znaki topograficzne.pdf

ZNAKI

TOPOGRAFICZNE

STOSOWANE NAJCZĘŚCIEJ NA MAPACH

POLSKICH WOJSK. INSTYTUTU GEOGRAF.

ORAZ NAJWAŻNIEJSZE ZNAKI

NA MAPACH BYŁYCH ZABORÓW

Zebrał i ułożył

Dr. Wojciech Walczak

Asystent Uniw. Jagiell.

KRAKÓW 1946

WlEDZA - ZAWÓD - KULTURA

ul. Sławkowska 3

OGÓLNE PRAWIDŁA.

Ze względu na to, że przedmiotów pokrycia

terenu nie można przedstawić na mapie przy po-

mocy zmniejszonego rysunku (dom przy zmniej-

szeniu do 5000 byłby maleńką kropką), uwidacz-

nia się je na mapach specjalnie opracowanymi

znakami, tzw. znakami topograficzny-

mi. Znaki te są opracowane dla każdego rodzaju

mapy, ilość ich bowiem zależy od wielkości po-

działki, a tym samym od stopnia dokładności da-

nej mapy. I tak mapa w podziałce 1 : 25.000 zawie-

ra więcej znaków i tym samym jest dokładniejsza

niż mapa 1 : 100.000, a ta z kolei przewyższa do-

kładnością i ilością zamieszczonych znaków mapę

w skali 1 : 300.000.

Należy zawsze pamiętać, że wszystkie znaki

topograficzne są tylko symbolami i nie pozwalają

w żadnym wypadku na mierzenie wielkości przed-

stawianych przez nie przedmiotów. Wyjątek sta-

nowią rzeki, jeziora, oznaczenia upraw i pokryć

terenu (lasy, zarośla, bagna), które pozwalają na

pomiar wielkości zajmowanego przez nie terenu.

Znaki topograficzne podzielone są na grupy

jak: koleje i drogi, rzeki i jeziora (wody), uprawy

i pokrycia terenu, obiekty sytuacyjne.

W grupie kolei i dróg rozróżnia się:

1) koleje dwutorowe (wielotorowe), normalnoto-

rowe o szerokości toru 1,435 m. i szerokotorowe

1,525 (w rep. sowieckiej).

2) koleje jednotorowe.

3) koleje wąskotorowe.

4) kolejki gospodarcze (1—0,60 m. szerokości to-

ru) i tramwaje.

Drogi dzieli się na:

1) szosy I klasy, od 5,5 m. szerokości w górę,

o twardej nawierzchni.

2) szosy II klasy, węższe i słabsze w budowie.

3) trakty (i drogi ulepszone) o szerokości niekie-

dy 12—40 m. często z rowami i podwójnymi

rzędami drzew po bokach. Są to dawne grunto-

we drogi handlowe i pocztowe, mające znacze-

nie tam, gdzie nie ma szos i łączące większe od-

dalone od siebie miejscowości;

4) drogi wiejskie są często dosyć szerokie z ro-

wami i drzewami po bokach, pod względem

używalności zależą od pory roku, pogody

i gleby.

5) drogi gospodarcze, są to drogi prowadzące do

odosobnionych osiedli, folwarków, leśniczó-

wek, młynów itp. przez trudne czasem do prze-

bycia obszary jak lasy, mokre łąki, wydatne

nierówności i wzniesienia. Niektóre z nich,

zwłaszcza w obszarach bagnistych dostępne

tylko zimą są oznaczone jako drogi zimowe.

6) ostatnią kategorię dróg stanowią ścieżki dla

jezdnych i pieszych, stosowane na mapach

1 : 25.000 i 1 : 100.000 w miarę miejsca. Są to

wąskie dróżki nie do przebycia wozem.

Rzeki i jeziora są zawsze ograniczo-

ne liniami ciągłymi z wyjątkiem miejsc, gdzie ich

granice są zmienne i tam stosuje się punkty. Sze-

rokość rzek i potoków, przy przedstawieniu dwo-

ma liniami można ustalić z mapy dopiero od 10 m.

w górę. Kierunek odpływu podają strzałki, a głę-

bokość koty, umieszczone w pewnych odległo-

ściach na morzu i jeziorach. — Mosty są rozróż-

nione: żelazne, murowane lub żelbetowe i drew-

niane, oraz małe mostki.— Środki p r z e p r a w

jak: promy, brody, śluzy oznaczane są obok zna-

ków skrótem (dopiskiem).

Przy pokryciach terenu i kultu-

rach oznaczony jest tylko stan trwały przy po-

mocy kropkowanych granic, o ile granica nie po-

krywa się z innym znakiem. Wyręby w lasach na

ogół nie są uwzględniane. Wyróżnione są lasy li-

ściaste, iglaste i mieszane, oraz szkółki drzew, mo-

gące służyć do orientacji. Linie (dukty), użyZane

jako drogi są oznaczane znakiem drogi gospodar-

czej. Małe laski są podawane od 30 m. długości bo-

ków, mniejsze oznaczone są jako grupy drzew.

Odrębnymi znakami są zarośla i krzaki, wrzoso-

wiska i nieużytki, łąki, moczary, torfowiska, ba-

gniska i piaski. Z upraw oznaczone są sady i ogro-

dy, oraz plantacje chmielu i winnice, natomiast ro-

la nie ma sygnatury i pozostaje na mapie biała.

Wśród obiektów sytuacyjnych sieć

dróg w miejscowościach jest podana według rzutu

z wyróżnieniem szerokości głównych linii komu-

nikacyjnych. Gęsto zabudowane dzielnice miast

i wielkich wsi są wykreślone kompleksami, nato-

miast w mniej zwartych osiedlach wyróżnia się na

mapach 1 : 25.000 i 1 : 100.000 dziedzińce, ogrody,

parki itp. Krawędzie miejscowości podawane są

odpowiednimi znakami murów, żywopłotów, par-

kanów i tp. Skrótami przy odpowiednich sygnatu-

rach oznaczone są dwory, folwarki, leśniczówki,

gajówki, młyny, tartaki, smolarnie, fabryki, ko-

palnie, szyby, wieże wodne, ruiny, klasztory itp.,

o ile są odosobnione. Prócz tego mapa w miarę do-

kładności uwzględnia inne ważne dla orientacji

szczegóły topograficzne jak: wały, tamy, groble,

kurhany, nasypy, urwiska, jary, przekopy, rowy

kamieniołomy, glinianki, doły, skały, jaskinie

oraz wieże, kościoły, świątynie niechrześcijańskie,

kaplice, krzyże i figury, wiatraki itp. jako przed-

mioty z dala widoczne. Dla orientacji w rzeźbie

i ocenie wysokości terenu obok warstwic podawa-

ne są punkty wysokościowe trygonometryczne

i topograficzne z podaniem ich dokładnej wysoko-

ści nad poziom morza. Granice zależnie od skali

mapy są uwzględnione od granic państwa do gmi-

ny włącznie.

Dla różnych kategorii treści używa się na ma-

pach różnego rodzaju pism, stopniowanego rów-

nież co do wielkości. Napisy zasadnicze stawiane

są poziomo w kierunku równoleżników, Medynie

nazwy gór, dolin i rzek opisywane są w kierunku

przebiegu obiektu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: