NLPZ I OPIOIDY, Leki znieczulające miejscowo, przeciwhistaminowe dermatologiczne
BÓL
-uszkodzone komórki ->uwalniana subst P, kininy, prostaglandyny, K+ ->pobudz rec. bólowych
-2 drogi przenoszenia bólu do rogów grzbietowych rdzenia kręgowego:
I) Włókna C -bezmielinowe, pierwotne, aferentne
II) Włókna A delta – zmielinizowane
Podział bólu
• Ból ostry – znaczna uciążliwość, nagłe wystąpienie
• Ból przewlekły – ból długotrwały, nawracający, trwający dłużej niż 6 miesięcy
• Bół trzewny – tępy lub ostry ból powstający w mm gładkich lub w narządach unerwionych „sympatycznie”
• Bół somatyczny (nocyceptywny) – stały nękający, pochodzący z mm, powięzi, więzadeł, naczyń lub st
• Ból neuropatyczny - opisywany jako palący, „postrzałowy” lub mrowienie
Podział leków p/bólowych
1) Leki opioidowe
2) p/bólowe nie będące opioidami, mające dodatk wł: p/gorączkowe p/zapalne ich działanie ma charakter pułapowy i nie znoszą silnych bólów
Wspólne działania farmakologiczne
-Przeciwbólowe
-Przeciwgorączkowe
-Przeciwzapalne
-Przeciwplytkowe
-Uricosuric
Wspólne działania uboczne
-Zaburzenie funkcji płytek
-Gastritis i choroba wrzodowa
-Ostra niewydolność nerek
-Zatrzymanie sodu i wody i obrzęki
-Analgesic nephropathy
-Przedłużenie ciąży i zahamowanie porodu
-Uczulenia (Nadwrazliwość)-nie immunologiczna tylko z powodu braku PG
PODZIAŁ LEKÓW O POWINOWACTWIE DO REC.OPIOIDOWYCH
1.LEKI AGONISTYCZNE-” CZYSTI AGONISTY”-MORFINA
2.LEKI AGONISTYCZNE O SŁABYCH WŁ. ANTAGONISTYCZNYCH-PENTAZOCYNA
3.LEKI ANTAGONISTYCZNE O SŁABYCH WŁ. AGONISTYCZNYCH-NALORFINA
Wykorzystanie wł.antagonistycznych:
a)znoszą objawy przedawkowania(depresję ośr.oddechowego)leków gr.1
b)Natomiast nie znoszą,gr.2
4.LEKI ANTAGONISTYCZNE-” CZYSTI ANTAGONISTA ”-NALOKSON
-ZNOSZĄ OBJAWY PRZEDAWKOWANIA GRUPY 1 i 2
MORFINA
Morfina-najsilniejsze działanie p/bólowe
-właściwości farmakologiczne:
a) głównie dział.ośrodkowe,obwodowo najsilniej na p.pokarmowy
b) głównie na podtypy m rec. opioidowych-także k i d
c) wiązanie się z rec. ma charakter stereoswoisty
DZIAŁANIE OŚRODKOWE
Działanie p/bólowe
-jest proporcjonalne do zastosowanej dawki:
*bóle o miernym nasileniu: 5-10mgpodskór.
*bóle silne: 15-20 mg
-łatwiej ustępują bóle tępe, przewlekłe - b.nowotworowe
-bóle ostre,np. złamania kości długich -^dawki
-znosi emocje (lęk, uczucie zagrożenia, paniczny strach)
#oporne na działanie p/bólowe morfiny:- bóle w wiądzie rdzenia talamiczne, neuropatyczne
Należy pamiętać o depresji ośrodka oddechowego:
-spada wrażliwość neuronów ośr.oddechowegoci
-czynność oddechowa zwalnia się i spłyca
-może wyst.juz po dawce leczniczej
-nie wyst. duszność
-w ostrych zatruciach-przyczyną śmierci
Wpływ na wydz. dokrewne
-os przysadkowo - podwzgórzowa
-^ADH – spada diureza
- Hamowanie uwalniania FSH, LH i TSH
- Na ACTH – wpływ złożony:
& stres – hamuje
& wymioty – nasilone
Na ośr. wymiotny- 2-fazowe:
I faza wczesna-pierwsze >=5mg (+)
II faza- dział.wtórne (-)
-Obniżają próg drgawkowy
-hamują przekaźnictwo GABA-ergiczne (ostrożnie u chorych z padaczką)
Zwężenie źrenic
-(+) j. dodatkowego n. okoruchowego
-nie rozw. się tolerancja
(opioid o obwodowym działaniu cholinolitycznym- petidyna –rozszerza żrenice)
DZIAŁANIE OBWODOWE
ZWIĘKSZENIE NAPIĘCIA MM. GŁADKICH
(wyj. mm.gładkie naczyń i macicy)
*opioidy o własciwościach cholinolitycznych np.petidyna-słabszy wpływ
- Skurcz odźwiernika - Skurcz mm.okrężnych jelit –zahamowanie czynności propulsyjnej i wyst. zaparć spastycznych
- Skurcz zwieracza Oddiego- wzrost p w drogach żółciowych-p/wskazane w kolach wątrobowych
- Skurcz zwieracza pęcherza i mm.moczowodów- utrudnienie oddawania moczu
Uwalnia histaminę- u astmatykow może prowadzic do skurczu oskrzeli
-rozszerzenie naczyn krwionośnych
-podłoże odczynów skórnych (świąd,pokrzywka)
Hamuje czynność skurczową macicy, wydłużają poród
Dobrze przenikaja przez barierę łożyskową-depresja oddechowa noworodków
OSTRE ZATRUCIE
KIEDY MOŻE WYSTĄPIĆ:
- przedawkowanie w celach leczniczych
- przypadkowe u osob uzaleznionych
- próby samobójcze
OBJAWY ZATRUCIA
• Upośledzenie czynności oddechowej, z nasiloną sinicą
• Seność, przechodząca w głeboką śpiączkę
- temp.spada
- napięcie mm.szkieletowych zmniejsza się
- osłabienie lub zniesienie odruchów
- póniejsze stadium-może dojść do drgawek,szczególnie dzieci
*Bardzo silne zwężenie źrenic (różnicujemy z zatruciem barbituranami)
LECZENIE ZATRUCIA
1.Usunięcie niewchłonietego związku przy zatruciach doustnych
2.Opóźnienie wchłaniania przy innych drogach zatrucia
3.Udrożnienie dróg oddechowych
4.Sztuczne oddychanie O2+ CO2
5.Zwalczanie wstrzasu
6.Leki antagonistycąne- w celu przywrocenia prawidlowego oddychania
- u osob uzaleznionych ze szczegolna ostrożnościa,przed zespołem abstynencji
- powtarzamy dawki lekow,bo działają krocej niż agoniści,w celu powrotowi zaburzen
TOLERANCJA
• ROZWOJ JEJ JEST NIERÓWNOMIERNY DLA POSZCZEGÓLNYCH SKŁADOWYCH
1)Szybko zmniejsza się skutecznosć działania p/bólowego i euforyzującego
2)Nieznacznie osłabia się dzialanie depresyjne na ośr. oddechowy
3)Szybko ustępuje działanie wymiotne opioidów
4)Szybki rozw. tolerancji w stos. do działania p/kaszlowego
• NIE MA ROZW.TOLERANCJI
1)Na spastyczne działanie morfiny (przewlekle zaparcia u osób uzależnionych)
2) Mioze ( szpileczkowate źrenice
àRozwija się najpoźniej po 3 tyg. ciągłego podawania morfiny
àRozwój tolerancji na dzialanie p/bolowe hamują antagoniści rec. Glutaminianergicznego
ZALEŻNOŚĆ FIZYCZNA I ZESPÓŁ ABSTYNENCJI
Zależność fiz:przymus stos leku w celu zapobieżenia zespołowi abstynencji
Zespół abstynencji:u osób uzależnionych,po nagłym odstawieniu leku,lub też zastosowaniu farmakologicznego antagonisty
ZESPÓŁ ABSTYNENCJI
OBJAWY:
-dysforia
-łzawienie
-katar
-bezsenność(z uporczywym ziewaniem)
-zlewne poty
-podwyższenie ciśn.tętniczego
-drżenia mięśniowe
-bolesne skurcze jelitowe
-stany deliryczne
-drgawki
-zapaść
NASILENIE OBJAWÓW ZESPOŁU ZALEŻY OD:
1)związki
2)czasu jego nadużywania
3)wielkości dawek
4)drogi podania
***HEROINA- bardzo szybko wywołuje zależność,łatwo przenika do OUN
***MORFINA-łatwo,ale wolniej
***KODEINA-wyjątkowo tylko po długim okresie stosowania wywołuje zależność fizyczną
Leczenie
ETAPY:
1)Przejście z zależności niekontrolowanej w kontrolowaną (zwykle doustną) np..metadon
2)Stopniowa detoksykacja organizmu
3)Resocjalizacja osoby uzależnionej i utrwalenie uprzednio uzyskanych wyników leczenia
Metadon
- Zapobiega objawom odstawiennym
- Doustnie,nie powoduje błogostanu a także nie dopuszcza do wyst. euforii po dożylnym podaniu heroiny czy morfiny; podany dożylnie wyw.euforie
- Postacie metadonu stos. W lecznictwie:zaw.niewielki dodatek naloksonu-nie wchł.się z p.pok.-po podaniu doustnym jest bez działania,a wstrzyknięty dożylnie znosi euforyzujące działanie opioidu
ZASTOSOWANIE
-p/BÓLOWE-stosujemy gdy inne leki nie działają
-Obrzęk płuc wywołany ostrą niewydolnością lewokomorową
-p/kaszlowe-stos.kodeina
-Silnie zapierająco-nie stos.klinicznie
Leki opioidowe stopnia 3 wg WHO
-Morfina
-Hydromorfon
-L-metadon
-Oksykodon
-Petydyna
-Buprenorfina
-Pentazocyna
Opioidi stopnia 2 wg WHO
-Kodeina
-Dihydrokodeina
-Tilidyna
-Tramadol
-TTS z fentanylem?
Środki miejscowo znieczulające
-Hamują przewodzenie w nerwach, czego następstwem jest bezbolesność określonych części ciała
-Działanie to jest okresowe i odwracalne po pewnym okresie czasu
Miejscowe znieczulenie – wymagania działania
-Niska toksyczność ( tkankowa i nerwowa)
-Krótki okres latencji
-Dostateczną długość działania
-Dobra penetracja
-Całkowita analgezja
-Brak działania alergizującego
Znieczulenie powierzchniowe
-Polega na zastosowaniu odpowiedniego środka na powierzchnię skóry lub błon śluzowych
-Najczęściej pod postacią roztworów, żeli, maści, pudrów płynnych
-Najczęściej stosowane w laryngologii i okulistyce
Znieczulenie nasiękowe = infiltracyjne
-Polega na wstrzyknięciu roztworu znieczulającego w bezpośrednią okolicę pola operacyjnego
-Odmianą znieczulenia nasiękowego jest dożylne podanie środka miejscowo znieczulającego do okolicy ciała, w której krążenie przerwano za pomocą opaski uciskowej
Znieczulenie przewodowe nerwów obwodowych
-Polega na wstrzyknięciu miejscowo środka znieczulającego w bezpośrednim sąsiedztwie nerwów obwodowych
-To tzw. blokada
-Inne rodzaje czucia, jak również funkcje ruchowe i wegetatywne mogą być zaburzone
Znieczulenie obwodowe ośrodkow
a) Rdzeniowe (podpajęczynówkowe)Anestetyk jest wprowadzany do przestrzeni podpajęczynówkowej, miesza się z płynem m-r., hamuje przewodzenie w korzeniach nerwowych przechodzących przez sieć podpajęczą. Wstrzyknięcie odbywa się w okolicy lędźwiowej. Przeważnie w ten sposób znieczula się dolną część ciała.
b) Nadoponowe (zewnątrz oponowe, epiduralne)
Anestetyk jest deponowany w przestrzeni zewnątrzoponowej, może być stosowany w odcinkach piersiowym i szyjnym, powstaje głębokie i stabilne znieczulenie. Do przestrzeni zewnątrzoponowej może być wprowadzony dren – podawanie środków znieczulających w chorobach nowotworowych
Znieczulenie miejscowe – mechanizm działania
• Środki miejscowo znieczulające stabilizują przepuszczalność błon komórkowych, wskutek tego odpowiednie komórki stają się mniej pobudliwe, zaburzona jest propagacja impulsów, jeśli dotyczy to kom. nerwowych, rozwija się blok przewodzenia
• Blokowanie impulsów przez środki miejscowo znieczulające polega na zmniejszeniu przepuszczalności błony komórkowej w stosunku do jonów Na, co hamuje proces depolaryzacji. W mniejszym stosunku blokowane są kanały K
• Przewodzenie w małych niemielinizowanych włóknach jest hamowane przez środki miejscowo znieczulające najszybciej
• Niemielinizowane włókna typu C przewodzą bodźce bólowe i blokowane są najwcześniej
• Pozostałe włókna typu A aferentne i eferentne blokowane są później
Charakterystyka środków miejscowo znieczulających
Estrowe środki miejscowo znieczulające
PROKAINA
-Nie ma właściwości uzależniających i mniej toksyczna od kokainy
-Rzadko stosowana
-Nie jest stosowana do znieczuleń powierzchniowych !!!
-Dość dobra do znieczulenia infiltracyjnego, nad- i podoponowego
-Znieczulenie trwa 30-45 min
-Nie przekraczać dawki 1,0 g (10-15 mg/kg m.c)
-Najczęściej stosowana jako 1-2% wodny roztwór chlorowodorku
-Hydrolizowana przy udziale cholinoesteraz osoczowych
-Ma działanie przeciwarytmiczne
TETRAKAINA
-Działa dłużej 3-10 godzin
-Stosowana we wszystkich rodzajach znieczuleń w dawce nie przekraczającej 100-200 mg (1,5 mg/kg m.c)
-W roztworze 0,5% używana do znieczuleń powierzchniowych w okulistyce
-Działa około 16 razy silniej od prokainy
BENZOKAINA
-Nierozpuszczalny w wodzie !!! à nie może być użyty we wstrzyknięciach!!!
-Stosowany powierzchniowo w celu zniesienia bólu, swędzenia w powierzchownych zmianach skórnych lub błonach śluzowych
-Stosuje się kilkuprocentowe zawiesiny wodne z dodatkiem glicerolu, etanolu, maści zasypek lub czopków
Amidowe środki miejscowo znieczulające
LIDOKAINA
-Stosowana w postaci chlorowodorku
-Działa 4 x silniej od prokainy
-Stosowana do wszystkich rodzajów znieczulenia miejscowego
-Do znieczulenia powierzchniowego błon śluzowych jest używana w postaci 4-10% roztworu
-Ampułki 2-50ml zawierają 0,5-5% roztwory
-Do znieczulenia rdzeniowego stosowana z dodatkiem glukozy à lidokaina ciężka
...
kerbcia