NURT FEMINISTYCZNY
Omów nurt feministyczny w historii sztuki.
■ 1986 – artykuł Lyndy Nead w antologii The new art history
■ krytykuje klasyfikację feminizmu jako modnego dyskursu intelektualnego, nowej metodologii w ramach instytucji akademii
■ feminizm według niej dokonał identyfikacji historii sztuki jako formy patriarchalnej kultury i rozpoczął kwestionowanie jej wartości i idei – feminizm nie może być tylko pojęciem różnych dla tradycyjnej historii sztuki
■ feminizm ma własne cele, również w znacznym stopniu polityczne, jest systemem przekonań politycznych, a nie środkiem do nadania tradycyjnym problemom nowego systemu pojęć
■ feministyczna krytyka sztuki „po to żeby robić kłopoty”
■ zaangażowanie w politykę wiedzy
■ przesłanki marksistowskie, współczesny dyskurs o ideologii (Althusser, Foucault)
■ wspólne dla new art history przeświadczenie o konieczności podważenia tradycyjnego paradygmatu historii sztuki
■ obnażenie „męskiej” ideologii reprodukowanej w sztuce i mistyfikacji nauki o sztuce, która petryfikowała formy patriarchalizmu w świadomości kulturowej
■ Karen Wilson, Joan Petersen
○ naiwne stanowisko
○ podkreślenie esencjalności bycia kobietą i odrębności sztuki kobiecej od męskiej – jest coś takiego jak sztuka kobieca
○ szczególna siła ekspresji w sztuce kobiecej, szła w parze z ucieleśnionym w kobietach biologizmie, fantomem kobiecości
○ naiwne podejście do analizy obrazu – brak refleksji nad formą, traktowanie obrazu jako okna na świat, przez które oglądać można osobowość artystki, obraz jako rodzaj autobiografii
○ twierdzenie o wspólnych skłonnościach tematyczno-ekspresyjnych kobiet
○ spisek mężczyzn tłumiących w kobietach kreatywność – sztuka kobieca wykluczona z męskiej historii sztuki
○ pytanie o sens pisania nowej historii sztuki mimo zakwestionowania paradygmatu historii jako takiej
○ ahistoryczna, motywowana determinizmem biologicznym i mesjanistyczna wizja kobiety-artystki
○ artystka jako symbol dla pokrzepienia serc współczesnych feministek
○ popadnięcie w pułapkę tradycyjnego schematu heroizowania jednostki niepoddającej się konwenansom
○ zarzut wobec męskiej historii sztuki – zmistyfikowany rejestr męskich osiągnięć, po czym czynią to samo z kobiecą historią sztuki zmieniając jedynie kategorię płci
■ 1976 – Women Artists 1550 – 1950 – pierwsza wystawa sztuki kobiecej zorganizowana przez Lyndę Nochlin i Ann Sutherland Harris
○ katalog do tej wystawy nie wyczerpywał się jedynie na opisie dzieł, lecz również proponował pewną wizję historii sztuki w ujęciu feministycznym
○ wystawa uzupełniała kanon męskich dzieł sztuki o kanon kobiecy
○ refleksja Nochlin była dojrzalsza niż pomysły Karen Wilson
○ znalezienie kobiecego dziedzictwa i wynegocjowanie miejsca dla sztuki kobiet w historii sztuki, równouprawnienie kobiet-artystek i mężczyzn-artystów
■ Griselda Pollock: wszystkie dotychczasowe próby rewizji feministycznej historii sztuki nie różniły się niczym od konwencjonalnej, prócz zmiany biologicznego kryterium sztuki
■ powrót do marksizmu
■ książka: Old mistresses: Women, art and ideology (1982) wspólnie z Rozsiką Parker
■ badaczka wzięła pod lupę system pojęć i język historii sztuki
■ ideologia rządzi niepodzielnie rzeczywistością
■ inspiracja Althusserem
■ książka nie opowiada o kobiecie w sztuce lecz ma na celu dekonstrukcję ukrytych zasad działających historią sztuki
■ równie silna inspiracja metodologią strukturalistyczną
■ teoria Elizabeth Cowie (feministyczna teoretyczka filmu) wywodząca się od Levy-Straussa i znakowa kategoria kobiety w systemie kulturowo-społecznym
■ rola kobiety paralelna do jej statusu znakowego
■ opozycja binarna kobieta-mężczyzna
■ kobiecość jako jakość semiotyczna konstytuowana w wyniku dyskursu siatki społecznych
■ inaczej niż u Nochlin, różnica płci nie następuje w wyniku socjalizacji, lecz w wyniku ciągle na nowo tworzonej w procesie komunikacyjnym kategorii seksualnej różnicy
■ konstrukcja różnicy seksualnej nie ominęła sztuki i historii sztuki – powstawanie znaczeń w sztuce i akumulacja władzy nie dają się odseparować od struktur władzy i nierówności społecznych
■ historia sztuki jako jedna z praktyk ideologicznych wyznaczyła kobiecie takie samo miejsce, jak i społeczeństwo
■ zależność dyskursu historii sztuki od pozostałych praktyk społecznych
■ postmodernistyczny problem pisania historii sztuki w obliczu załamania się paradygmatu historii jako metanarracji
■ 1990 – Women, art and society Whitney Chadwick – próba wyciągnięcia wniosków z postmodernistycznego zwątpienia – baza poststrukturalistyczna i Foucaultowska
○ konwencjonalne podążanie za epokami, jednak bez balastu tradycji
○ mechanizm podporządkowywania przedstawianego nie przebiegał jednolicie przez epoki
■ konkluzja o sztywnym dyskursie różnicy seksualnej w latach 70. i derridiańskiej differance w kolejnych etapach myśli feministycznej
Wyjaśnij nieobecność wielkich artystek w historii sztuki według koncepcji L. Nochlin.
■ Dlaczego nie było wielkich artystek? na łamach Art News, na początku lat 70.
■ wrogiem feministycznego dyskursu o sztuce jest nie historia sztuki sama w sobie, lecz absolutyzowanie i idealizowanie statusu sztuki
■ sprzymierzeńcem była socjologiczna historia sztuki, która stanowiła przeciwwagę wobec artystycznego idealizmu
■ określenie quasi-religijnego kultu przedhistorycznego Geniusza
■ w tradycji mgiełka metafizyki wokół geniuszu artystów, fetyszyzowanie wybitnej jednostki
■ socjologia przywraca historii sztuki status dyscypliny naukowej
■ geniusz nie jest charakteryzowany przez esencję twórczą, lecz konkretną aktywność podmiotu w określonych społecznie warunkach
■ sztuka powstaje i funkcjonuje w konkretnej, materialnej, instytucjonalnej i społeczno-kulturowej przestrzeni
■ historia sztuki powinna zająć się rekonstruowaniem skomplikowanych zależności między dziełem a kontekstem
■ Nochlin wybiera taką feministyczną interpretację kategorii różnicy płci, która odpowiadałaby jej socjologicznemu ujęciu historii sztuki
■ postuluje więc, że tożsamość płci jest warunkowana w procesie socjalizacji i tworzenia tożsamości kulturowej
■ płeć definiowana jest przez kulturę, a nie biologię
■ w takim ujęciu to nie mężczyźni (ze swojej złej woli) dyskryminują kobiety, jednak wszyscy poddają się warunkowaniu kulturowo-społecznych kategoryzacji, przy czym kobiety i mężczyźni zajmują inne pozycje wobec tego problemu
■ mężczyźni na pozycji dominującej, a kobiety podporządkowane
■ nie było wielu artystek w historii sztuki, bo nie mogło – ograniczenia społeczne, brak dostępu do kształcenia artystycznego
■ w kulturę wpisane było widzenie sztuki jako domeny męskiej
■ Griselda Polock nazywa to trafnym wskazaniem na elitystyczną kategorię wielkości greatness stanowiącą przesłankę przemilczeń roli kobiet w historii sztuki
■ dwa przykłady praktyki instytucjonalnej edukacji artystycznej, które eliminowały kobietę: problem nagiego modela i wstępu do akademii
■ podsumowanie: to cud, że kobiety w ogóle zdołały coś stworzyć
Przedstaw feministyczną perspektywę w historii sztuki według koncepcji G. Pollock.
■ Griselda Pollock prowadzi na uniwersytecie kurs historycznych, krytycznych i teoretycznych studiów feministycznych nad sztukami wizualnymi
■ kurs: Feminizm i sztuki wizualne
■ postuluje przekroczenie tradycyjnych granic historii sztuki
■ jednocześnie krytykuje myślenie o feminizmie jako metodologii
■ kurs Pollock skupiać miał się na marksizmie, materializmie i poststrukturalizmie – feminizm jawi się jako wszechstronna wizja polityczna i teoretyczna, która nie może zostać zamknięta w ramach konkretnej metodologii wykorzystywanej do różnych celów
■ Griselda Pollock sprzeciwia się wobec prób akademizacji feminizmu i związywaniu go z jakąś dyscypliną
■ podkreśla totalność ruchu feministycznego, którego działalność akademicka jest jedynie ułamkiem
■ feminizm stoi na pozycji politycznej – bada problemy płci i rodzaju oraz różnicy kulturowej w ramach złożonych konfiguracji władzy i różnicy
■ Pollock aktualizuje więc kontekst myślenia o współzależności władzy i wiedzy w kontekście ideologii charakterystyczny dla postmodernizmu, dla Althussera i Foucaulta
■ istniały różne nurty feministyczne: socjalistyczny, czarny feminizm itp. – wszystkie te nurty zajmowały się uwikłaniem problemu rasy, klasy, płciowości, wieku w konfiguracje władzy
■ zdecydowanie opowiada się zatem za widzeniem feminizmu w kategorii polityki
■ definiuje feminizm nie jako metodologię, lecz interwencję zmieniająca każdą z dyscyplin, z jakimi się zwiąże poprzez dekonstrukcję uporządkowanego uniwersum-uniwersytetu wiedzy intelektualnej poprzez przywołanie problemu płci i rodzaju – przenosi podział na poszczególne dziedziny na grunt praktyki
■ feminizm fragmentaryzuje wiedzę akademicką – burzy mury po to, by unaocznić jak każda dyscyplina przesiąknięta jest ideologicznymi przesłankami systemu płci/rodzaju, jak ta struktura rozdziera społeczeństwo i kulturę i jak wiedza łączy się z władzą na poziomie ideologii
■ feminizm wytworem lat 50. i 60. i fali Nowej Lewicy, natłoku nowych dyskursów krytyki politycznych wywodzących się z antykolonializmu, antyrasizmu, black power i ruchów społeczn...
Dziulson