19.SONATA BAROKOWA
q W XVI w. nazwa sonata. nie miała sensu formalnego, lecz dotyczyła w ogóle utworów instr., w przeciwieństwie do kantaty, tj. utworu wok.
q Pierwowzorów s. barokowej (przedklasycznej) można się doszukiwać w kompozycjach instr. II poł. XVI w., powstających przez przeniesienie wok. chanson na organy (canzona d'organo) lub na zespół instr. (canzona da sonare). Utwory te zachowywały konstrukcję chanson, cechującą się przejrzystą, kilkuodcinkową budową.
q Jako fomra cykliczna powstała w XVII w.
1. sonata triowa
· Takie utwory pierwszy komponował Salomone Rossi – zbiór Sinfonie e Galiarde z 1607 (były to sonaty triowe przeznaczone na dwa instr. smyczkowe lub dęte z towarzysząca im partia basso continuo.
· Inny utwór Rossiego –Sonata detta la moderna na dwoje skrzypiec i b.c. – była to kompozycja czteroczęściowa, w której I i III , w tępie wolnym utrzymywane sa w fakturze homofonicznej, natomiast II i IV, w tempie szybkim- w fakturze polifonicznej.
· Sonaty Rossiego zapoczątkowały rozwój sonaty triowej na 2 skrzypiec i b.c. (ze względu na upodobania ówczesnych kompozytorów partia drugich skrzypiec często zastępowana była kornetem, puzonem lub fagotem)
2. sonata solowa
· na skrzypce solo z towarzyszeniem b.c
· powstawał równolegle do triowej
· zapoczątkowana przez Biagio Marniego zbiorem z 1617 (partie skrzypiec można było zastąpić innym instr. Np. korenetem)
q w połowie XVII w., niezależnie od obsady wykonawczej, dokonał się podział na dwa rodzaje sonaty uwarunkowane miejscem wykonania:
3. sonata da chiesa (s. kościelna), o zmiennej budowie,
§ Giovani Legrenzi – jego s. posiadały zwykle 5cz; z których skrajne były utrzymane w fakt. polifonicznej i szybkim tempie; a pozostałe pisane w tempach wolnych lub umiarkowanych, w fakturze homofonicznej, mogły być stylizowanymi sarabandami Pomimo kontrastów temp i faktury, wykorzystanie tego samego amteriału decydowało o jednolitośic całego utworu
§ Giovani Vitali – u którego część I w tempie grave i fakt. Homofonicznej stanowiła rodzaj , wstępu
4. sonata da camera (s. kameralna), o budowie → suity.
§ Pod względem formy stanowił zestawienie kilku tańców
5. Arcangello Corelli
§ Najwybitniejszy twórca sonat w II poł XVII w i pocz. XVIII
§ Skomponował 4 zbiory sonat triowych z których 2 to s.da chiesa a pozostałe to da camera
§ Większość sonat da chiesa posiadała 4 cz. Budowę z zachowaniem kontrastu agogicznego i fakturalnego
§ Komponował również sonaty solowe
W II poł XVII w. Coraz bardziej zacierają się różnice miedzy sonata da chiesa i da camera
Obydwa typy sonat zbliżyły się do siebie pod względem budowy, mogły być wykonywane zarówno w kościele jak i w pomieszczeniach świeckich. Jedyna różnice stanowił instr. Realizujący b.c. – w da chiesa organy w da camera klawesyn
Pod koniec XVII w. Sonata solowa przeniesiona została an instr klawiszowe .Dokonał tego Bernardo Pasquini.
margaritta_mg