2006.02. Terapia, profilaktyka, relaksacja.pdf

PROFESJONALNY MASAŻ

Współczesny masaż

Terapia,

profilaktyka, relaksacja

„Współczesny masaż” nie jest określeniem ani też terminem, którym możemy

posługiwać się w medycynie. Jest to jednak pojęcie, które zawiera w sobie to

wszystko, co obecnie kojarzy się z praktyką profesjonalnego masażu.

zaliczane do tzw. innych metod fizykal-

nych. Ponadto faktem jest, iż w Europie

w praktyce masażu mamy do czynienia

z elementami oraz modyfikacjami wielu

metod, często wyjętych z kontekstu.

W wielu przypadkach praktykowanie

orientalnych metod – choć dalekie od

źródeł – jest uzupełnieniem praktyki

terapeutycznej.

Jeszcze kilka lat temu masażyści i fizjote-

rapeuci hasło „masaż leczniczy” kojarzyli

głównie z masażem klasycznym i jego

pochodnymi. Dziś polscy terapeuci coraz

częściej pracują w krajach Unii Europej-

skiej i dla nich masaż leczniczy nie jest

już utożsamiany jedynie z klasycznym, ale

także z japońskim Shiatsu czy chińskim

Tui-na. Podróżując, spotykamy się także

z różnicowaniem masażu ze względu

na pochodzenie, kraj lub region, mamy

tzw. metody orientalne, wschodnie oraz

masaże azjatyckie. Najbardziej znane to:

chiński masaż klasyczny, akupresura, Tui-

-na, japońskie Shiatsu w tym Zen Shiatsu,

hinduski masaż głowy oraz masaż ayurwe-

dyjski. Ponadto odnajdziemy regionalne

terminy, takie jak masaż tybetański czy

tajski (Joga). Istnieją także regionali-

zmy w postaci masażu wietnamskiego,

malezyjskiego bądź singapurskiego;

inne to masaż indonezyjski, egipski czy

berberyjski. Odmienną grupę stanowią

masaże polinezyjskie oraz tradycyjny

masaż w tureckiej łaźni. W wielu meto-

dach terapeutycznych masaż jest częścią

zabiegu, bywa też odwrotnie, niektóre

metody masażu zawierają elementy ćwi-

czeń, a nawet terapii manualnej. Nie jest

to bynajmniej przyczyną nieporozumień,

wprost przeciwnie, świadczy o skali

pojęcia, które bierze swój rodowód od

fenomenu ludzkiego dotyku.

ręcznie, jest jedną z najbardziej

rozpowszechnionych, naturalnych metod

leczenia, usprawniania oraz profilaktyki

zdrowia o potwierdzonej licznymi ba-

daniami klinicznymi skuteczności. Jest

także jedną z najstarszych metod leczenia

fizykalnego znaną zarówno na Zachodzie,

jak i na Wschodzie. Jednak, aby zrozumieć

istotę i różnorodność masażu, musimy

najpierw pozbyć się egocentrycznego,

europejskiego, aby nie rzec zachodniego,

punktu widzenia i pojmowania tej manu-

alnej, zróżnicowanej metody.

– kosmetycznym (oczyszczającym, pielę-

gnacyjnym, modelującym ciało),

– relaksacyjnym (odprężającym, uspo-

kajającym lub też podnoszącym siły

witalne),

– sportowym.

Wyodrębniane ostatnio nurty to:

– masaż w odnowie psychosomatycznej

(zastosowania w profilaktyce i leczeniu

zmian w tkankach miękkich wywo-

łanych stresem lub też negatywnymi

stanami emocjonalnymi),

– zastosowanie specjalistycznych metod

masażu w medycynie estetycznej,

w profilaktyce i leczeniu defektów

estetycznych.

Różnorodność metod

Wyznaczenie stałej granicy pomiędzy

poszczególnymi metodami oraz techni-

kami jest bardzo trudne. Różnorodność

technik i ich częste zapożyczanie w prak-

tyce stanowi obecnie swoistą „jedność

celu w różnorodności metod”. Czasem

pod względem wizualnym wiele technik

wygląda podobnie i dopiero praktyk jest

w stanie je rozróżnić. Dlatego też złudne

wydaje się przekonanie, że danej metody

masażu można się nauczyć z książki czy

z płyt DVD. Niektóre metody rzeczywiście

są bardzo do siebie podobne, mają wspólny

rdzeń, inne natomiast diametralnie się od

siebie różnią.

Obecnie funkcjonuje wiele kategorii,

podziałów masażu, m.in. ze względu na

sposób wykonania, środowisko fizykalne,

wykorzystane urządzenia, a także po-

chodzenie metod. Niemniej mimo coraz

bardziej szczegółowej systematyki masa-

żu nie da się sztucznie zaszufladkować.

Wśród różnorodnej terminologii ostatnio

najczęściej występuje podział ze względu

na kryteria stosowania. W oparciu o nie

najczęściej mówimy o masażu:

– leczniczym(usprawniającym,rehabili-

tacyjnym),

Choć nie wszystkie metody są powszech-

nie uznawane, w praktyce spotykamy się

z coraz większą popularnością specja-

listycznych, autorskich opracowań lub

metod masażu.

Pamiętajmy, iż dla osób wychowanych

w zachodnim kręgu kulturowym podsta-

wowe pojęcia to masaż klasyczny szwedzki

w zdecydowanej mierze rozumiany jako

podstawowy masaż leczniczy. Zaś dla osób

z krajów azjatyckich masaż utożsamiany

jest nie tylko z pojedynczym zabiegiem,

ale z określonym systemem zachowań do-

tyczących zarówno zdrowia psychicznego,

jak i fizycznego, czasem także w powiąza-

niu z aspektem energetycznym, a nawet

duchowym.

Metody z grupy body work oraz

tzw. inne metody fizykalne

W krajach anglojęzycznych obok pojęcia

therapeutic massage – masaż leczniczy,

stosuje się pojecie body work – określają-

ce różne metody „pracy z ciałem”, także

poprzez ciało, w tym i masaż. Bywa, iż

w różnych krajach te same metody są

Nowe metody

Wiele osób zdaje sobie sprawę jak sze-

rokie zastosowanie ma masaż zarówno

w lecznictwie, relaksacji, kosmetyce, jak

i sporcie. Masaż jest dziedzictwem całej

ludzkości. Stwierdzenie, iż ktoś „stworzył

lub wynalazł” kolejną metodę masażu

34 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

M asaż manualny, czyli wykonywany

PROFESJONALNY MASAŻ

lub terapii jest – zważywszy, iż „odkrywca” w tym przypadku

czerpie z doświadczeń swoich poprzedników i nimi się inspiruje

– pojęciem niedokładnym, ale wartym uwagi. Najczęściej jest to

związane z obserwacjami zjawisk fizjologicznych, somatycznych

lub też psychosomatycznych oraz ukierunkowaniem masażu na

konkretny problem, np. ból mięśniowy, podrażnienie nerwów,

stymulację układu immunologicznego, problemy pojawiających

się obrzęków czy też stresu, depresji, negatywnych emocji, na

problemach natury estetycznej kończąc.

Dostępne są udokumentowane prace świadczące o nowych,

absolutnie rewelacyjnych odkryciach, które wpływają na losy

masażu i ludzi, którzy go wykonują, jednak bardziej na miejscu

jest użycie terminów: metoda autorska lub opracowanie metody

masażu niż stworzenie metody. Niemniej jednak autorzy mają

prawo do zachowania wyłączności i praw autorskich do dane-

go opracowania lub metody autorskiej. Wartość intelektualna

w większości krajów jest prawnie chroniona.

Stan obecny a najnowsze trendy

W naszym kręgu kulturowym do najczęściej stosowanych przez

masażystów metod w większości respektowanych przez systemy

ubezpieczeniowe należą: klasyczny masaż leczniczy, masaż seg-

mentarny, manualny drenaż limfatyczny, masaż tkanki łącznej

i okostnowej oraz masaż izometryczny. Ponadto terapeuci wyko-

rzystują także metody: myofascial release , praktyka T.P. – trigger

points i techniki nerwowo-mięśniowe (NMT). Rozpowszechnione

są również różne metody uciskowe: refleksoterapia, Shiatsu oraz

akupresura.

Masażyści i fizjoterapeuci stosują także masaże z wykorzystaniem

urządzeń mechanicznych lub z zastosowaniem wody, masaż me-

todą uciskową (aparaty podciśnieniowe), masaże z elementami

termoterapii (głowice rozgrzewające wspomagające masaż), man-

kiety uciskowe etc. Osobną grupę stanowią masaże wibracyjne

oraz prowadzone w środowisku wodnym: masaż podwodny,

natryski, bicze szkockie, masaż wirowy i perełkowy z elementami

aromatoterapii.

Co wpływa na rozwój masażu:

– bezpośrednia wymiana doświadczeń terapeutów praktyków:

masażystów, fizjoterapeutów, a także lekarzy,

– badania naukowe – najwięcej prac w zakresie badań masażu

związanych jest dzisiaj z jego wpływem na tkanki miękkie;

rejestrujemy opracowania dotyczące metod, w których wyko-

rzystuje się zarówno masaż klasyczny z elementami masaży

punktowych, jak i łączenie masażu z elementami manipulacji

tkankami miękkimi,

– zwracanie uwagi w procesie rehabilitacji nie tylko na procesy

neurofizjologiczne, ale także psychosomatyczne,

– świadomymasaż – informowanie pacjenta o roli, przebiegu

oraz reakcjach organizmu po wykonanym masażu; obserwa-

cja i analiza tych reakcji ułatwia optymalizowanie stosowa-

nych metod,

– niezależność od czasu i miejsca, gdzie wykonujemy masaż

– coraz częściej masażyści pracują także w domu pacjenta,

gdzie bezpośredni wypoczynek po masażu pozytywnie wpływa

na końcowe efekty zabiegów,

– pracujemy razem (wspólna praca?) – czynne włączenie rodzi-

ny w proces rehabilitacji pacjenta,

– wkład badań lekarskich i prowadzonych przez psychotera-

peutów nad wykorzystaniem dotyku oraz bioenergetyki (nie

mylić z bioterapią), gdy nie możemy zastosować bezpośrednie-

go, pełnego masażu,

– adaptowanie na potrzeby terapii – jako uzupełniających

– metod orientalnych,

– powroty – po latach olbrzymiego zainteresowania sprzętem

wspomagającym masaż, następuje radykalny powrót do ma-

sażu manualnego, czyli wykonywanego ręcznie.

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

PROFESJONALNY MASAŻ

W dniu dzisiejszym dużą rolę w propagowaniu masażu odgrywają Stowarzyszenia

Masażystów, pracujące m.in. nad ujednoliceniem nazw i terminologii oraz przyczy-

niające się do rozpoznania i docenienia roli masażu, jak i samego dotyku. Pod uwagę

bierze się zarówno tzw. „czynniki obiektywnych i subiektywnych odczuć” podczas

samego masażu, jak i już po jego wykonaniu. Dla praktyków kryteria badań klinicz-

nych, akademickich w zachodnim rozumieniu tego słowa, stają się czasem tak samo

ważne jak obserwacje samego pacjenta i jego doświadczenia podczas terapii.

Ważnym obszarem działania stowarzyszeń jest promocja masażu prowadzona m.in.

podczas wielu otwartych spotkań, w których uczestniczą nie tylko specjaliści. Moż-

liwość poddania się masażowi coraz częściej stwarza się uczestnikom wielu spotkań

biznesowych, zjazdów i szkoleń, co przyczynia się do popularyzacji programów

związanych z profilaktyką zdrowia na terenie firm.

Na rynku dostępnych jest wiele publikacji na temat samego masażu, jak i badań nad

jego wpływem na organizm ludzki. Wydaje się jednak, iż faktyczna wymiana do-

świadczeń odbywa się przede wszystkim podczas zjazdów i kongresów medycznych.

Książki, publikacje, periodyki czy też prace naukowe są bardzo ważne, ale zawierają

raczej informacje natury poglądowej. Istotne znaczenie mają także prace związane

ze zrozumieniem roli masażu w historii medycyny. Dostępnych jest wiele publikacji

poświęconych temu zagadnieniu.

Z historii wiemy, iż wiele badań prowadzonych przez polskich lekarzy i masażystów

przypadło na okres zaborów, stąd też w literaturze polskim autorom przypisywane

bywa czasami obywatelstwo innych krajów. Odrodzenie masażu w Polsce to okres

międzywojenny, a faktyczny wzrost zainteresowania nim – zwłaszcza w praktycznej

rehabilitacji – przypada na okres powojenny.

Duże zasługi dla rozwoju masażu w Polsce miała tzw. Szkoła Krakowska dla Niewido-

mych, znana później jako Medyczne Studium Masażu – Wydział Masażu Leczniczego

w Krakowie, placówka o ponad 50-letniej tradycji. Dzisiaj masażu można się uczyć

także na innych medycznych studiach zawodowych, jest to również przedmiot za-

wodowy na uczelniach na wydziałach fizjoterapii. Specjalistycznych metod masażu

uczy się także na rozlicznych kursach .

Masaż poza szpitalami,

ambulatoriami i sanatoriami

Warto także zwrócić uwagę na rozwój

masażu w pojawiających się coraz liczniej

ośrodkach Wellnes i SPA. Ze swoistą mozai-

ką masaży mamy także do czynienia w ko-

smetyce, gdzie bywają one łączone z innymi

zabiegami pielęgnacyjnymi. Faktem jest,

iż wiele autorskich metod przewidzianych

do zastosowania zwłaszcza w ośrodkach

odnowy i gabinetach kosmetycznych, mimo

że nie ma gruntownych opracowań bądź też

badań nad ich oddziaływaniem, cieszy się

dużym zainteresowaniem klientów. Może

ich odprężający, relaksacyjny, a czasem

i „zmysłowy” charakter sprawia, że od-

powiadają coraz bardziej zestresowanym

i przemęczonym klientom.

Medycyna i psychologia popierają za-

stosowanie masażu w profilaktyce tzw.

chorób cywilizacyjnych oraz w terapii

zmian w tkankach miękkich powstałych

w wyniku długotrwałego stresu, jak

i negatywnych stanów emocjonalnych.

Niestety, podczas rehabilitacji nagminnie

zapomina się o tym tak ważnym walorze

terapeutycznym.

P IOTR S ZCZOTKA , MGR E WA M IKUŁA

Szkoła Masażu Bodywork

www.bodywork.com.pl, tel. 0 605 344 853

współpraca Klinika Estetyki Ciała

w Poznaniu

36 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: