informacja na temat uzaleznien wsrod studentow.pdf

Pracownia

Badań

Społecznych

BADANIE ANKIETOWE

NA TEMAT UŻYWANIA SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH

PRZEZ STUDENTÓW

STUDENCI 2004

(Wybrane wstępne wyniki badania)

Krajowe Biuro ds.

Przeciwdziałania

Narkomanii

Cel i przedmiot badania 1

Badanie przeprowadzone zostało z inicjatywy Barbary Labudy, Sekretarza Stanu w

Kancelarii Prezydenta RP, w ramach akcji "Uczelnie Wolne od Narkotyków”. Całość

projektu została sfinansowana przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii ze

środków budżetowych Ministra Zdrowia wydzielonych na badania oraz środków

pochodzących z funduszy europejskich (Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i

Narkomanii - EMCDDA).

Badanie miało na celu przede wszystkim pomiar natężenia zjawiska używania przez

studentów substancji psychoaktywnych. Podstawowymi pytaniami badawczymi były zatem

pytania o liczby studentów, którzy mieli doświadczenia z tego typu substancjami oraz o

stopień nasilenia tych doświadczeń. Celem badania była jednak również próba identyfikacji i

pomiaru czynników wpływających na rozmiary zjawiska, zarówno po stronie popytu jak

podaży. W badaniu poruszono, zatem takie kwestie, jak dostępność substancji

psychoaktywnych, zarówno w wymiarze fizycznym jak psychologicznym, gotowość do

podjęcia prób z tymi środkami, przekonania na temat ich szkodliwości, doświadczenia w

zakresie problemów związanych z ich używaniem.

Wszystkie te kwestie zostały poddane pomiarowi ilościowemu w celu dokonania oszacowań

dla młodzieży studiującej w całym kraju. Intencją tych oszacowań było dostarczenie wiedzy

użytecznej przy planowaniu działań profilaktycznych w środowisku studenckim.

Metodologia 2

Badanie jest wspólnym przedsięwzięciem Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii

Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii i Pracowni Badań Społecznych. Pracownia

Badań Społecznych przeprowadziła przy współpracy Agencji Promocji Studentów Socjologii

„PAPSS”. Agencja przygotowała wstępną wersję kwestionariusza, dopracowaną następnie

przez Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania

Narkomanii we współpracy z Pracownią Badań Społecznych. Terenowa część badania

zrealizowana została przez Pracownię Badań Społecznych, analiza wyników i opracowanie

raportu należały do Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii.

Badanie zostało zrealizowane na próbie studentów uczących się w trybie dziennymi lub

wieczorowym w wyższych szkołach państwowych oraz niepaństwowych. Objęcie badaniem

tej populacji było podyktowane faktem, iż to właśnie osoby studiujące w ten sposób w pełni

uczestniczą w życiu studenckim i w największym stopniu prowadzą wedle stereotypu

„studencki tryb życia”. Osoby studiujące w trybie zaocznym nie zostały objęte badaniem ze

względu na fakt, iż – w znacznie większym stopniu niż studenci dzienni i wieczorowi –

charakteryzują się inny m stylem życia często związanym z wykonywaną przez nich pracą

1 Opracował Janusz Sierosławski i Piotr Jabłoński, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

2 Opracował Maciej Kochanowicz, Pracownia Badań Społecznych

zawodową. Badanie jest zatem reprezentatywne dla populacji studentów dziennych i

wieczorowych. Ogółem ta zbiorowość liczy ponad 900 tysięcy osób, z czego około 10%

stanowią studenci wieczorowi. Jednocześnie studenci dzienni i wieczorowi (nie

uwzględniając zaocznych) stanowią około 22% osób w przedziale wiekowym 19-24 lata.

Liczebność próby badawczej wyniosła 1545 osób. Sposób realizacji badania gwarantował jej

reprezentatywność pod względem: płci, roku studiów, trybu studiów (dzienny lub

wieczorowy), wielkości miejscowości, w której znajduje się uczelnia oraz rodzaju uczelni

(niepaństwowa lub państwowa, zaś wśród państwowych z podziałem na: uniwersytety,

uczelnie artystyczne, akademie medyczne, uczelnie ekonomiczne, uczelnie pedagogiczne,

uczelnie techniczne i rolnicze). Badanie zostało zrealizowane w 71 różnych uczelniach.

Dobór próby miał charakter dwuetapowy. W pierwszym etapie dokonano – spośród ponad

350 istniejących w Polsce szkół wyższych – losowania uczelni proporcjonalnie do ilości

studiujących w nich osób na poszczególnych latach i w poszczególnych trybach studiów.

Następnie w ramach poszczególnych uczelni dokonano losowania numerów indeksów

studentów uczących się na określonych latach i w określonym trybie.

Z wylosowanymi w ten sposób studentami ankieterzy Pracowni Badań Społecznych

przeprowadzili badanie. Ankieta miała charakter w pełni anonimowy i była wypełniana

samodzielnie przez studentów w formie audytoryjnej. Sposób organizacji badania był tak

dobrany, aby maksymalnie zwiększyć poczucie anonimowości badania oraz zminimalizować

udział pracowników uczelni.

Wyniki 3

Realizacja badania zakończona została 20 czerwca 2004, stąd zaprezentowane zostaną jedynie

wybrane, wstępne wyniki. Pełny raport zawierający wszystkie istotne wyniki oraz

sformułowane na ich podstawie wnioski i rekomendacje zostanie opracowany do końca lipca

2004.

Używanie substancji psychoaktywnych

Do pomiaru używania substancji nielegalnych zastosowano pytania zamknięte. Respondentom

przedstawiono w ankiecie listę środków z prośbą o zaznaczenie tych, które kiedykolwiek

używali. Ponadto proszono ich o zaznaczenie środków, które przyjmowali w czasie ostatnich

12 miesięcy przed badaniem oraz ostatnich 30 dni przed badaniem. Potwierdzenie używania

danego środka kiedykolwiek w życiu oznacza, że badany ma już za sobą pierwsze

doświadczenia, nie przesądza natomiast kwestii aktualnego używania narkotyków. Za

wskaźnik aktualnego używania przyjmuje się zwykle używanie w czasie ostatnich 12 miesięcy

przed badaniem. Okres ostatnich 30 dni przed badaniem można przyjąć za wskaźnikowy dla

względnie częstego, okazjonalnego używania. Używanie narkotyków, podobnie jak picie

alkoholu, w większości przypadków nie ma charakteru regularnego, chyba że wiąże się z

uzależnieniem. Stąd trudno mieć pewność, że wszyscy badani, którzy zadeklarowali kontakt z

danym środkiem w czasie ostatnich 30 dni na pewno używają go co najmniej raz na miesiąc.

Można jednak założyć, z dużym przybliżeniem, że proporcje używających raz na miesiąc

wśród tych, którzy nie używali w ostatnim miesiącu są zbliżone do proporcji używających

rzadziej, a potwierdzających używanie w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem. Przy takim

założeniu proporcja używających w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem odpowiadałaby w

bardzo dużym przybliżeniu proporcji używających co najmniej raz na miesiąc.

3 Opracował Janusz Sierosławski i Piotr Jabłoński, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Dane z rozkładami odpowiedzi na pytanie o używanie poszczególnych środków kiedykolwiek

w życiu, w czasie ostatnich 12 miesięcy i w czasie ostatnich 30 dni zawarto w tabeli 1.

Na pierwszym miejscu pod względem rozpowszechnienia eksperymentowania znajdują się

przetwory konopi indyjskich, czyli marihuana lub haszysz. Chociaż raz w życiu próbowało ich

35,6% badanych. Do aktualnych użytkowników zalicza się 20,6% badanych, a do

przyjmowania w czasie ostatnich 30 dniach przyznało się 10,0%. Na drugim miejscu pod

względem rozpowszechnienia lokuje się amfetamina – 11,1% eksperymentujących, 3,7%

użytkowników i 1,5% używających często. Trzecie miejsce należy do ecstasy - odpowiednio

4,7%, 2,9% i 1,2%. LSD używało, chociaż raz w czasie całego życia 3,4% badanych, w czasie

ostatnich 12 miesięcy – 0,9% i w czasie ostatnich 30 dni – 0,2% badanych. Podobne do

rozpowszechnienie używania ekstazy jest rozpowszechnienie używania leków uspokajających

i nasennych bez przepisu lekarza. Chociaż raz w życiu używało ich 4,1% badanych, chociaż

raz w czasie 12 miesięcy przed badaniem 2,1% i w czasie ostatnich 30 dni – 1,1%.

Tabela 1. Używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu, w czasie ostatnich

12 miesięcy i w czasie ostatnich 30 dni

Kiedykolwiek

w życiu

W czasie ostatnich

12 miesięcy

W czasie ostatnich 30

dni

Marihuana lub haszysz 35,6

20,6

10,0

LSD

3,4

0,9

0,2

Amfetamina

11,1

3,7

1,5

Grzyby halucynogenne 3,8

0,8

0,3

Ecstasy

4,7

2,9

1,2

Crack

0,2

0,1

Kokaina

1,2

0,3

0,1

Heroina

0,4

Polska heroina tzw.

"Kompot"

0,2

Sterydy anaboliczne 1,2

0,1

Substancje wziewne 1,1

0,1

Leki uspokajające i

nasenne bez wskazań

medycznych

4,1

2,1

1,1

Rozpowszechnienie pozostałych środków nie przekracza granicy 1,5%, gdy chodzi o

eksperymentowanie. Niektóre ze środków (heroina, polska heroina), pojawiają się tylko w

doświadczenia z całego życia, nie występują natomiast w ogóle w odpowiedziach na pytanie o

ostatnie 12 miesięcy. Nie oznacza to oczywiście, że wśród studentów nie ma w ogóle osób

używających aktualnie tych środków, jest ich jednak na pewno tak niewielu, że nawet przy

zastosowaniu bardzo dużej próby, są oni nie do uchwycenia.

Wskaźnikiem istotnym z profilaktycznego punku widzenia jest używanie w czasie ostatnich

12 miesięcy przed badaniem. Studenci, którzy używali danej substancji kiedyś w przeszłości,

a nie sięgali po nią w czasie ostatnich 12 miesięcy, to osoby obarczone jakimiś

doświadczeniami z substancjami, ale obecnie niebiorące. Fakt posiadanie takich doświadczeń

nie musi rzutować na obecną sytuację studenta, ani tym bardziej na jego przyszłość. Nie

wydaje się, aby osoby takie potrzebowały obecnie jakiś specjalnych oddziaływań.

Jak przekonują wyniki badania zdecydowanie największym rozpowszechnieniem aktualnego

używania cieszą się marihuana i haszysz. Już ponad 1/5 studentów zaliczyć można do grupy

okazjonalnych użytkowników, których objąć trzeba oddziaływaniami profilaktycznymi.

Wprawdzie frakcje okazjonalnych użytkowników amfetamina i ekstazy są znacznie mniej

liczne, to jednak środki te należą do grupy narkotyków bardziej niebezpiecznych.

Wskaźniki używania poszczególnych substancji chociaż raz w życiu odnotowane w badaniu

studentów są nieco niższe od wskaźników uzyskanych w badaniu uczniów drugich klas szkół

ponadgimnazjalnych (wiek 17-18 lat) przeprowadzonym w 2003 roku w ramach programu

europejskich badań szkolnych ESPAD. Szczególnie duża różnica występuje w przypadku

wskaźników aktualnego - okazjonalnego i częstego używania substancji nielegalnych,

zwłaszcza amfetaminy. Oznacza to, że środowiska młodzieży szkolnej wydają się bardziej

zagrożone problemem narkotyków niż środowisko studenckie.

Dostępność substancji psychoaktywnych w ocenach studentów

Dostępność poszczególnych substancji psychoaktywnych badano pytając respondentów o to,

na ile trudne byłoby dla nich zdobycie każdej z nich, gdyby tego chcieli. Skala odpowiedzi

wyznaczona była z jednego krańca przez odpowiedź „Nie możliwe”, a z drugiego - „Bardzo

łatwe”. Pozostawiono też możliwość odpowiedzi „nie wiem”. Ocenie badanych poddano

dostępność leków uspokajających i nasennych oraz poszczególnych substancji nielegalnych.

Rozkład odpowiedzi na pytanie o stopień łatwości zdobycie poszczególnych substancji

zawiera tabela 2.

Studenci deklaruje w znacznej części łatwy lub bardzo łatwy dostęp do substancji

nielegalnych. Odsetki badanych, którzy uważają, że środki nielegalne są bardzo trudne bądź

niemożliwe do zdobycia wahają się od 8,9% w przypadku przetworów konopi indyjskich do

26,8% w przypadku polskiej heroiny. Analogiczne odsetki stwierdzających, że byłoby im

dosyć łatwo lub bardzo łatwo dostać poszczególne substancje wahają się od 67,4% w

przypadku konopi indyjskich do 14,7% w przypadku cracku.

Od dokonania oceny uchylało się, w zależności od rodzaju ocenianej substancji, od 15,7%

(marihuana i haszysz) do 43,3% (polska heroina) badanych. Relatywnie najmniej braków

oceny odnotowano w przypadku substancji bardziej rozpowszechnionych na naszym rynku i

częściej używanych przez studentów, np. marihuany bądź haszyszu. Najwięcej odpowiedzi

„nie wiem” odnosi się do substancji spotykanych bardzo rzadko, np. crack. Te relatywnie

wysokie odsetki badanych, którzy wybrali odpowiedź „Nie wiem” wskazują na znaczą frakcję

osób do tego stopnia nie zainteresowanych substancjami nielegalnymi, że niepotrafiących

nawet wyobrazić sobie skali trudności w zdobyciu tego typu środków.

Tabela 2. Ocena dostępności substancji psychoaktywnych - rozkład odpowiedzi na pytanie

jak trudne byłoby zdobycie każdej w wymienionych substancji

Niemożli-

Bardzo

trudne

Dosyć

trudne

Dosyć

łatwe

Bardzo

łatwe

Nie

wiem

Leki uspokajające lub

nasenne

12,3 8,8 11,5 15,5 12,3 39,5

Marihuana lub haszysz 4,8 4,1 7,9 28,7 38,7 15,7

LSD 8,9 9,3 15,3 21,7 10,9 33,9

Grzyby halucynogenne 9,2 10,8 16,4 16,8 9,1 37,7

Ecstasy 7,9 6,8 13,6 25,7 14,5 31,5

Amfetamina 6,1 6,6 12,6 30,8 20,7 23,2

Crack 11,4 13,9 16,0 9,5 5,2 44,0

Kokaina 12,5 13,7 14,8 10,9 6,7 41,6

Heroina 12,3 14,4 16,6 10,0 5,0 41,6

Sterydy anaboliczne 9,7 8,5 11,1 20,5 13,9 36,3

"Kompot"

Na tle ocen dostępności substancji nielegalnych dostępność leków uspokajających i nasennych

jest oceniana na poziomie zbliżonym do najtrudniej dostępnych substancji. Podobnie też

kształtuje się wielkość frakcji studentów niepotrafiących dokonać oceny.

Rozkłady ocen dostępności narkotyków przez studentów niewiele odbiegają od rozkładów

ocen formułowanych w badaniu ESPAD w 2003 r. zrealizowanym wśród uczniów drugich

klas szkół ponadgimnazjalnych. Wprawdzie studenci w nieco większych odsetkach niż

uczniowie uznają poszczególne substancje za bardzo łatwo dostępne, to jednak trzeba

pamiętać, że studenci ulokowani są przede wszystkich w wielkich miastach, gdzie dostępność

zwykle bywa większa.

Zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych

Studenci w znacznej części stykali się z przekazem profilaktycznym – 85,8% badanych

przekazywano w szkole średniej informacje na temat środków odurzających i konsekwencji

ich używania. Tylko 6,3% nie otrzymało w szkole takich informacji. Pozostałych 7,9% nie

pamięta czy w szkole była mowa o narkotykach. W mniejszym odsetku badani raportowali

rozmowy o środkach odurzających i konsekwencjach ich używania z rodzicami bądź

opiekunami (60,4%).

Badani w większości uważają, że uczelnie powinny angażować się w kampanie informacyjne

na temat środków odurzających i konsekwencji ich używania. Uważa tak 86% respondentów,

z tego 51,5% - zdecydowanie.

Akceptację większości badanych zyskała idea zorganizowania na terenie uczelni punktów, w

których udzielano by informacji i pomocy osobom mającym problem ze środkami

odurzającymi. Poparcia dla takiej idei udzieliło 79,8% badanych, z tego 42,7% -

zdecydowanie.

Zdecydowana większość respondentów nie zaobserwowała na swojej uczelni aktywności

profilaktycznej - 79,4% badanych nie zetknęło się na uczelni z jakąkolwiek akcją związaną z

zapobieganiem używaniu środków odurzających. Tylko 6,6% miało styczność z taką akcją,

14% nie potrafiło sobie przypomnieć. Badani nie obserwują także działalności na uczelni

punktów udzielających informacji i pomocy osobom mającym problem ze środkami

odurzającymi - 51,0% studentów twierdzi, że takie punkty w ogóle nie istnieją, 47,3% nie

potrafi powiedzieć, czy takie punkty funkcjonują. Tylko 1,7% studentów dostrzegło działanie

takich punktów.

Zdaniem większości studentów uczelnie powinny mieć prawo podejmowania działań

represyjnych wobec osób używających substancji psychoaktywnych na terenie uczelni oraz

osób sprzedających bądź udzielających innym takich substancji na terenie uczelni. Badani w

73,2% przychylili się do opinii, że władze uczelni powinny mieć prawo do wyciągnięcia

konsekwencji wobec osoby, która używała środków odurzających na terenie uczelni, zaś

80,4% badanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że władze uczelni powinny mieć prawo do

13,4 13,4 14,5 10,3 5,1 43,3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: