Filozofia - minislownik.pdf - Filozofia - himen303

A posterion

stwierdzenie czegoś po doświadczeniu

Empirysta

człowiek który uznaje empiryzm

oraz nie ma odpowiedzialności

A priori

stwierdzenie czegoś bez udziału doświadczenia,

tylko na drodze rozumu

Epistemologia

gnoseologia – teoria poznania procesu

poznawczego i wiedzy. Jest epistemologia :

biologii, matematyki itd. Kryterium myślenia

matematyka? Skąd człowiek czerpie wiedze?

Kolektyw

decyduje o wszystkim, a jednostka to tylko

mały trybik

Agnostycyzm

że świat jest poza poznaniem. W wersji

słabszej, że kwestie światopoglądowe są

nierozstrzygalne i rozum nie jest w stanie

rozwiązać kwestii światopoglądów. Agnostyk

wznosi się ponad spór i nie rozstrzyga o

istnieniu, czy nie istnieniu Boga

Kompetencje

merytoryczne

zakres w którym można stawiać pytania

dotyczące nauki

Epitofenomen

jednostki w grupie – swoim zachowaniem,

postępowaniem, sposobem myślenia i

wartościowania, odzwierciedla grupę w której

wyrosła. Nie jest samodzielna, wszystko co wie,

jest wtłoczone przez te grupę

Komunizm itp.

jeżeli jednostka kształtuje się w grupie, to

czemu nie kształtuje się ona, tak jak my tego

chcemy. Kolektyw decyduje (tak jak chcemy) i

na niego spada odpowiedzialność

Aksjologia

neutralne – teoria wartości. Neutralność

aksjologiczna – cel manipulacji jest obojętny.

Nie wartościuje się celu manipulacji w

kategoriach dobra czy zła, a skuteczności

(kasa). Co to jest wartość i jak istnieje? Czy

wartości są absolutne, czy względne?

Konsumpcjonizm,

konsumeryzm

postawa, która za wyznacznik wartości życia,

jakość życia, uważa wielkość osiągnięcia pozycji

konsumpcji, zgromadzenia dóbr materialnych

Estetyka

filozofia sztuki i piękna – pyta: Na czym polega

sztuka? Co to jest piękno? Jest to filozofia

normatywna – kształtuje normy

Konwencjonalizm

pogląd według którego, prawda wartości, normy

i instytucje mają pogląd umowny i nie

odzwierciedlają istoty życia społecznego.

Wszystko jest względne, realna jest tylko siła.

Słabi cierpią bo muszą, są sobie sami winni

Etyka

filozofia moralna – pyta: o dobro, czy wartości

obiektywne są względne?

Anaksymander

uczeń i następca Talesa. Stwierdził że: żaden z

widzialnych, postrzegalnych pierwiastków nie

może być Arche. Widzialne pierwiastki są

skończone a Arche musi być nieskończony.

Istnieje w aperion. Żadna z rzeczy tego świata

nie wyjaśnia istnienia świata. zegar

słoneczny

Eudajmonizm

pogląd według którego, najwyższą wartością

jest szczęście.Czym jest szczęście?Odpowiedzi

wiele

Kratylos

hiraklitejczyk – Rozważał nad absurdalnością

świata – uznał że nie warto nic mówić, bo jest

to rzucanie słów na wiatr. Według niego świat

jest: zmienny, absurdalny a rozum bezsilny

Eudajmonizm

Hedonistyczny

hedemon – przyjemność – pogląd według

którego, najważniejsza jest przyjemność, a

szczęście to suma chwil przyjemnych. Jest to

błąd ponieważ, jeśli szczęście jest najwyższą

wartością,to każda droga do szczęścia jest

dobra

Kreacjonizm

pogląd według którego świat jest stworzony

przez Boga (nie dotyczy ich osobliwość

kosmiczna).

Dotyczy wyłącznie Chrześcijan i Judaistów. W

religiach innych bogowie budują świat z czegoś.

Pogląd ten obejmuje stwórczą moc Boga oraz

osobową jego formę (teizm). Istnieje relacja

między Bogiem a światem

Anaksymenes

uczeń, następca Anaksymandra – Uważał za

aperion powietrze, lecz jest to odejście od

filozofii Anaksymandra

F.Castro

„Nikt nie będzie sądził zwycięzców!”

Antibios

antybiotyk – przeciw życiu

Fakt dziejowy

fakt znany historykom

Anton Makarenko

Rusek -stworzył teorie kolektywistyczne –

wychowanie kolektywne

Fakty historyczne

fakty poznane przez historyków (podzbiór

faktów dziejowych)

Antropologia

filozoficzna

filozofia człowieka – Kim jest człowiek? Czym

się wyróżnia od innych bytów? Wartość

człowieka? Godność? Miejsce w przyrodzie?

Jednostka w społeczeństwie? Problem sensu i

wartości życia?

Fideizm

fides – wiara – (XIXw) wiara jest dziedziną

autonomiczną dającą odpowiedzi na pytania dla

rozumu niedostępne i w związku z tym, nie

należy wkraczać w dziedzinę wiary, rozumem.

Wiara odrzuca rozum i nauki szczegółowe, jest

samowystarczalna. (sekty)

Krytycyzm

postawa refleksji, analizy – nie jest

indyferentna

Bez krytycyzmu – odrzucenie tez bez zbadania

problemu, bez namysłu

Aperion

nieograniczony, nieskończony – po za światem,

poza postrzeganiem empirycznym

Liberalizm

opcja skierowana przeciw tyranii-

totalitaryzmowi

Fizykalizm

bogatsza forma redukcjonizmu – odmiana

redukcjonizmu, według której całą

rzeczywistość da się sprowadzić do poziomu

fizyki (fizyka – królowa nauk). Jest to postawa

błędna, ponieważ nie da się fizycznie

udowodnić, czy istnieją zjawiska fizyczne – błąd

dotyczy tu metodologii stosowanej przez

fizykalistów.

Aposterioryczne

nauki

czerpią doświadczenia, weryfikujące naukę

doświadczeniem (biologia, fizyka). Można dojść

do czegoś rozumowo, ale trzeba to potem

udowodnić doświadczalnie

Libertas

wolność (religii, własności itp.)

Libertynizm

libertyn fr. - uważali że uwolnili się z pod

wpływu władzy, moralności religii. Hasło: Róbta

co chceta

Aposterioryzm

postulat, pogląd metodologiczny, oparty na

empiryzmie, świat należy badać wyłącznie przez

doświadczenie oraz weryfikować świat

doświadczalnie

Logika

jest nauką szczegółową, była podstawą dla

myślenia filozoficznego

Logos

istnieje nad światem – słowo, rozum,

ponadświatowy byt doskonały ( Biblia – Na

początku było Słowo )

Friderich Nietzche

był następcą Kalliklesa – kult nadczłowieka –

pogardzał Sokratesem i Chrześcijanami (i całą

tą masą). Krytykował Chrześcijaństwo jako ideę

która krępuje ludzką wolę

aprioryczne nauki

weryfikują swoja wiedzę bez udziału

doświadczenia (logika, algebra, geometria).

Materializm

postawa, przyjęcie takich wartości, na szczycie,

których stoją pieniądze, władza, awans itp. Inne

wartości mają charakter służalczy,

instrumentalny

Aprioryzm

postulat, pogląd według którego wiedzę czerpie

się w oparciu o prawa rozumu i wiedze

weryfikuje się rozumowo

Fruktualizm

skrajni wegetarianie – nie jedzą nic żywego np.:

roślin, zwierząt. Jabłko można zjeść dopiero jak

spadnie – nie denerwować jabłka.

Arche

słowo starożytne oznaczające zasadę, początek.

Z czego pochodzi przyroda - materiał

Materializm filoz.

pogląd według którego istnieje tylko materia w

bycie. Wszystkie zjawiska w świecie mają

charakter materialny np.: życie, świadomość.

Nie ma żadnej formy duchowej - pogląd

ateistyczny

Gebels

Anton Makarenko był jego mistrzem – Gebels

udoskonalił teorie Makarenki

Asocjacjonizm

twierdzenie, że ludzką świadomość, można

wyrazić za pomocą odruchów wrodzonych lub

nabytych. Odruch: bodziec, reakcja,

skojarzenie. Między człowiekiem a zwierzęciem

nie ma różnicy w odruchach, a w ich ilości.

Hegel

XVIIIw – nawiązanie do dialektycznej wizji bytu.

Jego "uczniami” byli twórcy marksizmu: Marks i

Engels – dialektyczny materializm Był skrajnym

dialektykiem, według niego nawet Logos jest

sprzeczny

Materializm

społeczny

ożywia rynek, zwiększa popyt, wskaźniki

ekonomiczne rosną – pozytywne

Asocjacjonizm

według tego poglądu, wychowanie, pedagogia

jest tresurą i ogranicza wolność.

Jeśli wychowanie ogranicza wolność, to trzeba

powołać Rzecznika Praw Dziecka

Mądrość

całościowe ujęcie wiedzy, poprzez jej zasady;

posiadanie adekwatnego poglądu; umiejętności

odróżnienia prawdy i fałszu, dobra i zła;

znajomość słusznych norm postępowania, przy

czym wszystkie te uposażenia muszą się

wyrażać w myśli i czynie

Heraklit z Efezu

miał duży wpływ na dzieje filozofii. Pierwszy

uważał, że to co jest najważniejsze w bycie, to

jego zmienność. Uznał wojnę za koncepcję

wszechrzeczy, jako ścieranie się sprzeczności:

gorąco-zimno, mokro-sucho itp. Dziwił się

czemu świat mimo sprzeczności wewnętrznych

istnieje.

August Conte

prekursor, twórca scientyzmu. Był zwolennikiem

idei postępu – umysł ludzki doskonali się w

ciągu dziejów. Dostrzegał to, iż rozwinęły się

nauki techniczne i szczegółowe. Ujął dzieje

ludzkości w 3 etapach. Kryteria, jakie przyjął:

stopień poznania i opanowania przyrody,

poziom umysłowy ludzi, rozwój intelektu.

Mechanicyzm

wszystkie teorie i zjawiska, da się sprowadzić

do poziomu mechanicznego i mechaniki.

(mechanika - królowa nauk)

Historia

nauka o dziejach

Historiozofia

filozofia dziejów – bada mechanizmy przemian

dziejowych, dlaczego w dziejach wszystko jest

płynne, co jest u podstaw zmian dziejowych.

Czy dzieje są dziełem przypadkowym, czy jest

w tym jakiś cel, porządek. Ku czemu zmierzają

dzieje.„O dziełach decydują wybitne jednostki.”

Historiozofia umożliwia klasyfikację dziejów.

Mechanika

Newtonowska

umożliwia sprowadzenie wszystkiego do

mechaniki np.: prąd płynie

Błąd

aksjologiczny

sytuacja w której człowiek uważa zło za dobro,

a dobro za zło. Wartość wyższą za niższą, a

niższą za wyższą. Pod wpływem tego błędu,

czyni zło. Człowiek robi ostateczne wpuszczenie,

bo uważa to za dobro – błąd aksjologiczny

Metafizyka

outologia – teoria bytu – wszystko co istnieje

(najszerszy dział filozofii)

Monizm

pogląd według którego w bycie występuje tylko

jedna substancja. Nie każdy monista jest

materialistą, ale każdy materialista jest

monistą. Jest monizm spirytualistyczny i

materialistyczny

Błędy

aksjologiczne

praktyczny materializm, płytko utylitarny

sposób myślenia, eudajmonizm, woluntaryzm,

kult siły, relatywizm i konwencjonalizm

Historyzm

odmian temporyzmu i relatywizmu – pogląd

według którego, poglądy i wartości tworzy

epoka na jej użytek i nie nabierają walorów

absolutyzmu w żadnym momencie procesu

dziejowego.Nie ma praw ponad historycznych.

Historyzm zwalnia z polemiki: Co pan!To było

dobre w średniowieczu!

Monizm

panteistyczny

różnorodność świata jest ułudą, świat jest

jednorodny w Bogu. W azjatyckich religiach –

niebyt jest lepszy od bytu. U nas byt jest lepszy

od niebytu

Bolszewicy

poszli na całość – uważali że Francuzi nie byli

konsekwentni. W marksizmie nie było

kompletnie etyki, moralności – brak pętów.

Moralność jest pętami ludu, należy je zrzucić (i

jest rewolucja)

Naturalizm

pogląd, według którego człowiek jest częścią

przyrody. Nie ma różnic jakościowych między

człowiekiem a przyrodą

Homeostaza

Utrzymywanie stałej równowagi

Charle

Monteqiueu

rozpowszechnił liberalizm, podzielił wadze na 3

klasy. Wykluczył demokrację – jako demagogię.

Był zwolennikiem monarchii konstytucyjnej

Immoralizm

Odrzucenie rangi i znaczenia moralności.

„Radośnie jest sieknąć kogoś szabelką”.

Nauka

szczegółowa

każda z nauk wybiera z całej rzeczywistości

jeden szczegół (kawałek) dla badania

Indyferent. płytko

utylitarna

postawa

(brak użyteczności). Refleksja światopoglądowa

jest bezużyteczna dla życia

Cnota

roztropności

aplikacja mądrości do sytuacji praktycznych;

umiejętność znajdowania właściwych środków

do realizacji czynów godziwych. Jest to cnota

intelektualna, kierująca postępowaniem

człowieka, przez uwzględnienie całokształtu

czynników znaczących i ustalenie, co w danej

sytuacji jest słuszne, zgodne z normami

moralności i regułą umiaru

New Age

deklarują odchodzenie rzeczy w przeszłość i

zastępowanie ich nowymi

Indyferentna

sceptyczna

motywacja

postawa wątpiąca – powątpiewanie w możliwość

rozstrzygnięć jednoznacznych, niewątpliwych,

prawdziwych. Cel jest wątpliwy. Argument:

istnieje bardzo wiele rozstrzygnięć, ich wielość

wskazuje na nieistnienie prawdy. Jego błąd: Nie

ma logicznego przejścia, pomiędzy wielością

odpowiedzi a odpowiedzią prawdziwą. Jeżeli

wszystko jest wątpliwe, jego zdanie też jest

wątpliwe – wewnętrzna sprzeczność!!

Wątpliwe jest np.: istnienie przepaści. Wszystko

jest wątpliwe – skrajny sceptyk popada w

absurd.

Osobliwość

kosmiczna

punkt w którym zatracają się prawa fizyki, tego

punktu nie można przekroczyć - granica

rozszerzalności świata

Pacyfizm

błędnie broni poglądu nie zabijaj. Przed

napadem na kraj, wpuszcza się pacyfistów,

żeby osłabić obronność kraju

Cybernetyka

społeczna

socjomasa – problemy sterowania socjomasy –

ludzi, ujednoliconych jednostek o tych samych

poglądach, potrzebach (brak człowieka i

społeczeństwa)

Panta rhei

wszystko płynie, przemija, rzeka zdarzeń,

strumień świadomości

Panteizm

wyznają wszelkie religie idealistyczne (sekty,

itp.)

Człowiek

zewnątrz

sterowny

człowiek, który bez swojej świadomości, jest

sterowany, manipulowany. Uważa, że sam do

czegoś doszedł, a na serio go wykolegowali.

Państwo –

Umowa 1

państwo chroni prawa jednostki do: życia,

wolności (liberalizm). W społeczeństwie ma nie

być stresu. Na zewnątrz broni niepodległości .

Państwo jest obojętne aksjologicznie. Granicą

wolności człowieka, jest wolność drugiego

człowieka.

Indyferentyzm

postawa deklarowanej obojętności w stosunku

do refleksji światopoglądowej (religii itp.)

Czyn godziwy

łączy moralność i słuszność – dobre intencje i

dobre skutki

Indywidualizm

J.Rosseau – Jedynym rzeczywistym bytem jest

jednostka. Życie społeczne nie wynika z życia

człowieka i ma tylko czemuś służyć. Życie

społeczne jest czymś sztucznym.

Czyn nie jest

godziwy

brakuje słuszności lub intencji – czyn nie jest

niegodziwy

Państwo –

Umowa 1 –

Tomasz Hobes

zwolennik silnej władzy (opozycja do

liberalizmu). Według niego stanem naturalnym

człowieka jest wojna. Dzikość jest naturą

człowieka Państwo jest taką umową, by jako

instytucja silna , chroniła człowieka przed

drugim człowiekiem. Ludzie oddali wszystkie

swoje prawa władzy za cenę spokoju. Cel

państwa: Siłą zachować porządek (państwo jest

batem).

Czyn niegodziwy

złe intencje i złe skutki (niegodziwiec)

Introspekcja

to sposób poznawania swoich stanów

świadomości. Mieć świadomość samego siebie

de facto

zgodnie z faktami

de iure

zgodnie z prawem

Deizm

odmiana kreacjonizmu – Bóg świat stworzył i

tchnął go w ruch, ale nie wtrąca się w jego losy.

Nie ma relacji między Bogiem a światem. Bóg

nie ma charakteru osobowego, jest umysłem

kosmicznym

Introwertyk

człowiek który skupia się na swoim życiu

duchowym, refleksji, stanach świadomości.

Mało czynny zewnętrznie

Inżynieria

społeczna

dziedzina poznania i kierowania

społeczeństwem. Pragnienie dobra przez

powołanie sztabu naukowców, uczonych.

Naukowe kierowanie społecznością – później

stało się manipulacją ludźmi

Deletantyzm

ktoś gada jak mu się wydaje

Paradox

nieskończony

wymyślony przez B.Bolzomo - zbiór

nieskończony. Każda część zbioru jest równa

całemu konkretnemu zbiorowi

Demokracja

krążenie bezkrwawe elit – wybory

Demokryt z

Abdery

uważał że odczucia są obiektywne. Odczucia

subiektywne – jakości subiektywne, nie istnieją

w świecie np.: dla jednej osoby coś jest gorzkie,

a dla drugiej słodkie. Odcinał się od

przenoszenia subiektywności na rozum.

Irracjonalizm

pogląd według którego najwyższe prawdy nie są

osiągalne rozumem ani doświadczeniem. Można

je tylko poznać za pomocą miłości, wiary,

intuicji (romantycy) z wykluczeniem rozumu.

Ideologie irracjonalne, opierają się na uczuciach

np.: Hitleryzm, Stalinizm itp.

Permenides z Elei

Zenon z Elei

byli wybitnymi apriorystami. Pierwsi użyli słowa

BYT, uznawali rozum jako jedyne źródło

poznania . W świecie może istnieć tylko to co

jest logiczne. Co jest sprzeczne wewnętrznie

(absurdalne) nie może istnieć: bezdzietna

matka; nieważka materia; a i nie a;

kwadratowe koło.

Determinizm

determinare –ograniczać, wyznaczać - pogląd

według którego w bycie występują

prawidłowości. Istnieje regularność w

przyrodzie, istnieje następstwo zdarzeń. W

determinizmie są prawidłowości a nie związki

przyczyna – skutek.

Izonomia

system równoprawności obywateli co do prawa

(stałość prawa). Kobiety i przyjezdni nie mieli

praw równości jak męższczyzna

Perykles

Ateny –ogłosił że teraz istnieje społeczeństwo

hierarchiczne, ale istnieje możliwość awansu

(sytuacja społeczna jednostki nie zależy od

urodzenia, a od walorów indywidualnych).

Powstaje wybieralność najlepszych na urzędy.

Najlepsi mają sprawować władzę, jak ktoś

niezamożny obejmie urząd, dostanie pensję –

płatne urzędy. Istnieje obowiązek uczestnictwa

w wyborach demokratycznych. Demokracja jest

pojęciem późniejszym, Perykles nazywał go

izonomią, Według niego życie jest idealne

J. La Hettne

napisał „ Człowiek maszyna” – opisał człowieka

jako maszynę: zawory, przeguby.Człowiek nie

ma znaczenia – mechanizm mniej, czy więcej?

Dialego

dyskutować, rozprawiać, prowadzić spór

Dialektyka

część logiki – sztuka prowadzenia sporu, jest

dialektyczną wizją bytu

John Locke

ur. 1704 – prekursor liberalizmu

Jońska szkoła

filozofii przyrody

nie w pojęciu instytucji, a grona ludzi

posiadających wspólnotę myślową,

intelektualną, duchową. Interesowali się

przyrodą w ujęciu filozoficznym a nie

mitologicznym: Tales z Miletu, Anaksymander,

Anaksymenes ,Heraklit z Efezu,

Dualizm

pogląd według którego w bycie występują dwie

substancje różnego typu, różnej natury.

Dychotomia

argument na nieistnienie ruchu - dychotomiczny

podział na dwie części – dwudzielność – jest to

paradox logiczny. Załóżmy że ktoś ma przejść z

drogę z A do B. Dojdzie do ½ AB, potem do

połowy tego odcinka itd. – nie do się tego

przejść – wniosek ruch jest absurdalny

Phileo

miłuję

Kallikles

silni robią co chcą, słabi cierpią bo muszą. Jeżeli

ktoś ma być silny, ma odrzucić prawo,

moralność i ciupać wszystkich, oraz nie dać się

złapać Moralność ma wartość instrumenu - pęta

silnych.

Philosophia

umiłowanie mądrości – twórca nazwy Pitagoras

Philosophos

ten, który umiłował mądrość

E. Durlchiem

socjologista klasyczny

Pluralizm

pogląd według którego w bycie istnieje wiele

substancji różnej natury np.: żywioły

E. Mach

– fizyk XIX/XX w – według niego materia nie

istnieje (to nie jest absurdalne)

Pluralizm

społeczny

społeczeństwo z wieloma poglądami

równoprawnymi (teoria) i równouprawnionymi

(praktyka)

Kauzalizm

causa-przyczyna – odmiana determinizmu -

pogląd według którego w bycie występują

związki przyczynowo skutkowe.Jeśli chcemy

wyjaśniać skutek, musimy podać przyczynę. Nic

nie dzieje się bez przyczyny i wszystko ma swój

skutek.

Według tego poglądu człowiek nie ma woli, a

podlega związkowi przyczynowo-skutkowemu

Ekstrawertyk

człowiek ciekawy świata zewnętrznego, chłonie

świat zewnętrzny. Ciągle by coś robił.

Emotywizm

pogląd, według którego normy i wartości

moralne są bezprzedmiotowe. Dobro i zło jest

jedynie wyrazem uczuć skojarzonych z danym

rodzajem czynu przez wychowanie

Pluralizm

stanowisk

wielość stanowisk

płytko utylitarny

sposób myślenia

utilitas – użyteczność – życie w kategoriach

wyłącznie pożytku z pominięciem dobra i zła

np.: nie wszyscy Niemcy byli hitlerowcami z

przekonania, a z pożytku

Empiryk

człowiek który żyje doświadczeniem, nie teorią

Empiryka

treść rozumu pochodzi z tylko z doświadczenia

Postawa

deklarowana

to coś, do czego się przyznaje, identyfikuje

werbalnie (słownie).

relatywizuje wartości moralne.

Tempos

czas

Postawa

realizowana

daje się świadectwo swoim życiem

Teologia

stworzenie świata – kreacjonizm świata

Trazymach

silny załatwia słabego, ale elity jest nie wiele i

musi używać: podstępu, siły, strachu,

kłamstwa, przemocy. Masa jest groźna i może

załatwić elitę, dlatego elita wprowadza

moralności i prawo, które wtłacza w masę żeby

ją skrępować – krępowanie dziarskiej mas.

Teraz prawo i moralność służy elicie, a masa

jest całkowicie pogrążona

Praktyczny

materializm

dobra mające niską wartość, wywyższa się na

samą górę

Prawo

podmiotowe

wolność. Co zakłóca wolność? Wszystko co

ingeruje w wolność jednostki!

Protagoras z

Abdery

uczeń i następca Demokryta – Vw pne Ateny

„Złoty okres” czyli szczytowy rozwój filozofii,

szkolnictwa – Człowiek jest miarą wszechrzeczy.

Nie ma obiektywnej prawdy, dobra, są one

subiektywne. „Dobro” – Dla kogo? To zależy? U

Protagorasa relatywizm przyjął postać

subiektywizmu. Dobro zależy od jednostki. Nie

ma praw ponad jednostkowych, ile prawd tyle

poglądów - każdy ma swoje.

Utopia

O Topos – miejsce którego nie ma (doskonałe)

Utopia (Conte)

żeby człowiek był szczęśliwy, musi swoje życie-

los oddać w ręce naukowców. Według niego w

tej utopi, będzie miejsce na miłość. Jego

poglądy są niepoprawne, niedobre – utopijne –

przesadne znaczenie nauk szczegółowych

Psychologia

badanie duszy

Utopijne myślenie

oderwane od realiów

Racjonaliści

aprioryści

odmiana racjonalizmu – nie byli ateistami ani

materialistami

Vifredo Pareto

stworzył (pierwotną) teorię krążenia elit . W

dziejach odbywa się zmiana elit krwawo i

bezkrwawo

Racjonalizm

jedynymi drogami do poznania prawdy są

rozum (nauki i filozofie) z odrzuceniem miłości,

wiary, intuicji jako dróg poznania (filozofia

oświecenia)

Walory jednostki

pięknie mówić, przemawiać; umieć

przekonywać, zjednywać ludzi;sztuka

dowodzenia;ogłada;spryt

Realizm

metafizyczny

pogląd afirmujący byt obiektywny świata. Świat

jest realnym bytem, który możemy studiować

Wariabilizm

wszystko się zmienia – osnową świata jest

zmienność. Jego konsekwencją jest

niepoznawalność świata – agnostycyzm. Rozum

sprzeczny z rzeczywistością – nie ma stałości w

świecie i poznaniu, wiedza jest chwilowa.

Dialektycy uznają wariabilizm i w pewnej części

agnostycyzm

Redukcjonizm

pogląd, według którego zjawiska złożone

(wyższego rzędu) dadzą się co do swojej istoty,

sprowadzić do zjawisk prostszych. Wszystkie

teorie złożone, dadzą się wyrazić w języku teorii

wyjaśniającej zjawiska prostsze

Referendum

ustala normy na jakiś czas

Woluntaryzm

wola – w antropologii filozoficznej, pogląd

według którego, osnową człowieczeństwa są

akty woli: uczucia, pragnienia, marzenia,

niechęci, pożądania. Bogactwem człowieka jest

szeroki zakres akcji wolincjonarnych. Wolność

polega na możliwości realizacji wszelakich

aktów wolincjonarnych be oporów

wewnętrznych i bez przeszkód zewnętrznych.

Regres nauki

scjentycznej

dotyczy metodologii i zawężenia zakresu

specjalizacji

Relatywizm

pogląd według którego prawda i wartości są

względne

Relatywizm i

konwencjonalizm

wszystko jest względne i umowne. Pojęcie

„inaczej” – tak samo, ale jakoś inaczej

Rewolucjoniści

naciupać elicie i stworzyć niebo dla ludu.

Stworzyli „wroga ludu” , a potem gilotynka

Woluntaryzm -

pardox

woluntarysta to człowiek kierowany aktami woli,

a jest to brak wolności. W wolutaryźmie

człowiek jest zewnątrz sterowny i wpada w

sidła socjotechników. Jest również wewnątrz

sterowny, bo wybiera silniejsze akty woli – i nie

panuje nad nimi.

Sapientia

mądrość

Scientia

nauka

Scientyzm

prąd filozoficzny XIX-XX w, według którego

jedyną drogą prawidłowego poznania świata,

jest uprawianie nauk szczegółowych, przede

wszystkim nauk przyrodniczych. Te problemy są

sensowne, które mieszczą się w obrębie nauk

szczegółowych, bądź dadzą się wyrazić w tym

języku. Wszystkie inne pytania są pozorne,

bezsensowne, nierozstrzygalne, źle postawione.

Pytania nierozstrzygalne trzeba przekształcić.

Scientyzm jest postawą antyfilozoficzną i

postawą idyferentną. Nie można być

człowiekiem wykształconym i wierzącym

równocześnie

Wychowanie

kolektywne

zespół cech, które mają ujednolicać

Sensualizm

zawężona postać empiryzmu - pogląd według

którego tylko doświadczenie zmysłowe się liczy

(zewnętrzne). Na początku tabula karta, a

potem wszystko chłonie się z zewnątrz. Negacja

doświadczeń wewnętrznych,stanów

świadomości

Socjologia

nauka o społeczeństwie

Socjologizm

pogląd według którego, poglądy i wartości

kreują grupy społeczna na swój użytek. Nie ma

prawd ponad grupowych. Jednostka w

socjologiźmie jest wytworem mechanicznym tej

grupy, jej przejawem (epitofenomen)

Socjotechnika

ma być z założenia neutralna aksjologicznie,

obojętna na wartości. Zespół procedur

pozwalających manipulować świadomością,

nastrojami społeczeństwa w sposób dla niego

niezauważalny, za pomocą psychologii,

socjologii itp. (neutralność do wynajęcia) np.: w

TV : mądry i przygłupek

Sofistyka jałowa

pokrętne gadanie, kręcenie

Sofiści

założyciel Protagoras – sofia-mądrość – uczyli

mądrości praktycznej: logika, retoryka,

poetyka, mimika, robienie interesów,

autoprezentacja, muzyka, ogłada.

Przygotowywali kandydatów (sztaby wyborcze),

broni w sądach (w sądach trzeba było dowieść

niewinności, dzisiaj należy dowieść

winy),stosowali sztuczki socjotechniczne

opłacali klakierów, urabiali opinię społeczną.

Badali rzeczywistość społeczną – izonomia w

praktyce

Sofizmat

o pozorach prawdy np.: Ktoś chce obalić

ewidentną prawdę sztuczkami. Robi to tak

dobrze iż ciężko go zgiąć

Sokrates

przeciwnik relatywizmu – jest intelektualistą.

Według niego, relatywizm wynika z

deletantyzmu. Zło płynie z braku rozeznania

intelektualnego i niewiedzy. Wola idzie tylko za

rozumem. Człowiek rozumny nie czyni zła. Gdy

się rozezna dobro i zło, to zło zniknie. Ustalił i

krytykował błędy aksjologiczne.

Sophia

mądrość

Sophoi

całościowo

Sophos

mędrzec

Spirytualizm

spirytualis – znaczy duchowy – pogląd

afirmujący istnienie substancji duchowej i

uznający jej wiodącą rolę w życiu. Uznaje

istnienie duszy i Boga. Spirytualista nie neguje

istnienia materii z wyjątkiem, skrajnego

spirytualizmu, który neguje istnienie materii.

Społeczeństwo

pierwsze społeczeństwa były wynikiem umowy,

a państwo jest jej wynikiem

Stadio

argument na nieistnienie ruchu – paradox - Nie

da się odszukać prędkości względem przestrzeni

i każdego obserwatora. Np.: prędkość Ziemi w

kosmosie? – absurd. Prędkość względna –

absurd. Trzy rydwany pędzą lecz między nimi

prędkość równa jest zeru – są w bezruchu

Sytuacjonizm

ma pozory prawdziwości – odmiana relatywizmu

– pogląd według którego, prawdę i wartości

kreuje ludzkie sumienie w konkretnej sytuacji.

Ten sam czyn może być raz dobry, a raz zły,

zależnie od sytuacji

Szkoła Elea-ci

w miasteczku Elea – klasyczna szkoła

racjonalistyczna – aprioryzm. Świat można i

należy badać rozumem, bez udziału

doświadczenia: Perminides i Zenon z Elei,

Peryles, Protagoras

Świadomość

moralna

domniemanie słuszności czynów przez

przewidywanie ich skutków

Tales z Miletu

zmierzył Egipcjanom piramidy, badał zaćmienie

słońca, stworzył pierwsza manufakturę –

podział pracy. Zrobił interes na oliwkach,a

pieniądze przeznaczył na podróże po świecie.

Szukał arche

Teleologizm

finalizm - odmiana determinizmu - pogląd,

według którego w bycie występuje celowość.

Byt jest uporządkowany w sposób celowy.

Czemu służy? Dlaczego? Motyw? – Złożony

świadomy cel działania. Świadomość powstała

bezcelowo, ale ma jakąś przyczynę. Jest jakaś

celowość, że powstał człowiek. Teleologizm ma

problem z dobrem i złem. Jaki jest cel zła,

cierpienia? Czy zło nie zakłóca celowości

świata?

Temporalizm

odmian relatywizmu – pogląd według którego,

poglądy zmieniają się w czasie. Nie ma prawd i

wartości ponad czasowych. Co było złe, teraz

jest dobre – czas zmienił wartości. Czas

Filozofia - minislownik.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: