NOWOTWORY UKŁADU MOCZOWEGO
NOWOTWORY NEREK
Klasyfikacja WHO:
1. NABŁONKOWE MIĄŻSZU NERKOWEGO - z nabłonka kanalików nerkowych
1. NIEZŁOŚLIWE
1. GRUCZOLAK (ADENOMA)
2. ZŁOŚLIWE - RAKI
1. RAK NERKOWOKOMÓRKOWY (CA RENOCELLULARE)
2. INNE
2. NOWOTWORY NABŁONKOWE MIEDNICZKI NERKOWEJ
1. BRODAWCZAK Z NABŁ. PRZEJŚCIOWEGO
2. ZŁOŚLIWE
1. RAK Z NABŁONKA PRZEJŚCIOWEGO
2. RAK PŁASKONABŁONKOWY
3. GRUCZOLAKORAK MIEDNICZKI NERKOWEJ
4. RAK NIEZRÓŻNICOWANY MIEDNICZKI NERKOWEJ
3. GUZY ZARODKOWE NERKI
1. NERCZAK ZARODKOWY (NEPHROBLASTOMA)
4. NIENABŁONKOWE
1. NACZYNIAKOMIĘŚNIAKOTŁUSZCZAK (ANGIOMYOLIPOMA)
2. WŁOKNIAK
3. NACZYNIAK KRWIONOŚNY (HEMANGIOMA)
4. INNE
5. GUZY ROZMAITE
1. GUZ Z KOM. APARATU PRZYKŁEBUSZKOWEGO
6. GUZY PRZERZUTOWE
7. NIE SKALSYFIKOWANE
8. ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE
RAK NERKOWOKOMÓRKOWY
· 10 przyczyna zgonów u mężczyzn, 14 u kobiet
· 2.5x częściej u mężczyzn
· częściej w populacji miejskiej
· zwykle po 40 r.ż.
· ponad 2/3 jest zlokalizowane w miąższu (RAK NERKOWOKOMÓRKOWY), pozostałe pochodzą z miedniczek i moczowodów
· gruczolak z kom. nerkowych - 85%
· rak z nabłonka przejściowego miedniczki - 7%
· guz Wilmsa - 8%
· gł. w jednym z biegunów (gł. w górnym)
· 2% wszystkich nowotworów złośliwych
Czynniki etiologiczne:
o nieznane
o wpływ czynników genetycznych (translokacja lub delecja chr. 3,5,7,8,14)
o często występuje w wadach rozwojowych: zesp. Hippela-Lindau, wrodzona torbielowatość nerek typu dorosłych
o węglowodory i aminy aromatyczne (dym tytoniowy)
o sole ołowiu, kadmu, fluoru, aflatoksyny, azbest, fenacetyna
o nadmiar spożywanych tłuszczów, białek - czynnik predysponujący
Makroskopowo:
o guz - kilka do kilkunastu cm
o kulisty lub nieregularny
o może stanowić konglomerat wielu guzków mniejszych
o sprawia wrażenie otorbionego - otoczony jest włóknistą torebką powstałą z uciskanej tk. nerki
o barwa niejednolita, pstra - ze względu na różnorodność procesów - martwica, krwotoki, wapnienie, bliznowacenie
o zwykle jednostronny
Przerzuty:
o gł. poprzez naciekanie miąższu miedniczki, wnęki, torebki i tkanki okołonerkowej
o wrasta do ż. nerkowej -> do płuc, wątroby, drugiej nerki
o droga limfatyczną - do ww. wnęki, pozaotrzewnowych, brzusznych, śródpiersiowych
TYPOWY RAK NERKOWOKOMÓRKOWY = RAK JASNOKOMÓRKOWY (CA CLAROCELLULARE)
· z kom. jasnych / ziarnistych
kom. JASNE - duże, okrągłe, małe jądra, niezdolne do metabolizowania glikogenu i lipidów - są one magazynowane a w trakcie barwienia - wypłukiwane i stąd nazwa
kom. ZIARNISTE - duże, w cytoplazmie niewielka ilość glikogenu, lipidów
Najczęściej występują guzy utworzone z obu typów komórek.
Może osiągać duże rozmiary (tzw. "kula armatnia")
Niewrażliwy na promieniowanie.
Praktycznie nie występuje u dzieci.
Podtypy raka nerkowokomórkowego:
1. RAK MIĘSAKOWY (SARCOMATOID CARCINOMA)
2. RAK BRODAWKOWATY (PAPILLARY CARCINOMA)
3. RAK Z KOM. BARWNIKOWYCH (CHROMOPHOBE CARCINOMA)
4. RAK Z KOM. KANALIKÓW ZBIORCZYCH (COLLECTING DUCT CARCINOMA)
5. GRUCZOLAK KWASOCHŁONNY (ONKOCYTOMA)
6. GRUCZOLAK KOROWY (CORTICAL ADENOMA)
RAK MIĘSAKOWY
· do 10% raków nerki
· dynamiczny wzrost
· średnica ok. 10 cm
· kom. wydłużone, wrzecionowate, ułożone spiralnie
· kom. zawierają struktury nabłonka (desmosomy, bł. podstawna) - dlatego jest to rak a nie mięsak
RAK BRODAWKOWATY
· do 15%
· najczęściej postać torbielowata
· duża tendencja do krwawień i martwicy
· otoczony gładką torebką, ogniska zwapnień
· wygląd plastra miodu
· mniej złośliwy niż rak mięsakowy
RAK Z KOM. BARWNIKOWYCH
· brak powinowactwa kom. do barwników używanych w badaniach hist-pat
· guz szarobiały, bez wylewów krwawych, w rdzeniu
· niska złośliwość
RAK Z KOM. KANALIKÓW ZBIORCZYCH
· b. rzadki
· w rdzeniu
· b. złośliwy
· guz spoisty, szarobiały
· 2 komponenty: cewki i brodawki
GRUCZOLAK KWASOCHŁONNY
· 5%
· nie zawsze bywa łagodny
· do 10 cm
· brązowa barwa
· ma układ naczyniowy - tzw. KOŁO SZPRYCHOWE
· dobrze ograniczony
· bez martwicy
· zbudowany z onkocytów - organizują się w struktury pęcherzykowe i cewkowe
GRUCZOLAK KOROWY
· 15-25%
· łagodny
· lokalizacja: kora, pod torebką
· żółtawo-szary
· brak martwicy i wylewów
· może być złośliwy
Mikroskopowo:
· małe kom. bazofilne
· kom. tworzą struktury cewkowe, brodawkowate, lite, mikrotorbiele
OBJAWY - triada:
1. KRWIOMOCZ
2. BÓL
3. WYCZUWALNY GUZ
Objawy paranowotworowe:
· gorączka
· spadek masy ciała
· nadciśnienie
· niedokrwistość
· czerwienica
· objawy związane z przerzutami
Diagnostyka:
· urografia
· pielografia wsteczna
· angiografia
· scyntygrafia
· weryfikacja hist-pat
· badanie cytologiczne osadu moczu
Leczenie:
· chirurgiczne - usunięcie raka
· resekcja guza + naczynia, moczowód i węzły
· radioterapia
· chemioterapia
· leczenie hormonalne
· metody immunoterapeutyczne
· EMBOLIZACJA t. nerkowej - paliatywnie lub w celu zmniejszenia utarty krwi
NERCZAK PŁODOWY = GUZ WILMSA (NEPHROBLASTOMA)
Wystepuje TYLKO u dzieci.
95% złośliwych nowotworów nerki u dzieci
10% wszystkich nowotworów złośliwych u dzieci
20% - stwierdza się przed ukończeniem 1r.ż.
7% - występuje obustronnie
Czasem współistnieje w zaburzeniach rozwojowych ukł. moczowego lub z innymi wadami.
Początkowo rozrasta się wewnątrz torebki.
Przerzuty: płuca, wątroba
o ogniska martwicy otoczone kom. niedojrzałymi
o niedojrzałe kom. z nadmiarem podścieliska
o w guzach słabo zróżnicowane - lite wyspy
o w guzach bardziej dojrzałych - komponenta nabłonkowa - ukł. kanalikowe, gruczołowe, brodawkowate - jej obecność = lepsze rokowanie (bo oznacza większą dojrzałość nowotworu)
o podścielisko: tk. mezenchymalna, anaplastyczna, o wyglądzie mięsakowatym
o guz białawy z licznymi ogniskami martwicy i krwotocznymi
o otorebkowany
o duży - do 2 kg
o spoisty
...
MMikulicz