Dziedzina psychologiczna o charakterze stosowanym. Nie jest nauką samodzielną, lecz częścią psychologii klinicznej. Psychologia kliniczna w wymiarze sprawiedliwości
Tylor mówi, że wykorzystuje ona prawa i metody psychologiczne do rozwiązywania ludzkich problemów w zakresie prawa karnego i cywilnego.
1. teoretycznych powinowactw (psychologia prawna) –uściślanie pojęć dotyczących ludzkich problemów, które niezbędne są w zakresie teorii prawa, kodyfikacji. Psychologia prawna stosowana jest w charakterze tworzenia ekspertyz zagadnień prawniczych. Nie ma tu do czynienia z powoływaniem biegłych, lecz ekspertów ds. psychologii.
2. psychologia sądowa – porozumiewanie się prawników z psychologami, gdy potrzebne im są tzw. wiadomości specjalne do odkrycia prawdy obiektywnej. Powołuje się tu biegłych psychologów, psychiatrów.
3. psychologia penitencjarna – związana z uruchomieniem postanowień prawnych wobec ludzi, instytucji, zjawisk. Dotyczy głównie problemów więziennictwa
psychologia kliniczna – nauka stosowana; tworzy jednak też swoją teorię, jej przedmiotem jest głównie zaburzone zachowanie (aktywność ludzka pełniąca dwie funkcje: zaspokajania potrzeb i utrzymywania relacji z otoczeniem)
zaburzenia zachowania – jedna bądź obie funkcje nie są spełniane, zablokowane, przebiegające nieprawidłowo. Jeśli pierwsza funkcja jest zakłócona oddziałuje to na druga funkcję i do czynienia ze szczególnym zaburzeniem (padaczka, opóźnienie w rozwoju)
Ze strony prawnej tą instytucję określa k.p.k. i rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 09-01-99. w artykule 193 § 1, 2, 3 określa, kto może być biegłym sądowym. Wynika stąd, że biegłym może zostać każdy, kto ukończył studia a organ procesowy może powołać go z listy biegłych sądowych w sądzie okręgowym. Psychologa pracującego w instytucji naukowej bądź specjalistycznej. Organ procesowy nie może się sugerować stopniem i tytułem biegłego, lecz jego umiejętnościami. Psycholog nie może wypowiadać się w każdym zakresie, jeśli ma tytuł naukowy a nie posiada praktyki. Najwyższym biegłym jest zawsze sąd, czyli organ procesowy
Biegłym nie może być obrońca, ksiądz, osoba najbliższa lub pozostająca w bliskim stosunku osobistym, nie może to być osoba, której sprawa dotyczy w sposób osobisty, pośrednio lub bezpośrednio, w różnych kontekstach, osoba, która jest lub była małżonkiem strony lub pokrzywdzonego, opiekun lub krewny osoby pokrzywdzonej lub sprawcy oraz taka osoba, która jest świadkiem w tej sprawie.
Biegły nie może bez uzasadnienia nie przyjąć danej sprawy w postępowaniu karnym, w postępowaniu cywilnym może odmówić bycia biegłym wg regulaminu odmowy zeznań. W postępowaniu administracyjnym strona może zażądać wyłączenia biegłego w tych samych przypadkach, w których można to zrobić wobec pracownika administracji państwowej. W sprawie o wykroczenie do biegłego stosuje się takie same przepisy jak do świadka.
Czynności biegłego obejmują:
- przeprowadzenie badania na temat konkretny, w jakimś celu
- sporządzenie sprawozdania z badania
- wydanie opinii
opinie lustrzane – rezygnacja ze złej opinii na rzecz powołania nowych biegłych powoduje, że ekspert rozstrzyga o tym, która z opinii jest prawdziwa. Niekompletne dowody powodują nie wydanie takich opinii.
Schemat opinii:
- postawienie hipotez badawczych po otrzymaniu materiałów dowodowych
- zbieranie danych psychologicznych z materiałów akt spawy
- programowanie badania
- przeprowadzanie badania, analiza i interpretacja badania
treść akt sprawy, którymi zajmuje się biegły:
- rezultat badań sądowych
- dane ze śledztwa
- dane wiktymologiczne
- wiadomości o nawykach, wcześniejszej karalności, otoczeniu, sytuacji domowej
Wartość ekspertyzy psychologicznej zależy od jasnego określenia jej zakresu i przedmiotu.
Opinie uzupełniające – uzupełniają ten zakres (przedmiot ekspertyzy, który został już określony)
Opinie dodatkowe – dodanie kolejnych zagadnień do zakresu i przedmiotu badań
Prognoza kryminologii
1. osobowość sprawcy diagnoza osobowości
wskazówki resocjalizacyjne
motywacja czynu
2. zachowanie przestępcze zdolność rozumowania i kierowania postępowaniem
ocena stanu emocjonalnego
ocena stanu psychofizycznego
3. psychologiczne aspekty określenie jednakowej typowanie sprawcy
śledztwa cechy lub cech
ocena szczerości wyjaśnień
4. wyjaśnienie oskarżonego ocena motywacji
ocena szczerości zeznań odtworzenie
5. zeznania świadków ocena prawdopodobieństwa rzeczywistego przebiegu zeznań wydarzeń
6. procesy psychiczne ocena funkcjonowania poszczególnych procesów psychicznych
określenie optymalnego rozwiązania sytuacji
7. sytuacja rodzinna ustalenie związków rodzinnej małoletniego
małoletniego rodzinnych małoletni.
określenie charakteru i form kontaktów małoletniego z członkami rodziny
8. sytuacje o znaczeniu prawnym aktualny stan podmiotów
odtworzenie stanu podmiotu
motywacja = czynnik poznawczy + czynnik emocjonalny
gniew narcystyczny – uwalnia się po rozerwaniu wyjątkowo silnej symbiozy członków grupy społecznej
czynniki wpływające na dezorganizacje funkcjonowania człowieka
funkcja: Z = f (S, A, W, O)
Z - zachowanie w najszerszym znaczeniu
S – sytuacja – coś, co nas otacza, dla psychologa zawsze jest czyjaś a nie istnieje tylko ogólnie
A – antycydenty – ślad, widok po wszystkich przeżyciach człowieka, odpowiednik doświadczenia człowieka; część ich człowiek sobie uświadamia, ale nie wszystkie. Wynikające z doświadczeń obrazy świata, które nabywamy bez względu na to, czy jesteśmy tego świadomi czy nie
W – czynniki wisceralne – związane z połączeniem psychiki z ciałem
O – czynniki osobowościowe – osobowość to zbiór wzajemnie połączonych względnie stałych elementów dymensji, które spełnia w tym połączeniu 3 funkcje – integrację, kontrolę, adaptację
Dezintegracja – przy chorobach psychicznych, gdy osobowość nie pełni funkcji integracyjnych wcale, a gdy następują jej zaburzenia mamy do czynienia z zaburzeniami osobowości
Zmiany w dymensji wpływają na inne powiązania emocji i organizmu
Osobowość – „jakość życia ludzkiego”, to, co najważniejsze w osobowości jest najczęściej analizą struktury w/w powiązań.
Sytuacja:
- czynniki sytuacyjne patogenne to urazy psychiczne, ale nie stres
- sytuacja to taki układ wartości danego człowieka i możliwość ich realizacji dla podmiotu, w którym mogą być na jakimś poziomie zaspokajane potrzeby oraz człowiek może wchodzić w relacje z otoczeniem.
Sytuacja optymalna – taka, gdzie układ wartości i możliwości daje pełną możliwość zaspokajania potrzeb i kontaktowania się z otoczeniem
Sytuacja trudna – taki układ wartości i możliwości ich realizacji, w którym ograniczone są, zmodyfikowane, zniesiona dyspozycja zaspokajania potrzeb i wchodzenia w kontakt z otoczeniem. Charakterystyczne jest to, że zawsze wywołuje wzrost napięcia emocjonalnego
Uraz psychiczny – rodzaj sytuacji trudnej, który doprowadza do dezorganizacji zachowania
Stres – taki stan podmiotu, gdy jego poziom napięcia emocjonalnego jest podwyższony
Yerkes – Dadson
efektywność
działania
I cz. II cz.
napięcie emocjonalne
Zależność napięcia od efektywności posiada standardy dające możliwość opisania sprawności i niesprawności
I ćwiartka patologii, potrzeby zaspokajane zanim się pojawiły, bezstresowe wychowanie
II ćwiartka – napięcie wzrasta tak, że powstaje uraz psychiczny
a. jednorazowe bardzo silne
b. powstające przez kumulowanie się bodźców lub sytuacji nie dających wcale lub w małym stopniu dyspozycję podwyższania napięcia emocjonalnego, jednak przez kumulację przez dłuższy czas, wielokrotnego powtarzania się, dochodzi do podniesienia napięcia do poziomu urazowego
stresy, które staja się podłożem do urazów psychicznych
1. deprywacje
2. frustracje
3. sytuacje zagrożenia
4. sytuacje bolesne i drażniące
deprywacje – są to takie sytuacje, których dochodzi do zablokowania, zniekształcenia możliwości zaspokajania jakieś ważnej potrzeby
hierarchia potrzeb (ciągle się zmieniających):
- jako pierwsze musza być zaspokojone potrzeby niższego rzędu
- potem mogą być zaspokojone potrzeby wyższych szczebli
człowiek, aby zaspokoić potrzeby musi być zdrowy, a te potrzeby musza być zgratyfikowane.
...
Stefanulek