Definiuje się jako przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu przekraczającego granicę elastyczności tkanki kostnej. Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, czy też zamkniętym. Przy złamaniu zamkniętym nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, odmiennie niż w przypadku złamania otwartego.
Do cech pewnych złamania należą: nieprawidłowe ustawienie, lub patologiczna ruchomość, której oczywiście nie wolno prowokować. Cechami domniemanymi złamania są: bolesność i obrzęk, ograniczenie ruchomości lub jej zniesienie.
Złamania niosą ze sobą ryzyko dodatkowych niebezpieczeństw:
Postępowanie
Pierwszą czynnością jest zdjęcie pacjentowi z uszkodzonej kończyny biżuterii, zegarka, czy butów. Kiedy rozwinie się obrzęk, może nie udać się już zdjęcie ww. przedmiotów, a wtedy istnieje ryzyko niedokrwienia części kończyny.
Udzielającemu pomocy nie powinien poruszać złamaną kończyną. Jeśli występuje złamanie otwarte, ranę przykrywa się jałowym opatrunkiem. W przypadku ciężkich złamań lepiej nie podejmować prób unieruchamiania, lecz szybko wezwać pogotowie ratunkowe. Jeśli złamanie jest mniej poważne, sami zakładamy unieruchomienie transportowe, po czym przewozimy poszkodowanego do szpitala. Unieruchomienie kończyny polega na odpowiednim jej ustaleniu na sztywnym podłożu, aby odłamy nie przemieszczały się względem siebie. W sytuacjach wyjątkowych do unieruchomienia można użyć każdego materiału, np. kija, deseczki, linijki czy wręcz przybandażować np. kończynę górną do tułowia, a kończynę dolną, uszkodzoną, do zdrowej. Unieruchomienie powinno obejmować co najmniej dwa sąsiednie stawy, poniżej i powyżej miejsca złamania, bez próby nastawiania złamania. Dobre unieruchomienie nie tylko zapobiega przesuwaniu się odłamów kostnych względem siebie, lecz również likwiduje ból w miejscu złamania. Uszkodzoną kończynę należy ułożyć nieco wyżej, aby zapobiec narastaniu obrzęku.
Przed i po założeniu unieruchomienia trzeba sprawdzić, czy:
· w kończynie jest tętno,
· poszkodowany czuje dotyk (ukłucie),
· poszkodowany może poruszać kończyną ?
Jeśli po unieruchomieniu zauważymy brak jednej z powyższych cech, znaczy to, że unieruchomienie jest niewłaściwie założone - trzeba je zdjąć i założyć od nowa.
Jeśli brak jest którejkolwiek z cech przed próbą unieruchomienia, należy o tym fakcie poinformować lekarza. Pacjenta układa się wygodnie i wzywa pogotowie ratunkowe. Nie pozwala się pacjentowi jeść i palić, gdyż mogło by to utrudnić późniejsze podanie narkozy w szpitalu. Nie wolno również podawać leków przeciwbólowych, bo utrudnia to lekarzowi postawienie diagnozy.
Florencja2013