Podatek od towarów i usług
Podatek od towarów i usług (VAT od ang. – Value Added Tax – podatek od wartości dodanej; PTU – rzadziej używany skrót) — podatek pośredni, obrotowy, który z założenia ma w jak najmniejszy sposób oddziaływać na ostateczną cenę towaru i usługi podlegającej opodatkowaniu (poprzez jego "przerzucalność" na kolejne fazy obrotu). W Polsce został wprowadzony przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Jednak konieczność harmonizacji polskiego prawa podatkowego z prawem UE zmusiła polskiego ustawodawcę do uregulowania tej kwestii w nowej ustawie o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega:
· odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
· eksport towarów,
· import towarów,
· wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
· wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
Odpłatną dostawą towarów na terytorium kraju jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Odpłatną dostawą jest również:
· przeniesienie, z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu, prawa własności towarów,
· wydanie towarów w oparciu o umowę leasingu,
· wydanie towarów między komitentem a komisantem,
· wydanie towarów przez komisanta na rzecz komitenta na podstawie umowy komisu,
· ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
· przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem (np. przypadki przekazania towarów na cele osobiste podatnika czy darowizna)
Szczególne rodzaje przedmiotu opodatkowania:
· rozwiązania spółki cywilnej i handlowej niemającej osobowości prawnej,
· zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zawiadomienia właściwego organu o zaprzestaniu dokonywania działalności gospodarczej.
Ustawa o podatku od towarów i usług wyklucza z kategorii przedmiotu opodatkowania:
· czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
· transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans,
· czynności wykonywane przez osoby fizyczne z tytułu przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,
· działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegająca opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w ustawie o grach i zakładach wzajemnych
Przy ustalaniu istnienia obowiązku podatkowego duże znaczenie ma:
· Miejsce świadczenia:
o przy dostawie towarów to - miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do podmiotu, dla którego jest dokonywana dostawa,
o przy towarach, które są przez podatnika dokonującego dostawy lub przez podmiot działający w jego imieniu instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez próbnego uruchomienia - miejscem tym jest miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane,
o przy dostawie towarów niewysyłanych ani nietransportowanych - miejscem tym jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy,
o przy świadczeniu usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności
o miejscem świadczenia usług może być miejsce, gdzie usługi są faktycznie świadczone
· Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.
Zakres podmiotowy
Podatnikami podatku są:
· osoby prawne,
· jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
· osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności
Podatnikami nie są:
· organy administracji publicznej,
· urzędy administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji których zostały one powołane (z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych).
Obowiązek podatkowy
Kwestie obowiązku podatkowego w ustawie o podatku od towarów i usług z dnia 11.03.2004 r. zostały uregulowane w art. 19. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub z chwilą wykonania usługi. Ustawodawca polski określił też niektóre szczególne sytuacje, w których został inaczej określony moment powstania obowiązku podatkowego:
· obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towarów - jeżeli podatnik wysyła towar nabywcy lub wskazanej przez niego osobie trzeciej,
· obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury- jeżeli dostawa towarów lub wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą,
· obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za wydany towar,
· obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wymagalności opłat - jeżeli import towarów objęty jest procedurą celną,
· obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą objęcia towarów tą procedurą - w przypadku objęcia towarów procedurą celną,
· obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego - w imporcie towarów
Co do zasady podstawą opodatkowania jest obrót. Przez obrót rozumie się kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku, a kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także:
· otrzymana dotacja,
· subwencja,
· inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług
Jeżeli przy wykonywaniu czynności podlegających opodatkowaniu nie została określona cena, to podstawą opodatkowania jest wartość towarów lub usług obliczona według cen stosowanych w obrotach z głównym odbiorcą, pomniejszona o kwotę należnego podatku.
Jeżeli przedmiotem opodatkowania jest świadczenie usług, to podstawą opodatkowania jest koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika.
Przy imporcie towarów podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło.
Przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów podstawą opodatkowania jest kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić.
Podstawową stawką jest stawka 22%, dla niektórych towarów i usług przewidziano stawki obniżone: 7% oraz 3% (stawka 3% obejmuje nieprzetworzone produkty rolne[1] a 7% m.in.: leki, książki, zabawki, żywność itp.). Istnieje również stawka w wysokości 6% - jest to naliczana przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego (art. 115 ust. 2 ustawy o VAT); nie jest to w zasadzie stawka, którą są opodatkowane towary lub usług, ale zryczałtowana kwota zwrotu VAT dla rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony.
Istnieje również stawka 0%, która obowiązuje przy:
· wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów,
· eksporcie towarów.
Przy świadczeniu usług w handlu i gastronomii podatnik może obliczać kwotę VAT od wartości brutto towaru (art. 85 Ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług) stosuje wówczas stawki:
· 18,03% wartości brutto, dla towarów i usług objętych stawką 22%
· 6,54% wartości brutto dla towarów i usług objętych stawką 7%
· 2,91% wartości brutto dla towarów i usług objętych stawką 3%
Ponadto niektóre czynności są zwolnione od podatku. Oznacza to między innymi, że świadczący czynności zwolnione w przeciwieństwie do tych, którzy świadczą usługi opodatkowane stawką 0%, nie mogą dokonać odliczenia podatku naliczonego zapłaconego podczas świadczenia tych usług np.:
biegły lekarz w celu świadczenia usług wydawania orzeczeń (co jest zwolnione od podatku VAT), dokonał zakupu biurka. Przy zakupie biurka zapłacił 22% podatek. Ten podatek nie może zostać przez niego odliczony, gdyż świadcząc usługę wydania orzeczenia nie opodatkowuje jej - czyli nie jest od niej odprowadzany podatek, który lekarz miałby przekazać do urzędu skarbowego.
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podatkiem naliczonym jest:
· suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika,
· suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego (w przypadku importu),
· zryczałtowany zwrot podatku,
· kwota podatku należnego od importu oraz kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Podatnik ma prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju. Ponadto podatnik ma również prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą określonych czynności wykonywanych na terytorium kraju.
W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę podatku należnego za następne okresy.
Podatnikom, którzy dokonują obrotu opodatkowanego w całości lub w części, stawką niższą niż 22%, przysługuje prawo do zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku do wysokości nieprzekraczającej równowartości 22% obrotu opodatkowanego stawkami obniżonymi oraz podatku naliczonego wynikającego z nabycia towarów i usług.Podatnikom dokonującym sprzedaży opodatkowanej wyłącznie stawką 22%, u których podatek naliczony jest wyższy od podatku należnego, przysługuje zwrot różnicy podatku z urzędu skarbowego w kwocie wyższej od kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
Przy świadczeniu usług turystycznych podstawę opodatkowania stanowi kwota marży pomniejszona o kwotę podatku należnego. Przez marżę rozumie się różnicę między kwotą należności, którą ma zapłacić nabywca usługi, a ceną nabycia przez podatnika towarów i usług od innych podatników, dla bezpośredniej korzyści nabywcy usługi.
Zarejestrowani podatnicy podatku VAT są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Mali podatnicy (podatnicy u których wartość sprzedaży - wraz z kwotą podatku, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro), którzy wybrali metodę kasową mogą składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
Księga Przychodów i Rozchodów - to księga, która pozwala na rozliczanie się z Urzędem Skarbowym, którą prowadzą podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowani na zasadach ogólnych, albo podatkiem liniowym, którzy nie przekroczyli limitu 800000 euro zobowiązującego ich do prowadzenia pełnej księgowości.
Podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów (KPiR) precyzuje Ustawa o Podatku Dochodowym od Osób Fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku (Dz. U. Nr 90 poz. 416 z późniejszymi zmianami; tekst jednolity Dz. U. z 2000 roku Nr 14 poz. 176 i Dz. U. z 2000 roku Nr 104, poz.1104). Zgodnie z art. 24 a tej ustawy ?osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą, które nie spełniają warunków przewidzianych w przepisach prawa do powstania obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych i które nie przyjęły na siebie tego obowiązku dobrowolnie, ewidencjonują swoje operacje gospodarcze w sposób uproszczony, za pomocą podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Poza tymi osobami oraz spółkami, podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzą również:
· osoby wykonujące działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów - art. 24 a ust. 2 pkt 1 powyższej ustawy,
· osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg - art. 24 a ust. 2 pkt 3 powyższej ustawy,
· duchowni, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego - art. 24 a ust. 2 pkt 3 powyższej ustawy.
Podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie prowadzą osoby, które zgodnie z artykułem - 24 a ust. 3 powyższej ustawy:
· ...
shiverka