RAP_Afganistan_Irak_Czad.pdf

RAPORT

AfgANiSTAN, irAk,

cZAd – cO mAmy Z miSji?

BilANS ZySków i STrAT.

PErSPEkTywy

Katarzyna

Hołdak,

Anna

Konarzewska

Od ZAkOńcZENiA ii wOjNy świATOwEj POlSkA NAlEży

dO cZOłówki PAńSTw AkTywNiE UcZESTNicZących

w POkOjOwych miSjAch wOjSkOwych ONZ 1 .

NiEZmiENNiE UZNAjE PriOryTETOwą OdPOwiEdZiAlNOść

rAdy BEZPiEcZEńSTwA ONZ ZA UTrZymANiE STABilNOści

i BEZPiEcZEńSTwA międZyNArOdOwEgO, jAk rówNiEż

włącZA Się w OPErAcjE PrZywrAcANiA i UTrZymywANiA

POkOjU POd Egidą NArOdów ZjEdNOcZONych (NP.

w Syrii cZy liBANiE). jEdNOcZEśNiE POlSkA UwAżA

ZA NiEZBędNE ANgAżOwANiE Się w dZiAłANiA

STABiliZAcyjNE, POlicyjNE i hUmANiTArNE POd Egidą

SOjUSZU PółNOcNOATlANTyckiEgO (NP. w irAkU,

AfgANiSTANiE, PAkiSTANiE) OrAZ UNii EUrOPEjSkiEj (NP.

w BOśNi i hErcEgOwiNiE, cZAdZiE). rP BiErZE rówNiEż

UdZiAł w dOwOdZONych PrZEZ USA OPErAcjAch

„kOAlicji chęTNych” w irAkU („irAckA wOlNOść”)

i AfgANiSTANiE („TrwAłA wOlNOść”), mAjących NA cElU

BUdOwę BArdZiEj BEZPiEcZNEgO świATA, w kTórym

rESPEkTOwANE Są PrAwA cZłOwiEkA i POrZądEk

dEmOkrATycZNy. OBEcNiE POZA grANicAmi krAjU

w miSjAch SłUży OkOłO 3,5 TyS. POlSkich żOłNiErZy.

Partycypacja w działaniach stabilizacyjnych pod

egidą ONZ, NATO, UE i USA jest świadectwem tro-

ski i poczucia odpowiedzialności Polski za wnoszenie

wkładu w pokój i bezpieczeństwo globalne. Zagrożenia

asymetryczne, m.in. terroryzm, proliferacja broni

masowego rażenia czy istnienie „państw upadłych”,

nakładają się, przenikają i oddziałują wzajemnie,

BEZPiEcZEńSTwO NArOdOwE

i-ii – 2008 /7-8

stwarzając nowe wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego.

Polska stoi na stanowisku, że niestabilności pojawiające w innych czę-

ściach świata, zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z organizacjami

terrorystycznymi, ruchami ekstremistycznymi i fundamentalistycznymi

oraz przestępczością zorganizowaną (handlem ludźmi, bronią, narkoty-

kami itd.), mogą w szybkim tempie rozprzestrzeniać się, a tym samym

przenikać do Europy i wpływać na poziom bezpieczeństwa kontynen-

tu. Niezbędna jest więc pomoc społeczności międzynarodowej, przede

wszystkim wysoko rozwiniętych państw członkowskich UE i NATO, czyli

organizacji, których Polska jest aktywnym i solidarnym członkiem, we

wspieraniu mechanizmów propaństwowych i procesów demokratycznych

w regionach kryzysowych. Obliguje to Polskę do podejmowania odpo-

wiedniego wysiłku adaptacyjnego wewnątrz państwa, by stawić czoła wy-

mienionym wyzwaniom. Oznacza również konieczność gospodarczo-spo-

łecznego i wojskowego angażowania się politycznego w rozwiązywanie

problemów bezpieczeństwa w skali globalnej, w regionach położonych da-

leko od granic kraju, gdzie rP nie posiada bezpośrednich, strategicznych

dla polityki bezpieczeństwa interesów. Stąd też wynika udział Polski

w odbudowie iraku i Afganistanu, jak również działaniach stabilizacyj-

nych w czadzie.

O ile obecność w misjach ONZ i UE nie budzi większych kontrowersji,

o tyle wsparcie dla ekspedycji amerykańskich pozostaje w Polsce tematem

dyskusyjnym. między kręgami politycznymi a opinią publiczną istnieje za-

sadnicza różnica zdań co do celowości wysyłania polskich żołnierzy w odle-

głe regiony świata, jak również rzeczywistych powodów ponoszenia wyni-

kających z tego zaangażowania obciążeń przez budżet rP. konsekwencją

tego stanu rzeczy jest systematycznie podnoszone pytanie o bilans strat

i zysków z udziału w misji irackiej czy słuszność kierowania polskiego kon-

tyngentu do działań bojowych w najbardziej niebezpiecznych, wschodnich

prowincjach Afganistanu.

1) w 1953 r. Polska została zaproszona do udziału w międzynarodowej komisji Nadzoru

i kontroli monitorującej przestrzeganie rozejmu na Półwyspie koreańskim. Zwarte

oddziały wojska Polskiego uczestniczą w operacjach pokojowych ONZ od października

1973 r. Po raz pierwszy polskie jednostki wojskowe podjęły służbę w operacji UNEf

ii ( UN Emergency Force II ) w Egipcie (Polska wojskowa jednostka Specjalna).

i. POlSkA w miSji irAckiEj

Udział Polski najpierw w interwencji zbrojnej, a następnie w misji

stabilizacyjnej w iraku daleko wykracza poza jej zobowiązania sojusz-

nicze, zwłaszcza wynikające z Artykułu 5 Traktatu waszyngtońskiego.

Zaangażowanie to miało trojakie motywy.

Pierwszy z nich miał na celu przywrócenie wolności i demokracji

irakijczykom. motyw drugi dotyczył umocnienia sojuszu ze Stanami

Zjednoczonymi 2 . w ten sposób Polska chciała podtrzymać szczególne,

bliskie relacje sojusznicze z państwem postrzeganym od momentu starań

o członkostwo w NATO jako strategiczny partner i gwarant bezpieczeństwa

rP. w zamyśle władz miało to być przed wszystkim świadectwo lojalności

ze strony państwa polskiego, otwierające nam drzwi do wąskiego kręgu

państw mających uprzywilejowane relacje z waszyngtonem 3 . wsparcie dla

Amerykanów w trudnej misji irackiej było też swoistym zabiegiem dyplo-

matycznym obliczonym na przyszłość – włączając się w działania zbrojne

w państwie irackim, Polska miała nadzieję, że jeśli znajdzie się kiedykol-

wiek w potrzebie, będzie mogła liczyć na wzajemność i wsparcie obronne ze

strony waszyngtonu.

włączenie się do działań stabilizacyjnych w iraku było dobrą okazją

do udowodnienia, że Polska jest lojalnym partnerem, gotowym zaangażo-

wać się w akcje sojusznicze nawet wówczas, gdy nie posiadają autoryzacji

NATO. rP miałaby być zatem postrzegana jako kraj skutecznie i sprawnie

angażujący się w operacje na dużą skalę poza swoim tradycyjnym obsza-

rem geopolitycznego oddziaływania i interesów 4 .

Przystąpienie do powołanej przez prezydenta USA george’a w. Busha

„koalicji chętnych”, mającej na celu obalenie reżimu Saddama husajna,

było pojmowane jako długoterminowa inwestycja w bezpieczeństwo wspól-

noty międzynarodowej w kontekście globalnej wojny z terroryzmem 5 .

wymiar strategiczny był zatem zgodny z polskim interesem bezpieczeń-

stwa i przekonaniem o konieczności globalnego podejścia do problematyki

bezpieczeństwa międzynarodowego 6 .

Ponadto w polskich kręgach politycznych panowało przekonanie, że po

obaleniu husajna i demokratyzacji iraku możliwa będzie szybka odbudowa

tego państwa i jego reintegracja z systemem międzynarodowym. Powstała

BEZPiEcZEńSTwO NArOdOwE

i-ii – 2008 /7-8

w ten sposób nowa sytuacja powinna przynieść Polsce – państwu aktywnie

zaangażowanemu w całą operację – wymierne korzyści, zwłaszcza gospo-

darcze, w stosunkach z USA (m.in. inwestycje amerykańskie w Polsce)

i nowym irakiem (kontrakty na odbudowę kraju, uzbrojenie irackiej armii,

wydobycie irackiej ropy itd.).

Z perspektywy czasu wiele z tych celów i dążeń uległo negatywnej

weryikacji. wraz z końcem 2007 r. zapadła ostateczna decyzja o wy-

cofaniu polskich Sił Zbrojnych z iraku do końca października 2008 r.

i zmianie charakteru naszej obecności w tym państwie na doradczo-

gospodarczy.

Zaangażowanie Polski w interwencję zbrojną i misję

stabilizacyjną w Iraku

Polska jest zaangażowana w operację „iracka wolność” ( Iraqi Freedom )

od marca 2003 r. misja ta ma charakter głównie wojskowy i jest prowadzo-

na w ramach sił koalicyjnych pod przewodnictwem USA. jej zadaniem jest

przede wszystkim przywrócenie normalnych warunków życia irakijczykom

i zapewnienie bezpieczeństwa ludności cywilnej, stabilizacja sytuacji we-

wnątrz państwa, w tym budowa nowych, demokratycznych struktur ad-

ministracji centralnej i lokalnej, jak również odbudowa zniszczonej wojną

2) j. czaputowicz, Zaangażowanie w Iraku a polska polityka europejska , „Polska

w Europie”, nr 3(47), 2004, s. 20.

3) O. Osica, Irak – co dalej? , „Polski Przegląd dyplomatyczny”, nr 1, 2006, s. 20.

4) T. Otłowski, Polska a Irak. Co dalej z polską misją w Iraku? , „Biuletyn Opinie”, fundacja

Aleksandra kwaśniewskiego „Amicus Europae”, grudzień 2007, s. 5, <http://www.kwa-

sniewskialeksander.pl/foundationa.php>.

5) m. wągrowska, Udział Polski w interwencji zbrojnej i misji stabilizacyjnej w Iraku , cent-

rum Stosunków międzynarodowych, „raporty i Analizy”, nr 12, 2004, s. 5-6.

6) m. rędziniak, Militarno-administracyjne wsparcie nowych władz irackich , [w:] Irak 2004.

Ku normalności , materiały z konferencji naukowej zorganizowanej z inicjatywy i pod

patronatem ministra Obrony Narodowej, AON 2004, s. 64.

infrastruktury przemysłowej, komunalnej i komunikacyjnej. Podstawą

prawną funkcjonowania misji są rezolucje rady Bezpieczeństwa ONZ 7 .

Podczas konferencji londyńskiej, która odbyła się 1 maja 2003 r.,

Polska otrzymała propozycję objęcia kontroli wojskowej nad jednym z czte-

rech sektorów iraku (centralno-południowym), ustanowionych rezolucją

rady Bezpieczeństwa nr 1483 (23 maja 2003 r.). Tym samym 3 września

2003 r. rP przejęła dowództwo nad wielonarodową dywizją centrum-

-Południe ( Multinational Division Central-South , mdcS), liczącą wówczas

8,5 tys. żołnierzy z 24 krajów oraz 2,5 tys. żołnierzy Polskiego kontyngentu

wojskowego (Pkw). Od 1 lutego 2008 r. w międzynarodowych Siłach

Stabilizacyjnych służy już X zmiana Pkw pod dowództwem gen. dyw.

Andrzeja malinowskiego. w regionie misji, obejmującym iracką prowincję

kadisija (z bazą Echo) 8 , przebywa obecnie około 1600 żołnierzy z ośmiu

państw sojuszniczych 9 , w tym około 900-osobowy kontyngent z Polski 10 .

w czasie trwania misji (2003-2007) śmierć w iraku poniosło 22 polskich

żołnierzy.

cele misji Pkw w iraku, a także jej charakter ulegały w ciągu pię-

ciu ostatnich lat licznym zmianom 11 . Obecna, X zmiana, podobnie jak po-

przednia – iX, wypełnia zadania o charakterze szkoleniowo-doradczym

i stabilizacyjnym. dodatkowo odpowiada za wygaszenie naszej obecności

wojskowej w tym państwie oraz wycofanie stamtąd sił i środków Pkw do

kraju.

Początkowo zakładano, iż misja iracka potrwa rok (dwie zmiany) i po

ustabilizowaniu sytuacji w regionie (przeszkoleniu lokalnych sił bezpie-

czeństwa oraz odbudowie struktur administracyjnych) zostanie wycofa-

na. Szybko jednak okazało się, że planów tych nie uda się zrealizować.

Po obaleniu reżimu Saddama husajna w iraku wybuchła wojna domo-

wa o władzę, w tym na tle religijnym. Z dowodzonej przez Polskę wie-

lonarodowej dywizji w 2004 r. wycofało się 7 państw, a siły koalicyjne

poniosły liczne porażki w utrzymaniu kontroli nad wyznaczonym obsza-

rem. Pierwsze sygnały o możliwości wycofania Pkw z iraku pojawiły się

w 2005 r. Ostatecznie jednak dopiero 18 grudnia 2007 r. rada ministrów

skierowała do Prezydenta rP, lecha kaczyńskiego, wniosek o zakończe-

nie 31 października 2008 r. udziału polskiego kontyngentu w operacji

„iracka wolność” 12 . Po tym okresie Polska rozważa możliwość zwiększenia

w iraku liczby ekspertów z trzech do około 20 służących w natowskiej misji

100

BEZPiEcZEńSTwO NArOdOwE

i-ii – 2008 /7-8

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: