Zwiększenie poziomu rentowności przedsiębiorstwa poprzez wykorzystanie surowców z odpadów.pdf

MARCIN KUBIENIEC *

Zwi Ę kszenie poziomu rentowno Ś ci przedsi Ę biorstwa poprzez wykorzystanie

surowców z odpadów

Słowa kluczowe

hutnictwo – rentowno ść – przetop

Streszczenie

Celem referatu jest przedstawienie wyników bada ń efektywno ś ci inwestycji, maj ą cej na celu zwi ę kszenie

rentowno ś ci i konkurencyjno ś ci rybnickiego przedsi ę biorstwa PRO-TECH. Firma ta zajmuje si ę produkcj ą

wysokoci ś nieniowych układów hydrauliki siłowej dla górnictwa. Cykl produkcyjny w głównej mierze opiera

si ę na przetwarzaniu bloków ze stali nierdzewnej. Podczas obróbki za pomoc ą obrabiarek CNC powstaje

ogromna ilo ść odpadów, która do tej pory sprzedawana była, jako złom. Na pocz ą tku 2009 roku, a wi ę c

w dobie szczególnego nasilenia kryzysu finansowego zdecydowała si ę zainwestowa ć w lini ę technologiczn ą

umo ż liwiaj ą c ą przetop stali w celu ponownego jej wykorzystania. Oprócz oczywistych zysków płyn ą cych

z tego rozwi ą zania, du żą rol ę odgrywa tak ż e mo ż liwo ść zastosowania outsourcingu, w tym przypadku

hartowania elementów stalowych dla innych firm. Praca zawiera dokładne analizy kosztów inwestycji oraz

dane dotycz ą ce zmiany rentowno ś ci przedsi ę biorstwa po jej zastosowaniu.

1. Wprowadzenie

W połowie 2008 roku globalny kryzys finansowy, maj ą cy swój pocz ą tek w Stanach

Zjednoczonych, dotarł równie ż do Polski. O ile na całym ś wiecie główn ą ofiar ą kryzysu stał si ę

sektor usług finansowych; o tyle w naszym kraju szczególnie bole ś nie dotkn ą on bran żę

wydobywcz ą i hutnicz ą . Banki chc ą c si ę obroni ć przed niewypłacalno ś ci ą swoich klientów,

głównie przedsi ę biorstw, zaostrzyły kryteria przyznawania kredytów, co odbiło si ę negatywnie na

mo ż liwo ś ci finansowania działalno ś ci tych ż e firm i ich inwestycjach, w tym infrastrukturalnych

oraz deweloperskich, co z kolei dało efekt obni ż onego popytu na materiały wykorzystywane

w budownictwie - głównie stal.

Głównym elementem niezb ę dnym do produkcji stali, oprócz rudy ż elaza, czy te ż złomów stali,

jest koks. Surowca tego u ż ywa si ę w procesie wielkopiecowym, jako paliwa oraz reduktora

Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoin ż ynierii

e-mail: grupaQ@interia.pl

535

Kubieniec M.: Zwi ę kszenie poziomu rentowno ś ci przedsi ę biorstwa poprzez wykorzystanie surowców …

tlenków ż elaza. Sam koks produkowany jest przez zakłady o analogicznej nazwie – koksownie.

Koks jest to paliwem uzyskiwanym poprzez przemysłowe wygrzewanie w ę gla kamiennego

w temperaturze od 600 do 1200 °C w piecu koksowniczym. Aby jednak mo ż na go było

produkowa ć potrzebny jest kolejny półprodukt w „ła ń cuszku” , w postaci odpowiedniego rodzaju

w ę gla, w tym przypadku typu 35 zwanego potocznie w ę glem koksowym. Jego wydobyciem

i sprzeda żą zajmuj ą si ę zakłady górnicze. Na ko ń cu tego domina stoj ą firmy opieraj ą ce swoj ą

działalno ść na usługach, b ą d ź produkcji dla górnictwa. Brak zamówie ń , ci ą gn ą cy za sob ą spadek

produkcji stali oraz koksu ma odbicie w zmniejszeniu wydobycia w ę gla kamiennego, powoduj ą c

w ten sposób brak nowych inwestycji oraz modernizacji.

Do grona przedsi ę biorstw opieraj ą cych swoj ą produkcj ę praktycznie wył ą cznie na w ę glu

kamiennym nale ż y rybnickie przedsi ę biorstwo PRO-TECH sp. z o. o. Od samego pocz ą tku, a wi ę c

od momentu powstania w 1988 roku zajmuje si ę on produkcj ą elementów hydrauliki siłowej dla

górnictwa podziemnego w ę gla kamiennego.

2. Cel projektu badawczego

Celem badania było okre ś lenie mo ż liwo ś ci poprawy rentowno ś ci firmy dzi ę ki pomysłowi

ponownego wykorzystania surowców odpadowych powstałych podczas obróbki skrawaniem

elementów metalowych. Autorski pomysł opisano na przykładzie „sztandarowego” produktu

firmy, rozdzielacza blokowego typu RB-5. Proces jego produkcji składa si ę z trzech etapów. Na

pocz ą tku stalowy płaskownik o wymiarach 3cm x 8cm x 300cm ci ę ty jest na mniejsze fragmenty,

tak, aby mogły by ć poddane dalszej obróbce. Kolejnym etapem jest obróbka na numerycznie

sterowanych obrabiarkach CNC. Ostatnim etapem jest przekazanie poszczególnych cz ęś ci do

montowni i poskładanie ich w cało ść .

W ten sposób z k ę sa stali wa żą cego 16 kg otrzymuje si ę gotowe do pracy urz ą dzenie wa żą ce

ju ż tylko 8 kg a wi ę c a ż o połow ę mniej. Drug ą połow ę stalowego bloku mo ż na odnale źć

w postaci wiórów w koszu obrabiarki. Oprócz destrukcyjnej wła ś ciwo ś ci, polegaj ą cej na

niewiarygodnej wr ę cz łatwo ś ci wkr ę cania si ę w podeszwy butów, przedstawiaj ą one przede

wszystkim du żą warto ść finansow ą . Na okres czasu, w którym autor przedstawiał analizy, a wi ę c

w czas , o d lipca do wrze ś nia 2008 roku t ona płaskowników ze stali nierdzewnej kosztowała około

15 tys. zł, co w przeliczeniu na kilogram daje 15zł . Dla porównania cena, jak ą mo ż na było

otrzyma ć za 8 kg wiórów w punkcie skupu złomu zaledwie 2zł 80gr. Gdyby przetopi ć z powrotem

w posta ć bloczka ich cena za kilogram wzrosła by prawie 43 krotnie. Ta analiza skłoniła autora do

napisania niniejszego referatu.

3. Badania

W celu stwierdzenia jak i czy w ogóle da zwi ę kszy ć si ę poziom rentowno ś ci w badanym

przedsi ę biorstwie potrzebnych było do oblicze ń kilka istotnych danych. Na pocz ą tku nale ż ało

okre ś li ć , jakie wyroby i w jakich ilo ś ciach produkuje firma.

Produkty firmy PRO-TECH:

−

Zawór przeł ą czaj ą cy DN20/10,

−

Zawór odcinaj ą cy ZK,

−

Zawór zwrotny PO 10,

−

Zawór dławi ą co zwrotny,

−

Rozdzielacz blokowy RB5.

536

V Krakowska Konferencja Młodych Uczonych, Kraków 2010

Kolejnym etapem bada ń było obliczenie stosunku ubytku masy gotowego produktu do

pocz ą tkowej masy stalowego k ę sa, z którego jest wytwarzany. Dzi ę ki tym danym mo ż na było

obliczy ć zarówno całkowit ą mas ę stalowych zwiertów powstałych podczas produkcji, jak i mas ę

gotowych produktów. Maj ą c te dane mo ż na było przej ść do analizy finansowej całego procesu.

Rozpocz ę to j ą od pomno ż enia warto ś ci z rysunku 1 , p rzedstawiaj ą cego ilo ś ciow ą produkcj ę

danych elementów i warto ś ci z rysunku 2 , czyli cen poszczególnych produktów. W ten sposób

otrzymano wynik b ę d ą cy sum ą przychodów firmy ze sprzeda ż y gotowych produktów, co

przedstawiono na rysunku 3.

ILOŚĆ WYPRODUKOWANYCH ELEMENTÓW ROK 2007

45000

41986

40000

35000

30000

25000

18254

20000

15000

9897

6875

10000

2880 4080

5000

Zawór

przełączający

DN20/10

Rozdzielacz

blokowy RB5

Zawór odcinający

Zawór zwrotny

PO 10

Zawrór dławiąco

zwrotny

RAZEM

Rysunek 1. Roczna produkcja poszczególnych produktów firmy

Ź ródło: opracowanie własne

Figure1. Annual quantity of production particular products

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

Zawór

przełączający

DN20/10

Rozdzielacz

blokowy RB5

Zawór odcinający

Zawór zwrotny

PO 10

Zawrór dławiąco

zwrotny

CENA ŚRENIA

Rysunek 2. Ceny poszczególnych produktów

Ź ródło: opracowanie własne

Figure1. Prices of product

537

Kubieniec M.: Zwi ę kszenie poziomu rentowno ś ci przedsi ę biorstwa poprzez wykorzystanie surowców …

120

100

ZŁOM

PRODUKT

Zawór

przełączający

DN20/10

Rozdzielacz

blokowy RB5

Zawór odcinający

Zawór zwrotny

PO 10

Zawór dławiąco

zwrotny

Rysunek 3. Procentowy udział odpadu w produkcji konkretnych podzespołów

Ź ródło: opracowanie własne

Figure 3. Percentage value of the waste quantity to the total amount of the material used in production

167 Mg

50,1 Mg

złom stalowy

116,9 Mg

gotowe elementy

Rysunek 4. Roczna masa przetwarzanej stali

Ź ródło: opracowanie własne

Figure 4. Annual consumption of stainless steel

20 554 425 zł

17 535 zł

złom stalowy

20 536 890 zł

gotowe elementy

Rysunek 5. Roczny przychód firmy za sprzeda ż y gotowych elementów oraz złomu stalowego

Ź ródło: opracowanie własne

Figure 5. Annual income from products and strap

538

V Krakowska Konferencja Młodych Uczonych, Kraków 2010

Drugim przychodem jest suma, jak ą otrzymuje si ę za sprzeda ż metalowych wiórów. Wielko ść

produkcji metalowych odpadów, a wi ę c 50.1 ton pomno ż ona przez cen ę , jak ą mo ż na za nie

uzyska ć daje przychód zaznaczony na ż ółto na rysunku 5.

Zysk, jaki mo ż na uzyska ć z tytułu sprzeda ż y wiórów jest praktycznie marginalny, odnosz ą c do

niego przychód firmy ze sprzeda ż y gotowych produktów.

Nie musi jednak tak by ć . Gdyby powtórnie przetopi ć wióry w posta ć stalowych bloków, b ą d ź

k ę sów i wykorzysta ć ponownie w procesie produkcji mo ż na sporo zaoszcz ę dzi ć , obni ż aj ą c poziom

kosztów. Obliczenie potencjalnych oszcz ę dno ś ci wydaje si ę by ć bardzo łatwe. Wystarczy

pomno ż y ć kwot ę 17 535 zł przez 3. Otrzymana warto ść wynosi 751 500zł i stanowi ju ż blisko 4%

całkowitych przychodów ze sprzeda ż y. Wci ąż mało, ale bior ą c pod uwag ę oszcz ę dno ś ci, jakie

dzi ę ki temu uda si ę zyska ć , a tak ż e nowe mo ż liwo ś ci produkcyjne, gra jest warta przysłowiowej

ś wieczki. O ile prosty i łatwy wydaje si ę sam pomysł, o tyle jego realizacja jest ju ż du ż o

trudniejsza i bardziej pracochłonna. Najwi ę kszym obci ąż eniem finansowym dla przedsi ę biorstwa

jest zakup kompletnej linii do przetopu oraz walcowania stali. Całkowity koszt zakupu tego

urz ą dzenia to wydatek około 4, 5mln zł. To jedyny koszt wst ę pny. Oprócz zakupu potrzebnego

sprz ę tu kolejnymi obci ąż eniami b ę d ą koszty pracy pieca oraz koszty jego obsługi. Na te pierwsze

składaj ą si ę opłaty za energi ę elektryczn ą wydatki zwi ą zane z okresowymi badaniami oraz koszty

zakupu dodatków stopowych gwarantuj ą cych jednakowe parametry i powtarzalno ść odlewu, b ą d ź

k ę sów. Koszty obsługi pieca stanowione s ą przez wydatki zwi ą zane z zatrudnieniem odlewnika

czuwaj ą cego nad przebiegiem procesu, a tak ż e, jako ś ci ą stopów oraz pracownika obsługuj ą cego

lini ę . Zestawienie powy ż szych wydatków obrazuje tabela 1.

Tabela 1. Koszty zakupu oraz u ż ytkowania nowej linii technologicznej do przetopu wiórów (koszty u ż ytkowania

oraz obsługi dotycz ą jednego procesu przetopu)

Ź ródło: opracowanie własne

Table 1. Capital expenditures of investition

ZAKUP KOMPLETNEJ LINII TECHNOLOGICZNEJ

4 500 000 zł

KOSZTY U Ż YTKOWNIKA

OPŁATY ZA ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą

0,233zł/KWh x 200KWh x 9h =

419,40 zł

BADANIA OKRESOWE

25 zł

DODATKI STOPOWE

390 zł

KOSZTY OBSŁUGI

ETAT PRACOWNIKA OBSŁUGI

9h x 11zł

99 zł

ETET ODLEWNIKA

100 zł

RAZEM

933 zł

Aby proces topienia stali był w omawianym przypadku opłacalny, musi odbywa ć si ę przy jak

najni ż szych cenach energii elektrycznej, która w indukcyjnej metodzie przetopu stanowi prawie

80% całkowitych kosztów produkcji. Mo ż na, wi ę c zało ż y ć , ż e topienie b ę dzie odbywa ć si ę

jedynie podczas obowi ą zywania taryfy nocnej dla energii elektrycznej, która jest wówczas 30%

ta ń sza. Taryfa ta obowi ą zuje przez 9h, natomiast stal, b ę dzie si ę topi ć jedynie przez 4h. Pojawia

si ę , wi ę c problem wynikaj ą cy z nadmiaru czasu i niewystarczaj ą cej ilo ś ci surowca potrzebnego do

całkowitego wykorzystania czasu przetopu, czyli znacznego niewykorzystania mo ż liwo ś ci

produkcyjnych kupowanego pieca. Problem ten mo ż e si ę jednak okaza ć si ę dla przedsi ę biorstwa

szans ą na zwi ę kszenie przychodów. Jest tak, dlatego, ż e w tym momencie przedsi ę biorstwo staje

si ę swoist ą "mikrohut ą ”, która na własne potrzeby mo ż e kupowa ć stal nierdzewn ą z punktów

539

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: