie tłuszczów, soli). Nie wolno bezwzględnie spożywać alkoholu. Zaleca się również rzucenie palenia.
Podczas każdej wizyty należy poinformować lekarza o nosicielstwie bądź chorobie. Niektóre leki mogą obciążać wątrobę.
W ramach profilaktyki, ale również już po rozpoznaniu należy regularnie wykonywać badania takie, jak: morfologia, enzymy wątrobowe, USG jamy brzusznej.
Zapobieganie wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Podstawowym sposobem zabezpieczania się przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B (WZW B) są profilaktyczne szczepienia ochronne. W Polsce od 1992r profilaktycznie szczepione są noworodki, pracownicy służby zdrowia, a od kilku lat także młodzież. Zaleca się również poddanie się szczepieniu przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.
Warto pamiętać, że gotowanie nie zabija HBV . Jest również mało wrażliwy na promieniowanie ultrafioletowe. W temperaturze pokojowej lub zamrożony może przetrwać wiele lat. Niewysterylizowane narzędzia medyczne mogą być źródłem zarażenia HBV nawet po wielu latach. Wirus jest natomiast wrażliwy na środki dezynfekcyjne produkowane na bazie chloru.
Podstawową zasadą zapobiegania zakażeniom wirusem HBV jest nieużywanie wspólnych golarek, szczoteczek do zębów, wielokrotnie tych samych igieł i strzykawek, niewysterylizowanych odpowiednio narzędzi do manicure. Warto mieć na uwadze, aby zawsze dokładnie sprawdzić w jakich warunkach sterylizowany jest sprzęt, którego używa kosmetyczka, fryzjer, stomatolog czy lekarz.
Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad profilaktyki zakażeń przenoszonych za pośrednictwem krwi.
kizimizi78