Kwatera Główna Drużyn Strzeleckich „Strzelec”

Materiał szkoleniowy nr 06/2005

Łączność na polu walki

Definicja łączności – uwagi ogólne.

Łączność – zespół przedsięwzięć organizacyjno – technicznych polegających na wykorzystaniu sił i środków technicznych w celu zapewnienia obiegu informacji między dowódcami pododdziałów, dowództwami i sztabami oddziałów i związków ( taktycznych i operacyjnych ) oraz między rodzajami wojsk i sił zbrojnych w warunkach garnizonowych, podczas ćwiczeń w okresie pokojowym i w czasie prowadzenia działań bojowych w okresie wojny.

Dla każdego rodzaju wojsk, w zależności od potrzeb, organizuje się łączność dowodzenia, współdziałania, tyłów (kwatermistrzowska ) i powiadamiania.

Łączność dowodzenia – przekazywanie rozkazów i zarządzeń od dowódców podległym sztabom, oddziałom i pododdziałom oraz otrzymywanie od nich meldunków

Łączność powiadamiania – przekazywanie do dowództw i sztabów danych o ogólnej sytuacji powietrznej  nieprzyjaciela, o zagrożeniu użycia broni masowego rażenia, o skażeniach promieniotwórczych i chemicznych

Łączność współdziałania –organizowana w celu wymiany informacji pomiędzy związkami, oddziałami i pododdziałami oraz różnymi rodzajami wojsk i sił zbrojnych.

1. Rodzaje łączności.

Wyróżnia się 3. podstawowe rodzaje łączności szczebla taktycznego:

-          łączność wzrokowa ( i za pomocą sygnałów dowodzenia )

-          za pomocą łącznika

-          przy użyciu środków technicznych ( radiostacja małej mocy  lub wojskowy telefon polowy ).

Łączność wzrokowa polega na bezpośrednim przekazywaniu sygnałów i komend przez dowódcę jego podwładnym. Przy pomocy sygnałów dowodzenia lub innych ustalonych sygnałów również podwładni kontaktują się z dowódcą.

Dowódca może sam podawać i odbierać sygnały. Może również wyznaczyć do tego któregoś ze strzelców.

Łącznik jest to osoba wyznaczona przez dowódcę, której zadaniem jest dostarczenie określonej informacji wskazanej przez dowódcę osobie.

Łącznikowi można podać ustnie, bądź na piśmie meldunek do przekazania. Należy zwrócić uwagę na odpowiednie zabezpieczenie ( przed zniszczeniem i odczytaniem przez nieprzyjaciela )  i ukrycie meldunku.

Stawiając zadanie łącznikowi należy mu podać:

-          treść meldunku i jego adresata wraz z ewentualnymi hasłami i odzewami

-          trasę marszu wraz z miejscami szczególnie niebezpiecznymi

-          sposób działania po wykonaniu zadania.

2. Podział i ogólne przeznaczenie środków łączności.

Można wyróżnić dwa podstawowe typy środków łączności:  łączność bezprzewodowa ( wykorzystująca zjawiska rozchodzenia się fal elektromagnetycznych ) i łączność przewodowa.

Do sprzętu łączności bezprzewodowej zaliczamy: radiostacje, urządzenia nadawcze, radiotelefony, urządzenia namiarowe, urządzenia przechwytu, urządzenia zakłócające, stacje radiolokacyjne, urządzenia naprowadzające.

Do sprzętu łączności przewodowej należą: urządzenia teletransmisyjne i wzmacniakowe, urządzenia komutacyjne, sprzęt liniowy, osprzęt liniowy.

3. Łączność przewodowa / telefon polowy, łącznica /

Polowy aparat telefoniczny jest przeznaczony do zapewnienia łączności telefonicznej organizowanej za pomocą przewodowych linii łączności w warunkach polowych. Może on być podłączony do linii przewodowej na której końcu znajduje się drugi aparat lub do łącznicy. Łącznica zapewnia nam łączność pomiędzy kilkoma aparatami bezpośrednio podłączonymi do niej.

Podstawowe aparaty telefoniczne /polowe/ zapewniają łączność w zależności od tego czy linie są napowietrzne /stałe/ czy polowe.

-          linia polowa zasięg do 20 km

-          linia napowietrzna zasięg do 150 km

W aparatach telefonicznych polowych typu MB z tzw. wywołaniem induktorowym zasilanie stanowi sucha bateria o napięciu 1,5 V. Ciężar takich aparatów w zależności od typu to około 2 – 3 kg, czas rozwinięcia w celu nawiązania łączności około 1 minuty.

Prowadzenie rozmów telefonicznych.

W celu zachowania tajemnicy, każda stacja telefoniczna powinna mieć swój własny kryptonim, a osoba funkcyjna – cyfrowy numer rozpoznawczy.

W celu uzyskania połączenia z abonentem centrali wewnętrznej należy korbką aparatu telefonicznego obrócić kilka razy, przyłożyć słuchawkę do ucha i oczekiwać zgłoszenia centrali. Po zgłoszeniu centrali np. „PANTEON słucham” następuje zamówienie rozmowy np.: „ tu ACHILLES połączcie OLIMP” centrala powinna odpowiedzieć „łączę OLIMP” jeżeli abonent jest zajęty odpowiada „OLIMP zajęty” a jeśli się nie zgłasza to „Olimp nie zgłasza się”. Gdy zgłosi się informuje go „łączę ACHILLES” a do abonenta zamawiającego „OLIMP przy aparacie – proszę mówić” po czym prowadzi się normalną rozmowę.

Niektóre wiadomości mogą być przekazywane w postaci telegramów i sygnałów. Treść telegramu powinna być napisana na blankiecie i podpisana przez dowódcę.

4. Łączność radiowa.

Na współczesnym polu walki szczególnie ważną rolę odgrywa łączność radiowa. Środki łączności radiowej można dzielić m.in. ze względu na: częstotliwość na jakiej pracują, moc odbiornika. ( a także i zasięg ).

Podstawowym środkiem łączności taktycznej jest radio.  Łączność, szczególnie podczas operacji specjalnych, prowadzonych przez niewielkie związki taktyczne, odgrywa kluczową rolę w skutecznym wykonaniu zadania.

Podstawowe zasady łączności radiowej:

1.       Przeciwnik słucha zawsze i przechwytuje każdą transmisję

2.        Każda transmisja jest narażona na wykrycie i lokalizacje środkami przeciwnika

3.        Każda wykryta i namierzona radiostacja może być zniszczona

4.        Łączność jest nawiązywana na najniższej możliwej mocy

5.        Łączność jest wykonywana w najkrótszym możliwym okresie

6.       Oddział jest zawsze na nasłuchu radiowym wskazanej częstotliwości

7.       Nazwiska, imiona nigdy nie są podawane przez radio

8.       Nazwy miejscowości, punkty charakterystyczne nigdy nie są podawane otwartym  tekstem                                                               

9.       Nie używa się słów „Proszę” , „Przepraszam”, „Powtórz”

10.    Przekazywane informacje są zwięzłe i ścisłe – nie pozwalają na dwuznaczną interpretację.

Nawiązywanie łączności.

Każda stacja radiowa (oddział) ma swój własny kryptonim.

Kilka stacji nadających w ramach jednego oddziału nazywamy siecią radiową. Każda sieć radiowa ma swoją stację główną, nazywaną stacją bazową. Stacja bazowa reguluje łączność w całej sieci.    

Kryptonimy oddziałów są alfanumeryczne – kryptonim i cyfra. Np.: KWARC 11, OPAL 12, GRANIT 13

Łączność jest nawiązywana według ściśle ustalonych schematów.

Stacja wywołująca podaje kryptonim stacji wywoływanej, przedstawia się  i czeka na odpowiedź np.: 

„OPAL 12 tu GRANIT 13 odbiór”

Stacja wywoływana odpowiada: 

„GRANIT 13 tu OPAL 12 odbiór”

W tym momencie łączność została nawiązana. Dalszą komunikacja kontynuuje się według schematu:

„OPAL 12 przygotuj się do zapisania meldunku, odbiór”

Po nawiązaniu łączności stacja wywołująca nie musi już za każdym razem się przedstawiać.

 „GRANIT 13 , czekaj, odbiór”

 (przygotowuje się do przyjęcia wiadomości)

 „GRANIT 13 tu OPAL 12 ,gotów” 

„OPAL 12 zapisz ( treść meldunku ) jak zrozumiałeś ?, odbiór”

„GRANIT 13 zrozumiałem, odbiór”

„OPAL 12 tu GRANIT 13, bez odbioru”

Na końcu każdego zdania zostaje dodane słowo „odbiór”. Jest to dodatkowa informacja dla odbiorcy o tym że nadawca zakończył dane zdanie. Łączność jest zawsze zamykana przez stację wywołującą, terminem „bez odbioru”.

Zabezpieczenie transmisji radiowych.

Używając radia jako środka łączności należy zdać sobie sprawę że, każda informacja przesyłana droga radiową jest przechwytywana przez środki nasłuchu i radiolokacji. Radiolokacja pozwala na:

1.       Namierzenie miejsca skąd radiostacja nadaje.

2.       Automatyczne ostrzelanie radiostacji ogniem artyleryjskim lub jakimkolwiek innym środkiem ogniowym.

Należy zakładać że współczesna technika pozwala zarejestrować każdą transmisję trwającą dłużej niż 1 sekundę a transmisja dłuższa niż 3 sekundy zostanie namierzona a pozycja radiostacji naniesiona na mapę. Biorąc pod uwagę że współczesne radary artyleryjskie są w stanie określić miejsce gdzie spadnie wystrzelony pocisk artyleryjski jest to realistyczna ocena możliwości środków radiolokacyjnych najnowszej generacji. Dyscyplina radiowa ogranicza w pewien sposób możliwości radiolokacji a w celu utajnienia informacji stosuje się kody i szyfry operacyjne.

W świecie stosuje się trzy podstawowe poziomy utajnienia transmisji:

Pierwszym poziomem zabezpieczenia informacji jest wprowadzenie w powszechne użycie ksyw i pseudonimów zamiast nazw własnych ludzi, miejsc i jednostek.

Drugi poziom to kody alfanumeryczne które służą do szyfrowania pojedynczych słów, liter i liczb. Kody alfanumeryczne stosowane są do kodowania aktualnej pozycji oddziału, kierunku patrolu, liczby strat własnych, stanów amunicji i innych krótkich informacji przekazywanych drogą radiową. Dodatkowo, kody alfanumeryczne służą do autoryzacji niezidentyfikowanych stacji nadawczych.

Trzeci poziom to kody operacyjne. Kody operacyjne są wydawane w specjalnie przygotowanych książkach. Kody operacyjne są okresowe i zmieniają się co 24h według czasu ZULU (GMT). Jeden zestaw kodów wystarcza na 24h transmisji. Jeden oddział może zabrać ze sobą na patrol zestaw kodów operacyjnych wystarczający na 72h.  Kody operacyjne są osobistą odpowiedzialnością dowódcy oddziału i są przechowywane przez radiooperatora w miejscu znanym wszystkim członkom oddziału. W przypadku wykrycia oddziału, kody muszą być za wszelką cenę zniszczone.

Kody i szyfry są stosowane niezależnie od zabezpieczeń sprzętowych. Niezależnie od tego jak bezpieczne jest medium transmisji, łączność nigdy nie odbywa się otwartym tekstem.

Oprócz metod kryptologicznych stosuje się cała gamę pseudonimów i przezwisk w celu zmylenia przeciwnika: Podstawowe zasady jakie mają zastosowanie to:

1. Prawdziwe imiona i nazwiska nigdy nie są używane.
2. Dowódca oddziału nigdy nie powinien mówić bezpośrednio przez radio        zawsze za pośrednictwem swojego radiooperatora - ton głosu, akcent, interpunkcja mogą posłużyć nieprzyjacielowi do namierzenia oddziału.
3. Miejsca spotkań, punktów terenowych etc.  powinny mieć swoje numery taktyczne.
4. Wszystkie częstotliwości radiowe - podstawowa, zastępcza i awaryjna powinny mieć swoje pseudonimy.

Ważne jest żeby pseudonimu były "zgrupowane" tematycznie - ułatwia to ich uporządkowanie. Przykład:

Pododdziały: "DIAMENT 11, KWARC 12, OPAL 22, KRZEMIEŃ 33"

Częstotliwości: "OMEGA 45, ALFA 23, DELTA 42, BRAVO 72"

Punkty w terenie: "MERKURY, WENUS, PLUTON, MARS"

Oczywiście wszystkie pseudonimy muszą być ustalone PRZED rozpoczęciem jakichkolwiek operacji.

Zastosowanie kodów alfanumerycznych i operacyjnych.

Informacja: "Oddział znajduje się w punkcie 123 456"  po zakodowaniu kodem alfanumerycznym ma postać: "Oddział znajduje się w punkcie „BD4 EF7” Wiadomo, że chodzi o odział, ale nie wiadomo gdzie on konkretnie jest.  Kody alfanumeryczne są szybkie w użyciu i służą przede wszystkim do szyfrowania krótkich informacji taktycznych, które szybko się zmieniają. Idea jest taka, że zanim przeciwnik zdąży rozkodować daną informację będzie ona już bezużyteczna. Kody alfanumeryczne służą również do autoryzacji na sieciach radiowych. Kody alfanumeryczne mają to do siebie że zmieniają się co 8 godzin według czasu ZULU, czyli w ciągu 24 godzin radiooperator zużyje 4 zestawy kodów. Na pytanie o autoryzację radiooperator sprawdza tabele szyfrów alfanumerycznych i na tej podstawie odpowiada.

Kody operacyjne są bardziej skomplikowane.
Służą do szyfrowania całej treści dowolnej informacji. "Oddział znajduje się w punkcie 123 456" po zakodowaniu kodem operacyjnym ma postać: "DCD KDE WJD MYT PFR SWD KLS CDF WSD FRF KSE ASF SAE" Każde słowo jest kodowane trygramem. Radiooperator nosi przy sobie zestaw kodów, który ma postać małego słownika - zwiera około 2000 słów, które wystarczą do zakodowania każdej informacji taktycznej. Kody działają na zasadzie "one time pad" - czyli każda strona jest używana tylko raz. Kody operacyjne zmieniają się

co 24 godziny według czasu ZULU.

Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny.

Międzynarodowy alfabet fonetyczny jest umownym sposobem wymawiania i zapisywania liter, powszechnie przyjęty jako standard we wszystkich armiach NATO oraz w żegludze zarówno morskiej jak i powietrznej.

Poprawne zastosowania alfabetu fonetycznego eliminuje większość błędów występujących podczas przekazywania informacji drogą radiową lub telefoniczną. Tzw. „literowanie” alfabetem fonetycznym daje czas osobie odbierającej informacje, na poprawne zapisanie przekazywanych informacji.
Alfabet fonetyczny umożliwia bezbłędne przekazywanie obcych wyrazów, nazwisk, lub nietypowych nazw geograficznych podczas złych warunków transmisji.