Zakażenia szpitalne

Zakażenie związane z pobytem chorego w szpitalu, powstające lub roz­wijające się w trakcie pobytu chorego w szpitalu lub po opuszczeniu szpitala, rozpoznane klinicznie i potwierdzone laboratoryjnie jest zaka­żeniem szpitalnym niezależnie od tego, czy czynnik etiologiczny, który je wywołał, jest pochodzenia endogennego czy egzogennego. Zakażenie szpitalne dotyczą pacjentów i personelu szpi­talnego

Zakażenie szpitalne personelu jest to każde zakażenie, które wystąpiło u pracownika zakładu opieki zdrowotnej w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych.

Podział zakażeń szpitalnych.

§           Zakażenie egzogenne - jest to każde zakażenie, które nie było stwierdzane lub nie było w okresie wylęgania przy przyjęciu do szpitala, a wystąpiło w czasie pobytu w szpitalu lub - w okresie wylęgania -po wypisaniu do domu. W większości przypadków przyjmuje się za szpitalne te zakażenia, które wy­stąpiły po 48 godzinach od przyjęcia lub wypisu ze szpitala. Dla zakażeń o długim okresie wylęgania przyjmuje się dłuższe terminy (na przykład HBV, HCV, HIV, gruźlica). Zakażenia egzogenne są wywołane przez florę szpitalną nabytą od innego pacjenta, najczęściej za pośrednictwem personelu medycznego (za­każenie krzyżowe) lub z innych źródeł (sprzęt medyczny, płyny, żywność itp.).

§           Zakażenie endogenne - jest to każde zakażenie, które nie było stwierdza­ne lub nie było w okresie wylęgania przy przyjęciu do szpitala, a wystąpiło okresie pobytu w szpitalu i zostało spowodowane przez florę własną pacjen­ta. Najczęściej przyczyną zakażeń endogennych są zabiegi medyczne, które powodują przeniesienie flory własnej pacjenta w inne miejsce w organizmie.

§           Zakażenie niesklasyfikowane - na przykład wewnątrzmaciczne, około porodowe.

Łańcuch epidemiczny zakażenia:

•             źródło zakażenia,

•             drogi szerzenia się zakażenia,

•             osoby podatne na zakażenie (czynniki ryzyka).

Źródła zakażenia:

•    środowisko szpitalne (materace, pościel, ręczniki, sprzęt i aparatura me­
dyczna, leki, pokarm, przedmioty do utrzymywania higieny szpitalnej,
urządzenia wodno-kanalizacyjne, klimatyzacyjne),

•    sam pacjent (zakażenie endogenne - czynnikiem etiologicznym jest
własna flora),

•             inny pacjent (zakażony lub skolonizowany),

•             personel medyczny (nosiciel, nie myte ręce).

Drogi szerzenia się zakażenia:

•             przez ręce personelu,

•    przez kontakt bezpośredni (narzędzia chirurgiczne, igły, strzykawki,
pościel, baseny, wzierniki, cewniki, klamki drzwi),

•             przez źle wyjałowiony sprzęt medyczny,

•             przez używanie brudnych ubrań ochronnych,

•             przez transfuzję,

•             przez przeszczep narządów,

•             przez zanieczyszczoną wodę, pożywienie, roztwory i płyny medyczne.

•    powietrzno-pyłkowa (cząstki kurzu z wytrzymałymi na wysychanie
bakteriami lub przetrwalnikami grzybów).

Czynniki ryzyka zakażeń zależne od pacjenta:

v                 skrajności wieku (osoby najmłods/e i najstarsze).

v                 zaburzenia odporności.

v                 długotrwała antybiotykoterapia.

v                 diagnostyka inwazyjna,

v                 choroby towarzyszące (na przykład cukrzyca, choroby nowotworowe),

v                 uszkodzenie skóry (w tym odleżyny), uszkodzenia błon śluzowych,

v                 długotrwałe bądź częste pobyty w szpitalu,

v                 niedożywienie,

v                 stres szpitalny.

Czynniki ryzyka zakażeń zależne od szpitala:

•  zły stan techniczny szpitala,

•  stosowanie terapii wielolekowej,

•  stosowanie empirycznej antybiotykoterapii,

•  złe warunki sanitarno-higieniczne,

•  zbyt zagęszczone sale chorych,

•  niedostateczna opieka i pielęgnacja chorych,

•  stosowanie nieodpowiednich środków dezynfekcyjnych.

•  niewiedza personelu dotycząca istoty zakażeń szpitalnych.

Najczęstsze postacie kliniczne zakażeń szpitalnych

§                    Zakażenie układu moczowego

§                    Zakażenie układu oddechowego (w tym zapalenie płuc) -

§                    Zakażenie krwi (bakteriemia, posocznica) -

§                    Zakażenia miejsca chirurgicznego

§                    Zakażenia związane z drenażem naczyń i wprowadzaniem wszczepów z biomateriałów –

BAKTERYJNE ZAKAŻENIA SZPITALNE

Czynniki etiologiczne odpowiedzialne za bakteryjne zakażenia szpitalne po­zostają w ścisłym związku z chorobą podstawową, stanem odporności orga­nizmu, profilem wykonywanych zabiegów diagnostycznych bądź leczniczych oraz ze stosowaniem leków immunosupresyjnych, antybiotyków i chemiote-rapeutyków.

Najczęściej wywołujące bak­teryjne zakażenia szpitalne.

§        Ziarniaki Gram-dodatnie

§        Gronkowce koagulazoujemne

§        Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus)

§        Enterokoki (Enterococcus faecalis, E. faecium):

§        Pałeczki Gram-ujemne

§        Pałeczki niefermentujące [Pscudomonas. Acinelohacłer):Legionella pneumophila:

§        Beztlenowe laseczki Gram-dodatnie

§        Szczepy wielooporne

§        Gronkowce metycylinooporne –

§        Szczepy bakteryjne naturalnie oporne na antybiotyki.Pseudomonas aeruginosa, ziarenkowce z rodzaju Enterococcus oraz gronkowce koagulazo-ujemne

§        Szczepy z opornością nabytą.

Wirusowe zakażenia szpitalne

W zależności od drogi szerzenia się zakażenia wirusowego wyodrębniono 4 grupy:

•      zakażenia żołądkowo-jelitowe,

•      zakażenia układu oddechowego,

•      choroby wysypkowe,

•      zakażenia za pośrednictwem krwi i jej produktów.

Zakażenia żołądkowo-jelitowe (wymioty, biegunka). Czynniki etiolo­giczne: enterowirusy {polio, Coxsackie A i B, wirusy Echo), adenowirusy, ro-tawirusy, astrowirusy, caliciwirusy (Norwalk), wirus heptuitis E, SRV, SRSV, koronawirusy, wirus hepotitis A. Do zakażeń dochodzi na drodze fekalno--oralnej za pośrednictwem brudnych rąk. Większość zakażeń ma przebieg ła­godny, samoograniczający i nie wymaga swoistego leczenia.

Zakażenia układu oddechowego (zakażenia drogą kropelkową).

Choroby wysypkowe (uszkodzenia skóry, pęcherzyki). Czynniki etiolo­giczne: najczęściej są to enterowirusy, HSV, HHV-6, VZV, wirusy odry i ró­życzki oraz parwowirus B-19.

pośrednictwem krwi i wydzielin.

Zakażenia za pośrednictwem krwi i jej produktów. Do wirusów najczę­ściej przenoszonych przez krew należą: HBV, HCV, HTLV (human T-cell leukemia virus), HIV, wirusy gorączki krwotocznej, a także CMV, EBV i HHV-6.

Pasożytnicze zakażenia szpitalne

W naszych warunkach klimatycznych pasożytnicze zakażenia szpitalne wy­woływane są najczęściej przez pierwotniaki, takie jak:

v                 Toxoplazma  gondii - głównie zakażenia endogenne, zakażenia egzo­genne rzadko (krew. przeszczepy).

v                 Pneumocystis carinii - głównie zakażenia endogenne, zakażenia eg/o. genne rzadziej (noworodki, niemowlęta),

v                 Cryptosporidium sp. - głównie zakażenia egzogenne, biegunki,

v                 Giardia lamblia - głównie zakażenia egzogenne, biegunki i inne scho­rzenia przewodu pokarmowego,

v                 Tńchomonas vaginalis - zakażenia egzogenne, noworodki w czasie po­rodu.

Mieszane zakażenia szpitalne

W mieszanych zakażeniach szpitalnych uczestniczą zespoły drobnoustro­jów, na przykład: wirusy-bakterie, bakterie tlenowe-bakterie beztlenowe, bakterie-grzyby. Udział każdego z czynników w zakażeniu może być równo-rzędny bądź dominujący.

Grzybicze zakażenia szpitalne

Spośród wielu tysięcy opisanych gatunków grzybów tylko mniej niż 200 odpowiedzialnych jest za wywołanie infekcji u ludzi. Sprawcami zakażeń grzybiczych u ludzi mogą być dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśnie, które są jednymi z najlepiej przystosowanych do życia organizmów

Dermatofitozy są zakażeniami wywołanymi przez około 40 gatunków grzybów należących do jednego z trzech rodzajów: Trichophyton, Microspo-rum, Epidermophyton. Drobnoustroje te mają wybitne zdolności do rozkłada-- nia keratyny w warstwie rogowej naskórka, paznokciach i włosach.

Grzyby pleśniowe odpowiedzialne za zmiany skórne są to gatunki zali­czane głównie do rodzajów: Scopulariopsis, Aspergillus, Fusarium, Alterna-' ria, Chrysosporum, Cladosporium, Penicillium.

Grzybice skóry i jej przydatków dzieli się w zależności od:

1.  źródła zakażenia - na zoofilne, antropofilne i geofilne lub endogenne
czy egzogenne;

2.  umiejscowienia infekcji - na grzybice skóry gładkiej, skóry owłosionej
głowy, paznokci, błon śluzowych;

3.  ze względu na rodzaj patogenu - na dermatofitozy, drożdżyce (kandy-
dozy), pleśnice, infekcje mieszane.

Czynniki sprzyjających rozwojowi zakażeń grzybiczych to :mechaniczne przerwanie ciągłości powłok ciała, urazy bło­ny śluzowej, oparzenia, miejscowe opatrunki zamknięte lub maceracja tkanek.

ZAPOBIEGANIU ZAKAŻENIOM GRZYBICZYM W WARUNKACH PRACY W ZOZ:

Ø      edukacja pacjenta  i  personelu  (odpowiednie  działania  z  dziedziny oświaty zdrowotnej, na przykład prasa, książki, broszury, radio, TV, ulotki, filmy, pogadanki),

Ø      ograniczenie stosowania antybiotyków przeciwbakteryjnych,

Ø      dbanie o prawidłową florę bakteryjną skóry i odpowiednie pH skóry,

Ø...