Zasady przygotowywania podobrazi malarskich dla technik olejnej i akrylowej.pdf

Zasady przygotowywania podobrazi malarskich dla technik olejnej i akrylowej

Powstanie klasycznego podobrazia malarskiego, w formie płótna naciągniętego na

drewniany szkielet, wiązać moŜna z renesansowymi Włochami doby quinquecenta, a

szczególnie z Wenecją. Ze względu na nietrwałość fresków w tamtejszych warunkach,

szczególnie chodzi o wpływ wilgotności, oraz ograniczenia związane z wielkością moŜliwych

do wytworzenia wówczas desek przeznaczonych na podkłady malarskie, zastosowano płótno

jako nośnik malowidła. Płótna do tego czasu uŜywane były raczej do celów dekoracyjnych.

Począwszy od tego czasu, wraz z upowszechnianiem się techniki olejnej, rozpowszechniało

się takŜe podobrazie płócienne, jako najtańsze i najwygodniejsze z wówczas dostępnych.

Warto przy okazji wspomnieć, Ŝe płótna takie pozwalały na powstawanie znacznie większych

przedstawień malarskich i jednocześnie umoŜliwiały ich łatwiejszy transport. MoŜliwość

ściągnięcia płótna z ramy, zrolowania go, transportu, a następnie osadzenia na nowych

ramach, pozwalała rozwinąć się rynkowi dzieł sztuki. Odtąd obrazy odłączyły się od miejsc,

do których zostały pierwotnie przeznaczone i mogły stać się przedmiotem otwartej wymiany.

Wpłynęło to równieŜ na status samych malarzy, którzy z rzemieślników wędrujących z

miejsca w miejsce by wykonać tam dzieło, mogli pozostawać i pracować w obrębie własnych

pracowni, by następnie przedłoŜyć jedynie zleceniodawcy wykonane dzieło.

Materiały:

Krosna malarskie.

Dostępne są krosna gotowe nieruchome (najczęściej wykonywane przez stolarzy – bez

moŜliwości wymieniania części i rozpychania ich klinami) oraz ruchome (po raz

pierwszy ok. 1750 r. we Francji).

Wykonywane aktualnie z drewna sosnowego, w technice na mikrowczepy (krótsze

elementy drewniane łączone na zasadzie zazębiających się elementów klejem do

drewna), co sprzyja większej trwałości krosien i mniejszej ich podatności na

skręcenia.

Grubość dostępnych krosien ruchomych i ograniczenia w ich maksymalnej długości:

§ 3,5 cm – stosowane jedynie do najmniejszych formatów, ich zalecana

maksymalna długość to około 80 cm,

§ 4,5 cm – grubość standardowa, najbardziej popularna, której maksymalna

długość to mniej więcej 140 cm,

§ 6,0 cm – najszersze krosna dostępne w sprzedaŜy.

Odporność krosien na naciąganie się płótna pod wpływem kleju oraz na skręcenia

zdecydowanie podwyŜsza stosowanie poprzeczek i krzyŜy. Sugeruje się aby krosna,

których bok przekracza 100 cm posiadały juŜ poprzeczkę.

Do zakupionych krosien ruchomych dołączane są zazwyczaj kliny, czyli trójkątne

kawałki drewna, których funkcją jest rozbijanie krosien w naroŜnikach, tak aby

zwiększyć minimalnie długość boków. Stosuje się je w momencie, gdy płótno zostało

naciągnięte zbyt słabo.

UWAGA – nie naleŜy stosować klinów przy naciąganiu świeŜego płótna. NaleŜy tak

dobrać prawidłowy naciąg i moc kleju, aby płótno było naciągnięte odpowiednio.

Klinów uŜywa się w przypadku płócien, które nie są juŜ elastyczne (np. są juŜ

zamalowane i chcemy powtórnie je naciągnąć), bądź przy pracach konserwatorskich.

Przekrój krosna Krosno z jedną poprzeczką

Krosno z krzyŜem (podwójna poprzeczka) Klin i miejsce jego wbijania

Płótno malarskie.

Do malowania najlepsze jest płótno lniane lub bawełniane.

Nici wątku i osnowy muszą być jednakowej grubości, bez węzłów.

Musi to być płótno naturalne, bez sztucznych domieszek, moŜe być róŜnokolorowe.

Zaleca się płótna o gęstym splocie, dosyć grube.

Przed gruntowaniem naleŜy zmyć apreturę, czyli warstwę uszlachetniającą,

udelikatniającą powierzchnię płótna – o ile taka występuje.

W przypadku gdy płótno jest nieznanego, wątpliwego pochodzenia, zaleca się

dekatyzację, czyli poddawanie tkaniny działaniu gorącej (ok. 60° C) wody, pary

wodnej i zimnej wody, mające doprowadzić do skurczenia się włókien i stabilizacji

ich wymiarów.

Istnieją równieŜ gotowe płótna do kupienia w sklepach zaopatrzenia artystów

plastyków. Są to płótna fabrycznie gruntowane, sprzedawane w roli lub z niej cięte. W

ich przypadku okazać się mogą niezbędne kliny, gdyŜ płótno to, nie jest juŜ

wystarczająco elastyczne.

Klej skórno-kostny (Perełka)

Klej słuŜący do klejenia tkanin, a prócz tego mebli i papieru.

Otrzymywany zgodnie z nazwą.

Zaletą tego kleju jest reagowanie na warunki atmosferyczne i dostosowywanie się do

nich.

Najlepszy jest klej króliczy.

W przypadku zakupów warto pokusić się o jednorazowy zakup większej ilości,

poniewaŜ w zaleŜności od producenta i partii, kleje te mogą znacząco się między sobą

róŜnić właściwościami. Posiadając większą ilość wiemy juŜ czego się spodziewać i

jaki mocny klej wyjdzie (przy zachowaniu tych samych proporcji).

W przypadku przygotowania większej ilości kleju moŜna go przechowywać w

zamkniętym pojemniku, w lodówce, dodatkowo zatruty fenolem.

Zamiennie z klejem stosować moŜna Ŝelatynę spoŜywczą. W takim wypadku rozrabia

się ją zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu.

Funkcje kleju:

ObniŜa absorpcję włókien tkanin i zapobiega ich osłabianiu przez olej zawarty w

zaprawie gruntującej i farbach olejnych.

Wypełnia przestrzenie płótna (dziury) między wątkiem i osnową.

Grunt

Grunt stanowi zewnętrzną część podobrazia utrzymującą na sobie pełną warstwę

malarską.

Występuje wiele gruntów, dostępnych na polskim rynku, odpowiednich dla technik

olejnej i akrylowej.

§ Najpopularniejszym jest grunt GESSO (od wł. gips), który pojawił się juŜ we

wczesnym średniowieczu, wchodząc wówczas w skład ostatniej warstwy

wielkoformatowego malarstwa tablicowego. Współcześnie jest to typowy

grunt półkredowy, nie zawierający gipsu, ani oleju. Najbardziej popularnym

jego rodzajem jest PRIMER-GESSO – grunt bardzo uniwersalny, nadający się

do większości technik. Jest odporny na działanie wilgoci i elastyczny. Daje

dobrą przyczepność dla farb olejnych przez częściową chłonność.. MoŜe być

rozcieńczany wodą do 20%.

§ Grunt syntetyczny – zbliŜony w swych właściwościach do gruntów

nakładanych na podobrazia przygotowywane fabrycznie.

§ Grunt olejny.

Grunty akrylowe moŜna barwić.

Funkcje gruntu:

Zwiększenie trwałości obrazu przez izolowanie niszczących składników farby.

Uszczelnienie i wyrównanie podobrazia.

Zwiększenie przyczepności farby do podłoŜa i czystości warstwy malarskiej.

Zwiększenie swobody operowania farbą.

Zwiększenie oszczędności w stosowaniu farb.

Wpływ na jednolite wysychanie oleju (regulacja chłonności).

Receptury:

1. Zaprawa półtłusta:

V Po 1 części wody klejowej (od 5-14%), kredy szampańskiej i bieli

cynkowej,

V Od 0,5 do 1 części oleju lub pokostu lnianego,

V Po 0,5 części gipsu alabastrowego i werniksu damarowego,

V Niewielki dodatek gliceryny w celu zwiększenia elastyczności.

Do podgrzewanego (50-60 0 C) roztworu kleju dodaje się wymieszane wcześniej

substancje sypkie. Następnie dokładnie miesza, aŜ do konsystencji gęstej

śmietany.

Na ciepło dodaje się olej/pokost, a na końcu werniks.

Tak przygotowany grunt nakłada się na ciepło szpachelką lub pędzlem.

2. Zaprawa olejna:

V Po 1 części wody klejowej, kredy szampańskiej i bieli

cynkowej/tytanowej.

V 1-2 części werniksu olejnego, pokostu lnianego lub polimeryzowanego

oleju lnianego

Po wyschnięciu, farba olejna, na tym gruncie, charakteryzuje się bardzo

wysokim połyskiem. Niestety sam grunt z czasem Ŝółknie i wolno zasycha.

3. Grunt klejowo-kredowy

V Woda klejowa (7-15%)

V Kreda szampańska

Proces wytwarzania polega na połączeniu wody klejowej z kredą szampańską

w takiej ilości, aby doprowadzić do konsystencji śmietany.

Tak sporządzony grunt nanosi się na wcześniej przeklejone płótno przy uŜyciu

szpachli prowadzonej prostopadle do podłoŜa, szybkim, zdecydowanym, ale i

delikatnym ruchem.

Aby poprawić właściwości kolorystyczne moŜna dodać kryjące biele – np.

cynkową, tytanową.

Po wyschnięciu pierwszej warstwy, nakładamy kolejne, aŜ do 3.

Grunt ten naleŜy do bardzo chłonnych. W celu zmniejszenia chłonności, moŜna

nałoŜyć na niego warstwę izolacyjną, w postaci roztworu werniksu w olejku

terpentynowym.

Zszywacz tapicerski (Tacker) i zszywki, lub gwo ź dziki zabezpieczone

antykorozyjnie.

Proces:

Zbijanie krosien:

Krosna składamy w całość (czworobok) dociskając delikatnie. Następnie

ustawiamy je jako prostokąt i dobijamy delikatnie młotkiem, aŜ znikną szczeliny

między bokami.

Sprawdzamy czy wszystkie boki stykają się ze sobą pod kątem prostym.

Jeśli krosna są stare, uŜywane, zdezelowane – moŜna na naroŜniki dodatkowo

przymocować gwoździami, trójkątne deseczki, grubości 0,5 cm, zapobiegające

rozsuwaniu się krosien.

Przygotowanie kleju:

Klej naleŜy wsypać do pustego naczynia.

Klej zalewamy zimną, przegotowaną lub destylowaną, wodą w proporcji 1:6 (1

część kleju na 6 części wody). W literaturze podaje się, Ŝe powinien on mieć moc

od 3% do 10%. Następnie mieszamy całość.

Odstawiamy naczynie i przez najbliŜszą godzinę, co 5-10 min. mieszamy całość.

Zapobiega to zbryleniu się kleju na dnie naczynia, przez co później moŜe się

okazać, Ŝe do wnętrza bryły nie dostała się wystarczająca ilość wody.

Następnie naczynie odstawia się, najlepiej na całą noc (czas minimalny zaleŜy od

kleju i waha się od 2 do 5 godz.). Klej, który w pełni wchłonął wodę ma postać

‘ikry’, ‘płytek krwi’, które w swym wnętrzu nie mają Ŝadnych wyróŜniających się

części.

Taki klej moŜna następnie rozpuścić, aby przybrał jednolitą formę. Robi się to na

łaźni parowej. Do bardziej pojemnego naczynia wlewa się gorącą, choć

niekoniecznie wrzącą, wodę. Następnie do wody wkłada się kolejne naczynie i

dopiero do niego naczynie z klejem, tak aby gorąca woda nie miała bezpośredniej

styczności z naczyniem z klejem.

UWAGA: kleju nie mo Ŝ na podgrzewa ć bezpo ś rednio, ani zalewa ć wrz ą c ą wod ą .

Traci on wówczas znaczn ą cz ęść swojej mocy klejenia.

Tak przygotowany klej odstawia się w chłodne miejsce (zgodnie z zasadą, Ŝe jest

to galaretka) aby stęŜał, nabrał galaretowatej konsystencji.

Odpowiednia proporcja kleju i wody

Schemat łaźni parowej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: