SAMORZĄD I ADMINISTRACJA z 14 marca 12 (nr 52).pdf

Środa 14 marca 2012, nr 52 (3190) gazetaprawna.pl

samorząd

i administracja

prenumerata

najnowsze w serwisaCh

temat tygodnia

KsiegowosC.gaZetaprawna.pl

Gminy muszą udzielać gwarancji zapłaty

za roboty budowlane

C4-5

Wykonawca może żądać od inwestora, w tym także od jednostek samorządu

terytorialnego, zabezpieczenia należności za wykonane prace do wysokości

ewentualnych roszczeń wynikających z umowy. Termin na jego udzielenie

nie może być krótszy niż 45 dni. Decyzję w tej sprawie podejmuje wójt,

burmistrz lub prezydent miasta

podatki i cła

pobierz ujednoliconą wersję

ordynacji podatkowej

Co grozi za niezapłacenie podatku

w terminie

do 15 marca wpłacamy ratę do gminy

sprzedaż alkoholu na lotnisku

bez podatku

sprawy wyłączone z prowadzenia

metryki

wzór metryki podatkowej

Zmiany w zasięgu działania

dyrektorów UKs

nsa: Zapłacone odsetki za korzysta-

nie z nieujętego w ewidencji środka

trwałego stanowią koszt uzyskania

przychodów

sprzedaż kilku działek stanowi

przychód zaliczany do działalności

gospodarczej

w numerze

Komentarze

Deinicja punktu świetlnego nic nie rozjaśnia

Pomoc prawna dla najuboższych, czyli bez euforii

Reguła wydatkowa ograniczy korzystanie

ze środków unijnych

rachunkowość

Modernizacja zwiększa wartość

laptopa

Jak ująć w bilansie kredyt spłacany

przez trzy lata

administracja

sfera budżetowa

odpisy aktualizujące wartość należ-

ności w jednostkach budżetowych

Samorządom lokalnym odbiera się możliwość rozwoju

Kadry.gaZetaprawna.pl

Ekspert radzi

Jak najkorzystniej zabezpieczyć realizację

prac inwestycyjnych

oświata

prawo pracy

Czy pracodawca może prowadzić

w formie elektronicznej wspólne akta

osobowe dla przyjętych na okres próbny

Czy ojciec i matka dziecka mogą

jednocześnie przebywać na urlopie

wychowawczym

Zostały dwa dni na złożenie wniosku

o środki na tworzenie żłobków

Procedury

Do wieloletniej prognozy inansowej

trzeba dołączyć wykaz przedsięwzięć

ubezpieczenia

Świadczenia przysługujące z tytułu

wypadku w drodze do pracy lub z pracy

Kiedy wynagrodzenie chorobowe przy-

sługuje od pierwszego dnia zwolnienia

Jak ma postąpić pracodawca, gdy

pracownik kwestionuje wysokość zasiłku

orzecznictwo

wynagrodzenia

Jak odzyskać nadpłaconą pensję

wypłaconą z góry, gdy pracownik kilka

dni po jej otrzymaniu rozwiązał umowę

Czy przy potrącaniu nadpłaconego

wynagrodzenia obowiązują limity

Jeśli strona zmarła w trakcie postępowania,

organ je zawiesza

sfera budżetowa

Zastępca wójta nie zawsze może

skutecznie zwolnić pracownika

Czy pracownikowi przekształconego

zakładu budżetowego w spółkę komu-

nalną przysługuje trzynastka

Uchwała rady nie może ustalać terminu wnoszenia

opłat za przedszkole

Za tydzień Zakłady budżetowe mogą być przekształcane przez gminy Jak sporządzić studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Dziennik Gazeta Prawna, 14 marca 2012 nr 52 (3190)

gazetaprawna.pl

komentarze

Deinicja punktu

świetlnego

nic nie rozjaśni

Pomoc prawna dla najuboższych

czyli bez euforii w gminach

Znacznie lepszym pomy-

słem jest tworzenie poradni

studenckich lub cykliczne

organizowanie dnia otwar-

tych drzwi w korporacjach

(notariat, adwokatura itd.).

Pole do popisu mają także

posłowie, którzy dysponu-

ją określonymi funduszami

na biura, więc tego rodzaju

porady z powodzeniem

mogą realizować.

Gminy w sumie i tak nie

zostawiają mieszkań-

ców samych sobie. Jeżeli

widać, że dana osoba nie

jest w stanie sobie sama

poradzić, nikt jej z urzędu

nie wygoni. Miasto Gubin

realizuje kilka projektów

unijnych, które w swoim

założeniu mają przybliżyć

kwestie prawne zwykłym

obywatelom. Jednym

z nich był Transgraniczny

Punkt Informacyjny

w Euromieście Gubin-

Guben, prowadzony przez

straż miejską, straż gra-

niczą i Bundespolizei. Co

zakładał? Przede wszyst-

kim udzielanie bezpłat-

nych porad mieszkańcom

w zakresie prawa drogo-

wego, rynku pracy czy

odszkodowań za szkody

powstałe w wyniku kolizji

drogowych. Spotkania ze

specjalistami z wybra-

nych dziedzin, od których

można było otrzymać od-

powiedzi na nurtujące

pytania i zasięgnąć porady

prawnej, doskonale wpisały

się w oczekiwania lokalnej

społeczności.

Kolejnym tego typu

przedsięwzięciem jest

Transgraniczne Centrum

Marketingu Euromiasta

Gubin-Guben. W ramach

projektu zatrudnio-

ny zostanie dwujęzyczny

prawnik, który zagwa-

rantuje bezpłatną pomoc

prawną przede wszyst-

kim osobom prowadzą-

cym lub zamierzającym

założyć własną działalność

gospodarczą. Jednak po

porady będą mogli się tam

udać także zwykli miesz-

kańcy. Obsługa w zakresie

polskiego i niemieckie-

go prawa, interpretacja

rozmaitych kruczków

i analiza umów wypeł-

nią pewnego rodzaju lukę.

Tym samym projekty

współfinansowane z Unii

Europejskiej realizowa-

ne w Gubinie mają na celu

zapewnienie dla miesz-

kańców oraz przedsię-

biorców pomocy prawnej

w różnych aspektach.

Dzięki temu, że prawnicy

zatrudnieni są w ramach

tych przedsięwzięć, samo-

rząd nie ponosi pełnych

kosztów związanych z ich

etatami. Gmina oszczędza,

a mieszkańcy mają swoich

mecenasów.

Bartłomiej

Bartczak

burmistrz Gubina

Magdalena

Wojtowicz

radca prawny, specjalista

prawa energetycznego, Chałas

i Wspólnicy Kancelaria Prawna

P oselski projekt

z euforią samorządowców.

Jestem ciekawy, jak będzie

wyglądała odpowiedzial-

ność takiego prawnika, gdy

przegra sprawę.

Wątpliwości budzi także

określenie „najubożsi”. Czy

wystarczy zaświadczenie

o zarobkach, czy może

kwitek z pomocy społecz-

nej? A co na to inni

prawnicy? Na pewno taka

sytuacja zepsuje rynek

usług prawniczych, bo po co

płacić prawnikowi z własnej

kieszeni, jak można

w podobnej sprawie wysłać

biedniejszego sąsiada lub

kogoś z rodziny i wszystkie-

go dowiedzieć się za darmo.

Swego czasu modne były

kursy językowe organizo-

wane za pieniądze unijne.

Kilku nauczycieli języko-

wych napisało wniosek,

pozyskało środki unijne

i w konsekwencji za darmo

lub za grosze uczyło dzieci

języków obcych. Firmy ko-

mercyjne traciły przez to

klientów i nastąpiła nie-

zdrowa rywalizacja.

nowelizacji ustawy

z 8 marca 1990 r.

o samorządzie

gminnym (t.j. Dz.U. z 2001

r. nr 142, poz. 1591 z późn.

zm.) zakłada, że gmina

miałaby zapewniać

bezpłatnie pomoc prawną

osobom najuboższym.

Pomoc prawna dla

najuboższych czyli

konsultacje prawnicze,

porady prawne oraz

wsparcie przy pisaniu pism

procesowych – to zatem

kolejny pomysł na dodanie

gminom dalszych obowiąz-

ków. Obecnie sytuacja

w samorządach nie jest

wesoła, gminy chciały

wykorzystać szansę na

rozwój i sięgały po znaczne

środki unijne, co

w konsekwencji spowodo-

wało zadłużenie wielu

małych i dużych miejsco-

wości. Dodatkowe zadanie

w postacie zatrudnienia

prawnika, który będzie

obsługiwał mieszkańców,

na pewno nie spotka się

O d lat pojawiają się

przy zachowaniu obo-

wiązujących wymagań

jakościowych.

W tym miejscu należy

jednak wskazać, że Sąd

Najwyższy w wyroku

z 17 lutego 2011 r., III SK

36/10, uznał, że art. 4 ust.

1 ustawy – Prawo ener-

getyczne nie rozstrzyga

w żaden sposób, czy wyko-

nanie tego obowiązku ma

charakter płatny czy nie-

odpłatny, oraz kto ponosi

faktyczne koszty jego

wykonania. Sąd wskazał

również, że punkty świetl-

ne są pewnym elementem

infrastruktury oświetle-

niowej. Bez któregokolwiek

z tych elementów świad-

czenie usługi oświetlenio-

wej nie będzie możliwe.

W wypadku gdy infrastruk-

tura oświetleniowa należy

do przedsiębiorstwa ener-

getycznego, konieczne jest

współkorzystanie z tej in-

frastruktury, a zatem za-

warcie stosownej umowy,

na podstawie której nastąpi

jej udostępnienie. Zdaniem

sądu przedsiębiorstwo

energetyczne nie ma obo-

wiązku nieodpłatnego udo-

stępniania infrastruktury

koniecznej do świadczenia

usługi oświetlenia.

Zmiana przepisów jedynie

w zakresie wprowadzenia

deinicji punktu świetl-

nego nie rozwiązuje więc

w pełni zaistniałego pro-

blemu. W projekcie ustawy

powinno pojawić się pojęcie

infrastruktury oświetlenio-

wej wraz ze wskazaniem,

na kim spoczywa obowią-

zek jej utrzymania.

Projekt ustawy wprowa-

dza również oczekiwa-

ną przez gminy zmianę

w zakresie inansowania

oświetlenia dróg publicz-

nych. Gminy będą płacić

tylko za oświetlenie tych

ulic, placów i dróg, które

mają charakter publicz-

ny i znajdują się na terenie

gminy. Dodatkowo drogi

będą musiały mieć cha-

rakter gminny, powiatowy

lub wojewódzki, aby pla-

nowanie oświetlenia i jego

inansowanie można było

zaliczyć do zadań własnych

samorządu. Poza zakre-

sem zadań gminy ma się

zatem znaleźć planowanie

i inansowanie oświetlenia

dróg krajowych, do których

zalicza się m.in. drogi sta-

nowiące ciągi obwodni-

cowe dużych aglomeracji

miejskich, oświetlanie

których było dla gmin wy-

jątkowo uciążliwe.

wątpliwości co do

tego, czy

punktem

świetlnym jest źródło

światła, oprawa świetlna

ze źródłem światła bez

konstrukcji wsporczej, czy

też wszystkie elementy

konstrukcyjne umożliwia-

jące urządzeniu spełnianie

swojej funkcji, jaką jest

dawanie światła. Od

przyjętej treści deinicji

zależy rozłożenie ciężaru

inansowania oświetlenia

ulicznego pomiędzy

gminami a przedsiębior-

stwami energetycznymi.

W przygotowanym przez

Ministerstwo Gospodarki

projekcie nowej ustawy

– Prawo energetyczne

znalazła się deinicja

punktu świetlnego. W

uzasadnieniu projektu

wskazano, że ma to

zakończyć trwający od

wielu lat spór pomiędzy

gminami a przedsiębior-

stwami energetycznymi,

wynikły na tle inansowa-

nia oświetlenia. W myśl

projektowanej deinicji

punkt świetlny stanowi

kompletną oprawę

oświetleniową, obejmującą

urządzenia służące do

rozsyłania, iltrowania lub

przekształcania światła

wysyłanego przez źródło

światła, zawierającą

elementy niezbędne do

mocowania i ochrony

źródła światła oraz do

przyłączania go do obwodu

zasilającego.

W ten sposób projekto-

dawca przesądził, a w

zasadzie zamierzał prze-

sądzić, że inne elementy

infrastruktury oświetle-

niowej niezbędne do funk-

cjonowania punktów

świetlnych, jako niestano-

wiące elementu punktu

świetlnego, nie będą pod-

legały inansowaniu przez

gminy. Wniosek taki

można próbować wywo-

dzić z brzmienia art. 4

ust. 1 obecnie obowiązu-

jącej ustawy z 10 kwietnia

1997 r. – Prawo energe-

tyczne (t.j. Dz.U. z 2006 r.

nr 89, poz. 625 z późn. zm.)

mającego swój odpowied-

nik w art. 3 ust. 1 projek-

tu ustawy. Nakłada on na

przedsiębiorstwo zajmują-

ce się dystrybucją energii

elektrycznej obowiązek

utrzymywania zdolności

urządzeń, instalacji i sieci

do realizacji zaopatrze-

nia w energię w sposób

ciągły i niezawodny

Reguła wydatkowa ograniczy

korzystanie ze środków unijnych

publicznych (publiczne

ZOZ, samorządowe insty-

tucje kultury, wojewódzkie

ośrodki ruchu drogowego

oraz wojewódzkie fundusze

ochrony środowiska i gospo-

darki wodnej) wykonanych

na koniec roku budżetowego

stanowi deicyt, to nie może

on być wyższy niż 0,5 proc.

PKB. Kwota limitu deicy-

tu, jaki będzie przysługiwać

j.s.t. i ich związkom, będzie

korygowana (pomniejszona

albo powiększona) o łączny

wynik samorządowych osób

prawnych zaliczonych do

sektora inansów publicz-

nych. W projekcie przewi-

dziano procedurę, która ma

zapewnić, że łączny deicyt

j.s.t. i ich związków nie prze-

kroczy limitu deicytu.

Wprowadzenie proponowa-

nej w projekcie reguły wy-

datkowej w odniesieniu do

j.s.t. jest dla tych jednostek

niekorzystne z uwagi na

ograniczenie ich możliwo-

ści korzystania ze środków

unijnych. Samorządy zadłu-

żają się bowiem często po

to, aby uzyskać tzw. wkład

własny na realizację różnych

projektów współinanso-

wanych z tych środków.

Zdarzają się jednak jed-

nostki, które chcąc korzy-

stać ze środków unijnych

przeceniają swoje możliwo-

ści inansowe, a z analizy

ich wieloletnich prognoz

inansowych (wpf ) wynika,

że spłata zaciągniętego za-

dłużenia planowana jest na

wiele lat do przodu. Zdarzają

się również samorządy,

które konstruując wpf już

teraz nie są w stanie do-

stosować założeń budże-

towych poszczególnych

lat objętych wpf w sposób

umożliwiający zachowa-

nie relacji wynikającej z art.

243 ustawy. Racjonalnym

wyjściem może się okazać

konstruowanie przez te jed-

nostki budżetów nadwyżko-

wych i wcześniejsza spłata

zaciągniętych zobowiązań.

Zakładana w projekcie no-

welizacji reguła wydatkowa

może zatem przyczynić się

do ułatwienia samorządom

utrzymania lub też uzyska-

nia relacji długu nałożo-

nej przez art. 243 ustawy.

Alternatywą dla tego roz-

wiązania jest wydłużanie

okresu spłaty zaciągnię-

tych zobowiązań. W innym

przypadku część samorzą-

dów stanie, począwszy od

uchwalenia budżetu na

2014 rok, przed widmem

niemożności samodziel-

nego uchwalenia budżetu.

Rozwiązania przyjęte przez

ustawodawcę i proponowa-

ne w projekcie prowokują

jednak samorządy do reali-

zowania projektów przez

spółki tworzone przez te

samorządy, które to spółki

w celu realizacji tych projek-

tów zaciągają kredyty.

Monika

Dębowska-Sołtyk

członek kolegium Regionalnej

Izby Obrachunkowej w Kielcach

Z adłużenie jednostek

w limicie spłaty zobowiązań

j.s.t. kwot spłat i wykupów

zobowiązań związków

współtworzonych przez

daną j.s.t., przypadających

w danym roku budżetowym.

Ustawodawca ograniczył

więc w tym zakresie możli-

wość zaciągania przez j.s.t.

zadłużenia już w obecnym

czasie, gdyż często powoduje

to uzyskanie przez nie nega-

tywnych wskaźników.

W przygotowanym przez

rząd projekcie zmiany

ustawy o inansach publicz-

nych (wersja z 20 lutego 2012

r.) zakładane jest utrzymanie

zarówno wskaźnika 60 proc.

poziomu zadłużenia w sto-

sunku do dochodów jednost-

ki, jak i spełnienie relacji

wynikającej z art. 243 ustawy.

Jednocześnie projekt zakłada

wprowadzenie reguły wy-

datkowej odnoszącej się do

ograniczenia deicytu j.s.t.

Jeżeli więc suma wyników

budżetu j.s.t., związków

przez nich tworzonych oraz

wyników samorządowych

osób prawnych zaliczo-

nych do sektora inansów

samorządu terytorial-

nego (j.s.t.) wciąż

wzrasta, a wiele

z nich niebezpiecznie

zbliżyło się do 60 proc.

wskaźnika zadłużenia w

stosunku do dochodów.

Spłata zadłużenia z tytułu

zaciągniętych kredytów,

pożyczek czy emisji papierów

wartościowych oraz

potencjalnych spłat kwot

wynikających z udzielanych

przez j.s.t. poręczeń nie może

przy tym przekroczyć 15 proc.

ich dochodów. Wskaźniki te

obowiązują w odniesieniu

do budżetów j.s.t. na 2012

i 2013 r.

W art. 243 ustawy z 27

sierpnia 2009 r. o inan-

sach publicznych (Dz.U. nr

157, poz. 1240 z późn. zm.;

dalej: ustawa) wprowadzono

nowe rozwiązania dotyczą-

ce określenia maksymalnej

kwoty zadłużenia j.s.t. Będą

one miały zastosowanie po

raz pierwszy do uchwał bu-

dżetowych j.s.t. na 2014 rok.

Artykuł 244 ustawy nakłada

obowiązek uwzględnienia

Samorząd

i adminiStracja

Redaktor prowadzący:

Julita Karaś-Gasparska

tel. 22 530 44 31

julita.karas@infor.pl

prenumerata

Dziennik Gazeta Prawna, 14 marca 2012 nr 52 (3190)

gazetaprawna.pl

AdmnistrAcjA

Samorządom lokalnym odbiera się możliwości rozwoju

Rozmowa z prof. Michałem Kuleszą – kierownikiem Zakładu Nauki Administracji na Wydziale Prawa

i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, partnerem w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Rząd próbuje wprowadzić

regułę wydatkową dla

samorządów, twierdząc,

że konieczne jest zahamo-

wanie deficytów jednostek

samorządu terytorialnego

( j.s.t.). Gminom dokładane są

kolejne zadania, na które nie

ma pieniędzy. Coraz głośniej

mówi się o likwidacji lub

konsolidacji powiatów. Czy

nie zaczyna się pan obawiać

o niezależność władz lokal-

nych?

Samorząd terytorialny to

nie tylko skorupa organiza-

cyjno-ustrojowa, ale przede

wszystkim społeczność lokal-

na – wspólnota samorządowa.

Jeżeli widać coraz wyraźniej,

że znaczna część samorządów

nie jest w stanie spełnić ocze-

kiwań społecznych, a także

doktrynalnych i konstytucyj-

nych, to mam wielkie obawy.

Kiedy mówimy o samorzą-

dzie, to rozmawiamy o paru

rzeczach naraz. Nie jest to

jedynie zagadnienie prawne,

ale również zjawisko społecz-

ne, kwestia menedżerska oraz

polityczna. Na każdej z tych

płaszczyzn jest trochę inaczej.

W przypadku płaszczyzny

prawnej mamy do czynienia

ze złożoną sytuacją. W konsty-

tucji nie ma ani jednego słowa

do skrytykowania. Problemy

prawne narastają w miarę

zagłębiania się w szczegóło-

we regulacje prawne. Ustawy

szczegółowe nie konkretyzują

właściwie norm konstytucyj-

nych. Widzimy to np. w przy-

padku zasady adekwatności,

określonej w art. 167 ust. 4,

mówiącej, że w miarę zmian

zadań powinna następować

zmiana środków.

swojej misji względem spo-

łeczności lokalnych. Mamy ok.

tysiąca gmin ekologicznych,

którym w ramach programu

Natura 2000 narzucono licz-

ne ograniczenia przyrodnicze

bez jakiejkolwiek rekompen-

saty budżetowej. Po co nam

taki samorząd, który nic nie

może ?

Zatem może mniej mówmy

o samorządzie lokalnym, wię-

cej zaś o społecznościach lo-

kalnych. Jeżeli Trybunał Kon-

stytucyjny nie widzi związku

między wyposażeniem ustro-

jowym, majątkowym, kom-

petencyjnym i inansowym

samorządu a zdolnością

wspólnot lokalnych do za-

rządzania swoimi sprawami,

to jest to bardzo groźna teza

doktrynalna, której efektem

jest zgoda na dezintegrację

procesów społecznych.

Jest też płaszczyzna mene-

dżerska. Proszę sobie wyobra-

zić wójta w gminie, która nic

nie może. Albo starostę w po-

wiecie, który ucieka przed

obywatelami, bo z braku pie-

niędzy nie może poprawić

drogi powiatowej zniszczonej

po zimie. A zadań mu przyby-

wa. To prowadzi do degenera-

cji władzy, która nie jest w sta-

nie realizować swojej misji,

a także do coraz bardziej ne-

gatywnego doboru ludzi wła-

dzy. Ludzi, którzy rozumieją

ten system, coraz trudniej do

tej władzy zaciągnąć, bo nie

chcą się kompromitować. Ni-

kogo nie obrażając, do takiej

władzy dziś idą coraz częściej

dwie grupy – łowcy stanowisk

oraz szlachetni naiwniacy,

którzy sądzą, że im się uda.

Rzeczywiście, niektórym się

udaje, ale to nie jest sposób na

prowadzenie biznesu zwane-

go państwem.

instytucje nie będą ich, bo oni

w radzie dużego powiatu będą

w mniejszości. W ten sposób

niszczy się samorząd jako

społeczność lokalną. A ona

musi być wyposażona insty-

tucjonalnie i nie mówię jedy-

nie o samorządzie, lecz także

o instytucjach administracji

rządowej, o sądach i prokura-

turze. Jeśli powiat nie ma tych

wszystkich instytucji, to nie

ma co mówić o konstytucyj-

nych uprawnieniach wspól-

not lokalnych. Sąd musi być

również w małym powiecie.

To może przecież być mały

sąd. Jeśli minister sprawie-

dliwości uważa, że obciąże-

nie sędziego w takim małym

sądzie jest za małe, a obciąże-

nie sędziego w dużym sądzie

jest nieproporcjonalnie więk-

sze, to powinien mieć prawo

raz na pięć lat dokonywać no-

wej etatyzacji. Ale nie łączyć

sądy w jeden, zabierać je spo-

łecznościom lokalnym i robić

z tych małych sądów oddziały

zamiejscowe. Niezawisłość sę-

dziowska ma również atrybu-

ty organizacyjne, czyli że jest

się sędzią w danym okręgu.

Niech minister nie mówi spo-

łeczności lokalnej, co jej wolno

i na co ją stać. To ona sama

musi mieć tego świadomość

i rozumieć konieczność wy-

boru i nieraz rezygnacji. Ale

oczywiście nie może być tak,

że społeczności lokalnej na nic

nie stać, tylko na samą biuro-

krację – do wydawania decyzji

administracyjnych samorząd

naprawdę nie jest potrzebny.

Tymczasem państwo do tego

dopuszcza, odbierając samo-

rządom lokalnym to, co jest

ich istotą – zdolność do za-

spokajania zbiorowych po-

trzeb społeczności lokalnych

i prowadzenia lokalnej poli-

tyki rozwoju.

Mamy więc trzy elementy

– dokładanie bez pieniędzy no-

wych zadań, rozwój mecha-

nizmów biurokratycznych

i oskubywanie społeczności

lokalnych z instytucji obsłu-

gujących. Takie zmiany syste-

mowe powodują, że samorząd

jest coraz słabszy również od

strony swojej siły i spoistości.

Eliminowana jest prospołecz-

na działalność samorządu, ją

tnie się w pierwszej kolejno-

ści. Do tego dochodzą racjo-

nalizatorskie próby gmerania

w podziale administracyjnym

państwa. Tak naprawdę chodzi

o osłabienie pozycji społecz-

ności lokalnych, dostępności

usług publicznych, a także

uprawnień władzy lokalnej.

co przy okazji psuć trójstop-

niowy podział administracyj-

ny państwa, który powinien

stanowić jednolitą ramę or-

ganizacyjną dla całej admini-

stracji publicznej – rządowej

i samorządowej?

Czy samo zło leży jedynie po

stronie rządu i administracji

rządowej? Czy nie ma żadnych

grzechów po stronie samo-

rządu ?

Są, i wcale niemałe. Dziś

nie da się rządzić jak w XIX

i XX wieku, bo społeczeństwo

i istotne grupy społeczne, za-

wodowe wiedzą inaczej – nie

lepiej czy gorzej, ale inaczej.

W skali ogólnopaństwowej

mieliśmy ostatnio tego przy-

kłady, wystarczy wspomnieć

ustawę refundacyjną czy

ACTA. W inny sposób postrze-

gane są priorytety, których

władza jakoś nie dostrzega.

Jeśli w sąsiadujących mia-

stach czy gminach wiejskich

wszędzie buduje się aquapar-

ki, baseny i stadiony, to z pre-

stiżowego punktu widzenia

jest super. Ale może wystar-

czyłby jeden aquapark, je-

den stadion w mieście. Może

w naszej gminie inne wydat-

ki są ważniejsze. Może bar-

dziej potrzebna jest droga albo

zajęcia dodatkowe w szkole,

a nie zadłużanie gminy na

10 lat, by wybudować kolej-

ny aquapark, w którym nie

będzie komu pływać. Może

trzeba współdziałać z sąsia-

dami, uzgadniać strategie

i inwestycje.

Bywają tacy samorządow-

cy, którzy nie chcą rozmawiać

z mieszkańcami, bo „wiedzą

lepiej”. Albo zasłaniają się

tym, że „nas na to nie stać”.

I proszę zobaczyć, jak się po-

kręciło: to, co jest istotą nowej

cywilizacji – aktywne społe-

czeństwo, nagle staje się wro-

giem sprawnego zarządzania.

I na dokładkę nie można tym

samorządowcom powiedzieć,

że nie mają racji. Bo rzeczy-

wiście komunikacja społecz-

na trochę kosztuje. Tylko że

taka racja jest obezwładniają-

ca – oznacza powrót do wła-

dzy biurokratycznej, która nie

liczy się ze społeczeństwem

i jego rozumem.

Samorząd psuje się. Trybu-

nał Konstytucyjny musi się

zastanowić nad swoją dok-

tryną samorządową. Dziś

właśnie to orzecznictwo try-

bunału ośmiela rząd i parla-

ment do działań i zaniechań

niweczących samorząd. Po-

trzebujemy takich orzeczeń,

które ugruntują zdolność

społeczności lokalnych do

zarządzania swoimi sprawa-

mi i zapewnią równowagę

między różnymi segmenta-

mi władzy publicznej, także

– między rządem i samorzą-

dem. Potrzebna jest zmiana

panujących w tej mierze me-

chanizmów oraz nastawienia

w kulturze sprawowania wła-

dzy, w myśl którego samorząd

wszystko przetrzyma... Otóż

nie przetrzyma, po prostu

zmarnujemy samorząd i wiel-

ką aktywność obywatelską,

jaką po 1990 roku wniosły do

naszego życia społeczności

lokalne.

Rozmawiał Tomasz Żółciak

pRof. Michał Kulesza

współtwórca reformy emerytalnej

dzi raczej o sposób myśle-

nia. Pan minister Rostowski

przyjechał z Anglii i przywiózł

stamtąd mniemanie, że sa-

morząd jest własnością kró-

lowej. Myśli, że może gmerać

w inansach lokalnych, a prze-

cież polski samorząd prowa-

dzi samodzielną politykę

rozwoju. Jak minister mówi:

„ciąć”, to nie dość, że podcina

rynek pracy i rozwój inwesty-

cyjny, jeszcze na dokładkę ge-

neruje szkody w pieniądzach

samorządowych. Przygotowa-

nie inwestycji, które on teraz

wycina, już kosztowało grube

pieniądze.

chitekt rysował majstrowi, jak

to ma wyglądać, a on budował.

Koszty obsługi tego procesu

były znikome. Dziś, aby wy-

budować taką samą szkołę,

trzeba wydać dużo pieniędzy

znacznie wcześniej – wybrać

projekt, projektanta, zapłacić

za projekt, opłacić procedu-

rę zamówienia publicznego,

znaleźć wykonawcę, stwo-

rzyć plan zagospodarowania

przestrzennego itd. Dziesiątki

nowych regulacji służących

obsłudze procedur biurokra-

tycznych i kontrolnych, któ-

rych jest coraz więcej, a ta

szkoła jest ciągle taka sama.

Tylko jej cena jest wielokrot-

nie wyższa.

Zamiast legalizmu mamy

w administracji narastają-

cą zasadę formalizmu biu-

rokratycznego. To kosztuje

i samo się nie zapłaci. Proce-

dury obsługowe są na miarę

XXI wieku w Europie Zachod-

niej, tylko że my wciąż jeste-

śmy biednym krajem. I mimo

to pakujemy pieniądze w ob-

sługę administracyjną, a nie

inansowanie zadań meryto-

rycznych.

Trybunał Konstytucyjny nie

jest w stanie ochronić samo-

rządów?

To dość specyiczny problem

intelektualny. Konstytucja

jest w swoich postanowie-

niach wyrazista i precyzyjna,

natomiast wykładnia trybu-

nalska przynosi często efekty

sprzeczne z jej założeniami.

Kiedy trybunał tłumaczy, że

póki gmina się nie rozpad-

nie, to zasada adekwatności

jest nienaruszona, to jest to

orzecznictwo z epoki rad na-

rodowych. Istota pomocniczo-

ści nie polega na tym, żeby

samorząd trwał, tylko by był

w stanie realizować zadania

publiczne na rzecz społecz-

ności lokalnej, służyć jej roz-

wojowi, zaspokajać potrzeby

zbiorowe.

Samorząd psuje

się, a orzecznictwo

Trybunału

Konstytucyjnego

ośmiela rząd

i parlament

do działań

niweczących go

Czy przerzucanie zadań na

samorządy bez dawania na

to pieniędzy to grzech, który

cechuje obecną administrację

rządową, czy dotyczy to raczej

wszystkich ekip?

Z pewnością dotyczy to ekip

rządzących od 2001 r., ale

i wcześniej nie było łatwo.

Najpierw była próba odda-

wania kompetencji trudnych

i drogich. Samorząd jest

traktowany jak mechanizm

decentralizacji odpowie-

dzialności i kłopotów. Z tym

podejściem samorząd się go-

dzi. Ale pod jednym warun-

kiem – musi być traktowany

uczciwie. Bo samorząd jest

na pierwszej linii frontu, je-

śli chodzi o relacje z miesz-

kańcami. Decentralizacja

musi być uczciwa, opatrzo-

na dobrym prawem, mądrym

poradnictwem i odpowied-

nimi pieniędzmi. Lecz od

początku te warunki nie są

spełnione. Weźmy na przy-

kład problem VAT. Inwestycje

publiczne nie są zwolnione

z tego podatku, czyli właści-

wie rząd na tym zarabia, sa-

morząd musi bowiem oddać

jedną piątą pieniędzy, które

dostał od rządu.

Drastycznie rosną koszty pro-

wadzenia administracji. Kie-

dyś, gdy budowano szkołę, to

wójt wynajmował majstra, ar-

Jest jeszcze aspekt politycz-

ny. W Polsce mamy bardzo po-

ważne pęknięcie kulturowe,

widoczne niezmiennie w cią-

gu ostatnich dwudziestu lat.

Mimo że konstytucja zakła-

da decentralizację, kultura

rządzenia państwem jest na

wskroś centralistyczna. Po-

czątkowo w latach 1989-1993

jeszcze jakoś to szło, uchwalo-

no ustawę gminną. W okresie

1993 – 1997 gdy przy władzy

były partie postpeerelowskie

mieliśmy do czynienia z rady-

kalną recentralizacją systemu,

reetatyzacją. W okresie 1997-

2001, za czasów AWS-UW, był

drugi etap wielkiej reformy.

A potem mieliśmy całe spec-

trum władzy. Najpierw SLD,

potem PiS, a teraz mamy Plat-

formę. Wyrażam pogląd, że

od 2001 r. trwa okres antysa-

morządowy. Choć nie można

mówić o wrogach samorzą-

dów, bo takich nie ma. Cho-

Skoro samorządy sobie nie

radzą, może jest to dobry

argument do tego, o czym

mówi się w Sejmie, czyli likwi-

dacji powiatów lub łączenia

ich w większe jednostki?

Jeśli jest jeden biedny powiat,

to ma problemy. Dwa biedne

powiaty połączone w jeden

będą miały takie same pro-

blemy. Ale jeśli je połączymy,

to realny efekt będzie taki,

że zmniejszy się dostępność

usług publicznych. W tej ko-

masacji chodzi tylko o to, by

była jedna komenda policji,

a nie dwie, jeden szpital, jedno

liceum, jeden urząd. Wszyst-

ko będzie oczywiście w więk-

szym mieście, nowej siedzi-

bie tych dwóch połączonych

powiatów. Ci z biedniejszego

powiatu będą mieli dalej do

tych instytucji. W dodatku te

Czy wobec tego społeczny

aspekt samorządów jest

również zagrożony?

Ustrój terytorialny Polski

w myśl art. 15 konstytucji

ma zapewnić decentraliza-

cję władzy publicznej. Po co?

Aby umacniać uprawnie-

nia wspólnot lokalnych, jak

wprost głosi preambuła kon-

stytucyjna. U podstaw tego

ujęcia nie leżała myśl praw-

nicza, tylko doktryna ustro-

jowa i polityczna. Prawo to

konsekwencja takiej doktry-

ny. Trybunał Konstytucyjny

często tego nie zauważa.

Połowa gmin i powiatów

z braku środków nie jest

w stanie wywiązywać się ze

Czy już widać próby tego osła-

biania?

Tworzony jest nowy poziom

administracji rządowej – mię-

dzy województwem a powia-

tem – wbrew decentralistycz-

nym założeniom konstytucji.

Między innymi powołano re-

gionalne dyrekcje ochrony

środowiska, obecnie próbuje

się wprowadzić regionalne

urzędy nadzoru budowlane-

go, czyli zabrać nadzór z po-

wiatu. Jeśli uważa się, że sta-

rosta nie powinien wydawać

pozwoleń na budowę dla in-

westycji powiatu, to tę kon-

kretnie kompetencję należy

przenieść do wojewody. Ale po

Dziennik Gazeta Prawna, 14 marca 2012 nr 52 (3190)

gazetaprawna.pl

temat tygodnia

Gminy muszą udzielać gwarancji

zapłaty za roboty budowlane

Wykonawca może żądać od inwestora, w tym także od jednostek samorządu terytorialnego, zabezpieczenia

należności za wykonane prace do wysokości ewentualnych roszczeń wynikających z umowy. Termin na jego

udzielenie nie może być krótszy niż 45 dni. Decyzję w tej sprawie podejmuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta

oraz inwestorów może żądać

również podwykonawca ro-

bót budowlanych i to na ta-

kich samych zasadach, jak

wykonawcy od inwestorów.

Obwarowane jest to jednak

obowiązkiem zawarcia przez

podwykonawcę umowy o ro-

boty budowlane na piśmie

konawcy, jak i od inwestora

(jeżeli inwestor wyraził zgodę

na to, by określone prace były

wykonywane przez podwy-

konawcę).

Inwestor, a więc określona

jednostka samorządu teryto-

rialnego (j.s.t.) powinien do-

kładnie rozważyć wyrażenie

zgody na zawarcie umowy

z podwykonawcą. Wszystko

dlatego, że inwestor powi-

nien pamiętać, iż ciąży na

nim stosownie do postano-

wień art. 647 1 par. 5 k.c. – soli-

darna odpowiedzialność wraz

z wykonawcą za zapłatę wy-

nagrodzenia należnego pod-

wykonawcy. Jednocześnie

wykluczona jest możliwość

jakiejkolwiek modyfikacji

tego zapisu w drodze odpo-

wiedniego ukształtowania

treści umowy. Wobec chro-

nicznych zatorów płatni-

czych oraz szczupłych zaso-

bów kapitałowych zarówno

inwestorów, jak i wykonaw-

ców inwestycji na rynku pol-

skim, ryzyko konieczności

zaspokojenia roszczeń pod-

wykonawców wraz z często

przewyższającymi wierzytel-

ność główną odsetkami sta-

nowi niekiedy zagrożenia nie

tylko dla realizacji inwestycji,

lecz również dla egzystencji

inwestora – jednostki samo-

rządowej. Inwestor obciążony

jest dodatkowym ryzykiem.

Może się bowiem okazać, że

w niektórych przypadkach

musi zapłacić podwójnie:

niesolidnemu wykonawcy,

a następnie podwykonawcy,

któremu wykonawca bezza-

sadnie nie zapłacił.

w ramach inwestycji budow-

lanej lub prowadzone prace

przygotowawcze, np. prace

geodezyjne, geotechniczne,

a także prace instalacyjne

i wykończeniowe. Większość

ekspertów prawa budowla-

nego stoi na stanowisku, że

poza zakresem regulacji po-

zostają umowy o świadczenie

usług, podobnych do zlecenia,

a więc także umowy o dzieło,

obejmujące działania w ra-

mach zastępstwa inwestycyj-

nego czy prace projektowe.

Przyjmując taką wykładnię

przepisów, o udzielenie gwa-

rancji zapłaty mogą więc wy-

stąpić jedynie ci wykonawcy

i podwykonawcy robót bu-

dowlanych, którzy zawarli

na piśmie umowę o roboty

budowlane i na jej podstawie

realizują zlecone im prace.

Kodeks cywilny nie określił

też dokładnie, kogo należy ro-

zumieć pod pojęciem inwe-

stora, do którego można wy-

stąpić o udzielenie gwarancji.

W związku z tym o udziele-

Łukasz Mazurek

dgp@infor.pl

Prawa i obowiązki stron

Gwarancja zapłaty za robo-

ty budowlane jest udzielana

przez inwestora – wykonaw-

cę robót budowlanych – po to,

by zabezpieczyć terminową

zapłatę za wykonanie prac.

Zmorą polskich irm są bo-

wiem zatory płatnicze, a więc

nieterminowe regulowanie

zobowiązań, które w skraj-

nych wypadkach może pro-

wadzić nawet do upadłości

przedsiębiorstwa. Aby unik-

nąć takich niekorzystnych

zjawisk gospodarczych, usta-

wodawca zdecydował się na

wprowadzenie możliwości

żądania udzielenia gwarancji

zapłaty za roboty budowlane,

które ma chronić szczególnie

małe i średnie irmy budow-

lane, które są najbardziej na-

rażone na upadłość ze wzglę-

du na zatory płatnicze.

Według przepisów kodeksu

cywilnego (k.c.), poza głów-

nym wykonawcą gwaran-

cji zapłaty od wykonawców

1. Wykonawca może wystąpić z żądaniem do inwestora na

każdym etapie prac budowlanych.

2. Inwestor ma 45 dni na udzielenie gwarancji terminowej

zapłaty wynagrodzenia.

3. Inwestor nie może odstąpić od umowy, jeżeli wykonawca

zażąda gwarancji zapłaty. Nie może też ograniczyć prawa

do żądania gwarancji zapłaty.

4. Koszty udzielenia gwarancji ponoszą po połowie inwestor

i wykonawca.

5. Jeżeli inwestor nie udzieli gwarancji zapłaty, to wykonaw-

ca może odstąpić od umowy i zażądać zapłaty umówione-

go wynagrodzenia.

Ważne Wśród umów

budowlanych wyróżniamy:

umowę o generalną

realizację inwestycji,

umowę o generalne

wykonawstwo, umowę

o wykonawstwo częściowe,

umowę podwykonawczą

a więc przez Skarb Państwa

oraz j.s.t. [Przykład 1]

płaty, bank ten (lub instytu-

cja ubezpieczeniowa) wyko-

na świadczenie pieniężne na

rzecz beneicjenta gwaran-

cji bezpośrednio lub za po-

średnictwem innego banku.

[Przykład 2]

Koszty udzielenia gwaran-

cji zapłaty za roboty budow-

lane będą ponosić zarówno

inwestorzy, jak i wykonawcy,

zobowiązani do tego przez

podwykonawców oraz sami

podwykonawcy, zobowiązani

do tego przez dalszych podwy-

konawców. Niewątpliwie obo-

wiązek udzielania gwarancji

spowoduje zwiększenie kosz-

tów samych inwestycji, a tym

samym ograniczenie kosztów

na nie przeznaczonych.

W określonym terminie

Wykonawca robót budowla-

nych może w każdym czasie

żądać od inwestora, a więc

także od j.s.t., gwarancji za-

płaty do wysokości ewentu-

alnego roszczenia z tytułu

wynagrodzenia wynikającego

z umowy oraz robót dodatko-

wych lub koniecznych do wy-

konania umowy i po akcepta-

cji na piśmie przez inwestora.

Inwestor nie ma możliwości

wyłączenia lub ograniczenia

tego prawa. Nie może więc

zastrzec, że nie zgadza się na

udzielenie gwarancji zapłaty,

albo że udzieli takiej ochro-

ny, ale tylko i wyłącznie do

niektórych podmiotów i tyl-

ko przed przystąpieniem do

wykonania prac.

Inwestor, a więc także sa-

morząd, musi udzielić gwa-

rancji w terminie określo-

nym przez wykonawcę, który

jednak nie może być krótszy

niż 45 dni. W przypadku

j.s.t. decyzja o wystąpienie

o udzielenie gwarancji bę-

dzie podejmowana przez jej

organy wykonawcze, a więc

np. w przypadku gminy przez

wójta, burmistrza czy prezy-

denta miasta.

pod rygorem nieważności, na

zawarcie której zgodę musi

wyrazić inwestor główny.

Stronami umowy o robo-

ty budowlane są inwestor,

wykonawca i podwykonaw-

ca. Jeżeli podwykonawca nie

uzyska wynagrodzenia za

przeprowadzone przez sie-

bie prace, to będzie mógł żą-

dać zapłaty zarówno od wy-

Ważne Do zawarcia

umowy o roboty budowlane

przez wykonawcę

z podwykonawcą

wymagana jest zgoda

inwestora. Jeżeli

w terminie 14 dni

od przedstawienia mu

umowy lub jej projektu

nie zgłosi on na piśmie

sprzeciwu lub zastrzeżeń,

uważa się, że wyraził zgodę

na zawarcie umowy.

Te same zasady obowiązują

w przypadku zawarcia

przez podwykonawcę

umowy z dalszym

podwykonawcą. W takim

przypadku wymagana

jest zgoda i inwestora,

i wykonawcy

PrzykŁad 1

Brak uprawnień dla dostawcy materiałów

Gmina X zaplanowała remont dachu w budynku, w którym

ma swoją siedzibę. Wybrała nawet wykonawcę robót, a także

zamówiła materiały budowlane potrzebne do wykonania tego

remontu. Dostawca materiałów wystąpił jednak o gwarancję

zapłaty. Gmina odmówiła jej udzielenia. Decyzja gminy była

prawidłowa. Zgodnie bowiem z kodeksem cywilnym wykonaw-

cy i podwykonawcy robót budowlanych w każdym czasie mogą

wystąpić do inwestora o udzielenie im gwarancji terminowej

zapłaty umówionego wynagrodzenia, co jednak nie oznacza,

że wszyscy uczestnicy procesu budowlanego mają taką szerszą

ochronę. O udzielenie gwarancji zapłaty za wykonane zlecenie

nie mogą wystąpić np. architekci, inżynierowie, urbaniści,

geodeci, przedsiębiorcy wynajmujący sprzęt budowlany, rusz-

towania, czy dostawcy i producenci materiałów budowlanych.

Kodeks cywilny nie przyznaje im takich uprawnień.

Nie można odmówić

Pomimo kosztów, jakie wiążą

się z udzieleniem gwarancji

zapłaty, inwestor nie może

przez czynność prawną wy-

łączyć ani ograniczyć prawa

wykonawcy do żądania od

inwestora gwarancji zapła-

ty. Odstąpienie inwestora od

umowy spowodowane żąda-

niem wykonawcy przedsta-

wienia gwarancji zapłaty bę-

dzie bezskuteczne.

Powstaje pytanie, czy art.

649 2 par. 2 k.c., jest przepi-

sem szczególnym, o którym

jest mowa art. 657 k.c. Artykuł

649 2 par. 2 k.c. mówi, że odstą-

pienie inwestora od umowy

spowodowane żądaniem (wy-

konawcy generalnego) przed-

stawienia gwarancji zapłaty

jest bezskuteczne. Ten drugi

przepis stanowi, że uprawnie-

nie do odstąpienia od umowy

przez wykonawcę lub przez

inwestora może być ograni-

czone lub wyłączone przez

przepisy szczególne. Zdaniem

większości ekspertów z prawa

budowlanego art. 649 2 par. 2

k.c. jest przepisem szczegól-

nym w rozumieniu art. 657

k.c. W praktyce oznacza to

zatem, że dopuszczalne jest

wprowadzenie ograniczeń

lub wyłączeń w przypadku

uprawnienia do odstąpienia

od umowy.

Powstają też wątpliwo-

ści, jak ocenić np. odstąpie-

nie na podstawie art. 395 k.c.,

czyli zastrzeżonego odrębnie

umownego prawa odstąpie-

nia, jeżeli zostanie ono doko-

Tak jak osoba izyczna

Warto podkreślić, że gwa-

rancje zapłaty dotyczą tylko

robót budowlanych, a zatem

świadczenia polegającego na

budowie, przebudowie, mon-

tażu, remoncie lub rozbiórce

obiektu budowlanego (art. 3

pkt 7 ustawy z 7 lipca 1994 r.

– Prawo budowlane, t.j. Dz.U.

z 2010 r. nr 243, poz. 1623

z późn. zm.).

Zgodnie z art. 649 1 par.

1 k.c., gwarancji zapłaty za

roboty budowlane inwestor

udziela wykonawcy (gene-

ralnemu wykonawcy) w celu

zabezpieczenia terminowej

zapłaty umówionego wy-

nagrodzenia za wykonanie

robót budowlanych. Użycie

przez kodeks cywilny sformu-

łowania „za wykonanie ro-

bót budowlanych”, zamiast

odesłania wprost do pojęcia

umowy o roboty budowlane

wywołuje wiele wątpliwo-

ści. Nie jest bowiem pew-

ne, czy przepisy te należy

stosować wyłącznie do pod-

miotów, które zawarły umo-

wę o roboty budowlane, czy

też dotyczy to również stron

umowy o dzieło, na podsta-

wie których mogą być także

wykonywane części obiektu

PrzykŁad 2

Bank wypłaci wynagrodzenie

Gmina Y udzieliła gwarancji zapłaty za roboty budowlane firmie

Budmet, która wykonywała remont urzędu. Gwarantem był

Bank Z. Firma zakończyła w terminie swoje prace, które zostały

odebrane przez inwestora – gminę Y. Pomimo tego gmina

przez ponad pół roku zwlekała z zapłatą umówionego wyna-

grodzenia. Firma Budmet wystąpiła więc o zapłatę należnego

jej wynagrodzenia do gwaranta – banku Z, który na podstawie

zawartej umowy wypłacił w zastępstwie za inwestora kwotę

umówionego wynagrodzenia. Dzięki gwarancji firma Budmet

uzyskała środki finansowe potrzebne do dalszego jej funkcjono-

wania, a także uniknęła długotrwałego i kosztownego procesu

dochodzenia roszczeń oraz egzekucji długu.

nie gwarancji można wy-

stąpić także do osób izycz-

nych, które zdecydują się np.

na budowę własnego domu.

Będą one bowiem w takiej sy-

tuacji inwestorami, a co za

tym idzie będą musiały pod-

porządkować się obowiązują-

cym regulacjom.

Poza osobami izycznymi

dodatkowa ochrona została

rozciągnięta także na inwe-

stycje realizowane przez jed-

nostki samorządu terytorial-

nego ze środków publicznych.

To skutek tego, że kodeks

cywilny nie określa dokład-

nie, w przypadku jakich prac

wykonawca i podwykonawca

mogą wystąpić o udzielenie

im gwarancji zapłaty za ro-

boty budowlane. Z tego też

względu takie roszczenia

można zgłosić niezależnie

od tego, dla jakiego podmio-

tu prace są wykonywane.

Gwarancja zapłaty obejmie

również przedsiębiorców,

którzy jako wykonawcy reali-

zują inwestycje inansowa-

ne ze środków publicznych,

Bezpieczeństwo

kontrahentów

Zabezpieczeniem wierzytel-

ności będzie w szczególności

gwarancja bankowa, gwaran-

cja ubezpieczeniowa, akredy-

tywa bankowa lub poręczenie

banku. Są to formy zabez-

pieczeń szeroko stosowane

i ugruntowane w obrocie go-

spodarczym, mające zapew-

niać bezpieczeństwo i sku-

teczność czynności prawnych

podejmowanych przez kon-

trahentów. Najczęściej spoty-

kaną formą zabezpieczeń jest

gwarancja bankowa (ubezpie-

czeniowa). Jest to jednostron-

ne zobowiązanie gwaranta,

że po spełnieniu przez pod-

miot uprawniony (benei-

cjenta) określonych warun-

ków zapłaty, które mogą być

stwierdzone określonymi

w tym zapewnieniu doku-

mentami, jakie beneicjent

załączy do sporządzonego we

wskazanej formie żądania za-

PrzykŁad 3

Bezskuteczność odstąpienia

Gmina Z podpisała umowę na remont kamienicy znajdującej się

w jej zasobie mieszkaniowym. Już po zawarciu umowy o roboty

budowlane irma budowlana wystąpiła do gminy o udzielenie jej

gwarancji zapłaty. Gmina odpowiedziała, że w związku z takim

żądaniem wykonawcy odstępuje od wcześniej zawartej umowy

o roboty budowlane. Taka decyzja gminy jest jednak bezsku-

teczna. Zgodnie bowiem z art. 649 2 par. 2 kodeksu cywilnego

odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem

wykonawcy przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne.

Zawarta wcześniej umowa o roboty budowlane jest więc nadal

ważna i wykonawca może przystąpić do realizacji robót, a inwe-

stor – gmina Z, musi odpowiednio przygotować teren budowy

i przekazać go wykonawcy na czas realizacji robót.

Dziennik Gazeta Prawna, 14 marca 2012 nr 52 (3190)

gazetaprawna.pl

temat tygodnia

wzór

UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE

Umowa zawarta w dniu 21 października 2011 r. w G. pomiędzy

Urzędem Miasta G. z siedzibą w G. przy ul. warszawskiej 51,

zwanym w treści umowy zamawiającym, reprezentowanym przez

Jana Kowalskiego a firmą Budmet z siedzibą w G. przy ul. Lubel-

skiej 36, zwaną w treści umowy wykonawcą, reprezentowaną

przez Michała Nowaka.

Najważniejsze elementy kontraktu

1. Zobowiązanie inwestora do:

n przygotowania robót budowlanych poprzez dostarcze-

nie wykonawcy dokumentacji projektowej i opracowań

geodezyjno-kartograicznych oraz dokonanie czynno-

ści formalno-technicznych koniecznych do rozpoczę-

cia robót,

n przekazania terenu budowy,

n odebrania gotowego obiektu,

n zapłaty wynagrodzenia.

2. Zobowiązanie wykonawcy do:

n sprawdzenia dokumentacji projektowej,

n wykonania obiektu zgodnie z dokumentacją projektową,

zasadami wiedzy technicznej oraz obowiązującymi prze-

pisami,

n zabezpieczenia terenu budowy,

n oddania obiektu do użytku.

§ 7

1. rozliczenie następować będzie fakturami przejściowymi w cy-

klach miesięcznych w oparciu o kosztorys powykonawczy danego

etapu sprawdzony przez inspektora nadzoru.

2. Po dokonaniu odbioru wykonywanych robót ostateczne rozli-

czenie nastąpi fakturą końcową w terminie 31 czerwca 2014 r. po

ostatecznym odbiorze.

3. zapłata nastąpi w terminie 90 dni dni od daty otrzymania faktur

na konto wykonawcy w Banku PKO B.P. nr 94 4249 0926 7876

5438 0000 4050.

§ 1

1. wykonawca zobowiązuje się wykonać budynek z 25 lokalami

mieszkalnymi oraz strychami i piwnicami według planu stanowią-

cego załącznik nr 1 do umowy na działce nr 38/67 stanowiącej nie-

ruchomość należącą do miasta G., dla której w sądzie rejonowym

w G. prowadzona jest księga wieczysta Kw nr 112456/87.

2. zamawiający zobowiązuje się zapłacić wynagrodzenie w wyso-

kości wynikającej z kosztorysu nieprzekraczające jednak kwoty 20

mln zł. Przekazanie placu budowy nastąpi 31 marca 2012 r. zakoń-

czenie całości robót nastąpi 31 marca 2014 r.

§ 8

zamawiający dokona odbioru w terminie 30 dni od daty zgłosze-

nia przez wykonawcę gotowości do odbioru w formie wpisu do

dziennika budowy.

§ 9

w przypadku wystąpienia robót zanikających lub ulegających

zakryciu, albo w przypadku przewidywanej przerwy w wykonaniu

robót zamawiający dokona odbioru w terminie 7 dni.

§ 2

1. w razie stwierdzenia przez wykonawcę po rozpoczęciu robót

braków w dokumentacji, które uniemożliwiają ich kontynuowanie,

nie jest on zobowiązany do zakończenia ich w całości w umówio-

nym terminie.

2. w przypadku nieusunięcia braków dokumentacji przez zama-

wiającego w wyznaczonym przez wykonawcę terminie przysługu-

je mu prawo odstąpienia od umowy za wynagrodzeniem obejmu-

jącym prace dotychczas wykonane według kosztorysu oraz karę

umowną obejmującą kwotę 50 tys. zł za każdy dzień od wezwania

do usunięcia braków do odstąpienia od umowy.

3. Jeżeli w trakcie wykonywania zajdzie potrzeba weryfikacji planu

stanowiącego załącznik do umowy lub koszty wykonania przekro-

czą kwotę ustaloną w § 1, wykonawca może zgłosić ofertę zmiany

umowy. w przypadku braku zgody zamawiającego prace są nadal

prowadzone według planu, jednakże wykonawca nie ponosi odpo-

wiedzialności za szkodę, jeśli jest ona wynikiem realizacji planów,

gdy wystąpił z wnioskiem o ich zmianę.

nane po zgłoszeniu żądania

udzielenia gwarancji przez

wykonawcę robót budowla-

nych. Zdaniem większości

ekspertów prawa budowla-

nego po zgłoszeniu żądania

udzielenia gwarancji zapłaty

dopuszczalne jest odstąpienie

od umowy, ale jedynie wów-

czas, gdy nie jest ono spo-

wodowane tym żądaniem.

W przeciwnym razie cel po-

legający na przyznaniu dodat-

kowej ochrony wykonawcom

robót budowlanych, jaki chciał

osiągnąć ustawodawca, nie

zostałby osiągnięty, bowiem

większość umów o roboty bu-

dowlane zawierałaby zapisy

o uprawnieniach do odstę-

powania od umowy. W prak-

tyce zatem po zgłoszeniu

przez wykonawcę robót bu-

dowlanych żądania udzielenia

gwarancji zapłaty inwestor,

a więc także gmina, może

odstąpić od umowy, ale jedy-

nie wówczas, gdy np. okaże

się, że wbrew wcześniejszym

deklaracjom i przedstawianej

dokumentacji wykonawca

nie dysponuje odpowiedni-

mi uprawnieniami czy kadrą

pracowniczą, która gwaran-

tuje prawidłowe i terminowe

wykonanie określonych robót

budowlanych. W żadnym wy-

padku odstąpienie od umowy

nie może być skutkiem zgło-

szenia żądania udzielenia

gwarancji zapłaty za roboty

budowlane. Jeżeli gmina – in-

westor odstąpi od umowy już

po zgłoszeniu takiego żądania

i dojdzie do sporu sądowego,

to będzie musiała udowodnić,

że odstąpienie nie było wywo-

łane tym żądaniem, ale wła-

śnie np. tym, że wykonawca

wprowadził gminę w błąd, bo-

wiem nie ma uprawnień do

wykonania określonych robót,

co w praktyce może doprowa-

dzić do tego, że zostaną one

wykonane nieprawidłowo lub

w ogóle wykonawca nie wy-

wiąże się z zawartej umowy.

[Przykład 3]

Jeżeli wykonawca nie uzy-

ska żądanej gwarancji zapłaty

w wyznaczonym przez siebie

terminie, nie krótszym niż 45

dni, to wówczas będzie miał

prawo odstąpić od umowy

z winy inwestora ze skut-

kiem na dzień odstąpienia.

Takie odstąpienie skutkuje

powstaniem domniemania

prawnego, że niewykonanie

robót budowlanych nastąpiło

z przyczyn leżących po stronie

inwestora. W związku z tym

mimo niewykonanych robót

budowlanych inwestor nie

może odmówić zapłaty wy-

nagrodzenia, jeżeli wyko-

nawca był gotów je wyko-

nać, lecz doznał przeszkody

z przyczyn dotyczących in-

westora. W takim przypad-

ku inwestor może jednak

odliczyć to, co wykonawca

oszczędził z powodu niewy-

konania robót budowlanych.

Rozwiązanie to jest analo-

giczne do tego, jakie zgod-

nie z art. 639 k.c. obowiązuje

w przypadku niewykonania

dzieła, jeżeli przyjmujący za-

mówienie był gotów je wyko-

nać, lecz doznał przeszkody

z przyczyn dotyczących za-

mawiającego w ramach za-

wartej umowy.

§ 10

1. w przypadku zwłoki zamawiającego w odbiorze końcowym lub

odbiorze robót zanikających do kwoty ostatecznego wynagrodze-

nia wykonawcy dolicza się po 50 tys. zł za każdy dzień opóźnienia

w odbiorze, nawet jeśli nie miał wpływu na zakończenie prac

w terminie umówionym.

2. w przypadku opóźnienia w wykonaniu całości robót przez wyko-

nawcę zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 50

tys. zł za każdy dzień, co nie uchybia możliwości dochodzenia napra-

wienia szkody na zasadach ogólnych z zastrzeżeniem § 11 ust. 1.

§ 11

1. wykonawca jest zwolniony od dotrzymania umownego terminu

zakończenia robót w przypadku:

– braku współpracy zamawiającego w odbiorze prac zanikających,

– opóźnienia w dostarczaniu brakującej dokumentacji projektowo-

-kosztorysowej,

– opóźnienia w realizacji należności za faktury częściowe

– przerw w dostawie nośników energii i działania siły wyższej.

2. w przypadku opóźnienia trwających ponad 90 dni wykonaw-

ca może odstąpić od umowy i zażądać od niego odpowiedniego

odszkodowania.

§ 3

1. wykonawca samodzielnie decyduje o sposobie wykonywania

robót, oraz może się posługiwać podwykonawcami, za których

działania i zaniechania odpowiada jak za własne. Jednakże każ-

dorazowo zawarcie umowy z podwykonawcą wymaga uprzedniej

zgody zamawiającego.

2. Bez uprzedniej zgody zamawiającego nie mogą być wykonane

prace, w wyniku których naruszone zostaną nieruchomości sąsied-

nie lub utrudniona komunikacja na odcinku drogi nr 23.

§ 12

wykonawca udziela zamawiającemu 2-letniej gwarancji na roboty

wykończeniowe oraz 10-letniej gwarancji na konstrukcję budynku

liczonej od końca roku, w którym oddano budynek.

§ 4

1. w dniu przekazania placu budowy zamawiający wręczy wyko-

nawcy plan uzbrojenia podziemnego i naziemnego, wskaże miejsce

poboru wody i energii elektrycznej, a także udostępni wykonawcy

pomieszczenia techniczno-socjalne i magazynowe na czas wyko-

nywania robót.

2. za szkody mogące powstać w związku z wykonywaniem robót

w oparciu o powyższe plany, jeśli okażą się one niezgodne ze sta-

nem faktycznym, wykonawca nie ponosi odpowiedzialności.

§ 13

w kwestiach nieuregulowanych w niniejszej umowie mają zastoso-

wanie przepisy kodeksu cywilnego o umowie o roboty budowlane.

§ 14

wymienione w treści załączniki stanowią integralną część

umowy.

§ 5

1. wykonawca wykona roboty z materiałów dostarczonych przez

zamawiającego, których asortyment, ilość i terminy dostaw wy-

mienione są w załączniku nr 2 do umowy.

2. wykonawca może zgłosić zastrzeżenia co do ilości i jakości

materiałów każdorazowo po ich dostarczeniu zamawiającemu.

Jeśli tego nie uczyni, poczytuje się, że wynikłe następnie szkody są

wynikiem sposobu wykonywania robót.

§ 15

wszelkie zmiany postanowień umowy wymagają dla swej ważno-

ści formy pisemnej.

§ 16

spory powstałe na tle wykonania niniejszej umowy rozstrzygane

będą przez sąd Gospodarczy właściwy dla położenia nieruchomo-

ści.

Umowy sporządzone zostały w czterech jednobrzmiących egzem-

plarzach, po dwa dla każdej ze stron.

zamawiający: wykonawca:

§ 6

1. wykonawcy przysługuje zwrot kosztów ewentualnego transportu

i wyładunku materiałów przekazanych przez zamawiającego a odbie-

ranych przez wykonawcę w wysokości 5 proc. ceny brutto towaru.

2. w przypadku niezamieszczenia wynagrodzenia z tego tytułu na

najbliższej fakturze częściowej roszczenie wygasa.

Podstawa prawna

Art. 647 – 658 ustawy z 23 kwietnia

1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16,

poz. 93 z późn. zm.).

…………………………. …………………………….

(podpis) (podpis)

eKsPert radzi

Co należy uzgodnić z wykonawcą, aby jak najlepiej zabezpieczyć realizację prac

Na podstawie jakiej umowy korzystniejsze jest z punktu

widzenia inwestora realizowanie inwestycji? Jakie są różnice

pomiędzy poszczególnymi umowami? Która z nich daje

inwestorowi większe gwarancje prawidłowego wykonania

inwestycji lub dochodzenia roszczeń w przypadku niewywią-

zania się przez wykonawcę z postanowień umownych?

P lanując remont

rozróżnienia umowy o dzieło

i umowy o roboty budow-

lane jest ocena realizowa-

nej inwestycji stosownie do

wymagań ustawy z 7 lipca

1994 r. – Prawo budowlane,

t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz.

1623 z późn. zm (wyrok Sądu

Najwyższego z 25 marca

1998 r., II CKN 653/97; OSNC

1998/12/2007).

Specyika powyższych ele-

mentów wskazuje, że

umowa o roboty budowla-

ne przeznaczona jest dla

inwestycji o większym roz-

miarze, takich jak budynki

mieszkalne, wiadukty, hale

czy biurowce – realizowa-

nych w oparciu o przepisy

prawa budowlanego. Powyż-

szemu celowi służy również

szczegółowe uregulowanie

relacji stron umowy o roboty

budowlane, a także ich od-

powiedzialności. Zgodnie

bowiem z art. 652 k.c., jeżeli

wykonawca przejął proto-

kolarnie od inwestora teren

budowy, ponosi on aż do

chwili oddania obiektu od-

powiedzialność na zasa-

dach ogólnych za szkody

wynikłe na tym terenie.

W odróżnieniu od umowy

o dzieło, zgodnie z art. 648

k.c., umowa o roboty budow-

lane powinna być zawarta

w formie pisemnej (dla

celów dowodowych).

W przypadku umowy

o dzieło co do zasady rosz-

czenia z niej wynikające

przedawniają się, zgodnie

z art. 646 k.c. z upływem

dwóch lat od dnia oddania

dzieła. Przepis ten nie znaj-

duje jednak zastosowa-

nia wobec umowy o roboty

budowlane, z tytułu której

roszczenia przedawnią się

zgodnie z art. 118 k.c. po

dziesięciu latach, a dla rosz-

czeń o świadczenia okresowe

oraz roszczeń związanych

z prowadzeniem działalno-

ści gospodarczej – po trzech

latach.

Mając na uwadze powyż-

sze, należy stwierdzić, iż

umowa o roboty budowlane

z racji odwołania do prze-

pisów prawa budowlanego,

jak również szczególnych

obowiązków zarówno po

stronie wykonawcy, jak i in-

westora, przeznaczona jest

dla realizacji tylko dużych

inwestycji. Wobec tych

mniejszych korzystniejsze

dla inwestora jest zawarcie

umowy o dzieło, która daje

stronom większą dowolność

w kreowaniu obowiązków

i uprawnień stron.

Istotą każdej umowy o dzieło

jest, zgodnie z art. 627 k.c.,

wykonanie oznaczonego

dzieła oraz zapłata wynagro-

dzenia przez zamawiające-

go. W tym zakresie umowa

o roboty budowlane jest zde-

cydowanie bardziej rozbudo-

wana. Obiekt przewidziany

w umowie o roboty budow-

lane musi być bowiem wy-

konany zgodnie z projektem

i zasadami wiedzy tech-

nicznej, a inwestor, poza

zapłatą umówionego wy-

nagrodzenia, zobowiązany

jest do dokonania wymaga-

nych przez odrębne przepisy

mieszkania czy

budowę obiektu

budowlanego potencjalny

inwestor – także gmina czy

inna jednostka samorządo-

wa – często musi podjąć

decyzję, czy z wykonawcą

takiej inwestycji zawrzeć

umowę o dzieło, czy o roboty

budowlane. Obie umowy

uregulowane zostały

przepisami kodeksu

cywilnego (k.c.), a różnice

pomiędzy nimi

dotyczą w szczególności

przedmiotu, obowiązków

stron oraz formy.

LesłAw PisArczyK

prawnik z kancelarii Młynarczyk

Puchała Kancelaria radców

Prawnych w Gliwicach

czynności dotyczących przy-

gotowania robót, w szcze-

gólności do przekazania

terenu budowy i dostarcze-

nia projektu oraz do odebra-

nia obiektu. O powyższym

stanowi wprost art. 647 k.c.

Ponadto, zgodnie z utrwa-

lonym poglądem orzecznic-

twa, zasadniczym kryterium

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: