Modul_1_Rozumowanie_i_argumentacja.pdf

Rozumowanie i argumentacja

Wstęp

1. Logika

1.1. Różne znaczenia słowa „logika”

1.2. Logika jako nauka

1.3. Wartość logiki

1.4. Ewolucja logiki

1.5. Logika współczesna

1.6. Logika stosowana

1.7. Logiki jako systemy formalne

1.8. Retoryka

2. Rozumowania

2.1. Zadania rozumowań

2.2. Rozumowanie jako proces a rozumowanie jako wytwór tego procesu

2.3. Wyznaczniki rozumowania

2.4. Założenia i wnioski

2.5. Logiczna rekonstrukcja rozumowań

2.6. Ocena wartości rozumowań

2.7. Poprawność rozumowania a prawdziwość zdań

3. Rozumowania dedukcyjne

3.1. Wynikanie

3.2. Poprawność rozumowania a forma logiczna

3.3. Zmienne i podstawienia

3.4. Stałe logiczne

3.5. Wynikanie a wartości logiczne zdań w rozumowaniu

3.6. Podważanie błędnych poglądów

3.7. Falsyﬁkacjahipotez

3.8. Falsyﬁkacjarozumowań przez kontrprzykłady

4. Rozumowania uprawdopodobniające

4.1. Niewystarczalność metod dedukcyjnych

4.2. Indukcja enumeracyjna

4.3. Transdukcja

4.4. Indukcja eliminacyjna

4.5. Wady kanonów Milla

4.6. Indukcja matematyczna

4.7. Analogia

5. Argumentacja

5.1. Przekonywanie

5.2. Rozumowania jako argumenty

5.3. Akceptacja

5.4. Krytyka

5.5. Konstrukcja argumentu

5.6. Styl argumentacji

5.7. Zwięzłość

5.8. Wystarczalność

5.9. Zasadność

5.10. Uczciwość

Bibliograﬁa

Słownik

Spis symboli

Wstęp

W pierwszej części kursu zapoznamy się z podstawowymi pojęciami i zadaniami

logiki. Zaczniemy od wyjaśnienia różnych znaczeń słowa „logika”. Zaprezentujemy

też krótko historię logiki jako dyscypliny naukowej oraz jej współczesną postać.

Pozostałe tematy poświęcone będą analizie pojęcia rozumowania jako najważniejszego

przedmiotu badań logicznych. Zastanowimy się kolejno nad strukturą rozumowań,

kryteriami ich poprawności oraz praktycznym zastosowaniem w argumentacji.

Poniższe wiadomości mają charakter wstępny, ale ich właściwe zrozumienie

i przyswojenie ma fundamentalne znaczenie dla realizacji dalszej części kursu.

1. Logika

1.1. Różne znaczenia słowa „logika”

Słowo „logika” jest używane w wielu różnych znaczeniach. Możemy usłyszeć np.

o logice biznesu, o tym, że czyjeś postępowanie jest nielogiczne, że to, co się komuś

przydarzyło, jest logicznym następstwem jego zachowania. Logiczne postępowanie

zwykło się przeciwstawiać działaniom spontanicznym, tak jak rozum przeciwstawia

się czasem uczuciom.

Bez względu na różnice znaczenia, wydaje się, że można znaleźć coś wspólnego

w tych rozmaitych kontekstach. Słowo „logika” (lub jego pochodne, jak „logiczny”)

jest używane wtedy, gdy chcemy podkreślić występowanie jakiejś prawidłowości,

kiedy chcemy zaznaczyć, że w grę wchodzi pewna konsekwencja postępowania,

stosowanie pewnych reguł bądź zasad. Przymiotnik „(nie)logiczny” stosowany bywa

zarówno w odniesieniu do osób, jak i działań, jednak należy go stosować przede

wszystkim w odniesieniu do myślenia. Taki jest źródłosłów tego słowa — greckie

„logos” tłumaczy się zazwyczaj jako „rozum”, „myśl” (czasem „słowo”).

1.2. Logika jako nauka

Słowo „logika” stosowane jest również, a może przede wszystkim, jako nazwa

pewnej dyscypliny naukowej o wieloletniej tradycji. Za jej twórcę należy uznać

Arystotelesa (384–322 r. p.n.e.), jednego z najwybitniejszych uczonych i myślicieli

greckich. Nie znaczy to, że wcześniej ludzie nie myśleli logicznie — wystarczy

poczytać dialogi Platona, nauczyciela Arystotelesa, aby się o tym przekonać. Jednak

same zasady takiego myślenia nie były wcześniej poddane systematycznej analizie.

Ludzie intuicyjnie stosujący zasady logiki byli jak Pan Jourdain z komedii Moliere’a

Mieszczanin szlachcicem , który z zachwytem stwierdza, że tyle lat mówił prozą,

a o tym nie wiedział. Arystoteles w kilku ze swoich licznych prac prezentuje logikę

właśnie jako naukę o zasadach poprawnego myślenia. Naukę tę nazywał

też analityką .

1.3. Wartość logiki

To, że ludzie potraﬁli myśleć logicznie zanim stworzono logikę jako naukę, może

budzić podejrzenie, że bez studiowania logiki można sobie znakomicie poradzić.

Zapewne można dobrze sobie radzić w praktyce z wieloma zagadnieniami, nie znając

teoretycznych zasad, na których się one opierają. Można też doskonale znać teorię,

a być kiepskim praktykiem. Znajomość zasad teoretycznych jednak często pomaga

i zwiększa naszą sprawność praktyczną — z logiką jest podobnie.

Przez wiele wieków była nawet postrzegana bardziej jako sztuka niż jako nauka.

Oczekiwano, że jej studiowanie może znacznie usprawnić sposób myślenia. Taki

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: