gleby.pdf

Procesy glebotwórcze

Proces inicjalny , zachodzący z udziałem pionierskich zbiorowisk drobnoustrojów,

mchów, porostów itp., powoduje powstawanie gleb prymitywnych (inicjalnych). W jego

wyniku kształtuje się słabo zaznaczony poziom akumulacji próchnicy.

Proces darniowy jest uwarunkowany bytowaniem trawiastej roślinności, która tworzy

gęstą sieć korzeni w górnym poziomie gleby oraz przyczynia się do rozluźnienia masy

glebowej i uformowania struktury drobnoagregatowej. W jego wyniku w wierzchniej części

profilu glebowego powstaje wyraźnie wykształcony poziom próchniczy.

Proces przemywania (płowienia) polega na przemieszczaniu w głąb profilu glebowego

wymytych z wyŜej leŜących poziomów cząstek koloidalnych, będących w stanie

rozproszenia, bez ich uprzedniego rozkładu. Proces ten prowadzi do powstania poziomu

przemywania (płowego).

Proces bielicowania przebiega przy kwaśnym odczynie gleby, najbardziej typowo w

piaszczystych glebach leśnych, głównie lasów iglastych. Polega na rozkładzie

glinokrzemianów i koloidów glebowych, na wymywaniu w głąb profilu gleby składników, w

pierwszej kolejności zasadowych, a następnie na uruchomieniu kwasów próchnicowych oraz

związków Ŝelaza i glinu, przy równoczesnej częściowej redukcji związków Fe i Al. Tworzą

one z kwasami fulwowymi łatwo rozpuszczalne kompleksy. Proces ten (wymywania)

prowadzi do powstania poziomu eluwialnego (wymywania) E (jasne, prawie białe

zabarwienie) oraz poziomu iluwialnego (wmywania) B (brunatnordzawe zabarwienie).

Proces brunatnienia polega na stopniowym rozkładzie pierwotnych glinokrzemianów

(biotytu, oliwinu, piroksenów, amfiboli) i uwalnianiu się związków Ŝelaza i glinu, które

następnie otaczają ziarna gleby, nadając im brunatną barwę. Występują one w postaci

wodorotlenków i trwałych kompleksów próchniczo-ilasto-Ŝelazistych.

Proces oglejenia polega na redukcji mineralnych części utworu glebowego w warunkach

duŜej wilgotności w obecności substancji organicznej. Fe 3+ przechodzi w Fe 2+ , który jest

bardziej ruchliwy, niŜ Fe 3+ i jest wymywany przez wodę a gleba zyskuje barwę zielonkawą,

niebieskawą lub popielatą. Występuje oglejenie oddolne i odgórne.

Proces bagienny (torfienia) polega na gromadzeniu się i humifikacji szczątków

roślinnych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia. W zaleŜności od intensywności i

długotrwałości warunków beztlenowych mogą powstawać utwory całkowicie

zhumifikowane, które nazywane są mułami, lub częściowo zhumifikowane, czyli torfy.

Proces murszenia zachodzi w odwodnionych warstwach gleb organicznych. Odwodniona

masa organiczna torfu lub mułu kurczy się, pękając dzieli się na agregaty (bryły) a następnie

na coraz drobniejsze ziarna.

Poziomy główne genetyczne w glebach mineralnych

i mineralno-organicznych

Procesy glebotwórcze prowadzą do stopniowego wykształcenia się pewnych stref

(poziomów) przebiegających równolegle do powierzchni gleby, a zróŜnicowanych pod

względem właściwości fizycznych i chemicznych. Te zróŜnicowane morfologicznie strefy,

odznaczające się określonymi cechami oraz połoŜeniem w profilu, nazywa się poziomami

lub podpoziomami genetycznymi gleby .

Oprócz poziomów w profilu występują warstwy glebowe czyli materiały charakteryzujące

się cechami i właściwościami związanymi z litogenezą a nie pedogenezą. W systemie

identyfikacyjnym poziomów i warstw glebowych wyróŜnia się poziomy główne, przejściowe,

mieszane, podpoziomy, nieciągłości litologiczne. Poziomy główne wyróŜnia się na podstawie

dominujących form i intensywności przeobraŜeń utworu macierzystego przez procesy

glebotwórcze. PrzeobraŜenia te powodują wyraźne róŜnice w wyglądzie, właściwościach

chemicznych i fizycznych skały macierzystej.

Poziom organiczny – O

Składa się (objętościowo) w przewadze z materii organicznej. Zawiera ponad 20% (wagowo)

masy świeŜej lub częściowo rozłoŜonej substancji organicznej. W glebach mineralnych i

mineralno-organicznych tworzy się na powierzchni utworu mineralnego i nie przekracza 30

cm miąŜszości. W jego skład wchodzą opadłe listowie oraz inne obumarłe części pochodzenia

roślinnego i zwierzęcego, stanowiące jednolitą, gąbczastą masę w róŜnym stopniu

zmumifikowaną, zaleŜnie od wilgotności.

Poziom próchniczy – A

Występuje w glebach mineralnych o profilu nienaruszonym (naturalnym). Zawiera mniej niŜ

20% (wagowo) substancji organicznej MoŜe być w róŜnym stopniu wykształcony i jego

miąŜszość waha się w granicach od kilku do kilkunastu centymetrów. Odznacza się zwykle

ciemnym zabarwieniem, zróŜnicowanym zaleŜnie od typu gleby, w zaleŜności od stopnia

zhumifikowania materii organicznej.

Poziom wymywania (eluwialny) – E

Występuje bezpośrednio pod poziomem O lub A. Poziom ten ma zwykle jasnoszare lub

jasnobrunatne zabarwienie a często nawet białe. Barwa tego poziomu pochodzi od

krzemionki, która powstaje w wyniku chemicznego wietrzenia glinokrzemianów lub od ziaren

kwarcu pozbawionych Ŝelazistych lub próchniczych otoczek koloidalnych.

Poziom wzbogacania (iluwialny) – B

Następuje w nim osadzanie róŜnych składników wymytych z wyŜej leŜących poziomów. W

poziomie tym osadzają się głównie tlenki i wodorotlenki Ŝelaza i glinu a takŜe sole wapnia,

fosforu oraz minerały ilaste i koloidy organiczne. W klimacie suchym w poziomie B moŜe

zachodzić osadzanie się węglanu wapnia, siarczanu wapnia lub innych soli

przemieszczających się z dolnych części profilu glebowego. Poziom ten jest najczęściej

zabarwienia rdzawo-szarego lub jasnobrunatnego. MoŜe mieć zwartą formę jednolicie

zabarwionych kilku do kilkunastocentymetrowych warstw lub teŜ występuje w postaci

cienkich smuŜek, względnie plam z naciekami.

Poziom glejowy – G

Wykształca się w warunkach słabego uwilgotnienia i słabego dostępu lub braku tlenu.

Oglejenie charakteryzuje się popielatym lub zielonkawym lub niebieskawym zabarwieniem,

pochodzącym od zredukowanych związków Ŝelaza i manganu. Często moŜna spotkać plamki

lub cętki rdzawo zabarwione, powodowane, między innymi występowaniem utlenionych form

Ŝelaza i manganu. Warunki do tworzenia się poziomów glejowych powstają najczęściej w

zwięźlejszych glebach w zasięgu bezpośredniego i długotrwałego oddziaływania wody

gruntowej.

Cechy oglejenia mogą równieŜ występować w przypowierzchniowej części profilu glebowego

pod wpływem okresowo stagnującej wody, pochodzącej z opadó atmosferycznych. Mają one

formę plamistą lub cetkowaną. Oznaczamy je symbolem g .

Poziom skały macierzystej – C

Występuje on w profilu poniŜej poziomów zróŜnicowania gleby. W utworach luźnych jest to

zwykle niescementowany materiał podobny pod względem składu do wyŜej leŜących części

profilu glebowego, lecz nie zmieniony przez proces glebotwórczy. W utworach

wykształconych ze skał zwartych poziom ten wykazuje mniejszy stopień zwietrzenia od

wyŜej leŜących części profilu glebowego. Mogą się w nim nagromadzić węglany wapnia i

magnezu oraz rozpuszczalne sole. MoŜe on równieŜ wykazywać cechy cementacji przez

wmyte węglany, rozpuszczalne sole, krzemionkę, Ŝelazo, a takŜe cechy oglejenia.

Podło Ŝ e skalne – R

Lita lub spękana skała (magmowa, metamorficzna, osadowa) występująca w podłoŜu.

Poziomy genetyczne typowe dla gleb organicznych

Poziom bagienny – P

Część profilu gleby organicznej jest w nim objęta bagiennym procesem glebotwórczym.

Podło Ŝ e mineralne – D

Występuje w glebach organicznych

Poziom murszenia – M

Jest to część profilu gleby organicznej objęta procesem murszenia

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: