1. Omów pojęcia: podatek, system podatkowy
Zieliński
• System - to grupa elementów wzajemnie ze sobą powiązanych
i od siebie uzależnionych, które tworzą pewną całość.
• System podatkowy to ogół podatków występujących w danym
czasie w danym państwie.
• Kształt systemu podatkowego zależy od wielu różnorodnych czynników,
takich jak:
– struktura społeczno-gospodarcza państwa
– miejsce państwa w systemie gospodarki światowej,
– system społeczno-polityczny,
– poziom rozwoju gospodarczego,
– ciągłość (nieciągłość) tradycji podatkowej,
– tego czy dane państwo należy do grupy państw dłużniczych czy wierzycielskich.
Dobry system podatkowy powinien stymulować
przedsiębiorczość i wzrost gospodarczy, a jednocześnie
ograniczać i eliminować zjawiska, które są społecznie i
ekonomicznie szkodliwe (np. wysokie bezrobocie, recesję,
szarą strefę w gospodarce).
Polski system podatkowy
• składa się z 12 tytułów podatkowych, objętych materialnym
prawem podatkowym.
• Są to ustawy o:
– podatku dochodowym od osób fizycznych,
– podatku dochodowym od osób prawnych,
– podatku tonażowym,
– podatku od spadków i darowizn,
– podatku od czynności cywilnoprawnych,
– podatku rolnym,
– podatku leśnym,
– podatku od nieruchomości,
– podatku od środków transportowych,
– podatku od towarów i usług
– podatku akcyzowym,
– podatku od gier.
Definicja podatku
• pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926):
Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu
Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej
• Cechy podatku:
– świadczenie pieniężne - nakładany i wymierzany w jednostkach pieniężnych,
– uiszczane na rzecz związku publicznoprawnego - podatki zasilają budżet państwa oraz budżety
pozostałych szczebli jednostek podziału administracyjno-terytorialnego,
– obowiązkowe - wynika z norm generalnych, z ustaw,
– przymusowe - wynika z władczych uprawnień państwa, które ma przywilej stanowienia prawa,
– ustalane jednostronnie - ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny w
zakresie przyznanych mu ustawowo kompetencji,
– nieodpłatne - świadczeniu podatkowemu nie towarzyszy wzajemny prawny obowiązek świadczenia
podmiotu publicznoprawnego na rzecz podatnika,
– bezzwrotne – definitywne przekazanie środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz
związku publiczno-prawnego. Bezzwrotność podatków jest cechą pozwalającą odróżnić świadczenia
podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych ,
– generalne - ustanawiane są przez normy prawne, które są ogólne ze względu na adresata i
abstrakcyjne ze względu na sposób wyznaczenia zachowania
skrypt
Podatki w znaczeniu zasadniczym są nieodpłatnym, o charakterze ogólnym, w zasadzie pieniężnym świadczeniem na rzecz państwa lub innego podmiotu publiczno – prawnego.
Z tej definicji wynika, co następuje:
ü głównym celem podatku jest cel fiskalny, chodzi o to, by podatek przyniósł jak najwięcej wpływów;
ü jest to świadczenie nakładane przymusowo na podatnik przez państwo, które ma zapewnione w przepisach prawa odpowiednie środki przymusowego ściągania należności podatkowych;
ü w zamian za płacony podatek podatnikowi nie przysługuje żadne wzajemne roszczenie pieniężne;
ü podatki są nakładane na wszystkie osoby fizyczne i prawne, które spełniają warunki dyspozycji normy podatkowej (tzw. podatnicy);
ü w Polsce środkiem zapłaty podatku są środki pieniężne, winnych krajach istnieje możliwość uiszczania podatków w papierach wartościowych, niegdyś płacono podatki w naturze;
ü podatek jest świadczeniem pobieranym na rzecz państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Klasyfikacje podatków:
1. Podatki zwyczajne (są stałym elementem systemu państwa) i nadzwyczajne (są tymczasowe, wprowadzane w sytuacji przygotowań do wojny lub wyjątkowo trudnych warunkach gospodarczych)
2. Podatki państwowe i samorządowe
3. Podatki rzeczowe (osoba podatnika nie jest brana pod uwagę, np. podatek od nieruchomości) i osobiste/osobowe (uwzględnia się sytuację indywidualną podatnika, ustawodawca bierze pod uwagę elementy, które mają wpływ na zdolność płatniczą, czyli stan rodzinny i zdrowotny, wiek, poniesienie szkód związanych z klęskami żywiołowymi, obciążenie ciężarami nadzwyczajnymi, np. spłatami rodzinnymi, obciążenie konsumpcyjne dochodu, czyli ilość osób, które utrzymuje podatnik; taki charakter ma np. podatek dochodowy od osób fizycznych)
4. Podatki bezpośrednie (bezpośrednio obciążają dochód podatnika, np. podatek dochodowy) i pośrednie (obciążają obrót, czyli utarg ze sprzedaży towarów i świadczenia usług, są to podatki przerzucalne, np. podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy).
System podatkowy jest to ogół podatków pobieranych w danym państwie. Z systemem podatkowym mamy do czynienia wówczas, gdy zespół podatków ma charakter uporządkowany i stanowi pewną liczbę podatków, które można w określony sposób sklasyfikować przy uwzględnieniu różnych kryteriów.
2. Funkcje podatków: wymień wszystkie i omów jedną z nich na przykładach konkretnych podatków Zieliński
Funkcje podatku
• Funkcja fiskalna (dochodowa)
– głównym celem każdego podatku jest dostarczenie państwu (samorządowi) środków niezbędnych do
jego działalności.
• Funkcja redystrybucyjna
– podział dochodów, za pomocą podatków, między poszczególne grupy społeczne oraz różne grupy
podatników (w szczególności tych, którzy osiągają większe i mniejsze dochody oraz między państwo i
samorząd).
• Funkcja stymulacyjna
– sprowadza się do wywoływania za pomocą konstrukcji podatkowych zjawisk korzystnych dla
społeczeństwa i gospodarki oraz hamowania lub eliminowania zjawisk szkodliwych
• Funkcja informacyjno- kontrolna
– dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych
Skrypt
Podatki pełnią trzy funkcje:
ü fiskalną ® wynika ona z samej istoty podatku jako pieniężnego świadczenia zasadniczego, czyli takiego, którego głównym celem jest cel fiskalny, związany z dostarczaniem państwu środków niezbędnych do jego działalności;
ü stymulacyjną → polega na wykorzystaniu systemu podatkowego do oddziaływania na procesy gospodarcze i społeczne oraz określone postawy i zachowania podatników;
ü wyrównująca (regulacyjna) → polega na wykorzystaniu systemu podatkowego jako instrumentu niwelującego nieuzasadnione różnice w dochodach różnych grup społecznych,
ü informacyjno – kontrolna ® pobór podatków dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych.
3. Stymulacyjna funkcje podatków i jej przejawy w polskim systemie podatkowym
skrypt Funkcja stymulacyjna podatków polega na wykorzystaniu systemu podatkowego do oddziaływania na procesy gospodarcze i społeczne oraz określone postawy i zachowania podatników.
Stymulacja może być:
ü pozytywna → wprowadzenie przez państwo takich elementów podatkowych, które mają pobudzać do podejmowania działalności gospodarczej na danych obszarach;
ü negatywna → państwo może zakazać w przepisach pewnych działań i w ten sposób ograniczyć pewne zachowania niepożądane dla państwa.
Wymogi dotyczące rozwiązań stymulacyjnych:
ü określenie wydajności finansowej,
ü uwzględnienie warunków rynkowych,
ü dostosowanie rozwiązań stymulacyjnych do zamożności obywateli.
Przykłady stymulacyjnego wykorzystania podatków w Polsce:
ü wprowadzenie stawki zerowej przy eksporcie towarów i usług w podatku dochodowym od osób fizycznych,
ü wprowadzenie możliwości korzystania z karty podatkowej przedstawicieli niektórych wolnych zawodów, co ma na celu zwiększenie ich liczebności (nie muszą oni prowadzić ksiąg podatkowych),
ü wprowadzenie możliwości odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych ulgi z tytułu wychowywania dziecka, co ma cele pro rodzinne, np. zachęcenie podatników do posiadania dzieci.
4. Wydajność fiskalna podatków w Polsce. Usystematyzuj polskie podatki państwowe. 5. Dochody zasadnicze: odpłatne i nieodpłatne. 6. Podstawowe różnice między podatkiem a opłatą; przedstaw klasyfikację opłat w Polsce skrypt
Opłata to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym, jednostronnie ustalane i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego. Zdaniem niemieckiego ekonomisty Karla Heinricha Rau (XIX wiek) nakładanie opłat jest dopuszczalne w trzech sytuacjach:
ü jeśli obywatel korzysta z obiektów i urządzeń należących do państwa (np. biblioteki, szpitale, cmentarze, parki, porty itd.);
ü jeśli jego udziałem staje się jakiś przywilej ze strony państwa;
ü jeśli organ państwa musi zajmować się sprawami obywatela (m.in. wydawanie zaświadczeń, zezwoleń itd.).
Można wyróżnić w polskim systemie opłat dwa podstawowe rodzaje opłat:
ü opłaty związane z czynnościami organów władz publicznych – są one zbliżone do podatków, ponieważ wysokość opłaty jest niewspółmiernie wysoka do kosztów świadczenia danej czynności,
ü opłaty z tytułu usług wytwarzanych przez jednostki sektora publicznego – opłaty te odpowiadają kosztom świadczenia usługi, z możliwością uwzględnienia niewielkiego zysku.
Zarówno podatki jak i opłaty posiadają szereg wspólnych cech, pośród których można wskazać:
ü pieniężną formę,
ü ustawową drogę wprowadzenia,
ü jednostronność nakładania, przymusowość
ü bezzwrotność.
ü powodują identyczne skutki ekonomiczne dla podmiotu, który te daniny płaci, zmniejszając jego zasoby pieniężne.
Opłatę od podatku odróżnia:
ü charakterystyczny dla opłat związek przyczynowy między świadczeniem pieniężnym dłużnika a świadczeniem wzajemnym administracji publicznej. Z jednej strony mowa jest o prywatnej korzyści zainteresowanego, z drugiej o nakładach (kosztach) poniesionych przez podmiot publiczny. Opłata służy częściowemu lub całkowitemu pokryciu kosztów indywidualnego świadczenia. Podatek ma cel fiskalny, służy zapewnieniu państwu środków służących do realizacji zadań publicznych;
ü świadczenia niepodzielne z natury rzeczy pokrywane są za pomocą podatków, świadczenia podzielne i indywidualnie mogą być finansowane w drodze opłat.
7. Podatnik, płatnik i inkasent podatkowy
zieliński
• Podatnik (dłużnik podatkowy) - jest osobą fizyczną, osobą prawną, jednostką
organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustawy
podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
• Płatnik - jest osobą fizyczną, osobą prawną, jednostką organizacyjną
nieposiadającą osobowości prawnej, obowiązaną do wykonywania następujących
czynności:
– obliczenia podatku,
– pobrania podatku od podatnika i
– wpłacenia pobranego podatku we właściwym terminie organowi
podatkowemu.
• Inkasent - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, obowiązana do wykonania następujących czynności:
– wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
Podatnicy to wszystkie osoby fizyczne i prawne, które spełniają warunki dyspozycji podatkowej. Zazwyczaj ta sama osoba jest podatnikiem formalnym rzeczywistym. Podatnik formalny to podmiot, który z mocy prawa powinien zapłacić podatek. Podatnik rzeczywisty to podmiot, który faktycznie ponosi ciężar ekonomiczny podatku.
Płatnik podatku → pośrednik między podatnikiem a właściwym urzędem podatkowym. Ciążą na nim trzy obowiązki:
ü obliczenia podatku podatnikowi,
ü pobrania należnego podatku od podatnika w odpowiednim terminie w pełnej wysokości,
ü obowiązek niezwłocznego przekazania pobranych kwot podatku właściwemu urzędowi podatkowemu (skarbowemu).
Płatnik ponosi odpowiedzialność podatkową w zakresie tych obowiązków.
Płatnicy podatków – przykłady:
ü pracodawca w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych,
ü Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie emerytur w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych,
ü notariusz w przypadku podatku od spadków i darowizn.
Inkasent podatku → podmiot, na którym ciążą dwa obowiązki:
ü pobrania od podatnika całości jego zobowiązania podatkowego w terminie,
ü przekazania tej kwoty właściwemu urzędowi.
Inkasent podatku występuje np. wtedy, gdy rada gminy podejmuje uchwalę o ustanowieniu inkasenta od podatku rolnego lub leśnego (zazwyczaj jest to sołtys, który chodzi od domu do domu i zbiera należne kwoty podatku).
8. Na czym polega zjawisko przerzucalności podatków; rodzaje
• Oznacza przesuwanie ciężaru podatku przez podatnika na inne podmioty.
• Rodzaje:
– Rzeczywiste przerzucanie podatku - gdy podatnik zobowiązany na mocy prawa
do zapłacenia podatku z własnego dochodu lub majątku przenosi jego ciężar
na inny podmiot. Staje się możliwe dzięki temu, że podatnik pozostaje z
podmiotem, na który przenosi swój ciężar podatku, bądź w pewnym stosunku
prawnym, bądź w pewnym stosunku zależności ekonomicznej. Może to być
umowa kupna, najmu, dzierżawy, pracy, pożyczki. Pod wpływem podatku
zmienia się poziom ceny, wysokość czynszu, poziom płacy, wysokość procentu.
– Pozorne przerzucanie (niewłaściwe) podatku - gdy podatnikiem w intencji prawodawcy
ma być w rzeczywistości inny podmiot aniżeli ten, który ustawowo powołany jest do
poniesienia podatku. Np. zamiarem prawodawcy jest zatem opodatkowanie
konsumenta, ale sam pobór podatku dokonuje się u producenta lub sprzedawcy.
– Przerzucanie podatku w przód - polega na podnoszeniu cen dla nabywców towarów,
aby w ten sposób zrekompensować nałożony na podatnika ciężar podatkowy.
– Przerzucanie podatku w tył - polega na próbie wymuszenia obniżki kosztów działalności
podatnika przez obniżki płac, obniżkę cen nabywanych surowców. Jego celem jest
potanienie towarów i usług nabywanych przez podatnika
Zjawisko przerzucalności podatku polega na żywiołowym, często wbrew woli podmiotu czynnego (państwa lub samorządu), rozszczepieniu osoby podatnika formalnego i rzeczywistego i przerzuceniu ciężaru ekonomicznego podatku przez podatnika formalnego na inny podmiot, który staje się przez to podatnikiem rzeczywistym. ...
hakercom