UKŁAD NERWOWY

Układ nerwowy z układem hormonalnym jest istotnym połączeniem, które oddziaływuje na wszystkie narządy i komórki, oraz steruje czynnościami organizmu.

Mózg – centrum, nie został do końca poznany. Jego budowa jest niezwykle skomplikowana

Układ nerwowy centralny to mózg i rdzeń kręgowy

Układ nerwowy somatyczny to układ obwodowy ( odpowiada za kontakty ze światem zewnętrznym

Układ nerwowy wegetatywny to układ współczulny ( sympatyczny ) oraz przywspółczulny ( parasympatyczny )

Budowa układu nerwowego

-          ośrodkowy – mózg + rdzeń kręgowy

-          obwodowy – 12 par nerwów mózgowych i 31 par nerwów rdzeniowych

MÓZGOWIE

1.       Kresomózgowie

Utworzone z 2 półkul mózgowych połączonych spoidłem wielkim przebiegającym przez środek mózgu. Spoidło wielkie to zespół szlaków czerwonych przebiegających z półkuli do półkuli. Kresomózgowie u człowieka osiąga najwyższy stopień rozwoju i przewyższa pozostałe części mózgowia

-          powierzchnia półkul mózgowych jest silnie pofałdowana, składa się z szarej substancji, mającej 3-4 mm grubości

-          bruzdy dzielą kresomózgowie na płaty :

-          czołowy

-          ciemieniowy

-          skroniowy

-          potyliczny

-          w korze mózgowej zachodzi analiza i segregacja podniet na poszczególne kategorie, a następnie dzięki włóknom kojarzeniowym te podniety łączone są w grupy i zespoły

-          każdy narząd zmysłu ( wzrok, słuch, węch, dotyk, smak, ból ) ma w korze „stację odbiorczą” gdzie poszczególne wrażenia zostają wyodrębnione dzięki zdolnościom analitycznym kory

-          ośrodki

-          ruchowe – tzw. Pole ruchowe – leży w płacie czołowym ku przodowi od bruzdy środkowej

-          czuciowe – tzw pole czuciowe – leży w płacie ciemieniowym poza korą mózgową

-          wzrokowy – zlokalizowany w płacie potylicznym

-          słuchu – leży w płacie skroniowym

-          kojarzenia – znajduje się w płacie czołowym i ciemieniowym

-          bólu, dotyku, ucisku, ciepła, zimna – leżą wokół bruzdy centralnej

2.       Nerwy czaszkowe

1. węchowy – od niego odchodzą włókna do błony śluzowej jamy nosowej
2. wzrokowy – od siatki gałki ocznej odchodzą nerwy wzrokowe do mózgu, tam krzyżują się tworząc skrzyżowanie nerwów wzrokowych
3. okoruchowy – odpowiada za ruchy gałki ocznej, jego pobudzenie powoduje zwężenie źrenicy
4. bloczkowy  unerwia mięsień skórny wtórny, który kieruje gałkę oczną ku dołowi i ku środkowi
5. trójdzielny składa się z dwóch części :

-          czuciowa unerwia całą twarz

-          ruchowa unerwia mięśnie żuchwowe

6. odwodzący – ruchowy, kieruje gałkę oczną na zewnątrz
7. twarzowy –

-          część czuciowa odbiera bodźce z przedniej części języka,

-          część ruchowa – ważniejsza – unerwia mięśnie twarzy

8. słuchowy – czuciowy – przekazuje bodźce słuchowe do kory mózgowej z narządu równowagi
9. językowo-gardłowy – część ruchowa unerwia mięśnie gardła, czuciowa – jamę ustną, gardło i tylnią część języka
10. błędny – mieszany : czuciowo – ruchowy, kieruje się do krtani i trzewi jamy brzusznej, jest nerwem niezależnym od naszej woli
11. dodatkowy – ruchowy – unerwia mięśnie szyi, krtani i podniebienia górnego
12. podjęzykowy umożliwia ruchy języka, mówienie, żucie, połykanie

3.       Międzymózgowie

Powstaje z niego przysadka mózgowa, szyszynka, nerwowa część oka i ucha,

·         wzgórze, w którym łączą się nerwy kresomózgowia z móżdżkiem ( tyłomózgowiem )

·         podwzgórze, które reguluje  procesy fizjologiczne, ośrodki termoregulacji, energetyczne, głodu, sytości, krążenia, pragnienia, strachu, popędu płciowego

W międzymózgowiu uwarunkowane jest życie wegetatywne ( bez świadomości )

4.       Śródmózgowie

Leży z przodu mózgu; kontroluje napięcie mózgowe i postawę ciała

5.       Móżdżek

Leży nad rdzeniem przedłużonym, to 2 półkule koordynujące pracę mięśni szkieletowych

6.       Most Varola

Leży przed móżdżkiem, nad rdzeniem przedłużonym, to gruby pęk włókien nerwowych, które przewodzą impulsy z 1 półkuli móżdżka do drugiej oraz koordynują ruchy lewej i prawej strony ciała ( prawa półkula mózgu odpowiada za lewą połowę ciała i odwrotnie )

7.       Rdzeń przedłużony

W nim przebiegają wszystkie drogi łączące mózg z rdzeniem kręgowym, w nim znajdują się ośrodki :

§         wegetatywny ( oddychania )

§         naczyniowo-ruchowy ( układ krwionośny )

§         wymiotny

§         wydalniczy ( układ wydalniczy )

Środkiem rdzenia przedłużonego, śródmózgowia i międzymózgowia przebiega sieć włókien zwanych tworem siatkowym. Twór ten odpowiada za stany emocjonalne organizmu, pobudza ośrodki kory mózgowej, wzmaga aktywność, wywołuje bezsenność oraz gniew; kresomózgowie nie będzie reagowało dopóki go ten twór nie pobudzi. Twór ten ma ośrodki czuwania i uszkodzenie go powoduje sen, z którego można się nie obudzić.

Całe mózgowie otoczone jest 3 gronami

q       twarda jest jednocześnie osłonką czaszki, jest włóknista, przechodzi do kanału kręgowego i staje się przedłużeniem grony twardej rdzenia

q       pajęczynówka – to cienka błona łącznotkankowa, na niej jest jama podtwardówka, od błony miękkiej oddziela ją jama podpajęczynowa wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym

q       miękka jest zrośnięta z powierzchnią zewnętrzną mózgowia, wchodzi we wszystkie załamania i bruzdy, zawiera liczne naczynia krwionośne, które wnikają i odżywiają mózg

Płyn mózgowo-rdzeniowy wypełnia 4 komory w mózgu i przestrzenie podpajączynówkowe. Mózgowie i rdzeń kręgowy powstaje w splotach pajęczynówkowych, gdzie jest przeręcz wody i niektórych składników osocza krwi. Ma objętość 100-250 mili litrów, jest przejrzysty, bezbarwny, składa się z białka, glukozy, Ca, K, chlorku sodowego, fosforanu nieorganicznego, węglowodanów. Obecność płynów równoważy rozkład w jamie czaszki i chroni mózgowie przed urazami.