PEDAGOGIKA SPOŁECZNA WYKŁAD 03.01.09
Ubóstwo i bezdomność.
Skutki przemian transformacyjnych. Wpływ jest widoczny i istotny, pośredni i bezpośredni.
UBÓSTWO – brak dostatecznych środków na zapobieganie co najmniej podstawowych potrzeb, bywa kategoryzowany z kwestią finansów, ale to nie tylko brak pieniędzy – ubóstwo społeczne – kategoria wtórna – odnosi się do rozpadu więzi społecznych, labilność relacji międzyludzkich, alienacja, wyobcowania społeczne. W najwyższym stopniu doświadczają tego dzieci.
Ubóstwo określane w kategoriach:
· Ubóstwa absolutnego: jednostka nie posiada fizycznie żadnych środków na zaspokojenie swoich potrzeb
· Ubóstwo względne: osoba uboga, posiada jakieś środki na zaspokojenie potrzeb
Kategoria winy:
· Jednostka nie widzi winy swojej w tym, że znalazła się w takiej sytuacji – utrudnia poprawę swojej sytuacji, szuka usprawiedliwienia. Dopóki osoba nie będzie świadoma tego, że zmiana ta zależy od niej to dokonanie zmiany będzie szalenie trudna.
Można mówić, że istnieją grupy ludzi, które inaczej doświadczają tego ubóstwa niż inni.
- osoby doświadczają wszelkiego rodzaju uzależnień
- osoby niepracujące
- osoby które nie podejmują żądnych działań, żeby znaleźć pracę
- osoby które podejmują działania w celu znalezienia pracy
Kategoria grupy osób które nie przyczyniły się bezpośrednio na swoje ubóstwo:
- rodziny niepełne
- emeryci i renciści
Teoria Schillera – mówi o 3 grupach czynników pokazuje w jaki sposób jednostka może stać się osobą ubogą.
Teoria skażonych charakterów – ubóstwo efektem indywidualnych deficytów osoby bez aspiracji, zdolności, biedy doświadczają te osoby które nie włożyły wysiłku w poprawę swojej sytuacji.
Teoria ograniczonych możliwości – przenosi się z osoby na zewnątrz jednostki, przyczyny są poza jednostką, np. nie możność kontynuowania nauki ze względu na brak szkół, ograniczony dostęp do edukacji z przyczyn rodzinnych.
Teoria wielkiego brata – winą za ubóstwo obarcza system państwa, społeczno – socjalnego. Ubóstwo jest powodowany tym, że dany kraj wprowadził szereg programów socjalnych, nie ma odpowiedniego motywowania, zabezpieczenia tych osób, jeżeli to zabezpieczenie jest i te osoby mają taką świadomość, jest to dostępne – wiele tych osób nie podejmują działań, żeby swoją sytuację zmienić. Generuje formę kategorii subkultur dobroczynności.
Błąd tkwi w edukacji, odpowiednich rozwiązań systemowych państwa w środowisko lokale.
Osoby, które doświadczają zjawiska ubóstwa od pewnego czasu – zjawisko dziedziczenia ubóstwa – osoby bez kwalifikacji, dalsze negatywne edukacji społecznej – można nie pracować, a środki na życie się znajdą.
Koncepcje marginalizacji – osoby ubogie, długotrwale biedne powyżej 12 miesięcy, w dużym stopniu – ugruntowane ubóstwo, zastaną przez dzieci, niedostatek takich środków jak wykształcenie i praca.
Koncepcja warstwy społecznej – dunder class – biedne osoby są postrzegane jako grupy osób niepotrzebnych – doświadczenie ubóstwa zawinionego osoby uzależnione, które popełniały przestępstwa, one tego społeczeństwa nie budują, a korzystają z dorobku innych osób, te grupy często ulegają wykluczeniu generuje kolejne negatywne zjawiska.
Koncepcje subkultury biednych – dotyczy mniejszości narodowych, wiele tych osób nie posiadają kwalifikacji, niski status wykształcenia, trudność w asymilacji daną grupą działanie wypracowania pewnej postawy społecznej, stworzenie warunków edukacji, podjęcia pracy
Koncepcja feminizacja biedy – relatywnie większą grupą stanowią kobiety, pozycja kobiety na rynku pracy – już na starcie gorsza, rozpad rodziny – kobiety pozostają jako osoby opuszczone zachowują dzieci – czynnik ograniczający
Działania względem ubóstwa:
· Podnoszenie kwalifikacji (kursy, szkolenie, programy unijne)
· Wprowadzenie pewnej edukacji i świadomości w społeczeństwo – postawy zachowania w celu dokonania zmian.
BEZDOMNOŚĆ
Bardzo wysoka w okresie międzywojennym po 1918r., w 1989r. zabezpieczenie przestało funkcjonować, dużo ludzi umiało się znaleźć w nowej sytuacji
Bezdomność – człowiek pozbawiony dachu nad głową, względnie długotrwała sytuacja człowieka,
Bezdomność w sensu stricte – właściwa – jednostka e sensie fizycznym nie posiada własnego lokum
Bezdomność w sensu largu – jednostka posiada fizyczne lokum, ale nie odpowiada jego oczekiwania
Przyczyny bezdomności – czynniki:
· Zaburzenia środków finansowych
· Zachowania patologiczne (demoralizacja, przestępczość, uzależnienia)
· Sytuacje losowe (kataklizmy) grupa ludzi, którzy pozostają w takiej sytuacji najkrócej
· Wadliwa polityka społeczna
· Odtrącenia ze strony rodziny
· Bezdomność z wyboru – usprawiedliwienie dla społeczeństwa – często to nie jest wybór ale konsekwencja pewnych zachowań, osoby odtrącone, doświadczanie przemocy
Zjawiska bezdomności dotyka różnych grup wiekowych (30 – 50 r. ż), o różnym poziomie wykształcenia, poziomie statusowym, kobiety, mężczyźni, nieznany odsetek to osoby z chorobami psychicznymi, generalnie to osoby sprawne, ale z czasem nabierają różnych cech, wartości, zachowań grupy.
Osoby z małych miast wędrują w kierunku większych miast, m. in. ze względu na większą anonimowość
Kwestia związana z koniecznością opuszczenia.
Obowiązek alimentacyjny dzieci względem rodziców – opieka i zabezpieczenie – ten aspekt jest nie dońca respektowany.
Bezdomność to kategoria pewnego stanu w którym się jednostka znajduje ale jest to tez proces.
Stankiewicz 5 etapów przechodzenia w bezdomność :
1) załamanie planu życiowego – rozpad rodziny, postawa izolacji, stan bezrobocia długotrwały – stan ubóstwa – nie możność odnalezienia się w sytuacji – jednostka podejmuje zachowania patologiczne
2) zdeklarowane ubóstwo – sytuacja jest na tyle długotrwała, że zaczyna popadać w niedostatki, powoduje zagrożenia poczucia bezpieczeństwa
3) różny wymiar stawania się osoba bezdomną – kontekst kulturowy, moralny, psychologiczny, akceptacja sytuacji ubóstwa, blokuje wszelkie mechanizmy powodujące zmiany, pojawiają się nawyki, wchodzimy w kręgi kulturowe, funkcjonowały w 2 obszarach: osoba nie bezdomna i bezdomna, brak planu życiowego, postawa całkowitej bezradności,
4) przystosowanie się do bezdomności – w sensie moralnym i emocjonalnym, nabywamy pewnych postaw zachowań, wchodzimy bardzo mocno w środowisko bezdomnych, wiąże się to z nawykami, często występuje eskalacja zachowań dewiacyjnych, podejmowanie działań niezgodnych z prawem
5) bezdomność właściwa – osobowość osoby bezdomnej ulega zmianie, mamy przeświadczenie, że jest to stan trwający bardzo długo, uwidocznienie pewnych zachowań i relacji, jeśli nie nastąpi forma pomocy to stan utrwala się w bezdomność.
Skutki bezdomności negatywne konsekwencje nie tylko dla osób w niej tkwiących;
· zerwanie więzi, relacji emocjonalnych z bliskimi
· obniżenie statusu społecznego
· obniżenie stanu zdrowia
akceptowanie przez społeczeństwo – dawanie szansy rozwoju, doświadczanie zjawiska patologizacji, nakłady finansowe na zabezpieczenia
czym gorsze skutki bezdomności tym społeczeństwo będzie odczuwać gorsze skutki
Działania:
Ø rozwiązania instytucjonalne ( ośrodki pomocy społecznej) – zabezpieczenie odzieży, miejsca noclegowe, zabezpieczenie co najmniej 1 ciepłego posiłku dziennie,
Ø działalność różnego rodzaju organizacji – np. św. Alberta XIX w. prowadził ogrzewalnie, przytuliska w Krakowie, działania pomocowe nie mogą ograniczać się tylko do rozdawnictwa, najlepsza pomoc to zapewnienie pracy tym osobom,; w 1981r. Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta Wrocław, 1987r. Fundacja im. Brata Alberta, Stowarzyszenie Barka lata 90-te, siostra Małgorzata Chmielewska stowarzyszenie „Chleb życia” – pomoc dla kobiet bezdomnych,
Ø bardzo ważne jest budowanie poczucia własnej wartości, musi być odpowiednia świadomość społeczeństwa na temat bezdomności
Ø edukacja i praca !!!!!!!
2
ewaleczek