Rozróżnienie między sickness i illness.doc.pdf

Rozróżnienie między „sickness” i „illness” oraz „curing” i ”healing”.

„W jakikolwiek sposób próbowalibyśmy wyjaśniać [...] rytuały uzdrawiające, to one

uzdrawiają. Podobnie jak medycyna zachodnia, działają one przez jakiś czas, ale nie przez

cały czas. W niektórych sytuacjach działają skuteczniej niż w innych. Nasze empiryczne

metody mogą dawać lepsze rezultaty niż ich w przypadku gruźlicy, ale ich rytualne metody są

skuteczniejsze od naszych w leczeniu depresji.

Socjolodzy medycyny odróżniają illness od sickness . Sickness jest rzeczywistością

biologiczną; illness to rzeczywistość społeczna. Sickness zdarza się, natomiast illness jest

społecznie wyobrażana i tworzona. Illness jest tym, co pacjent, rodzina i lekarze myślą/

rozumieją o sickness; illness jest tym, w jaki sposób kształtujemy i wyobrażamy sobie sickness.

Nowotwór jest sicknes, lecz na tyle, na ile jest on wyobrażany jako „wróg”, z

którym „walczymy”, jest także illness. Rytuały uzdrawiające (healing rites) postępują/radzą

sobie znacznie skuteczniej z illness niż z sickness.

Literatura odróżnia również curing od healing. Cured, twoja illness odchodzi. Healed,

twoja illness może, lub nie, zniknąć, lecz masz w stosunku do niej inne nastawienie. Cured,

jesteś ustalony/niezmienny/stały, healed, jesteś na nowo połączony. Rytuały uleczają (heal)

znacznie skuteczniej, niż cure. Podobnie Ju!hoansi, buddyści tybetańscy, nawahowie i

praktykujący wodoo wykonują rytuały nawet gdy nikt nie jest szczególnie chory (ill). „Rzeczy”

wypadają z harmonii i potrzebują ponownej harmonizacji, zrównoważenia. Nie tylko mogą być

rytuały bez pacjenta, ale również mogą być rytuały bez konkretnego wydarzenia, [jakim jest]

illness. Ktoś może myśleć o takich działaniach, jako o ekwiwalencie medycyny prewencyjnej.

Metafory i etykietki, szczególnie gdy odegrane/postanowione, mogą uczynić nas

chorymi (sick) lub spowodować, że będziemy czuli się dobrze (make us well). Somatyzujemy

je, transformując słowa i wyobrażenia w mięso i kości, serce i wnętrzności/jelita. Metafory nie

tylko sicken, mają także efekt uzdrawiający (healing effect). Jeden kierunek definiowania

rytuału to odegranie metafory. Mimo że ta definicja jest zbyt szeroka, pokazuje to wspólną

charakterystykę aktywności rytualnych: poważne zastosowanie metafory.

Ju’hoansi „gotowanie” energii prowadzi do wyzdrowienia (it takes to cure).

Ze względu na jej wielką zależność od metafory, illness rozumiana jako atak – na

przykład „atak” serca – jest pokrewna rytualizacji. Na Zachodzie dwie z najbardziej

powszechnych metafor na illness są przemysłowe i militarne. Pewne „rzeczy” w ciele lub

umyśle są „złamane” lub „uszkodzone”, toteż personel medyczny „naprawia” je. Ciało

jest „maszyną/mechanizmem”; lekarze i psychiatrzy są zdolnymi „technikami” lub wysoko

płatnymi „mechanikami”. Chore (sick) osoby są „zaatakowane” (under attack); lekarstwa i

procedury medyczne są „broniami” pomagającymi im „bronić się” (fight back). Są tu „wojny”

z rakiem i używkami (drugs) podobnie jak występują wojny z innymi krajami. Idea, że chora

(sick) osoba potrzebuje bronić się lub walczyć o coś jest tak zakorzenione, że z trudem

zauważamy metaforyczny status tego.

Wiele podobnych obserwacji poczynił w szpitalu położniczym antropolog Robbie

Davis-Floyd podczas przyjmowania do szpitala i w czasie wizyt w gabinetach lekarskich.

Interakcje są zdecydowanie symboliczne. Lekarz nosi uniform lub inny symbol autorytetu jak

np. stetoskop. Doktor zwraca się do ciebie familiarnie po imieniu, lecz ty wyrażasz się

odmiennie zwracając się „Doktorze taki-a-taki”. Lekarz wypisuje tajemnicze (misterious)

dokumenty, do których ty, zwykły pacjent, nie masz dostępu. Pacjenci podporządkowują się

lekarskiemu autorytetowi i dominującej wiedzy, z nielicznymi lub żadnymi pytaniami – tak, jak

czyniliby w obecności kapłana w świątyni. Pomimo, ze nie jest to rytuał, jaki tubylczy

uzdrawiacz (healer) mógłby odprawić, interakcja między pacjentem a doktorem jest mocno

zrytualizowana.” 1

1 Ronald L. Grimes, Deeply into the bone. Re-inventing rites of passage , University of California Press, Berkeley

2002, s. 342-343.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: