substancje niebezpieczne.doc

Substancje niebezpieczne można znaleźć w wielu miejscach pracy. Ostatnie ekspertyzy pokazują, że 16% pracowników w Europie ma do czynienia z produktami niebezpiecznymi, a 22% jest wystawionych na działanie toksycznych oparów . Z niebezpiecznymi substancjami można zetknąć się w każdym miejscu pracy, w gospodarstwie rolnym, u fryzjera, w zakładzie naprawy samochodów, czy w zakładzie produkującym środki chemiczne.
Substancje niebezpieczne mogą być przyczyną różnorodnych urazów. Niektóre powodują raka, inne mogą mieć wpływ na płodność czy powodować uszkodzenia płodu. Inne substancje mogą być przyczyną uszkodzeń mózgu, być niebezpieczne dla układu nerwowego, wywoływać astmę lub uczulenia. Uraz spowodowany przez substancje niebezpieczne może wystąpić po jednorazowym wystawieniu na ich działanie lub po długotrwałej akumulacji substancji toksycznych w organizmie.
 

Wybrane ustawy o substancjach niebezpiecznych.

1.                     Ustawa z 5 lipca 2002 roku o substancjach i preparatach chemicznych (DzU z 2002 r. nr 142, poz. 1187 z późn. zm.); [pobierz]

2.                     Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (DzU z 2003 r. nr 171, poz. 1666); [pobierz]

3.                     Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (DzU z 2002 r. nr 140, poz. 1171); [pobierz]

4.                     Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (DzU nr 199, poz. 1671); [pobierz]

5.                     Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (DzU z 2001 r. nr 62, poz. 628 z późn. zm.); [pobierz]

6.                     Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 1996 r. nr 132, poz. 622 z późn. zm.); [pobierz]

7.                     Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (DzU z 2001 r. nr 63, poz. 638); [pobierz]
 

Z substancjami niebezpiecznymi lub z urządzeniami zawierającymi takie substancje mamy do czynienia praktycznie na każdym kroku. W celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych preparatów na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzono szereg przepisów, określających zasady postępowania z nimi niemal na każdym etapie produkcji, wykorzystania czy zagospodarowania pozostałości. Są one zawarte m.in. w ustawie o substancjach i preparatach chemicznych1 oraz w rozporządzeniach wykonawczych.

Substancje niebezpieczne, znajdujące się w obrocie, muszą posiadać tzw. kartę charakterystyki. Stanowi ona zbiór informacji o niebezpiecznych właściwościach preparatu oraz zasadach i zaleceniach ich bezpiecznego stosowania. Jest przeznaczona przede wszystkim dla użytkowników prowadzących działalność zawodową, w celu podjęcia środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia ludzi i środowiska. Wzór karty oraz sposób jej sporządzania i aktualizowania określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Wszelka działalność bez posiadania takiej karty jest niedopuszczalna.

 

Oznakowanie, nadzór i transport
Substancje niebezpieczne znajdujące się w obrocie muszą być odpowiednio oznakowane. Oznakowanie powinno obejmować ich nazwę, nazwy określonych substancji niebezpiecznych zawartych w preparacie, nazwę i siedzibę osoby (firmy) wprowadzającej substancję do obrotu oraz odpowiednie znaki ostrzegawcze i napisy oraz być sporządzone w języku polskim.
Nadzór nad przestrzeganiem tych przepisów sprawuje Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska (w zakresie zagrożeń dla środowiska), Państwowa Inspekcja Pracy (w zakresie nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów ustawy przez pracodawców), Inspekcja Handlowa (w zakresie substancji niebezpiecznych w sprzedaży hurtowej i detalicznej) oraz Państwowa Straż Pożarna (w zakresie właściwego oznakowania miejsc składowania preparatów łatwo palnych).
Nieuniknioną konsekwencją stosowania substancji niebezpiecznych jest konieczność ich przemieszczania. Zagadnienia bezpiecznego transportu drogowego towarów/materiałów niebezpiecznych reguluje w Europie "Umowa Europejska dotycząca przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Jej obecny kształt ("ADR 2001") uprościł stosowanie przepisów, czyniąc je bardziej przyjaznymi dla użytkowników. Zrestrukturyzowana Umowa europejska "ADR 2001", obowiązująca w Europie od 1 lipca 2001 r., w Polsce została ogłoszona jako załącznik do Oświadczenia rządowego w sprawie wejścia w życie załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (DzU z 2002 r. nr 194, poz. 1629.). Równocześnie w ramach unifikacji prawa polskiego z systemem UE przepisy dotyczące bezpieczeństwa transportu drogowego włączone zostały do ustawy o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych4.


Obowiązkowe zezwolenia
Ustawa o odpadach wprowadza obowiązek uzyskania zezwolenia na zbieranie lub transport odpadów. Generalnie wszelkie działania związane z gospodarowaniem odpadami wymagają uzyskania zezwoleń. Zapis ten obejmuje wszystkie odpady, nie tylko odpady niebezpieczne. Wyłączone zostały jedynie odpady komunalne, których zbieranie i transport regulują przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Zezwolenie na zbieranie odpadów wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce zbierania, natomiast zezwolenie na transport - starosta właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. Należy zauważyć, że transportujący odpady staje się ich posiadaczem w momencie przejęcia odpadów od innego posiadacza. Potwierdzeniem przejęcia jest karta przekazania odpadów.
Przedsiębiorca posiadający zezwolenie wyłącznie na transport odpadów może je jedynie odbierać od jednego posiadacza i bezpośrednio przewozić do posiadacza dokonującego odzysku lub unieszkodliwiania lub ewentualnie posiadającego zezwolenie na zbieranie odpadów. Na podstawie zezwolenia na transport nie można dokonywać czasowego magazynowania odpadów. Działanie takie jest możliwe w przypadku posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów, gdyż - zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach - jako zbieranie odpadów rozumie się wszelkie działania, które mają na celu przygotowanie odpadów do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, a w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie. Odpowiednią decyzję wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce prowadzenia tych działań.
W sytuacji, gdy przedsiębiorca posiada zezwolenie na zbieranie odpadów oraz decyzję na transport obejmującą cały kraj, może z dowolnego miejsca Polski przewieźć odpady do miejsca wskazanego w decyzji na zbieranie. W miejscu tym może czasowo zmagazynować odpad, dokonać selekcji, przygotować do dalszego transportu i po zebraniu odpowiedniej ilości przewieźć do miejsca odzysku lub unieszkodliwienia. Oczywiście wszelkie działania muszą być zgodne z wydanymi decyzjami.


Substancje niebezpieczne wg rozporządzenia Ministra Zdrowia możemy podzielić na następujące substancje i preparaty:

·                      o właściwościach wybuchowych;

·                      o właściwościach utleniających;

·                      skrajnie łatwopalne;

·                      wysoce łatwopalne;

·                      łatwopalne;

·                      bardzo toksyczne;

·                      toksyczne;

·                      szkodliwe;

·                      żrące;

·                      drażniące;

·                      uczulające;

·                      rakotwórcze;

·                      mutagenne;

·                      działające szkodliwie na rozrodczość;

·                      niebezpieczne dla środowiska.