Mowa ciala a psychoanaliza.pdf

Punktem wyjścia dla badań teoretycznych problematyki "mowy ciała" jest poszukiwanie

podstaw teoretycznych jej interpretacji.

Szczególnie zasłużonymi dla tej sprawy jest podejście psychoanalityczne i koncepcja Gestalt.

Psychoanaliza

Twórca psychoanalizy, Freud przedstawia jej trzy definicje:

l. To metoda leczenia zaburzeń psychicznych, oparta na badaniu procesów umysłowych.

2. To procedura badania procesów umysłowych niedostępnych w inny sposób.

3. To teoria psychologiczna oparta na ww. metodzie badania i nowa dyscyplina naukowa

(Grzesiuk, 1998).

Freud przedstawia różnice indywidualne jako zdolność radzenia sobie z podstawowymi

popędami. Mówi obrazowo o ciągłej wojnie między dwiema częściami osobowości- Id i

Superego, których „rozjemcą” jest Ego.

Przedstawię niżej charakterystykę tych trzech komponentów:

Id - jest nieświadomą i pierwotną częścią osobowości. Działa w sposób irracjonalny, przez

impulsy (wyrażenie i zaspokojenie). To, co „ukryte”, określa przyszłość, wnętrze korzenie i

dziedzictwo, rodziców, seks i instynkty. W opisie ludzkiej sylwetki symbolizują je nogi.

Superego - to wartości danego człowieka oraz jego postawy moralne przekazane przez

społeczeństwa. Generalizując, można powiedzieć o sumieniu. Jest ono symbolem marzeń i

wolnej myśli, tęsknoty za lepszym, przyszłością i władzą. W opisie ludzkiej sylwetki

symbolizują głowę.

Ego -jest obrazem rzeczywistości fizycznej i społecznej, wiedzy o tym, co prowadzi do czego

oraz co jest możliwe w spostrzeganym świecie w danej chwili. Część z funkcji podejmują

działanie zaspokajające impulsy Id. Są to mechanizmy obronne, a ich nadużywanie prowadzi

do nerwic. Ego jest określeniem świadomego, czyli "tu i teraz", w pełni kontrolowanego

działania, to jawne treści, czas pomiędzy tym, co było i będzie, jest stanem „między”.

W opisie ludzkiej sylwetki symbolizuje je tułów.

Do odkrycia Freuda tych trzech płaszczyzn, nawiązuje francuska szkoła psychoanalizy.

Prowadzi ona badania nad ujawnieniem tego, co jest nieświadome, poprzez analizę języka,

słów oraz sposobu wypowiedzi pacjenta, jego omyłek i fantazji. Leczą oni wypracowaną

przez siebie metodą także pacjentów z głębszymi (niż nerwica) zaburzeniami, psychotyków,

alkoholików i narkomanów.

Opis ludzkiej sylwetki według koncepcji psychoanalitycznej: Nogi symbolizują Id,

podświadomość, dzieciństwo i rodzice. Tułów symbolizuje Ego, świadomość, działanie w

świecie "tu i teraz", głowa symbolizuje Superego, nadświadomość, myśli i marzenia.

W każdej z tych trzech głównych części występuje kolejny podział na trzy części (Tarczyński

1997).

Czoło to symboliczny element nadświadomości, myśli i ambicji. Środek twarzy (oczy, nos,

uszy i górna część ust) - to świadomość podbródek i dolna część ust to

podświadomość. Trzeba zauważyć, że strefy te na siebie zachodzą i nie są dokładnie

wyodrębnione, z uwagi na to, że są też końcowym elementem jednej strefy i początkiem

następnej. Przyjmuje się, że im bliżej granicy trudniej do określenia, tym

strefy przyjmują więcej cech bliższych sąsiedniemu poziomowi. Na przykład układ płciowy

jest jednocześnie strefą podświadomą instynktów i działań seksualnych w tułowiu oraz sferą

nadświadomości nóg.

Interpretację poszczególnych elementów rozpoczniemy od sfery podświadomości, czyli nóg.

Są one symbolicznym opisem dzieciństwa, podstawą jest sfera ciała, w której odbijają się

popędy.

Na przykład człowiek mający na nogach masywne i ciężkie buty, chce nam powiedzieć o

swoich przeżyciach z dzieciństwa, braku poczucia bezpieczeństwa, braku ojca. Świadczą być

może o braku pewności siebie, samotności "dziecka", które je nosi.

Natomiast lekkie buty o ostrych czubach, sprawiające wrażenie delikatnych,

to symbolika być może dominującej matki w domu, sportowe buty - dyscyplina w

dzieciństwie, przesądy, rygor i kary; tłumiona spontaniczność w dzieciństwie, to sportowy typ

- wolność i swoboda.

Są też osoby, które preferują buty "przesadnie lekkie", co do swojego wyglądu, które

wyraźnie nie pasują do reszty ubioru. Na przykład są to tenisówki, analiza mówi tu o próbie

ucieczki od obowiązków ponad siłę, narzuconych w dzieciństwie przez matkę. To także

rozwód syn zostaje z matką, przejmując obowiązki ojca, nadmiernie "dorośleje" bez wzorca

zachowań męskich - buduje go z książek i filmów.

Posuwając się wyżej w podziale natrafimy na kolana, odpowiadające za działanie. Jeśli na

przykład, na kolanach naszyte są "łaty", interpretuje się je jako kłopoty - próba zapomnienia o

problemach z matką lub ojcem. Bardziej otwarty bunt, krytyka rodziców - dziury na kolanach.

Ważne partie strefy podświadomości (seksualizm) określają - spodnie zbyt napięte, przez co

eksponują narządy płciowe u mężczyzny świadczą o podkreśleniu swojej własnej męskości

(dorosłości), co do której jednak on nie jest pewny.

Przyjmuje się, że kobiety podkreślające wyraźnie seksualność nóg przesadnie je eksponując,

podejrzewa się o brak pewności siebie. Kompleksy intelektualne rekompensuje ona w inny

sposób - prezentując inne walory.

O kontroli sfery seksualnej i kłopotach w osiąganiu satysfakcji, informują wszelkiego rodzaju

rozcięcia spódnic i sukienek z przodu. Kobieta odsłaniająca tak nogi, mówi o tym, że zdaje

sobie z tego sprawę i ma wszystko "pod kontrolą", być może świadczy to o walce

wewnętrznej pomiędzy pragnieniami i brakiem spontaniczności przy podejmowaniu decyzji

oraz o złych doświadczeniach z okresu dzieciństwa.

Odcinanie szerokim pasem, to też odcięcie od górnej części- dolnej. Jak gdyby seksualizm -

jedna część, intelektualizm- druga część. Obie części - kłopot we wspólnym działaniu i

przeżywaniu miłości. Elementy te informują o kłopotach z osiąganiem satysfakcji

(seksualnej), nie oznaczają jednak, że jest ona niemożliwa, lecz utrudniona i zmusza partnera

do większych starań w celu zdobycia pełnego zaufania.

Pierwszy z analizowanych - to ubranie wielowarstwowe (popularna cebula). Ubiór ten

wylansowany został przez japońskich projektantów. Kultura ta wytworzyła papierowe ściany

i kulturę opartą na całkowitym tłumieniu uczuć i myśli przed innymi - analiza mówi o

budowaniu wewnętrznych ścian i odgradzanie się od świata (zachodniego) kolejnymi

warstwami ubioru. Przez to potwierdzona jest teza, że ubiór ludzki jest także uwarunkowany

kulturowo, nie tylko klimatycznie. Człowiek tak ubierający się odgradza się od świata,

zamyka się w sobie, dobrze ukrywa swoje prawdziwe myśli i nastroje. Przyjaźń z nim jest

trudna z uwagi na jego "wielowarstwowość" psychiczną osłonę jego wnętrza.

Ubiór o wydłużonym stanie - wskazuje na "rozciąganie" świadomości na jak największą sferę

życia.

Kontrola woli i świadomości nad obszarem podświadomości. Osoby kontrolują swoje

odruchy, spontaniczne działanie - "zgoda" świadomości, bezpieczeństwo.

Ubiór obszerny - luźny i wydłużony krój. Powiększa on całą sylwetkę (tuszując jej budowę).

Osoby te pragną przestrzeni, wolności i niezależności. Są krzykliwi i nadmiernie

gestykulujący. Wybierają tzw. "zawody wolne" - lekarz, adwokat. Podkreślają swoją wolność

na każdym kroku - myślą przestrzennie i nieszablonowo, nie znając jednak porządku,

rygorów i struktur. Motywem działania jest ukryty w nich lęk przed jakimkolwiek

ograniczeniem.

Ubiór przy ciele - symbolizuje "drugą" skórę na poziomie świadomości. Tak ubierają się

ludzie zamknięci w sobie, wychowani formalnie. Zwykle wybierają zawody nauczyciela,

księgowego, które wymagają ciężkiej pracy przez wiele godzin. Osoba nosząca ten ubiór np.

wychowana była w emocjonalnie chłodnym domu, nie odczuwając akceptacji. To także

pochwały za dobrą ocenę wiązały się z przytuleniem dziecka i pogłaskaniem go po

głowie. Tęsknota człowieka dorosłego za uczuciem jest problemem, który trudno ujawnia, ma

kłopot z wyznawaniem miłości czy też przytulaniem się do partnera. Dlatego często wyraża

samego siebie poprzez pracę – tego nauczył się w dzieciństwie. Kobieta - prasuje koszule,

mężczyzna ubiera się w luźne stroje, nie wie, czego żona z nim nie rozmawia i nie przytula

się, dlatego ucieka w pracę.

Ubiór mundurowy - to symbol obowiązku, konsekwencji, rygoru i dyscypliny. Jest on

pancerzem, który usztywnia i broni przed innymi. Podkreślona jest tu przynależność do

określonej grupy społecznej, kulturowej. Takim "uniformem" jest w dzisiejszych czasach

ubranie dżinsowe, tzw. "business woman" - garsonka, żakiet lub marynarka. Ubiór

mundurowy zakłada się np. na spotkania towarzyskie, gdzie mamy pewność o tym stroju jako

o obowiązującym. U osób nadmiernie eksponujących ten strój oznacza to to samo, co ciężkie

buty w podświadomości, przeniesione jest to na sferę świadomą. To także chęć

przynależności, niezbyt silna osobowość, gotowość do zadań przystosowanie do ogółu.

Ludzie ci są dla innych bezpieczni, do czasu jednak, póki nie ingeruje się w ich świat

wewnętrzny. Aby zdobyć ich zaufanie sami musimy się odsłonić, pokazać swoje słabe

miejsca.

Na koniec zajmiemy się ostatnim elementem sylwetki, tj. głową. Symbolizuje ona

nadświadomość, odpowiada za rozum, marzenia i uczucia. Włosy na niej są bardzo

ważnym elementem, stanowią one jej ozdobę zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, wyrażają

sferę intelektualną i erotyczną. Symbolika ich nie jest taka sama u kobiet i mężczyzn, zależy

od płci danego człowieka. Długie włosy u kobiet - mówią o ich kobiecości, wrażliwości i

wdzięku także o dziecięcej naiwności. Jednak często zdarza się, że jest to "gra" kobiet- chcą

uchodzić za kogoś bardzo wrażliwego i niewinnego, niż to w istocie. Kobieta ta zdaje sobie

sprawę z tego, że takie włosy podkreślają jej kobiecość. Długie włosy u mężczyzn - symbol

wolności, artystyczne zacięcie; to także bunt wobec uznanych wzorców. Często oznacza bunt

i walkę z ojcem. Próbę kontroli zarówno u kobiet i mężczyzn, jest spinanie włosów. Kitki u

kobiet, świadczą o symbolicznym powrocie do dzieciństwa z powodu jego braku. U

mężczyzn ma podobne znaczenie jak długie włosy, ale jest symbolem kontroli.

Włosy średniej długości u kobiet - wyrażają odcięcie od przeszłości. Nastawiona jest na

działanie i czas teraźniejszy. Włosy takie preferują kobiety interesu (business women),

zdecydowania, siły, dynamizmu oraz nastawienia na "tu i teraz". Są to kobiety doświadczone

w życiu osobistym, które chcą same decydować o sobie oraz nie będą zbyt mocno angażować

się uczuciowo, w obawie przed wykorzystaniem. Chodzi więc o dynamiczne działanie oraz

ostrożność i niechęć do zbytniego angażowania się w uczucia.

Włosy krótkie u kobiet, wyrażają doświadczenie, trudne przeżycia uczuciowe. Często są

pozostałością po krzywdzie, to także brak akceptacji, co do swojej kobiecości. Obcięcie

włosów, jest potrzebą wymagające od siebie wewnętrznej zmiany, prośbą zerwania z

przeszłością - symbol żałoby i proces powrotu do równowagi. Kobieta posiada wtedy

okrąglejszą twarz, wyraźniejsze oczy i usta. Nabiera oznak bezbronnego dziecka. W ten

sposób zaprasza mężczyznę do opieki nad nią, silnego i dobrego. Często kobieta,

skrzywdzona przez mężczyznę, ścinając włosy na krótko, po raz kolejny trafia na ten sam typ

mężczyzny.

Włosy krótkie u mężczyzn (mocno podgolone) - symbolika szukania miłości, której nie

otrzymali, potrzebie bardzo silnej - której ujściem jest agresja. Oznaczają one także większy

dynamizm, rywalizację i złość. To krzyk nieszczęśnika, który nie wierzy w swoje szczęście i

miłość. Bardzo trudno jest im kogoś kochać, mają problemy z okazywaniem ciepła i

wewnętrznych problemów. Ubiór tutaj podkreśla ich niepokój. Chcę dodać, że odsłonięcie

czoła jest chęcią tutaj podkreślenie własnej wartości intelektualnej. Błąd się tutaj popełnia np.

prawiąc takiej kobiecie komplementy na temat jej urody - ona zaś eksponuje swój

intelekt. Podniesienie także włosów, ma podobne działanie, podkreślając inteligencję

właściciela. Grzywka na czole oznacza zaś brak pewności siebie na poziomie intelektualnym.

Koncepcja Gestalt a "mowa ciała".

Autorem założeń tej teorii jest Perls. Podstawą stworzonej przez niego koncepcji i terapii jest

filozofia egzystencjalna i idee postaci (gestalt), które mówią, że ludzie organizują swe

doświadczenia w pewną całość postać, figurę. Akcentuje się odpowiedzialność za

dokonywanie wyborów, pracę z pacjentem w czasie "tu i teraz". Doświadczenia

porządkowane są w figury. Wszystkie elementy organizowane są w sposób pierwotny w

całość - tworząc tą właśnie figurę (gestalt), której analiza pozwala na wyodrębnienie tych

elementów. Rezultatem braku doświadczeń - figury jest "zamrożenie", energii organizmu. Nie

można osiągnąć samorealizacji, odgrywając fałszywe - narzucone społecznie role - stosuje

najczęściej rzeczowniki zamiast czasowników, unika słów i zwrotów o swojej autonomii, np.

mówi: "chyba, prawdopodobnie", zamiast "myślę, moim zdaniem. Świadczy to o lęku przed

podjęciem sporu, odrzuceniem, uniknięciem kłopotu. Część energii użytkowanej na to

zużytkowana jest na odgrywanie roli, zamiast na kontakt z drugim człowiekiem. Nie

uwolniona energia jest źródłem napięcia, które przejawia się np. przez ból głowy, brzucha,

nerwic wegetatywnych. Taki neurotyk jest sztywny; nie umie zmienić się wraz z sytuacją, w

jakiej zachodzi interakcja. Jest on skoncentrowany na sobie, nie zwraca uwagi na dobór tego,

co innym przekazuje. Brak mu zmiany modulacji głosu, mimika, jest mało zróżnicowana,

słownik ich jest ubogi. Nie ma kontaktu z odczuciami - wypowiada słowa to nie to samo, co

język ich ciała. Tempo mówienia dostosowane jest do rytmu oddechu, gestykulacja i mimika

są oddzielne. Oddziela się od dawnych przeżyć.

Analiza wzrostu człowieka. Wpływa on na nasze postrzeganie świata i zachowanie. Inaczej

on warunkuje kobiety i mężczyzn - jest jednym z istotnych czynników w doborze partnerów.

Przedstawiony podział to: wysoki, niski oraz mężczyzna i kobieta. Różnica płci obowiązuje

dla wszystkich cech, są to jednak odczucia subiektywne.

Mężczyzna niski - to człowiek czynu, walki; wkłada on znacznie więcej wysiłku w to aby go

dostrzeżono (w tym szczególnie kobiety). Braki we wzroście zastępuje on np. statusem

materialnym i społecznym. Chcą dominować, dowodzić i górować nad innymi. Jako przykład

takich ludzi można podać: Napoleona, Stalina. Realizują- poszukując kobiet o dużej urodzie

zewnętrznej. Jest to kobieta wyższa od niego. Polityce wysoki mężczyzna jest wyjątkiem. U

niewysokiego mężczyzny występują takie cechy jak: ambicja, dzielność, dynamizm, także

zawiść i podejrzliwość.

Kobieta drobna o wzroście niższym od przeciętnego (płeć), wzrost swój odczuwa nieco

inaczej. Poszukuje sobie wysokiego partnera - jego wzrost jest jednym z najważniejszych

czynników decydujących o jego atrakcyjności. Przy takim mężczyźnie, czuje się ona

bezpiecznie jest duży i z daleka widoczny. Okazuje się jednak, że później poczucie

bezpieczeństwa jest fikcją- wymaga on opieki zamiast ona. Zajmuje się ona nie tylko własną

karierą i domem, ale także i karierą męża. Jeśli partner mimo wskazówek kobiety, nie potrafi

zrobić kariery zawodowej, materialnej; jego dobra współtowarzyszka, zaczyna ją budować

sama. Później to właśnie ona odnosi większe sukcesy zawodowe i materialne niż jej

mąż, który z czasem staje się tylko dodatkiem.

Mężczyzna wysoki - unika zawodów, gdzie występuje bezpośrednia rywalizacja. Pracuje tam

gdzie jest autonomia, gdzie wzrost decyduje o karierze. Wybiera on swoje partnerki z kobiet

niewysokich - to on jest wysoki (przełamuje przez to swoją nieśmiałość jest opiekuńczy). W

związkach oddaje władzę kobiecie, jest przez nią traktowany jak dziecko.

Kobiety wysokie - jej celem jest wybór partnera z wysoką pozycją społeczną i

materialną. Pragnie on traktować ją jak trofeum, dodatek do niego. Partner niższy nie jest

"zły" - gdy ma pieniądze, jest ambitny - zostaje jego pomocą - (sekretarką). Dzięki jego

pomocy, ona także pragnie zrealizować swoje zawodowe marzenia.

Oczy

Utarło się powiedzenie, że oczy są zwierciadłem duszy. Z wyrazu oczu lekarz wnioskuje o

stanie zdrowia - pacjenta. Psychologowie i psychiatrzy na podstawie wyrazu, kształtu oraz

wyglądu oczu, także potrafią dużo powiedzieć o ich właścicielu, wiedzą oni, że w raz ze

zmianą nastroju, zmienia się wyraz oczu. Na podstawie badań stwierdzono, że podczas

rozmowy partnerzy spoglądają na siebie przez 30-60% czasu jej trwania. Dłuższe spoglądanie

świadczy o tym, że bardziej od tematu rozmowy, interesuje ich druga osoba. Wyróżniono

spojrzenie bezczelne, fałszywe, nieufne, odrzucające i spojrzenie z góry (Bierach, 1994 ).

Spojrzenie bezczelne odbywa się bez mrugania, tak samo jak spojrzenie gniewne. Wzrok tutaj

"wbija się" w oczy drugiej osoby. Brwi są ściągnięte w dół i do środka, co

powoduje powstanie nad nosem "fałdy gniewu". Tego spojrzenia używa się, żeby innych

zastraszyć lub nakłonić kogoś do zmiany tematu rozmowy, zaprotestować. Spojrzenie

fałszywe, poznaje się po stopniu przymknięcia powiek i bocznym położeniu oczu. Spojrzenie

nieufne, to "uciekanie" wzrokiem od rozmówcy, "szukanie" czegoś na twarzy lub ciele osoby

stojącej naprzeciw. Odmianą mniej "agresywną" jest tzw. spojrzenie sceptyczne lub

szukające. Spojrzenie odrzucające, to informacja negatywna, osoba ta mówi o sobie w

myślach: "Nic dla mnie nie znaczysz". Występuje tutaj napięcie warg (labios) lub ich

zaciśnięcie. Kąciki ust "idą" do dołu, mogą pojawić się fałdy na czole lub między

brwiami. Spojrzenie z góry, dotyczyć może różnicy wzrostu między rozmówcami lub jest

wynikiem tego, że jeden z ich siedzi. Określać może też między nimi dystans. Wyrażać może

pychę, dumę, pogardę. Dystans zwiększa się tu przez "wyciąganie się" i przekręcanie głowy

w bok.

Zatrzymamy się na bardziej szczegółowym opisie oczu (Collins, 1997; Bierach,

1994). Interpretuje się je w następujący sposób: Oczy owalne średniej wielkości - kierowanie

się w życiu zdrowym rozsądkiem. Oczy przymrużone i zapadłe - są także oznaką

rozsądku, wielkiej przenikliwości, określają też zazdrość, przebiegłość i podejrzliwość.

Oczy bardzo wąskie o ostrym, badawczym spojrzeniu - zawiść nieczułość na niedolę

innych, czasem także okrucieństwo. Oczy jasne i tzw. "latające" - nerwowość żądza rozkoszy

życiowych. Oczy żółte, szklane i bez wyrazu - cechują osoby o negatywnych cechach

charakteru, które są zdolne także do zbrodni. Oczy często spuszczone w dół - nieśmiałość,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: