Królowa Jadwiga- tajemnice medycyny sądowej.pdf

(549 KB) Pobierz

Królowa Jadwiga- tajemnice medycyny sądowej

Królowa Jadwiga

Oj, nie miała szczęścia Wawelska Pani do spokojnego spoczynku. Jej grób otwierano przynajmniej

trzy razy. Tak jakby niespokojne fatum nie chciało córki Ludwika Węgierskiego opuścić i po

śmierci.

Jadwiga zmarła 17 lipca 1399 roku w Krakowie.

Najprawdopodobniej przyczyną zgonu były komplikacje

poporodowe. Córeczce Jadwigi - Elżbiecie Bonifacji

także nie dane było przeżyć. Co do dokładnej przyczyny

śmierci - określenie jej dziś jest raczej niemożliwe.

Mogły się przyczynić do tego zarówno uwarunkowania

genetyczne (wśród rodu Andegawenów śmiertelność w

pierwszych latach życia była ogromnie duża) jak i

sposób życia królowej, która pomimo ciąży nie

zaprzestała religijnych postów i umartwiania się.

Jadwigę pochowano 19 lipca w Katedrze Wawelskiej.

Początkowo płyta nagrobna unosiła się 70 cm nad

posadzką. Po podniesieniu poziomu podłogi, grób

znalazł się 20 cm pod nią.

Rys. - "Jadwiga" - Jan Matejko

Pierwszy przypuszczalny przypadek otworzenia

sarkofagu królowej datowany jest na wiek XVII, kiedy to

niejaki biskup Gembicki postanowił zbudować sobie

grobowiec na przeciwległej stronie prezbiterium. Aby

zmienić układ schodów, musiała zostać zdjęta pierwotna

płyta i odsłonięty grób królowej

. Porąbano wtedy płytę wapienną aby dostać się do środka. Potem przykryto trumnę Jadwigi

pierwszą lepszą deską, a do wewnątrz dostało się mnóstwo śmieci, drewna i wiór oraz żużel.

Bałagan ten biskup obłożył czarnym marmurem i kazał wykonać na nim napis, taki aby do jego

grobowca pasował. Jak widać szczątków królowej bynajmniej nie potraktowano z szacunkiem. Za

to grobowiec biskupa prezentował się z całą okazałością.

Rys. - "Jadwiga" - Marcello Bacciarelli

Cały ten bałagan dotrwał aż do stycznia 1887 roku,

kiedy to powtórnie otworzono sarkofag monarchini.

Wśród osób które dokonały otwarcia wymienia się

m. innymi: profesorów: Stanisława Odrzywolskiego,

Izydora Kopernickiego, Mariana Sokołowskiego,

hrabiego Konstantego Przeździeckiego oraz naszego

niezmordowanego mistrza Jana Matejkę - który

powoli stawał się etatowym portrecistą zmarłych

władców. Po otwarciu grobowca ukazała się trumna

z grubo ciosanego, surowego drewna sosnowego. Jak

czytamy w bezpośrednim sprawozdaniu "...trumna, a

raczej skrzynia czy paka, w której są zwłoki złożone

(...) spoczywa nie bezpośrednio na podłodze, ale

nieco wyżej nad nią, na prętach żelaznych

wpuszczonych końcami w ściany... "

267386596.122.png

267386596.133.png

267386596.144.png

267386596.155.png

267386596.001.png

267386596.012.png

267386596.023.png

267386596.034.png

267386596.045.png

267386596.056.png

267386596.067.png

267386596.078.png

267386596.080.png

267386596.081.png

267386596.082.png

267386596.083.png

267386596.084.png

267386596.085.png

267386596.086.png

267386596.087.png

267386596.088.png

267386596.089.png

267386596.090.png

267386596.091.png

267386596.092.png

267386596.093.png

267386596.094.png

267386596.095.png

267386596.096.png

267386596.097.png

267386596.098.png

267386596.099.png

267386596.100.png

267386596.101.png

267386596.102.png

267386596.103.png

267386596.104.png

267386596.105.png

267386596.106.png

267386596.107.png

267386596.108.png

267386596.109.png

267386596.110.png

267386596.111.png

267386596.112.png

267386596.113.png

267386596.114.png

267386596.115.png

267386596.116.png

267386596.117.png

267386596.118.png

267386596.119.png

267386596.120.png

267386596.121.png

267386596.123.png

267386596.124.png

267386596.125.png

267386596.126.png

267386596.127.png

267386596.128.png

267386596.129.png

267386596.130.png

267386596.131.png

267386596.132.png

267386596.134.png

267386596.135.png

267386596.136.png

267386596.137.png

267386596.138.png

267386596.139.png

267386596.140.png

267386596.141.png

267386596.142.png

267386596.143.png

267386596.145.png

267386596.146.png

267386596.147.png

267386596.148.png

267386596.149.png

267386596.150.png

267386596.151.png

267386596.152.png

267386596.153.png

267386596.154.png

267386596.156.png

267386596.157.png

267386596.158.png

267386596.159.png

267386596.160.png

267386596.161.png

267386596.162.png

267386596.163.png

267386596.164.png

267386596.165.png

267386596.002.png

267386596.003.png

267386596.004.png

267386596.005.png

267386596.006.png

267386596.007.png

267386596.008.png

267386596.009.png

267386596.010.png

267386596.011.png

267386596.013.png

267386596.014.png

267386596.015.png

267386596.016.png

267386596.017.png

267386596.018.png

267386596.019.png

267386596.020.png

267386596.021.png

267386596.022.png

267386596.024.png

267386596.025.png

267386596.026.png

267386596.027.png

267386596.028.png

267386596.029.png

267386596.030.png

267386596.031.png

267386596.032.png

267386596.033.png

267386596.035.png

267386596.036.png

267386596.037.png

267386596.038.png

267386596.039.png

267386596.040.png

Ciało Jadwigi (a raczej kompletny szkielet) okryte

było płaszczem z karmazynowego adamaszku, a na

głowie znaleziono resztki czapki.

Jan Matejko odrysował czaszkę królowej, następnie dobrze

zachowane resztki trumny wraz ze zwłokami przełożono

do nowej, tym razem miedzianej trumny, tą do większej -

dębowej i grób ponownie zamurowano, nie

zorganizowawszy żadnych uroczystości pogrzebowych.

Rys. - "Czaszka królowej Jadwigi" - Jan Matejko

Niezbyt długo dane było odpocząć Jadwidze. 12 lipca 1949

roku ponownie otwarto jej grobowiec. Tym razem

postanowiono wreszcie pochować królową tak, jak

królowe chowane być powinny.

Od 1902 roku czekał na Jadwigę przepiękny sarkofag z białego marmuru ufundowany przez Karola

Lanckorońskiego. Sarkofag ten wykonał Antoni Madeyski. Do postaci Jadwigi - jakże delikatnej i

kruchej pozowała rzeźbiarzowi Zofia Łuszczkiewiczówna.

Rys. - "Sarkofag królowej Jadwigi"

Wykorzystano tę okazję aby przeprowadzić dokładne badania szczątków królowej. Badania te

przeprowadzili: prof. Jan Olbrycht i dr Marian Kusiak. Znów zatem wyjęto trumnę ze szczątkami

Jadwigi. Jak notuje protokół: ". . charakterystyczne było ułożenie postaci Jadwigi, zbliżone do

jednego z boków trumny, co łatwo było wytłumaczyć tym, że obok niegdyś leżała jej zmarła

córeczka Elżbieta Bonifacja. Naturalnie nie znaleziono żadnych jej szczątków, gdyż po 550 latach z

trzydniowego dziecka, mającego miękkie chrząstki, nic pozostać nie mogło... "

Jeszcze w trumnie zmierzono długość szkieletu królowej - w zależności od ułożenia stóp ma on od

175 do 180 cm. Na skroniach i potylicy czaszki znaleziono rudawe kępki włosów. Darujmy tu sobie

dokładny opis poszczególnych kości, przejdźmy raczej do wniosków, jakie wyciągnęli na ich

podstawie naukowcy.

Po pierwsze: na podstawie pomiarów kości, według metody Rolleta oszacowano wzrost królowej

na 175-182 cm - a więc bardzo wysoki jak na kobietę, i to w czasach gdy i panowie takim

wzrostem poszczycić mogli się sporadycznie.

Po drugie: na podstawie grubości kości, budowy czaszki, obojczyków, mostka itd. wywnioskowano,

ze pomimo słusznego wzrostu szkielet jest niewątpliwie kobiecy, a osoba ta była budowy

proporcjonalnej i bynajmniej nie atletycznej.

Po trzecie: jako że powierzchnia zębów jest zupełnie nie starta (zaś obecne są wszystkie cztery zęby

mądrości), szwy kostne wyraźnie utrzymane, chrząstki nasadowa kości ramieniowej zupełnie

skostniała określono wiek Jadwigi w chwili śmierci na około 28 lat.

Po czwarte: nie stwierdzono żadnych zmian patologicznych mogących pomóc w określeniu

przyczyny śmierci. Jedyne na co zwrócono uwagę, to nietypowa budowa miednicy królowej -

bardzo wąska i wysoka, mogła spowodować komplikacje przy porodzie.

Podsumowując - nie ma żadnych przesłanek, aby nie wierzyć ówczesnym kronikarzom, że królowa

267386596.041.png

267386596.042.png

267386596.043.png

267386596.044.png

267386596.046.png

267386596.047.png

267386596.048.png

267386596.049.png

267386596.050.png

267386596.051.png

267386596.052.png

267386596.053.png

267386596.054.png

267386596.055.png

267386596.057.png

267386596.058.png

267386596.059.png

267386596.060.png

267386596.061.png

267386596.062.png

267386596.063.png

267386596.064.png

267386596.065.png

267386596.066.png

267386596.068.png

267386596.069.png

267386596.070.png

267386596.071.png

267386596.072.png

267386596.073.png

267386596.074.png

267386596.075.png

267386596.076.png

267386596.077.png

267386596.079.png

była kobietą niezwykle urodziwą, wysoką, zgrabną, najprawdopodobniej o włosach blond lub lekko

rudawych.

Królową złożono do jej białego sarkofagu. Pogrzeb był skromny - daleki od przepychu uroczystości

na cześć Kazimierza Wielkiego. I na tym sprawa mogła by się zakończyć (pomijam tu oczywiście

proces beatyfikacji królowej) gdyby... Ano, gdyby w roku 1976 nie wybuchła awantura wśród

naukowców, dotycząca oszacowanego wieku i wzrostu Jadwigi. Znów szacowano wysokość

królowej - tym razem zastosowano inne metody (w tym Manouviera, Pearsona). Wyniki wahały się

od 165 do 182 cm. Wyciągając z tego średnią uzyskano wzrost 171,6 cm, a więc na tamte czasy

również wysoki. Badania historyczno - stomatologiczne sugerowały także wiek monarchini na 25

lat w chwili zgonu. W sumie oprócz całej masy sporów, debat i "wycieczek osobistych" nie

uzyskano nic, oprócz znanych już wyników: że królowa była kobietą wysoką, silnej budowy i

zmarła w wieku około 28 lat - czyli równie dobrze mogła mieć lat 30 jak i 25.

17 lipca 1399 roku nieznana ręka zapisała w roczniku kapituły krakowskiej: "... Pani Jadwiga,

której równej nie widziano tera na świecie w rodzie człowieczym pokolenia królewskiego - zmarła

dziś po południu..."

******************

Jadwiga (ok. 1374-1399) - od 1384 król Polski (została koronowana na króla, jako że polskie

prawo nie dawało królowej dziedzicznego tronu). Urodzona w Budzie jako córka Ludwika, króla

Węgier i Polski, oraz Elżbiety Bośniackiej. W roku 1386 poślubiła wielkiego księcia litewskiego

Jagiełłę, zachowując uprawnienia monarsze.

Przed śmiercią zapisała swoje klejnoty i kosztowności na odnowienie Akademii Krakowskiej w

Krakowie.

Nie wszyscy chyba wiedzą, że królowa Jadwiga występowała przed sądem i to w roli

pozywającego. A raczej wystąpiła by, gdyby ówczesne prawo pozwalało kobiecie "włóczyć się po

sądach". Cała sprawa wynikła najprawdopodobniej z chęci skłócenia Jadwigi z mężem

Władysławem. Wkrótce po ślubie, przebywający na dworze niejaki Gniewosz z Dalewic zaczął

grać znaną role "życzliwego". Wykorzystując pobyt Jagiełły na Litwie, oskarżył go przed królową o

utrzymywanie nałożnic. Mężowi zaś opowiadał, że żona zdradziła go ze swym poprzednim

narzeczonym - Wilhelmem Habsburgiem (fakt że tenże potajemnie w Krakowie przebywał).

Atmosfera w małżeństwie była tak fatalna, że interweniować musieli dostojnicy koronni. W trakcie

rozmowy małżonków wydała się rola Gniewosza. Jadwiga pozwała więc oszczercę przed sąd, pod

zarzutem naruszenia czci. Jak już wspomnieliśmy, nie mogła jako niewiasta zamężna sama przed

sądem stanąć. Problem był również ze składem ławy sędziowskiej - aby odpowiadać przed

"równymi sobie stanem", królowa musiała by zebrać sąd, w którym zasiadali by inni władcy.

Również z reprezentacją były kłopoty - jako kobietę zamężną powinien ją reprezentować mąż. Ale

mąż był stroną w sprawie (a oprócz tego królem) no i reprezentować jej nie mógł. Poradzono sobie

w ten sposób, iż królowa występowała jako "zwykłą szlachcianka" co pozwoliło zebrać sędziów.

Jadwigę reprezentował powszechnie szanowany kasztelan wojnicki - Jaśko z Tęczyna. Rozprawa

odbyła się w Wiślicy. Przed sądem razem z Jaśkiem stanęło dwunastu najlepszych rycerzy, gotowi

pozywać Gniewosza na "są boży". Nic dziwnego zatem, że oskarżony nie tylko zarzutów wobec

Jadwigi nie udowodnił, ale w ogóle bał się odezwać. Takie dłuższe milczenie pozwanego było dla

sądu równoważne z przyznaniem się do winy. Zgodnie z ówczesnym prawem Gniewosz został

skazany na 60 grzywien kary oraz publiczne odszczekanie przedstawionych zarzutów. Bowiem,

bez różnicy na stan oszczercy, kara była za to przestępstwo następująca - wspomniane 60 grzywien

i deklaracja "... to cóżem mówił, zełgam żem jako pies..." Z tego co wiadomo wyrok niezwłocznie

wykonano. Co znamienne - nikt nie podjął postępowania wyjaśniającego w sprawie drugiego z

małżonków. No cóż- był mężczyzną, królem, a na dodatek zachodziła poważna obawa, że zarzuty

mogą okazać się aż nadto prawdziwe...

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Król Polski - definicja, poczet królów.pdf (230 KB)
Anna Jagiellonka (1523-1596).pdf (294 KB)
Królowa Jadwiga- tajemnice medycyny sądowej.pdf (549 KB)
Bona Sforza.pdf (274 KB)
Królowie i książęta polscy - od legendy do zaborów - kalendarium.pdf (573 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin