ANATOMIA ĆW. 18.10-19.10.08r.
Płaszczyzny:
-PŁ.STRZAŁKOWA-dzieli ciało na str.lewą i prawą, Ruch: zgięcia ,wyprostu (duże stawy).
-PŁ.CZOŁOWA-dzieli ciało na przód i tył. Ruchy: odzwodzenie i przywodzenie.
-PŁ.POPRZECZNA-dzieli ciało na góre i dół. Ruchy: skrętne (tułów rotacja względem miednicy, miednica rotację względem tułowia).
Osie:
-Oś strzałkowa- od czubka głowy do podstawy
-Oś poprzeczna
-Oś pionowa
K.G mają swoje osie
Kierunki:
-cz.brzuszna- przód
-cz.grzbietowa- tył
-cz.przyśrodkowa - wew.ciała
-cz.boczna- zew. ciała
Brzegi:
-boczny
-przedni
-tylny
-łokciowy
-promieniowy
itd.
KOŚCI:
10kg.- kobiety
12kg.- męźczyźni
200 kości u dorosłych
270-300 u noworodków(ponieważ część kości nie jest zrośnięta)
FUNKCJA KOŚCI:
-podporowa
-przyczepy mięśni
-kości działają jako dźwignie
-ochronna (dla żeber,miednicy,mostka,czaszki,kręgosłupa).
-produkuje erytrocyty(płytki krwi, szpik zawarty w jamie szpikowej kości).
-kościec określa kształt i budowe ciała.
BUDOWA KOŚCI:
-jama szpikowa (szpik czerwony z wiekiem otłuszcza się i robi się żółty).
-tkanka kostna (zbita lub niezbita struktura).
-chrząstka (pokrywa powierzchnię stawową kości).
-okostna (pokrywa trzony , nasady kości[goła kostna]).
-naczynia krwionośne (w okol.chrząstek i okostnej)
sama chrząstka nie jest ukrwiona.
-nerwy(okostna jest jest b. unerwiona, chrząstaka nie jest unerwiona)
Kość jest elastyczna , sprężysta, słabo odporna na zginanie, szybko się regeneruje ,duża zdolność kostnienia (zrostu)
osteoblasty-kościotwórcze
osteoklasty-kościogóbne
Kość można przeszczepiać, wydłużać
Kość musi być w ciągłym ruchu -zwiększenie w obrębie okostnej-zmineralizowna,ukrwiona, lepsze odrzywienie
Bezruch powoduje odwapnienie(samoistne zlamanie), zmineralizownie kości
KSZTAŁT KOŚCI: (w zależności od budowy)
-K.DŁUGIE -wydłużony kształt budują całe kończyny(trzon, nasada bliższa i dalsza)[k.ramienna, k.udowa]
istota zbita -buduje pow. zew.trzonu . cz.pow.wew. trzonu (dochodzi do nasady, obejmuje cz. zew. nasady)
istota gąbczasta -buduje wew. pow.nasady kości
-K.KRÓTKIE -drobne kosteczki, odc.b.ruchomy[przejście goleni w stopę]
-K.PŁASKIE -f-cja ochronna[czaszka, łopatka, mostek, k.miedniczna]
-K.RÓŻNOKSZTAŁTNE -[k.skokowa, k.stępowa]
-K.PNEUMATYCZNE -[szczeka, k.sitowa, k.klinowa]
BUDOWA WEWNĘTRZNA:
?-trajektorie -(umowne linie wobrębie kości) względem sił rozciągania i nacisku
-zbudowana z umownego minimum i maximum
-zdolnosć odkształcania się (pod wpływem dużego obciążenia)
OKOSTNA:
-błona pokrywa trzony kości
-silnie unerwionna i unaczyniona
warstwy:
-zew. -włuknista, przechodzi w torebkę stawową
-wew. -kom.rozrodcze, daje lepszy rozwój , odrzywia chrząstkę stawową
funkcje:
-chroni kość
-odrzywia
-regeneruje kości
SZPIK KOSTNY: 2,5kg.
wraz z wiekiem ilość szpiku wzrasta
-czerwony - wytwarza erytrocyty, granulocyty [wyst. w k.płaskich, żebrach, czaszce, łopatce, trzonach i dużo w końcach k.długich]
-żółty - zawiera b.dużo kom. tłuszczowych[wyst.w nasadach i trzonach k.długich]
KOMÓRKI SZPIKU:
-osteoblasty-kościotwórcze
-osteoklasty-kościogóbne
-erytroblasty-kom. z których powst. erytrocyty
-mieloblasty-kom.z których powst. granulocyty
-kom.tłuszczowe
-megakariocyty-kom.z których rozpadu powstają trombocyty
POŁĄCZENIA KOŚCI:
-ścisłe - nieruchome [więzozrosty, tk.łączna]
więzozrosty:
-włukniste - błona międzykostna przedramienia, możliwe delikatne ruchy (dwie kości łączą się w silną tkankę)
-sprężyste - więzadła żółte ,wyst.miedzy łukami kręgów
-szew - łączy kosci ciemieniowe głowy
-wklinowanie - zęby
-chrząstkozrosty - tkanka szklista->materiał łączący mostek z zebrami
-kościozrosty -skostnienie wiezozrostu lub chrząstkozrostu np. k.ciemieniowej
-wolne - ruchome [stawy]
połączenie stawowe główki z panewką, jedna kość względem drugiej może się poruszać
dwie pow.stawowe pokryte chrząstką szklistą mają wiekszą lub mniejszą ruchomość
CHRZĄSTKA:
-nie jest ukrwiona i odżywiona
-b.gładka
-ulega zniszczeniu tylko gdy jest jakaś patologia
Rzepka - najwieksza chrząstka stawowa
FUNKCJE CHRZĄSTKI:
-ochrania stawy
-umożliwia płynny i bezbolesny ruch w stawie
-nawilżana przez maść stawową
JAMA STAWOWA:
-różna budowa-wyróżniamy większą , mniejszą
-podzielona krążkiem stawowym
-umożliwia ruch
-szczelinowata przestrzeń wypełniona jamą stawową
-najwieksza jama stawowa w St.kolanowym-300ml.płynu
TOREBKA STAWOWA:
-łączy oba końce kości
-ogranicza staw od otoczenia
-zbudowana z dwuch warstw :
zew. [przechodzi w okostną, więzadła stawowe] cz.mocniejsza torebki stawowej
wew.[błona maziowa-miękka , pofałdowana , przesówalna , wytwarza kosmki maziowe i kaletki, wydziela maść stawową(nawilża staw)]
NIE STAŁE SKŁADNIKI STAWU:
Kolano-6 wiezadeł
Paliczki-2 w.poboczne
-pasma
-części błony włuknistej torebki stawowej
FUNKCJA WIĘZADEŁ:
-stabilizuje staw
-zabezpieczają staw przed nadmiernymi i niefizjologicznymi ruchami
-chamuje nadmierne ruchy
-utrzymują kosci w prawidłowym położeniu
-wzmacniają torebkę stawową
-zabezpieczają końce kości przed oddalaem się od siebie
-prowadzi ruch w żądanym kierunku
OBRĄBKI STAWOWE:
-zbudowane z chrząstki włuknistej
-obrąbek st.biodrowego daszek nad stawem zwiększa pow. stawu i zabezpiecza staw
KRĄŻKI STAWOWE:
-element niesteły stawu
-galaretowata, gąbeczka
-dzieli jamę stawu na dwie komory
-występuje w spojeniu łonowym, st.promieniowo-nadgarstkowym, między kręgami
ŁĄKOTKI STAWOWE: [w kolanie]
-substancja galaretowata
-amortyzuje
-ułatwia ruch w st.kolanowym
-wyrównuje źle dopasowane pow.stawowe
-chroni staw przed urazami
Częste ulegają urazowi przedewszystkim przyśrodkowe
RUCHY W STAWACH:
wyróżniamy stawy dwu- lub trzy-osiowe
-Ruch ślizgania - b.scisłe przyleganie pow.stawowej np. nadgarstek, st.skroniowo-żuchwowy
-Toczenie [toczenie i ślizganie] - np.st.kolanowy (jedna kość po drugiej się przetacza ,następnie jest ruch ślizgowy)
-Obracanie - kuliste pow.stawowe np. st.biodrowy.
POWIERZCHNIE STAWOWE:
St.Zawiasowy (jednoosiowy)
-możliwe ruchy: zgięcie, wyprost
-uniemożliwiają ruchy boczne
-[st.międzypaliczkowe, st.ramienno-łokciowy, st.skokowy górny(zgięcie-stopa do góry, wyprost-stopa w dół), st.promieniowo-nadgarstkowy
St.Obrotowy (jednoosiowy)
-ruchy: pronacja, supinacja
-[st.promieniowo-łokciowy blizszy]
St.Śrubowy
-połączenie kręgu C1-C2
St.Kulisty (trzyosiowy)
->WOLNY
-st.ramienny
-płaska panewka
-duża głowa otoczona panewką
-silnie trzymany więzadłowo(zawieszony na więzadłach)
-b.wiele ruchów: zgięcie, wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie, rotacja wew. i zew.
->PANEWKOWY
-st.biodrowy
-głęboka panewka(chroni)
-obrąbek stawowy
-posiada największą torebke stawową
-ograniczony więzadłami
-ruchy: zgiecie, wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie, rotacja wew. i zew.
St.Siodełkowy (dwuosiowy)
-[st.nadgarstkowo-śródreczny kciuka]
-ruchy: zgięcie, wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie
St.Elipsoidalny (dwuosiowy)
-[st.nadgarstkowy]
-ruchy: zgiecie, wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie
St.Płaski
-jedna i druga pow.jest płaska
-[k.krzyzowa, k.miedniczna, wyrostki stawowe kregosłupa]
St.Nieregularne
-[st.mostkowo-żuchwowy]
-ruchy: boczne, wysówanie i cofanie żuchwy, opuszczanie i podnoszenie żuchwy
Powierzchnia stawowa - pokryta chrząstką szklistą
Wyrostki poprzeczne służą do przyczepu mięśni i więzadeł
STRUKTURA KRĘGU:
-zbudowana z tkanki kostnej gąbczastej
-na zew. pokryty tkanką kostną gąbczastą zbitą
-wew. trzonu jest czerwony szpik kostny
-blaszki kostne ustawione sąpoziomo (zagęszczają się w miarę nacisku na kręgosłup)
FUNKCJA KRĘGOSŁUPA:
-ochronna dla rdzenia kręgowego
-rusztowanie
-podporowa dla czaszki
-przyczep żeber, mostka i innych kości
-miejsce przyczepu mięśni i więzadeł
-zwiększa zakres ruchu całego ciała
-lepsza amortyzcja
Im niżej - kręgi są grubsze i masywniejsze
33-34 kręgi
7C , 12Th , 5L , 4-5S
Stała ilość kręgów w kręgosłupie niezmienna
BUDOWA KRĘGÓW:
-trzon
-łuk
-otwór kręgowy (w odc.C jest największy kształt trujkątny, zmniejsza się w dół)
-wyr.kolczysty
-wyr.poprzeczne
-pow.stawowe (do poł. wyżej lub niżej leżacego kręgu)
TRZON:
-kostne
-masywna podpora na którym leży krążek międzykręgowy
-pow.dolna i górna są porowate, co umożliwia zrośnięcie się krążka z trzonem kręgu
-od góry do dołu zwiększa się średnica
-przód gładki i płaski
ŁUK KRĘGU:
-nasada -z wcięciem kręgowym górnym i dolnym
-naczynia krwionośne - do przebiegu naczyń krwionośnych i nerwowych
-blaszka
-wyr.kolczysty dochodzi do łuku kręgu ku tyłowi
miejsce przyczepu więzadeł i mm.
-wyr.stawowe - dwa górne i dwa dolne
pow.stawowa pokryta jest chrząstką szklistą
-wyr.poprzeczne - przyczep mm. i więzadeł
4-krzywizny:
-lordoza szyjna
-kifoza piersiowa
-lordoza lędźwiowa
-kifoza krzyżowa
...
Timon_The_Humster