GERBERA JAMESONA – GERBERA JAEMOSNI H. BOL
Rodzaj obejmuje 40-50 gatunków.
W ogrodnictwie ma znaczenie tylko jeden gatunek pochodzący z południowej Afryki, tzw. Gerbera Jamesona (Gerbera jamesonii). W Polsce nie przetrzymuje zimy, uprawia się ją wyłącznie w szklarniach, od niego wywodzą się odmiany i rasy. Różne gatunki występują
w Afryce i na Madagaskarze. Niektóre gatunki pochodzą z Indii, Neapolu, Pn. Enklawy, Chin, Syberii, Tasmanii.
Odm. Motty, Sunny boy, Aruba, Rosula, Optima, Spider, Punky, Vicky, Spiky.
BIOLOGIA
Bylina z rodziny Astrowatych dorastająca do 1 m wysokości.
- System korzeniowy palowy (w szklarni liczne korzenie przybyszowe)
- Skrócona i zgrubiała oś pędu, międzywęźla prawie nie wyrastają
- Liście układają się w rozetę. Ciemnozielone, błyszczące. Liście ogonkowe, eliptyczne, pierzasto klapowane, ząbkowane. Młode całobrzegie i tępo zakończone. Wielkość 12-25 cm.
- Kwiaty zebrane w koszyczek osadzony na szypule. Kwiaty rurkowate - obupłciowe i języczkowate - żeńskie.
- Szypuła dorasta nawet do 60-70 cm – zależy od odmiany
- Owoc – niełupka
Klasyfikacja odmian gerbery ze względu na wielkość kwiatostanu:
- Odmiany wielkokwiatowe, (standardowe) – środek koszyczka > 9 cm, plon 180-220 szt.
- Grupa Midi – średnica koszyczka – 7-9 cm
- Grupa Germini – ø 5-7 cm
- Grupa Mikro – ø 4-5 cm
- Grupa Picolini – ø < 4 cm (plon 300-400 szt.)
- Grupa Gigant i Disco – ø 12-14 cm (plon 150-160 szt.)
Klasyfikacja odmian gerbery ze względu na budowę kwiatostanu:
- Pojedyncze
- Kołnierzykowate
- Pełne
- Półpełne
- Igiełkowe, Spider
- Kwiatostany o cechach szczególnych
Kwiaty rurkowe – ciemny kolor
Kwiaty języczkowe - dwubarwne
Warunki uprawy:
ŚWIATŁO
- W naturalnych warunkach Gerbera rośnie w Pd. Afryce
- Nie wykazuje reakcji fotoperiodycznej, ale plon zależy od intensywności światła i długości dnia.
- Czas od ukazania się pąka do rozwinięcia kwiatostanu zależy od pory roku.
W Polsce trwa:
· W miesiącach zimowych 25-28 dni
· Latem 8-15 dni
· Jesienią 18-22 dni
- Światło wpływa także na jakość kwiatostanów
- Podczas krótkich, pozbawionych słońca dni większość odmian tworzy mniejsze koszyczki i krótsze szypułki.
Doświetlanie:
- Niedobór światła i wysokie koszty ogrzewania szklarni zimą
- Doświetlanie asymilacyjnie → w celu poprawy fotosyntezy
- Rośliny doświetlane mogą dawać do 20-25% więcej plonu
- Doświetlanie pozwala skrócić okres od pojawienia się pąka do zbioru. Kwiaty ok. 0,5-2 tyg.
- Doświetlanie wywiera wpływ na jakość: 100% - masa szypuły, 39% - długość szypuły, 17% - średnica szypuły, 23% - masa koszyczka, 9% - średnica koszyczka oraz intensywność barwy.
- Należy pamiętać o silniejszym nawożeniu roślin, zwłaszcza N, K oraz CO2.
- Natężenie światła ma wpływ na wysokość roślin – 4000 lux.
TEMPERATURA
- Młode rośliny przez 2 tyg. po posadzeniu wymagają: 25OC w dzień i 20-22OC w nocy.
- W dalszej uprawie: 20-25OC w dzień i 16-18OC w nocy
- Temperatura powinna być skonfrontowana z usłonecznieniem
- Zimą optymalne temp. przy produkcji powinny być: 18-20OC dniem i 12-14OC nocą.
- Zimą optymalną temp. w okresie spoczynku jest: 10-12OC w dzień i 8-10OC w nocy.
- Zimowanie w temp. 4-8OC.
- Temperatura podłoża przez cały okres uprawy 20-24OC
- Zbyt wysokie temp. zmniejszają plon i pogarszają trwałość kwiatów
WIETRZENIE
- Intensywna wymiana powietrza zarówno w podłożu jak i otoczeniu
- Okresowe wietrzenie zimą, stałe wietrzenie latem i wiosną
WODA
- W okresie lata (intensywny wzrost) obfite podlewanie, ale rzadkie
- W zimie ograniczone podlewanie
- Zraszanie roślin – w okresie gdy rośliny nie kwitną
- Przy suchym powietrzu plantacje atakowane są przez przędziorki i mszyce
PODŁOŻE
- W katalogach przy opisie odmian podawany jest plon dla uprawy w podłożach tradycyjnych:
· Ziemia piaszczysto gliniasta + obornik 1:1
· Ziemia kompostowa + darniowa + torf 1:1:1
· Ziemia kompostowa + liściowa + piasek 1:1:1
· Ziemia kompostowa + torf 1:1
· Ziemia gliniasta + ziemia darniowa 1:1
· Substrat torfowy
· Torf niski
· Torf niski + kora 1:1
· Kompostowa kora sosnowa
Odczyn podłoża:
- w granicach 5,5-6,5 pH – w ziemi lub jej mieszańce
- w granicach 4,8-5,5 pH
- przy pH 7,0 lub wyższym następuje zahamowanie wzrostu, spadek plonu, spadek jakości kwiatów oraz chloroza spowodowana brakiem niektórych mikroelementów.
- podłoża zbyt kwaśne – chloroza liści.
Zalety:
- niski koszt przygotowania podłoża
- możliwość wielokrotnego użytku po odkażeniu i poprawieniu struktury
- niższe koszty produkcji materiału wyjściowego
Wady:
- odkażanie podłoża
- trudność w utrzymaniu optymalnego poziomu składników pokarmowych
- zasolenie lub obniżenie odczynu
- utrudniona ochrona roślin
NAWOŻNIE
Optymalna zawartość składników pokarmowych:
· N – 80-130 mg/l
· P – 100-150 mg/l
· K – 200-300 mg/l
· Ca – 1000-1900 mg/l
· Mg – 80-190 mg/l
METODY UPRAWY GERBERY
§ Przystępując do uprawy gerbery na kwiat cięty należy podjąć decyzję o doborze odmiany i metodzie uprawy.
§ Metoda zależy do wielkości powierzchni, możliwości technicznych i finansowych.
Uprawa na zagonach:
Zagony płaskie, gruntowe 1,2-1,5 m szerokości. Wykorzystuje się ziemię macierzystą, strukturę poprawia się przez dodatek odpowiedniego kompostu.
ZALETY: Łatwość uprawy.
WADY: problemy z utrzymaniem odpowiedniej temperatury gleby, niebezpieczeństwo porażeniami przez patogeny
Uprawa na wałach:
Zagony podwyższone – gotowe podłoża np. mady
Zagony parapetowe – parapety mają wysokość do 70 cm. Przy takiej konstrukcji podłoże szybko się nagrzewa, woda łatwo odpływa, dobre przewietrzenie.
Uprawa w pojemnikach:
Do sadzenia gerbery wykorzystuje się różnego rodzaju pojemniki (5-10 l) ø 15-20 cm, wysokość 18-20 cm. Zaletą jest ograniczenie ilości podłoża, łatwiejszy zbiór. Należy zwrócić większą uwagę na nawadnianie, nawożenie, strukturę podłoża.
Uprawa hydroponiczna
System zamknięty – poprawienie jakości plonu, oszczędność wody, nawozów, ochrona środowiska
TERMIN SADZENIA i SADZENIE
- Można sadzić przez cały rok
- Poleca się 2 terminy: lato do końca VI – poł VII → otrzymujemy dobry plon
- Jesień – zima – okres uprawy 1 rok, rzadziej 2 lata → słabe kwitnienie
- Wiosna II-III – uprawa do jesieni
- Skrócony do 8-10 miesięcy cykl, pozwala na obniżenie nakładów na opał
- Celowe jest zagęszczenie roślin DO 18 szt./m2, w pozostałych przypadkach sadzi się 8-10 sztuk.
- Przy sadzeniu gerbery istotne jest wysokie umieszczenie roślin w podłożu
- Po posadzeniu w ziemi macierzystej należy podlać roztworem preparatów przeciwko chorobom więdnięcia
ZABIEGI PIELĘGNACYJNE
- dokarmianie
- podlewanie
- usuwanie pędów kwiatostanowych
- czyszczenie i podlewanie roślin
ZBIÓR KWIATÓW
- Przeprowadza się w momencie pylenia pierwszych 2-3 okółków kwiatów rurkowych. U odmian pełnych – gdy zniknie zazielenienie środka
- Kwiatostany nie zrywa się lecz wyłamuje
- Po przycięciu końców szypuł wstawia się je do roztworu Chrystal na 4-12 godzin – zabezpiecza to szypułę przed zakażeniem bakteriami i grzybami
- Jeżeli chcemy gerberę przez kilka dni przetrzymać, należy ja schłodzić w chłodni w temp. 2-4OC w roztworze Chrystal Profesional na gł. 5 cm.
SORTOWANIE – III wybory
1. Długość szypuły 45 cm, środek koszyczka 10 cm
2. Powyżej dł. Szypuły 35 cm, środek koszyczka > 8 cm
3. Powyżej dł. Szypuły 25 cm
ROZMNAŻANIE
1. Rozmnażanie generatywne – materiał wyjściowy stanowią nasiona. Dla uzyskania 1000 roślin należy wysiać 1200 nasion. Nasiona wysiewa się w substrat torfowy o pH 5,5-6,5. do doniczek o ø 4 cm. Po wysianiu nasiona przykrywa się warstwą torfu a następnie się zrasza. Parapet (mnożarkę) przykrywa się folią. Temperatura kiełkowania: 21-22OC. Po 5-7 dniach następuje kiełkowanie. Po 21 dniach można zdjąć folię. Uprawa sadzonek trwa 10 tygodni. Następnie przesadzamy do doniczek kiedy rośliny mają po 4-5 liści
77 szt./m2
43 szt./m2 uprawa w III cyklach
20-25 szt./m2
2. Rozmnażanie wegetatywne
A. podział rośliny - roślinę mateczną dzieli się na kilka części, każda część musi mieć 5-6 liści i kawałek skróconego pędu z korzeniami. Zabieg wykonuje się przez rozerwanie lub przez cięcie (następnie się dezynfekuje i zasypuje węglem drzewnym). Otrzymane w ten sposób części sadzimy bezpośrednio na miejsce stałe.
B. z sadzonek – pozwala na uzyskanie z jednej rośliny matecznej dużo roślin potomnych. Dla otrzymania sadzonek, rośliny mateczne sadzi się gęsto w substracie torfowym (substrat torfowy : torf wysoki zwapnowany do pH 5,0 i wzbogacony 00,5 g/l mieszanką nawozową. Rośliny sadzi się wysoko tak aby szyjka korzeniowa znajdowała się 2-3 cm nad powierzchnią podłoża
WARUNKI W MATECZNIKU:
- temp. podłoża 24OC
- temp. powietrza 22OC
- wilgotność 80-90 %
Po upływie 6-10 dni rośliny zaczynają tworzyć pędy. Po 3 tygodniach przystępuje się do zbioru sadzonek. Pobierane sadzonki powinny posiadać 2 liście. Rośliny mateczne eksploatuje się przez 3 miesiące. Z jednej rośliny matecznej uzyskuje się 20-25 sadzonek.
C. In vitro – zdrowy materiał, wyrównany, identyczne jak rośliny mateczne. Z rośliny matecznej pobiera się wierzchołki pędu. Po odkażeniu pozyskanych wierzchołków odcina się fragmenty 3-5 mm i umieszcza się je na pożywce – dostosowanej dla gerbery.
WARUNKI W FITOTRONIE:
- temp. powietrza 23-25OC przy natężeniu światła 3000 lux przez 16 godzin.
Po 14 dniach tworzą się rośliny i korzonki. Przenosi się je do podłoża stałego (sterylne).
- perlit, torf z perlitem, substrat torfowy, węgiel drzewny
- ukorzenianie przeprowadza się doniczkach
- temp. podłoża 21-25OC
- temp. powietrza 20-22OC
- wilgotność 80-90%
- po okresie 5-8 tygodni roślinki są gotowe do posadzenia na miejsca stałe
- młode rośliny przez pierwsze 2-3 tygodnie po posadzeniu powinny mieć temp. 25OC w dzień i 20-22OC w nocy. W dalszej uprawie 20-25OC w dzień i 16-18OC w nocy.
FREZJA – FRESIA ECKL. Ex KLATT
Bylina z rodziny Kosaćcowatych – Iridaceae. W stanie naturalnym występuje w Pd. Afryce, głównie w Kraju Przylądkowym.
Bylina nie zimująca w naszym klimacie w gruncie. Organem spichrzowym jest bulwa pochodzenia pędowego. Może być okrągła bądź wydłużona. Korzeń bardzo delikatny. Wyrastają również korzenie kurczliwe (wodne) – są po to aby wciągnąć roślinę bardziej pod ziemię, zabezpieczają przed zimą. 3-5pędów osłoniętych liśćmi lancetowatymi, równowąskimi, równo unerwionymi. U małych bulw (3-4 cm) wyrasta 1 pęd, u grubszych - kilkanaście. Kwiatostan typu kłos. W kłosie od 5-13 kwiatów niezróżnicowanych na koronę i okwiat. 6 płatków, 3 pręciki 1 dolny słupek. Owoc torebka. Nasiona czerwone, błyszczące. Z nasion zakwita po 7 miesiącach.
2 typy bulw:
- bulwy następcze (5-13 cm w obwodzie)
- bulwy przybyszowe (3-4 cm)
Roślina może też wytwarzać bulwy w kątach liści
Bulwy frezji przechodzą spoczynek w temp. > 25OC. Bez względu na jakość bulw można je przechowywać przez kilka miesięcy w temp. 1-5...
d.siwik