Kor.pdf

William Barclay

LISTY

DO KORYNTIAN

Pozna 2002

Tłumaczył: Konstanty Wiazowski

Wydanie poprzednie ukazało si nakładem

Wydawnictwa „Słowo Prawdy” w 1979 r.

Redakcja: Adam Ciorga

Ju+ pierwszy rzut oka na map Grecji przekonuje, +e Korynt miał bar-

dzo dogodne poło+enie geograficzne. Południow1 cz23 tego kraju stano-

wi niemal wyspa. Od zachodu Zatoka Saroska głboko wrzyna si w l1d,

a od wschodu – Zatoka Koryska. Jedynym ł1cznikiem obydwu cz2ci

Grecji jest mały przesmyk o szeroko2ci sze2ciu kilometrów: I wła2nie na

tym w1skim przesmyku poło+ony jest Korynt. Tak dogodne usytuowanie

uczyniło z tego miasta jeden z najwikszych o2rodków handlowych w

staro+ytnym 2wiecie. Wszystkie szlaki komunikacyjne z północy na połu-

dnie prowadziły przez Korynt. Wszyscy podró+uj1cy z Aten i północnych

krain Grecji do Sparty i Peloponezu musieli przechodzi3 przez Korynt,

poniewa+ znajdował si on na małym przesmyku ł1cz1cym północ z połu-

dniem.

Przez Korynt prowadziły szlaki komunikacyjne nie tylko z północy na

południe, ale jednocze2nie ze wschodu na zachód. Najbardziej wysuni-

tym na południe Grecji był przyl1dek Malea, który dzisiaj nazywa si

przyl1dkiem Matapan. Było to bardzo niebezpieczne miejsce do +eglowa-

nia i st1d przepłynicie obok przyl1dka Malea w staro+ytno2ci znaczyło

tyle samo co przepłynicie obok przyl1dka Horn w czasach pó?niejszych.

Grecy mieli dwa powiedzenia, które w bardzo wyra?ny sposób podkre2la-

ły niebezpieczestwo podró+y wokół przyl1dka Malea: „Kto płynie wokół

Malea, niech najpierw zapomni o swoim domu” i „Kto płynie wokół Ma-

lea, niech najpierw sporz1dzi testament”. Staraj1c si omin13 to niebez-

pieczne miejsce marynarze obierali inn1 drog. Wpływali do Zatoki

Saroskiej, a gdy statki były niedu+e, wyci1gali je z wody i na wałkach

przetaczali przez w1ski przesmyk na drug1 stron. Przesmyk ten wła2ci-

wie nazywał si Diolkos, co znaczy miejsce przeci1gania w poprzek. To

samo pojcie zawiera si w nazwie szkockiej miejscowo2ci Tarbert, czyli

miejsce tak w1skie, +e łodzie przeci1gano tam z jednej zatoki do drugiej.

Je+eli było to rzecz1 niemo+liw1 ze wzgldu na wielki ci+ar statku, wte-

dy tragarze przenosili ładunek i po drugiej stronie przesmyku ładowali do

innego statku. Pokonanie tego sze2ciokilometrowego odcinka, obecnie

istniej1cym tam kanałem korynckim, zaoszczdzało ponad trzysta kilome-

trowy rejs wokół przyl1dka Malea, najniebezpieczniejszego przyl1dka na

Morzu Aródziemnym. Łatwo wyobrazi3 sobie jak wielkim o2rodkiem

finansowym musiał by3 Korynt. Tdy musiał przechodzi3 ka+dy udaj1cy

si z północy na południe Grecji, tdy te+ prowadziły szlaki handlowe ze

wschodu na zachód całego 2wiata 2ródziemnomorskiego. Wokół Koryntu

powstały trzy inne miasta: Lacheum na zachodnim brzegu przesmyku,

Kenchrea na wschodnim brzegu, a niedaleko od niej Schoenus. Farrar

pisze: „Przedmioty zbytku wkrótce znalazły si na rynkach odwiedzanych

przez wszystkie narody cywilizowanego 2wiata – arabski balsam, fenickie

daktyle, libijska ko23 słoniowa, babiloskie dywany, cylicyjska ko?la

sier23, likaoska wełna, frygijscy niewolnicy”. Korynt, jak powiada Far-

rar, był targowiskiem pró+no2ci staro+ytnego 2wiata. Jedni nazywali go

mostem Grecji, a inni klubem Gracji. Mówi si, +e je+eli kto2 przez dłu+-

szy czas przebywa na Piccadilly Circus, to ma mo+liwo23 spotka3 tam

obywateli ró+nych krajów. Korynt był wła2nie takim Piccadilly Circus

2ródziemnomorskiego 2wiata. Nale+y jeszcze doda3, +e w Koryncie od-

bywały si zawody istmijskie, które w staro+ytnym 2wiecie zajmowały

drugie miejsce po zawodach olimpijskich. Korynt był bogatym i gsto

zaludnionym miastem, bd1cym najwikszym o2rodkiem handlowym

staro+ytnego 2wiata.

Istniała te+ i druga strona Koryntu. Był miastem słyn1cym z handlu, a

jednocze2nie z niemoralnego +ycia. Słowo koryntiazestai, +y3 jak Koryn-

tianin, stało si cz2ci1 jzyka greckiego i oznaczało +ycie w pijastwie i

rozwi1zło2ci moralnej. Słowo to przeniknło do jzyka angielskiego i

dawniej oznaczało młodych, pochodz1cych z bogatych domów podrost-

ków, którzy prowadzili beztroski i buntowniczy sposób +ycia. Aelian,

pisarz grecki powiada, +e w sztukach greckich Koryntianin zawsze był

przedstawiany w stanie nietrze?wym. Samo słowo Korynt było synoni-

mem rozpusty. Zło na terenie Koryntu pochodziło z jednego ?ródła, o

których wiedział cały ówczesny cywilizowany 2wiat. Nad przesmykiem

wznosiło si wzgórze Akropolu, a na nim stała wielka 2wi1tynia Afrodyty,

bogini miło2ci. Słu+yło tam tysi1c kapłanek, uprawiaj1cych nierz1d reli-

gijny, które ka+dego wieczoru schodziły z Akropolu, by na ulicach Ko-

ryntu oddawa3 si niemoralnym wystpkom. Pó?niej pojawiło si w2ród

Greków powiedzenie: „Nie ka+dy mo+e pozwoli3 sobie na podró+ do

Koryntu”. Ponadto w Koryncie kwitły inne wystpki, przyniesione tu

przez handlarzy i marynarzy z kraców ziemi, a+ w kocu nazwa tego

miasta stała si nie tylko synonimem bogactwa i zbytku, pijastwa i roz-

pusty, ale te+ i wszelkiej nieczysto2ci.

Historia tego miasta dzieli si na dwie cz2ci. Było to bardzo stare

miasto. Tucydydes, historyk grecki, twierdzi, +e wła2nie w Koryncie za-

czto budowa3 trójrzdowe statki wojenne. W Koryncie legenda umiej-

scawia zbudowanie statku Argo, na którym Jazos przemierzaj1c morza

poszukiwał złotego runa. Jednak w 146 r. przed Chr. na miasto spadło

nieszcz2cie. Były to czasy, gdy Rzymianie zaanga+owali si w podbój

2wiata. W obronie przed ich zakusami Korynt zacz1ł przewodzi3 opozy-

cji, stał si przywódc1 wszystkich Greków. Jednak Grecy nie byli w stanie

przeciwstawi3 si dobrze wyszkolonym Rzymianom i dlatego w 146 r.

przed Ch. Lucius Mummius, wódz rzymski, zdobył Korynt i tak doszczt-

nie go zniszczył, +e na miejscu kwitn1cego miasta pozostały jedynie zwa-

ły ruin. Jednak chyba +adne miasto w takim poło+eniu geograficznym nie

mogłoby pozosta3 w ruinie. Dokładnie sto lat pó?niej Juliusz Cezar odbu-

dował Korynt. Teraz stał si on koloni1 rzymsk1. Wicej, bo stał si stoli-

c1 Achai, prowincji rzymskiej, do której praktycznie nale+ała cała Grecja.

W tamtych czasach, a były to czasy Pawła, ludno23 miasta była przemie-

szana.

1. Mieszkali tu rzymscy weterani wojenni, których Juliusz Cezar tu

osadził. Po ukoczeniu czynnej słu+by wojskowej +ołnierz rzymski

otrzymywał obywatelstwo i był wysyłany do nowo zało+onego miasta,

gdzie otrzymywał kawałek pola uprawnego i prowadził osiadły tryb +ycia.

Tego rodzaju kolonie rzymskie zostały rozmieszczone po całym 2wiecie, a

ich podpor1 byli wła2nie weterani, którzy przez wiern1 słu+b uzyskiwali

obywatelstwo.

2. Po odbudowaniu Koryntu powrócili tutaj kupcy, gdy+ dogodne po-

ło+enie miasta sprzyjało rozwojowi handlu.

3. W2ród ludno2ci cywilnej było wielu Hydów, którzy skorzystali z

nadarzaj1cych si mo+liwo2ci handlowych.

4. Mieszkały tu równie+ grupy Fenicjan, Frygijczyków i innych ludów

ze Wschodu, którzy praktykowali dziwne obyczaje i prowadziły swoisty

sposób +ycia. Farrar mówi o „wzajemnym przemieszaniu si greckich

poszukiwaczy przygód z rzymskimi bogaczami, przy jednoczesnym za-

barwieniu fenickim; były tu masy Hydów, byłych +ołnierzy, filozofów,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: