Dekalog dla rodziców i nauczycieli dzieci dyslektycznych
Opr.: prof. dr hab. Marta Bogdanowicz
1. Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.
2. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je do pracy.
3. Nie łudź się, że dziecko „samo z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść”, „przysiądzie fałdów” lub że ktoś je z tego „wyleczy”.
4. Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.
5. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń.
6. Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym.
7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą).
8. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku:
· zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga,
· korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela – terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej),
· bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.
9. Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych.
10. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.
Gdzie szukać pomocy?
województwo świętokrzyskie
Kielecki Oddział Polskiego Towarzystwa Dysleksji, Oddział Terenowy Nr 30ul. Krakowska 11, 25-029 Kielce, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy,tel. (041) 361-99-33 w.32;dyżury: czwartek 15.30-18.30 pok. 307
Miejski Zespół Poradni Psychologiczno-PedagogicznychAl. Tysiąclecia PP 20, 25-317 Kielce,
tel. (041) 344-66-14, (041) 344-26-63
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Wolności 1 A, 26-010 Bodzentyn,
tel. (041) 311-50-20, (041) 311-51-75
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Kielecka 18, 26-020 Chmielnik,
tel. (041) 354-42-17
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Częstochowska 110, 26-065 Piekoszów,
tel. (041) 306-11-15
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Al. Legionów 131, 26-110 Skarżysko-Kamiennatel. (041) 253-06-86
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Krakowska 38, 26-200 Końskie,
ul. Mrozowskiego 9, 27-200 Starachowice,
tel. (041) 274-73-85
ul. Żeromskiego 5, 27-400 Ostrowiec Św.,
tel. (041) 266-59-44
ul. Partyzantów 13 B, 27-500 Opatów,
tel. (015) 868-26-36
ul. Kolejowa 161, 27-530 Ożarów,tel. (015) 861-10-02
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Mickiewicza 34, 27-600 Sandomierz,
tel. (015) 832-32-04
fPoradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Mickiewicza 23, 28-100 Busko-Zdrój,tel. (041) 378-35-97
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Reymonta 1, 28-300 Jędrzejów,
tel. (041) 386-17-22
ul. Spółdzielcza 6, 28-400 Pińczów,tel. (041) 357-47-01
Poradnia Psychologiczno-Pedagogicznaul. Partyzantów 29, 28-500 Kazimierza Wielka,
tel. (041) 352-13-49
ul. Jana III Sobieskiego 38, 29-100 Włoszczowa,
tel. (041) 394-33-19, (041) 394-14-90
ul. Koszarowa 7, 28-200 Staszów,
tel. (015) 864-37-59
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Staszów – filia w Połańcu
ul.Ruszczańska 24, 28-320 Połaniec,tel. (O15) 865-01-30
Dysleksja to problem, z którym można się uporać!
Dorota Znój
Co to jest dysleksja rozwojowa?
DYSLEKSJA ROZWOJOWA to nazwa całego zespołu specyficznych określenie „specyficzne” podkreśla ograniczony i bardzo wąski zakres tych trudności trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszczeniu zwanego dysleksją. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej. „Dysleksja nabyta” to utrata już opanowanej umiejętności czytania, co zdarza się w wyniku urazu mózgu, na przykład po wypadku. Trudności o charakterze dyslektycznym są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych (wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, motorycznych) wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.
Trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksja rozwojowa) mogą występować w trzech formach – w postaci izolowanej, np. tylko w postaci trudności z nauczeniem się poprawnej pisowni, lub jako zespół dwóch lub nawet trzech form tych zaburzeń:
Þ DYSLEKSJA – specyficzne trudności w czytaniu, którym najczęściej towarzyszą trudności w pisaniu;
Þ DYSORTOGRAFIA – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne);
Þ DYSGRAFIA – niski poziom graficzny pisma (tzw. brzydkie pismo).
PRZYCZYNY – uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne oraz zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego (w okresie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA – w literaturze europejskiej podaje się, że dzieci z dysleksją stanowią 10–15% uczniów, w tym 4% to przypadki bardzo nasilonych trudności, które można byłoby określić nazwą głębokiej dysleksji. Badania w Polsce określają odsetek dysleksji na 9–10% (Bogdanowicz, Jaklewicz 1968–1982). Oznacza to, że w przeciętnej klasie 2–4 uczniów ma tego typu trudności.
Symptomy dysleksji rozwojowej
h
można zaobserwować w:
Þ czytaniu: wolne tempo czytania, słaba technika czytania (przedłużony etap głoskowania), znaczna liczba błędów, charakterystyczny rodzaj błędów (zależne od dysfunkcji, które są przyczyną tych trudności), słabe rozumienie przeczytanego tekstu i niechęć do czytania;
Þ pisaniu: trudności w pisaniu ze słuchu, ze wzoru i z pamięci, charakterystyczne błędy w pisaniu (zależne od dysfunkcji, które są przyczyną tych trudności);
Þ zachowaniu: objawy nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego. Przejawiają się one jako tak zwane deficyty, czyli opóźnienia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych.
Objawy dysleksji rozwojowej zmieniają się na poszczególnych etapach rozwoju i edukacji. Inne są w okresie poprzedzającym naukę (symptomy ryzyka dysleksji)symptomy ryzyka dysleksji, odmienne w okresie nauczania początkowego, a jeszcze inne na poziomie starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Dysleksja nie ustępuje samoistnie, należy ją postrzegać jako problem całego życia, stąd u osób dorosłych też obserwuje się jej charakterystyczne symptomy.
t
Prawa uczniów z dysleksją
Obowiązujące rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej gwarantują uczniom dyslektycznym prawa do:
Þ wczesnej diagnozy;
Þ wczesnej, specjalistycznej interwencji;
· program i metody nauczania dostosowane do potrzeb, możliwości i stylu uczenia się;
· udział w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych;
Þ dostosowania wymagań szkolnych i sposobu oceniania do możliwości ucznia (nauczyciel jest zobowiązany przestrzegać wskazań zawartych w opinii przez poradnię);
Þ wyrównania szans podczas egzaminów (sprawdzianu po szkole podstawowej, egzaminu gimnazjalnego i matury).
Uczeń z dysleksją ma prawa, ale również obowiązki!
Obowiązkiem ucznia z dysleksją jest podjęcie dodatkowej pracy nad swoimi trudnościami oraz dokumentowanie jej w osobnym zeszycie. Oznacza to, że w pewnym zakresie wymagania wobec niego powinny być zwiększone.
Na czym polega praca z dzieckiem dyslektycznym?
Uczniowie z dysleksją wymagają w procesie edukacji specjalistycznej pomocy i opieki dydaktycznej.
Powinni uczęszczać na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole lub w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni dostosowywać wymagania do ich specjalnych potrzeb. I wreszcie niezbędnym warunkiem skutecznego oddziaływania jest codzienne wykonywanie dodatkowych ćwiczeń w domu.
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (in. terapia pedagogiczna) - ich istota sprowadza się do korekcji, czyli usprawniania zaburzonych funkcji poznawczych wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych dziecka oraz ich współdziałania, a także do kompensacji – usprawniania funkcji dobrze rozwijających się w celu wspomagania lub częściowego zastępowania funkcji słabszych. Na zajęciach terapii, obok usprawniania funkcji uczestniczących w nauce czytania i pisania, rozwija się umiejętność czytania (technika i rozumienie czytanej treści), pisania (poprawność ortograficzna i wygląd graficzny pisma) i mówienia.
Każde dziecko z dysleksją ma prawo uczestniczyć w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, co gwarantują stosowne rozporządzenia, jednak w praktyce okazuje się, że nie wszystkie szkoły organizują takie zajęcia. O pomoc można się zwrócić do najbliższej poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie również prowadzi się zajęcia terapii pedagogicznej. Można też skorzystać z usług prywatnych terapeutów.
Dostosowanie wymagań do specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów z dysleksją oznacza zastosowanie przez nauczycieli wszystkich przedmiotów takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka.
Samodzielna praca dziecka w domu jest konieczna niezależnie od tego, czy dziecko uczestniczy w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, czy nie. Najlepiej, gdy odbywa się to przy współpracy z nauczycielem, który pełni funkcję koordynatora, a jego rola polega na zaplanowaniu zadań i sprawdzeniu ich wykonania. Raz w tygodniu nauczyciel omawia z uczniem efekty jego pracy i proponuje kolejne ćwiczenia. Ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni wspierać dziecko i zachęcać do systematycznej pracy. Aby było to możliwe, konieczne jest nawiązanie bliskiej współpracy nauczycieli z rodzicami. W przypadku braku takiej współpracy cały ciężar znalezienia odpowiednich ćwiczeń oraz sprawdzenia ich wykonania spada na rodzica lub na nauczyciela.
Skuteczność terapii zależy od systematyczności i wytrwałości, jak również od właściwego postępowania nauczyciela wobec ucznia w szkole oraz współpracy między rodzicami, nauczycielami i uczniem.
Emerald_Green