965- Mieszko I poślubił czeską księżniczkę Dobrawę 966- chrzest Polski 968-rozbicie najazdu Wichmana, stojącego na czele Pomorzan , pomoc czeska 972-rozbicie wyprawy margrabiego Hodona, atakującego Pomorze, bitwa pod Cedynią977-śmierć Dobrawy 979-wyprawa nowego cesarza Ottona II na Polskę, następnie rozkład sojuszu polsko-czeskiego, powstają dwa nowe: polsko-niemiecki i czesko-wielecki; ślub Mieszka I z Odą, córką margrabiego Dytryka 990-prawdopodobnie Mieszko nadaje synowi, Bolesławowi, ziemię krakowską 992-śmierć Mieszka I, władzę obejmuje jego syn Bolesław ( syn Dobrawy ) Bolesław CHROBRY996-nowy cesarz Otton III dąży do stworzenia uniwersalistycznej monarchii, złożonej z Włoch, Galii (Burgundia, Dolna Lotaryngia),Germanii i Sclavinii (państwa Polan) 997-śmierć Wojciecha, biskupa praskiego, podczas akcji misyjnej w Prusach 1000-zjazd gnieźnieński, utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie (arcybiskup Gaudenty Radzim -brat św.Wojciecha), biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Utworzone wcześniej biskupstwo w Poznaniu objął biskup Unger; państwo w tym roku -1 mln mieszkańców, 250 tys. km2 1002-śmierć Ottona III, nowym cesarzem zostaje Henryk II, Chrobry popierał Ekharda, konkurenta Henryka II, margrabiego Miśni; jego zamordowanie wywołuje najazd Bolesława, który zajmuje Milsko i Łużyce 1003-zajęcie Czech i Moraw 1004-strata Milska i Łużyc 1005-najazd niemiecki, pokój, na mocy którego Polska pozostawała niezależnym państwem1007-ponowny zabór Milska i Łużyc, wojna1013-pokój w Merseburgu - Chrobry utrzymywał zdobycie, musiał jednak złożyć z nich hołd; syn Mieszko II poślubił Rychezę, córkę palatyna reńskiego1015 i 1017-kolejne wyprawy niemieckie, obrona Niemczycy i grodów w Głogowie, duże straty niemieckie1018-pokój w Budziszynie, polska zatrzymała Milsko i Łużyce1018-wojna z Rusią, zdobycie Kijowa, osadzenie na tronie Świętopełka, wbrew Jarosławowi Mądremu, przyłączenie Grodów Czerwieńskich1025-koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski w Gnieźnie, kilka miesięcy po koronacji-śmierć MIESZKO II1025-koronacja Mieszka II na króla Polski, wyprawa na Saksonię1029-powstrzymanie odwetowej wyprawy niemieckiej na Łużyce1031-powstanie przeciwko królowi, wystąpienie braci młodszego, Ottona i starszego, Bezpryma, atak Jarosława Mądrego na Grody Czerwieńskie a Konrada II, króla niemieckiego, na Łużyce; Mieszko II ucieka do Pragi1032-po przejęciu władzy i odesłaniu insygniów koronowych Bezprym zostaje zamordowany. Mieszko II wraca, musi jednak złożyć hołd Konradowi II 1034-1039-KRYZYS1034-śmierć Mieszka II, wybuch powstania chłopskiego i pogańskiego, powraca syn Mieszka II, Kazimierz i od razu jest z kraju wyrzucony; na Mazowszu rządzi Miecław, dawny cześnik 1039-najazd Brzetysława Czeskiego, kradzież relikwii św.Wojciecha
KAZIMIERZ ODNOWICIELkoniec 1039-powrót Kazimierza Odnowiciela do Polski dzięki poparciu króla niemieckiego Henryka III i Jarosława Mądrego1047-zwycięstwo nad Miecławem1050-zdobycie Śląska1054-przyznanie Śląska Polsce przez cesarza na zjeździe w Kwidenburgu ale z obowiązkiem płacenia Czechom trybutu1058-śmierć Kazimierza OdnowicielaBOLESŁAW SMIAŁY1058r -wzmocnienie kościoła i Krakowa jako arcybiskupstwa, osadzenie rycerzy na dobrach ziemskich1058-księciem zostaje Bolesław Śmiały, porażka w wojnie z Czechami, czego skutkiem była strata Pomorza, udane interwencje wojskowe na Rusi i na Węgrach, poparcie papieża Grzegorza VII w walce z Henrykiem IV1076-koronacja w Boże Narodzenie Bolesława II na króla Polski1079-śmierć ,będącego w konflikcie z królem, biskupa Stanisława, ucieczka Bolesława II na Węgry1079-powołanie na tron Władysława Hermana, brata Bolesława II, rządy sprawuje wojewoda Sieciech, który ukróca potęgę możnowładców1081-śmierć Bolesława IIWŁADYSŁAW HERMAN1093-możnowładcy wyciągają z klasztoru Zbigniewa (syn Władysława Hermana i 1 żony)uznanie Zbigniewa za prawowitego syna, nadanie Śląska jako lenna, późniejsza klęska Zbigniewa i osadzenie w więzieniu, płacenie trybutu ze Śląska Czechom1097-klęska Władysława Hermana w wojnie domowej, wypędzenie Sieciecha; podział kraju: Zbigniew - Wielkopolska, Bolesław Krzywousty (syn 2 żony - Judyty Czeskiej) - Małopolska i Śląsk, Władysław Herman - Mazowsze i główne grody1102-śmierć Władysława Hermana
KRZYWOUSTY1106-Bolesław Krzywousty, po zawarciu paktu z Rusią, Morawami i Czechami, atakuje Zbigniewa, wygrywa, osadza go jako lennika na Mazowszu, skąd Zbigniew ucieka i udaje się po pomoc do króla niemieckiego Henryka V1109-atak Niemców i Czechów. Bolesław szybko uporał się z Pomorzanami i ruszył pod Głogów. Niemcy i Czesi wycofują się. Być może bitwa na Psim Polu1112 -śmierć Zbigniewa w Polsce1116-zdobycie całego Pomorza wschodniego1122-zdobycie Szczecina1123-nowe biskupstwa na zdobytych terenach, podporządkowane Gnieźnie1128-wyprawa misyjna Ottona, królem niemieckim był Lotar, Pomorze zostało uznane za lenno polskie, nie ustalono jednak przynależności kościelnej1135-hołd Bolesława Krzywoustego, złożony Lotarowi w Merseburgu, związany był z planami papiestwa, dążącego do podporządkowania opowiadającego się za antypapieżem, kleru polskiego arcybiskupstwa Magdeburga1136-bulla papieska, potwierdzająca niezależność Gniezna1138-śmierć Bolesława Krzywoustego, testament: • Władysław II (Wygnaniec) - dzielnica senioralna, Śląsk• Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze i część Kujaw• Mieszko Stary - Wielkopolska z Poznaniem• Henryk Sandomierski - dzielnica sandomierska• wdowa Salomea - grody Ziemi Łęczyckiej• Kazimierz (pogrobowiec) nie dostał nic1141-wybuch wojny młodszych braci z seniorem Władysławem II1146-wygnanie seniora do Niemiec1146-najazd niemiecki pod wodzą Konrada II w obronie Władysława II1150-seniorem zostaje Bolesław Kędzierzawy1157-najazd Fryderyka I Barbarossy, cesarza niemieckiego, Bolesław składa mu hołd1163-synowie Władysława II Wygnańca, Bolesław Wysoki i Mieszko Plątonogi odzyskują dzielnicę swego ojca- Śląsk 1166-ginie w wyprawie pruskiej Henryk Sandomierski; z jego ziem wykrojono księstwo wiślickie dla najmłodszego syna Bolesława Krzywoustego - Kazimierza Sprawiedliwego1173-śmierć Bolesława Kędzierzawego, konflikt między Mieszkiem Starym a Kazimierzem Sprawiedliwym1177-wojny domowe: bunt w Krakowie, na Śląsku Bolesław Wysoki z Mieszkiem Plątonogim, w Wielkopolsce Mieszko Stary ze swym synem Odem1180-zjazd w Łęczycy zatwierdza władzę Kazimierza, kościół zyskał nowe prawa: zniesienie prawa księcia do zabrania nieruchomości po zmarłym biskupie, kościoły dostawały dodatkowe immunitety1181-książę Bogusław pomorski składa hołd Fryderykowi I Barbarossie1181-Mieszko Stary zdobywa ponownie Wielkopolskę 1185-książę Bogusław pomorski składa hołd Danii1194-umiera Kazimierz Sprawiedliwy, władcą ponownie krakowiacy wybierają starego syna Kazimierza Sprawiedliwego, Leszka Białego; walki z Mieszkiem Starym, który wyprawia się na Kraków ale ponosi klęskę nad rzeką Mosgawą 1202-umiera Mieszko Stary, o Kraków walczy syn Mieszka Starego, Władysław Laskonogi i Leszek Biały1205- najazd Romana, księcia Rusi Halickiej, klęska Rosjan pod Zawichostem1210-do walki włącza się Mieszko Plątonogi, popierany przez gwaranta testamentu Bolesława Krzywoustego, czyli papieża; wtedy był nim Innocenty III1212- Mieszko Plątonogi umieraSytuacja: Leszek Biały - ziemia krakowska i sandomierskaKonrad, syn Kazimierza Sprawiedliwego - Mazowsze Czersk, ŁęczycaWładysław Laskonogi, syn Mieszka Starego - południowa WielkopolskaWładysław Odonic, wnuk Mieszka Starego - północna Wielkopolskapotomkowie Plątonogiego - południowy Śląsk; -raciborsko-opolskąHenryk Brodaty, wnuk Władysława Wygnańca - północny Śląsk; Wrocławskie1226- przybycie Krzyżaków na zaproszenie Konrada Mazowieckiego 1227-zjazd w Gąsowie, dokąd przybyli Leszek Biały, Władysław Laskonogi i Konrad Mazowiecki; na zjazd napada Świętopełk Pomorski i Władysław Odonic; Leszek Biały ginie, Henryk Brodaty ciężko ranny; władzę w Krakowie zdobywa Władysław Laskonogi1228 - przywilej w Cieni wydany przez Władysława LaskonogiegoPróba zjednoczenia Polski podjęta przez Henryka Brodatego i jego syna Henryka Pobożnego1240 - atak mongolski, zdobycie i spalenie Krakowa1241/ 9 kwiecień - bitwa pod Legnicą, klęska wojsk polskich, śmierć Henryka PobożnegoMiasta: rozwój miast osadzanych na prawie niemieckim (i jego mutacjach prawie średzkim i chełmińskim); 1211 - Złotoryja1237 - Płock1242 - Wrocław1253 - Poznań1257 - Kraków1263 - Gdańsk (na prawie magdeburskim)
1285 - wymóg znajomości języka polskiego dla księży w Polsce wydany przez arcybiskupa Jakuba Świnkę1290 - wszyscy walczą ze wszystkimi1295 - koronacja Przemysła II na króla Polski1296 - zamordowanie Przemysła II1300 - koronacja Wacława II Czeskiego na króla Polski1305 - śmierć Wacława, koronacja jego syna Wacława III; jego szybka śmierć; rozpoczęcie jednoczenia ziem przez Władysława Łokietka1308 - opanowanie przez Brandenburgie Santoka i ziemi lubuskiej (wcześniej); władca Gdańska z ramienia Łokietka zwraca się o pomoc do Krzyżaków, którzy zajmują Gdańsk1309 - opanowanie Pomorza przez Krzyżaków1310 - Malbork staje się stolicą państwa zakonnego1311 - bunt Krakowa (wójt Albert), który opowiada się za Janem Luksemburskim, królem Czech, tytularnym sukcesorem korony polskiej po Wacławie II i III (Przemyślidach); bunt zostaje szybko stłumiony1314 - zdobycie Wielkopolski przez Łokietka z rąk stronników zmarłego Henryka Głogowskiego1315-17 - wojny z Brandenburgią, sojusz z Danią, Pomorzem Szczecińskim i Węgrami1318 - zjazd w Sulejowie, postulat przywrócenia królestwa; Polska jako przedmurze chrześcijaństwa1320 - koronacja Władysława Łokietka na króla Polski w Gnieźnie przez arcybiskupa JanisławaSytuacja: Małopolska, Wielkopolska, ziemia sieradzka, łęczycka, brzeska, dobrzyńska, Kujawy Inowrocławski; 130 tys. km/2, 750 tys. mieszkańców, zaludnienie: 8 osob/km/2. Polska straciła Śląska, Mazowsza (lenno), Pomorza, ziemi lubuskiej1320-1 - sąd papieski uznaje Krzyżaków za winnych bezprawnego zaboru Pomorza, wyrok nakazywał oddanie ziemi i karę pieniężną1326 - sojusz polsko-litewski i brandenbursko-krzyżacki1328 - do sojuszu antypolskiego przyłącza się Jan Luksemburski1331 - atak wojsk krzyżackich z północy i czeskich z południa1331/wrzesień-październik - nierozstrzygnięta bitwa pod Płowcami gdzie starły się wojska polskie i krzyżackie1332 - zajęcie Kujaw przez zakon, rozejm1333 - śmierć Władysława Łokietka1333 - koronacja Kazimierza Wielkiego na króla Polski1335 - I zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się za 20 tys. kop groszy praskich pretensji do korony polskiej przez Jana Luksemburskiego1339 - II zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się praw do Śląska i Mazowsza przez Kazimierza1339 - sąd papieski w Warszawie. Polsce przyznano ponownie Pomorze i ziemię chełmińską, zakon nie uznał wyroku; Papież zawiesił wykonanie wyroku gdy Krzyżacy zwiększają świętopierze ze swoich terenów1340 - Kazimierz Wielki zostaje wyznaczony na następcę Bolesława Jerzego, Piasta z linii mazowieckiej, władającego Rusią Halicką. Zajęcie Rusi Halickiej1343 - „pokój wieczysty” z Krzyżakami w Kaliszu. Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską a Pomorze oddała w wieczystą jałmużnę zakonowi (zachowując prawo własności)1347 - statut wiślicki dla Małopolski i piotrkowski dla Wielkopolski; następowało zamknięcie stanu szlacheckiego1348 - pokój z cesarzem, królem Czech, Karolem IV w Namysłowie, Mazowsze dostaje się ponownie do polskiej strefy wpływów1356 - pokój w Pradze oddający Śląsk Czechom a właściwie będący zaakceptowaniem istniejącego stany rzeczy1365 - zajęcie Santoka i Drezdenka1364 - Założenie Akademii Krakowskiej1370 - śmierć Kazimierza Wielkiego, swojemu adoptowanemu synowi Kaźkowi Słupskiemu zapisał rozległe dobra. Królem został jednak Ludwik Węgierski na podstawie przywileju z Budy (1356). Namiestnikiem w Polsce została Elżbieta, córka Władysława Łokietka1374 - zjazd w Koszycach, Ludwik Węgierski wydał przywilej, akt dotyczący szlacht całej Polski, ustalający stały podatek - poradle - w wysokości 2 groszy z łana chłopskiego, gwarantujący ponadto wykup szlachcica z niewoli. To wszystko miało na celu zapewnienie dziedziczenia korony polskiej swojej córce, Marii lub Jadwidze 1376 - bunt w Krakowie przeciwko władzy Ludwika. Od Polski odpadł definitywnie Śląsk, Mazowsze, ze swoim władcą Siemowitem III, Ruś Halicka, której namiestnikiem został Władysław Opolczyk, oraz Santok i Drezdenko na rzecz Brandenburgii1381 - umiera Elżbieta, większe znaczenie zaczynają odgrywać panowie krakowscy z rodzin Grzymalitów, Toporczyków i Porajów 1382 - śmierć Ludwika Węgierskiego. Koronę polska powinna dziedziczyć Maria a właściwie jej mąż Zygmunt Luksemburski. Dzięki oporowi szlachty a szczególnie starego, wielkopolskiego rodu Nałęczów (Bartosz z Olanowa) odrzucono tą kandydaturę. W takiej sytuacji panowie krakowscy zaczęli wysuwać kandydaturę Jadwigi, młodszej córki Ludwika Węgierskiego, a Wielkopolanie znaleźli kandydata na męża w osobie Siemowita IV, księcia zachodniego Mazowsza. Panowie krakowscy sprzeciwili się kandydaturze męża i z pomocą węgierską pokonali Siemowita IV zbrojnie. Po zerwaniu zaręczyn z Wilhelmem Habsburgiem kandydatem na męża został Wielki Książę Litwy: Jagiełło1385/14 sierpnia - układ w Krewie. Jagiełło miał dostać koronę polska po małżeństwie z Jadwigą, chrzest i przyłączenie Litwy do Polski. Ten ostatni postulat był nierealny. W wyniku walk na Litwie i ugody władcą tam został Witold, jednak z zachowaniem praw zwierzchnich Jagiełły1388 - przywilej w Piotrkowie gwarantujący wykup szlachcica z niewoli oraz wprowadzający żołd dla wojska1401 - Unia wileńsko-radomska. Odnowienie unii przez Witolda, zmuszonego do tego klęskami w walkach z Tatarami. Nowa unia zawarta została na innych warunkach: Polska i Litwa były związkiem 2 niezależnych państw, z zachowaniem władzy Witolda aż do jego śmierci 1409 - wybuch wielkiej wojny z Krzyżakami, którzy najeżdżają ziemię dobrzyńską1410/ 15 lipca - bitwa pod Grunwaldem, później nieudane oblężenie Malborka1411 - pokój w Toruniu na mocy którego zakon odstąpił Żmudź, ziemię dobrzyńską oraz wypłacił kontrybucje1413 - unia w Horodle, niezależność Litwy i zapewnienie, że tytuł Wielkiego Księcia będzie istniał po śmierci Witolda1420 - poparcie wystąpienia husytów, oferta dla Witolda objęcia królestwa Czech. Wysłany tam namiestnik Zygmunt Korybutowicz jednak zawala sprawę i nic z tego nie wychodzi. W Polsce do głosu zaczyna dochodzić stronnictwo kierowane przez biskupa krakowskiego Jakuba Oleśnickiego, występujące przeciw husytom1422 - wojna z zakonem i pokój nad jeziorem Melno. Pierwszy raz pojawiają się stany pruskie. Zagwarantowana jest wolność handlu polsko-pruskiego1430 - śmierć Witolda. Na Litwie wybuchają walki wewnętrzne, z których zwycięsko wychodzi Zygmunt Kiejstutowicz dzięki poparciu Polaków1433 - przywilej krakowski (wcześniej sformułowany w Jedlni 1430) gwarantujący nietykalność majątkową1434/1czerwca - śmierć Jagiełły. Konflikty n Litwie pomiędzy Świdrygiełłą, popieranym do końca przez Jagiełłę (był jego bratem), oraz Zygmunta Kiejstutowiczem, popieranym przez polską oligarchię1434/lipiec - zjazd walny wybiera Władysława, syna Jagiełły, na króla Polski, ustanawiając władzę regencyjną na czas jego małoletniości. Najważniejszą postacią po śmierci Witolda staje się biskup Oleśnicki1438 - umiera ostatni przedstawiciel dynastii Luksemburgów - Zygmunt, cesarz, król Węgier i Czech. Węgry opanował szybko jego zięć Albrecht Austriacki (Habsburg) ale jego czescy przeciwnicy zaproponowali koronę czeską młodszemu synowi Jagiełły, Kazimierzowi. Wyprawy po koronę zakończyły się jednak klęską1439 - sobór w Bazylei, konflikt pomiędzy papieżem Eugeniuszem IV a soborem doprowadził do wybrania antypapieża Feliksa V. Biskup Oleśnicki opowiedział się za nim ale synod polski w Łęczycy (1441) zadeklarował neutralność wobec konfliktu. Wynikiem tego wszystkiego było osłabienie pozycji kościoła.1439 - na Węgrzech po śmierci Albrechta Habsburga na tron powołano Władysława (Warneńczyka) a w Czechach Jerzego z Podiebradu 1439 - niechęć szlachty do biskupa Oleśnickiego wyrażana na zjazdach, wzrost znaczenia kościoła1440 - powstanie Związku Pruskiego występującego przeciw Krzyżakom1440 - opozycja bojarska morduje na Litwie Zygmunta Kiejstutowicza, protegowanego panów krakowskich i wzywa na tron wielkoksiążęcy namiestnika Litwy z ramienia Korony: Kazimierza Jagilellończyka. Dwór polski nie uznaje wyboru czym praktycznie zrywa unię.1444 - bitwa pod Warną; śmierć Władysława Warneńczyka z rąk tureckich1445 - zjazd w Sieradzu ofiaruje koronę polską Kazimierzowi Jagiellończykowi 1447 - objęcie władzy przez Kazimierza na zasadzie związku dwóch niezależnych państw, Polski i Litwy, złączonych osobą panującego. Król wykorzystywał konflikty pomiędzy szlachtą a możnymi1449 - biskup Oleśnicki zostaje kardynałem1452 - spisek wojewody wileńskiego Jana Gasztołda1453 - zjazd w Piotrkowie; zażegnanie konfliktu z Litwą o Podole i Wołyń; poparcie dla Związku Pruskiego1453 - rozwiązanie Związku Pruskiego przez cesarza Fryderyka III i surowe represje w stosunku do spiskowców1454/luty - inkorporacja Prus do Polski i wypowiedzenie wojny zakonowi przez Polskę1454/18 września - klęska pospolitego ruszenia Wielkopolski pod Chojnicami w bitwie z odsieczą krzyżacką pod wodzą Bernarda Szumborskiego1454/listopad-grudzień - na zjeździe pospolitego ruszenia w Nieszawie wydano przywileje zwiększające rolę sejmików terytorialnych1457 - przywileje dla wielkich miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga mające charakter ekonomiczny1460 - zdobycie Malborka1461 - stworzenie stałej armii zaciężnej pod wodzą Piotra Dunina1462/wrzesień - zwycięstwo wojsk polskich nad Krzyżakami pod Świecinem1466 - zdobycie Chojnic przez Polaków1466/październik - pokój toruński z Zakonem. Państwo krzyżackie oddawało Pomorze Gdańskie, ziemię michałowską i chełmińską, Żuławy z Malborkiem oraz Elbląg. Resztę terenów ustanowiono lennem polskim1471 - Władysław Jagiellończyk zostaje wybrany na króla Czech, panuje tylko w Czechach właściwych; reszta kraju opanowana zostaje przez Macieja Korwina1478 - „wojna popia” z Krzyżakami popierającymi Macieja Korwina; pokój; ukorzenie się zakonu1490 - po śmierci Macieja Korwina rozpoczyna się wojna Jana Olbrachta z Władysławem, który szuka poparcia u Maksymiliana Habsburga. Jan przegrywa i wycofuje się do Polski gdzie zostaje królem po śmierci ojca. 1492 - śmierć Kazimierza JagiellończykaSytuacja• Władysław - król Czech i Węgier• Jan Olbracht - król Polski• Aleksander - Wielki Książę Litewski • Kazimierz1493 - powstanie z inicjatywy Jana Olbrachta odrębnej izby poselskiej1496 - statuty piotrkowskie, kolejne przywileje dla szlachty, która od tej pory była wyłącznym właścicielem ziemskim; ze wsi mógł odejść tylko jeden chłop rocznie1497 - wyprawa na Mołdawię, klęska1501 - śmierć Jana Olbrachta; elekcja Aleksandra, Wielkiego Księcia Litwy1501 - Aleksander wydaje przywilej zwiększający rolę senatu1503 - pokój z Moskwą oddający część smoleńszczyzny w ręce Rosjan1504 - reformy sejmu piotrkowskiego inspirowane przez Jana Łaskiego: zakaz łączenia w jednym ręku kilku najwyższych urzędów1505 - konstytucja Nihil Novi w Radomiu: nowe prawa muszą być zatwierdzone przez sejm i senat1506 - śmierć Aleksandra i wybór syna Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta I Starego na króla Polski1507 - początek reformy finansowej, wprowadzenie wysokich ceł granicznych, wykupywanie zastawów z królewszczyzn, opłata pieniężna zamiast obowiązku stawania na pospolite ruszenie, opodatkowanie dochodów szlacht pochodzących z czynszów chłopskich1510-1520 - wojny z tatarami1515 - zjazd w Wiedniu. Cesarz Maksymilian I wycofał poparcie dla Albrechta Hohenzollerna, wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego oraz cara Wasyla III1518 - przywilej nadający sądownictwo nad chłopami szlachcie1519 - wojna z zakonem, zwycięstwa wojsk polskich1520 - statuty toruńsko-piotrkowskie wprowadzające 1 dzień pańszczyzny z łana chłopskiego1525/10 kwietnia - hołd Albrechta Hohenzollerna jako księcia zsekularyzowanego zakonu, stającego się luterańskim państwem (hołd był wynikiem pokoju krakowskiego z 8 kwietnia)1526 - bitwa pod Mohaczem, klęska wojsk węgierskich w walce z Turkami i śmierć Ludwika Jagiellończyka. Władzę na Węgrzech obejmują Habsburgowie 1529 - włączenie lennego księstwa Mazowieckiego do korony1529 - wybranie vivente rege syna Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta na króla Polski1531 - wyprawa Jana Tarnowskiego na Mołdawię, zwycięska bitwa pod Obertynem1533 - traktat pokojowy z sułtanem
1537 - rokosz lwowski, wojna kokosza1539 - osadzenie Wilhelma Hohenzollerna dzięki pomocy polskiej na arcybiskupstwie ryskim, należącym do niezsekularyzowanej części Krzyżaków: Zakonu Kawalerów Mieczowych1544 - wyjazd królewicza Zygmunta Augusta na Litwę w charakterze namiestnika; potajemny ślub z Barbarą Radziwiłłówną1548 - śmierć Zygmunta Starego1553 - sojusz moskiewsko-zakonny, uwięzienie Wilhelma1557 - traktat powolski, odwrócenie sojuszy: sojusz zakonno-litewski1558 - wkroczenie wojsk moskiewskich i szwedzkich do Inflant, Dania zajmuje wyspę Ozylię 1561 - układ w Wilnie, sekularyzacja Zakony Kawalerów Mieczowych; księciem lennym Polski został ostatni wielki mistrz Gotard Kettler1563-70 - wojna o Inflanty. Sojusz polsko-duński (później zerwany ze względu na blokowanie przez polską flotę kaperska moskiewskiego portu w Narwie co nie podobało się Duńczykom) oraz moskiewsko-szwedzkiego (też zerwanego po dojściu do władzy Jana III ożenionego z Katarzyną Jagiellonką); następuje odwrócenie sojuszy, współdziałanie polsko-szwedzkie1570 - pokój w Szczecinie na mocy którego Inflanty zostały podzielone pomiędzy 4 państwa uczestniczące w konflikcie1568 - konflikt z Gdańskiem, statuty Karnkowskiego1562/3 - sejm egzekucyjny w Piotrkowie, ustalenie i wycena umów dzierżawczych na królewszczyzny. 25% dochodów króla z tych dóbr szło na stałe wojsko zwane kwarcianym, reforma podatkowa, podniesienie poboru z łana kmiecego do 20 groszy, przy czym 10 groszy kmieć odejmował z dziesięciny 1569/28 czerwca - Unia Lubelska poprzedzona przyłączeniem Podola, Wołynia i Kijowszczyzny do Korony1572 - śmierć Zygmunta II AugustaSzlachta wybiera (powołuje) konfederacje wojewódzkie tzw. Kaptury, które przejmują sądownictwo. Magnateria z klerem doprowadza do obwołania interrexem prymasa Jakuba Uchańskiego.Miała to być elekcja viritim.1573/styczeń - konfederacja warszawska zapewnia wolność praktyk religijnych1573/kwiecień - sejm elekcyjny; kandydaci:• Ernest Habsburg, arcyksiążę - magnateria szczególnie litewska, kler• Jan III, król Szwecji, żonaty z Katarzyną Jagiellonką• Henryk Walezy, książę Francji, propagowany przez Jeana Monteluca• Iwan IV Groźny, car Rosji1573/11 maja - obranie Henryka Walezego na królaArtykuły henrykowskie - miały być przyjęte i zaprzysiężone przez elekta. Gwarantowały: wolną elekcję po śmierci króla, pokój między różnowiercami, zwoływanie sejmu co 2 lata na 6 tygodni, jeśli zaś zaszła potrzeba to częściej. Powołana została rada 16 senatorów - rezydentów. Szlachta zachowała prawo do wypowiadania posłuszeństwa władcy.1574/18-19 czerwca - ucieczka Henryka Walezego do Francji po śmierci Karola IX. Henryk został królem Francji, nie zrzekł się jednak korony polskiej mimo, że nie chciał wrócić do Polski1575/4 październik - ogłoszenie bezkrólewiaNowa elekcja. Kandydaci: • Maksymilian II, cesarz (Habsburg)• Fiodor, carewicz Rosji• Wilhelm z Rożenborga, kandydat innowierców• Alfons d`Este, książę Ferrary• Stefan Batory, książę Siedmiogrodu1575/12 grudnia - ogłoszenie królem Maksymiliana II przez magnaterię i duchowieństwo. Szlachta (pod wodzą Mikołaja Siennickiego) obiera królem Annę Jagiellonkę i znajduje jej męża w osobie Stefana Batorego. Maksymilian II umiera co ratuje kraj przed wojną domową. Elekcji Batorego oparł się tylko Gdańsk, król nadał więc przywilej handlowe konkurencji czyli Elblągowi. Mimo oblężenia wojska nie mogły zdobyć miasta. W wyniku porozumienia Batory w zamian za 200 tys. złotych i uznanie swojej władzy przez miasto cofnął Statuty KarnkowskiegoKról oparł się na grupie urzędniczo-wojskowej, a szczególnie na Janie Zamoyskim, od 1578 kanclerzu, a od 1580 także hetmanie 1577 - zajęcie południowych Inflant przez Rosję 1578 - założenie uniwersytetu w Wilnie1578 - w zamian za pieniądze za wojsko król powołuje Trybunał Koronny jako najwyższy urząd apelacyjny. Deputatów do tego urzędu wybierały sejmiki szlacheckie. Na sejmie ustanowiono też powołanie tzw. Piechoty wybranieckiej1579 - zdobycie Połocka1580 - zdobycie Wielkich Łuków1581 - oblężenie Pskowa, brak pieniędzy i utrata poparcia sejmu zmusza króla do zawarcia pokoju1582 - rozejm w Jamie Zapolskim. Rosjanie wycofują się z Inflant i oddają ziemię połocką1586/ 12 grudnia - śmierć Stefana Batorego1587 - w walce o tron polski uczestniczą: siostrzeniec Zygmunta Augusta, Zygmunt Waza (syna Katarzyny Jagiellonki i Jana III, króla Szwecji) oraz Maksymilian (arcyksiążę austriacki, Habsburg), który wkroczył na terytorium Polski z silną armią1588/24 stycznia - bitwa pod Byczyną, wojska księcia Maksymiliana zostały rozbite przez siły Zamoyskiego. Mimo tego zwycięstwa drogi Zamoyskiego i Zygmunta III szybko się rozeszły. Król popierał Habsburgów a Kanclerz ich nienawidził. Waza zaczął się nawet układać z Habsburgami na temat sprzedaży korony polskiej w zamian za pomoc militarną. 1592 - sejm inkwizycyjny, który zmusił króla do ukorzenia się oraz zabronił mu opuszczać Polski bez zgody sejmu1592 - umiera Jan III; Zygmunt staje się tytularnym królem Szwecji ale władzę w jego imieniu obejmuje rada senatorów pod przewodnictwem jego wuja Karola, księcia Sudermanii. Stopniowo szlachta szwedzka zaczyna okazywać coraz większą niechęć do Wazów polskich z racji ich ortodoksyjnej katolickości, nie chcieli się zgodzić na oddanie Rzeplitej północnej Estonii a także zawiedli się w przewidywaniu, że zasiadanie na 2 tronach jednocześnie osłabi władzę królewską Wazów1598 - wyprawa na Szwecję, klęska wojsk Zygmunta III Wazy; rozpoczęcie wojny o tzw. Dominium Maris Baltici; Karol Sudermański zostaje obwołany królem Szwecji1598 - w Rosji Borys Godunow zostaje carem po śmierci ostatniego z Rurykowiczów: Fiodora. W Polsce pojawia się Dymitr tzw. Samozwaniec, podający się za syna Iwana Groźnego, cudownie uratowanego z rąk Godunowa1601 - bitwa pod Kokenhausen, zatrzymanie Szwedów na linii Dźwiny1604/jesień - Dymitr w asyście nadwornych wojsk magnackich (Mniszkowie i Wiśniowieccy) przekracza granicę polsko-rosyjską1605/kwiecień - śmierć Borysa Godunowa otwiera drogę do carstwa dla Dymitra1605 - bitwa pod Kircholmem, zwycięstwo wojsk polskich pod wodzą Jana Karola Chodkiewicza1605 - opiekę nad księciem pruskim Albrechtem Fryderykiem i administrację nad Prusami powierza Zygmunt III Joachimowi Fryderykowi, a następnie Janowi Zygmuntowi. Później w 1618 objął on w władzę po Albrechcie Fryderyku i za zgodą Polski połączył unią personalną Brandenburgię i Prusy1606/maj - wybucha powstanie, Dymitr ginie; władzę przejmuje Wasyl SzujskiW Polsce tymczasem narastał konflikt pomiędzy Zygmuntem III Wazą a szlachtą. Król pragnął zreformować kraj wprowadzając monarchię dziedziczną i wzmacniając władzę królewską. Temu wszystkiemu towarzyszyła polityka wyznaniowa faworyzująca katolików, co doprowadziło do zmniejszenia się liczby protestanckich senatorów, nieuznawanie uchwał konfederacji warszawskiej oraz naciski na prawosławnych aby zatwierdzili postanowienia unii brzeskiej (1595/6), uznające papieża za zwierzchnika kościoła greckokatolickiego1606/wrzesień - rokosz wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego1607/lipiec - klęska wojsk rokoszan pod Guzowem (koło Radomia). Rokosz zakończył się przeprosinami dla króla od upokorzonego Zebrzydowskiego na sejmie w Krakowie w 1609 (na posiedzeniu senatu)1609 - wyprawa na Moskwę po zawarciu przez nią sojuszu ze Szwecją1610/lipiec - bitwa pod Kłuszynem gdzie Stanisław Żółkiewski pobił połączone wojska rosyjskie i szwedzkie. Później Polacy zdobyli Moskwę. O koronę cara starał się Władysław IV, syn Zygmunta III, jednak nie otrzymał jej, ponieważ nie chciał przejść na prawosławie co było warunkiem koniecznym do uzyskania korony.1612 - w Moskwie wybucha powstanie, polska załoga Kremla zostaje wycięta1613 - przywódcy rebelii wybierają na cara Michała Romanowa 1613 - sojusz z Habsburgami korzystny dla Austriaków1617/kwiecień - wyprawa na Moskwę pod wodzą Władysława IV, który zgodził się na uszanowania prawosławia ale jednocześnie w tajnym układzie obiecał ojcu znaczne okrojenie Rosji na rzecz Rzeplitej.Wyprawa zakończyła się klęską.1617-20 - wojna ze Szwecją; Polska traci cześć Inflant 1618/23 grudzień - pokój w Deulinie; Polska zatrzymywała ziemię siewierską i czernihowską oraz SmoleńskJednocześnie narastał konflikt z Turcją. Wielka Porta była najeżdżana przez Kozaków, którzy byli obywatelami polskimi. Jednocześnie oddziały stworzone przez Aleksandra Lisowskiego (lisowszczycy) rozpoczęli z rozkazu króla zwalczać powstanie antyhabsburskie w Czechach i na Słowacji (wydarzenia lat 1618-19; część wojny 30 letniej 1618-48). Walcząc z powstańcami walczyli z lennikiem tureckim, księciem węgierskim Bethlenem Gaborem 1620 - najazd turecki, klęska pod Cecorą (śmierć hetmana Stanisława Żółkiewskiego); obrona Chocimia (początkowo pod...
ninja2013