Plan budowy strunowca:
1) struna grzbietowa ( chorda dorsalis), przyjmująca postać elastycznego pręta i stanowiąca szkielet osiowy organizmu
2) układ narządów osiowych, na który składają się:
- cewka nerwowa czyli centralna część systemu nerwowego ( leży ona pod struną grzbietową, w dorsalnej części ciała)
- przewód pokarmowy położony pod struną grzbietową
- aparat krążenia leżący po stronie wentralnej organizmu, poniżej układu pokarmowego
3) elementy układu oddechowego utworzonego z przedniej części przewodu pokarmowego
PODTYP: Osłonice- Tunicata
GROMADA: Ogonice
Żachwy
Sprzągle
Łapce
-niewielkie zwierzęta- do kilku cm
-mają 2 cechy wspólne:
- brak układu wydalniczego
- ciało pokryte tuniką- płaszczem (wydzielina naskórka, zawiera tunicynę- podobna do celulozy)
cecha apomorficzna- cecha nowa w danej grupie
cecha plezmomorficzna- cecha stara, znana już u przodków
autoapomorfia- cechy wyróżniające daną grupę od innych
Ogonice:
-ciało podzielone na tułów i ogon
-obojnaki (z wyjątkiem jednego gatunku), rozmnażają się wyłącznie płciowo, zapłodnienie zewnętrzne
-struna grzbietowa zachowana przez całe życie
-układ krwionośny otwarty
Żachwy:
-struna grzbietowa tylko w postaci larwalnej ( podobnie jak cewka nerwowa)
-szczeliny skrzelowe otwarte do przestrzeni okołoskrzelowej ( u pozostałych bezpośrednio na zewnątrz)
-u form dojrzałych brak narządów zmysłu
-narządy wewnętrzne położone w pierwotnej jamie ciała, celoma ograniczona do światła gonad i woreczka osierdziowego
-formy hermafrodytyczne
Sprzągle:
-blastocel dobrze rozwinięty
-narządy wewnętrzne skupione w tylnej części ciała
-silny rozwój worka skrzelowego
-otwór wpustowy i odpływowy, umieszczone na przeciwległych końcach ciała
-rozmnażanie płciowe i wegetatywne (kolonie)
-pelagiczne zwierzęta morskie
PODTYP: Bezczaszkowce
-całkowita segmentacja ciała
-brak serca, mózgu, dobrze rozwiniętych narządów zmysłu
-obecność metamerycznego układu nefridialnego i płciowego
-obecność jamy okołoskrzelowej
-przedłużenie struny grzbietowej za przedni koniec odcinka mózgowego
-brak wyodrębnionej głowy
-jako układ wydalniczy funkcjonują protonefrydia
PODTYP: Czaszkowce
-strunowce zaliczane do tego podtypu charakteryzują 2 podstawowe cechy:
- mają czaszkę (cranium)
- szkielet osiowy stanowią mniej lub bardziej rozwinięte utwory szkieletowe- kręgi ( vertoebrae)
Kręgouste: Cyclostomata
-przynajmniej częściowo pasożytniczy tryb życia
-narządy oddechowe wykształcone w postaci 5-15 par worków skrzelowych o pochodzeniu entodermalnym
-szkielet wiscelarny wykształcony w postaci ażurowego sita, nie podzielony na oddzielne, członowane łuki
-pojedynczy otwór nosowy ( nieparzysty) co jest konsekwencją połączenia narządów węchowych w 1 woreczek nosowo- przysadkowy
-brak kończyn parzystych
-lejek przedgębowy uzbrojony w ząbki rogowe
-brak zębów właściwych
-naga skóra z licznymi gruczołami śluzowymi
-brak właściwych szczęk
-jama gębowa nie komunikuje się bezpośrednio ze środowiskiem zewnętrznym lecz mieści się na dnie lejka przedgębowego podpartego
Bezowodniowce- Anamnia ( ryby, płazy)
-ciało osobników dorosłych pokryte jest śluzowatą skórą przystosowaną do życia w wodzie lub przynajmniej w wilgotnej atmosferze ( jeżeli występują łuski to są one pochodzenia łącznotkankowego)
-stadium larwalne w rozwoju jet szeroko rozpowszechnione
-późniejszy okres życia zarodkowego: organizm rozrywa osłonki jajowe i rozwija się w wodzie odżywiając się żółtkiem z jaja i oddychając za pomacą skrzel
-organizmy pierwotnie wodne, w mniejszym stopniu lub większym związane z wodą, w której spędzają albo wczesne stadia rozwojowe albo całe życie
Typy płetw ogonowych:
- heterocerkiczna ( u jesiotrowatych)
- symetryczna ( zarodki ryb, mureny, węgorze)
- homocerkiczna ( pseudocentryczna- ku grzbietowi)
Typy łusek pokrywających:
-mają pochodzenie skórne ( ze skóry właściwej)
- plakoidalne (chrzęstnoszkieletowe)
- ganoidalne
- cykloidalne
GROMADA: Ryby kościste
-pęcherz pławny u niektórych gatunków pełni funkcje płuc
-występuje kostna pokrywa skrzelowa zasłaniająca szczeliny skrzelowe
-płetwy podparte promieniami kostnymi ( za wyjątkiem dwudysznych)
-stopniowe kostnienie początkowo chrzęstnego szkieletu
-struna grzbietowa zwykle zastępowana przez kręgosłup ( jedynie u form prymitywnych zachowana)
-ciało nagie, pokryte łuskami ganoidalnymi lub kostnymi
współcześnie:
NARDZĄD: Ganoidy chrzęstne
-szkielet przeważnie chrzęstny
-stożek tętniczy dobrze rozwinięty
-w jelicie występuje fałd spiralny
-płetwa ogonowa heterocerkiczna
-obecność struny grzbietowej
-kręgi bez trzonów
NADRZĄD: Ganoidy kostne
-zachowany stożek tętniczy z licznymi zastawkami
-szczątkowa zastawka spiralna w jelicie
-występuje pęcherz pławny
-brak kości potylicznej górnaj
-ogon heterocerkiczny skrócony
NADRZĄD: Kostnoszkieletowe
-całkowicie skostniały szkielet
-redukcja stożka tętniczego
-brak fałdu spiralnego w jelicie
-łuska kostna
-płetwa ogonowa homocerkiczna
PODGROMADA: Dwudyszne
-chrzęstna puszka mózgowa ( otoczona kośćmi pokrywowymi i zastępczymi), czaszka autostylna
-brak szczęk wtórnych
-zęby zlane w płytki, osadzone na płytkach podniebiennych
-struna grzbietowa jako szkielet osiowy ( jedynie chrzęstne łuki górne i dolne oraz żebra )
-płetwy w postaci osadzonych na członowanej osi promieni
-brak wyodrębnionej płetwy grzbietowej i ogonowej ( zlane)
-skrzela uwstecznione (łuki skrzelowe chrzęstne)
-pęcherz pławny funkcjonuje
PODGROMADA: Trzonopłetwe
-ciało pokryte dużymi łuskami
-płetwy parzyste umieszczone na umięśnionych trzonach
-szkielet pasa barkowego zróżnicowany na kość kruczą, łopatek i obojczyk
-nozdrza ukryte, otwierające się do jamy gębowej
-w jelicie występuje zastawka spiralna
-1 gatunek:
- Latimeria ohananume
PODGROMADA: Wielopłetwce
-ciało pokryte łuską ganoidalną
-szkielet całkowicie kostny ( za wyjątkiem kilku miejsc w czaszce i płetwach parzystych)
-szkielet osiowy o kręgach dwuwklęsłych
-struna grzbietowa zredukowana
-czaszka stawowo połączona z pierwszym kręgiem
-gąbczasty pęcherz pławny ( obok skrzeli ) funkcjonuje jako narząd oddechowy, leży po stronie brzusznej i otwiera się do przełyku ( tzw. brzuszny pęcherz pławny)
-zastawka spiralna w jelicie
PODGROMADA: Kostnopromienne
-promienie płetw i szkielet- zazwyczaj kostne
-otwór gębowy położony na spodzie głowy
-narząd węchu zawsze na wierzchu głowy
-brak kloaki
-łuski ganoidalne u form starszych, elastyczne u filogenetycznie młodszych
GROMADA: Chrzęstnoszkieletowe
-zapłodnienie wewnętrzne
-u samców obecny swoisty narząd kopulacyjny powstający z przekształcenia płetw brzusznych
-mózg o silnie rozwiniętym przedmózgowiu
-brak pęcherza pławnego i płuc
-szerokie przegrody międzyskrzelowe
-płetwy nieparzyste i dystalne, części płetw parzystych wsparte na elementach elastycznych („promieniach rogowych”)
-szkielet wyłącznie chrzęstny (niekiedy wysycony solami wapnia)
-szczeliny skrzelowe otwierają się bezpośrednio na zewn. ( u chimer występują błony skórne zakrywające szczeliny)
-skóra pokryta łuskami plakoidalnymi (niekiedy naga- część chimer i płaszczek)
-wysoko rozwinięte układ nerwowy , narządy zmysłów i biologia rozmnażania)
PODGROMADA: Spodouste
-występuje kloaka
-brak pęcherza pławnego
-w jelicie środkowym występuje fałd spiralny
-pierwsze promienie płetw- rogowe; puszka mózgowa wyciągnięta w dziób, otwór gębowy oraz narządy węchuumieszczone na spodzie głowy
-część płetwy brzusznej samców zmieniona w narząd kopulacyjny
-łuski plakoidalne
-pierwsza szczelina skrzelowa przekształcona w tryskawkę lub całkowicie zrośnięta
-szpary skrzelowe w liczbie 5-7 par, brak wieczka skrzelowego
-szkielet osiowy chrzęstny, u niektórych zwapniały- jedynie trzony kręgów
-serce ma charakter żylny
PODGROMADA: Zrosłogłowe
-czaszka autostyliczna (chrząstka podniebienno- kwadratowa zrośnięta z puszką mózgową)
-szczeliny skrzelowe pokryte fałdem skórnym
-brak kloaki (wyodrębnione otwory moczoey i płciowy)
-zęby wykształcone w postaci grubych płytek
-dobrze wykształcona struna grzbietowa otoczona jedynie pierścieniowatymi trzonami kręgów
PODGROMADA: FAŁDOPŁETWE
-pęcherz pławny funkcjonuje jako płuca
-skrzela uwstecznione( łuki skrzelowe chrzęstne)
-struna grzbietowa jako szkielet osiowy ( jedynie chrzęstne łuki górne i dolne oraz żebra)
-chrzęstna puszka mózgowa (otoczona kośćmi zastępczymi, czaszka autostylna)
PŁAZY:
-skóra naga z licznymi gruczołami, przepuszczalna dla wody
-narząd oddechowy- płuca, skóra, śluzówka jamy gębowo-gardzielowej, skrzela
-serce zbudowane z 1 komory i 2 przedsionków, postępująca redukcja stożka tętniczego i zatoki żylnej
-rodzaje gruczołów( podział na ilość komórek i sposobu uwalniania subatancji)
-szkielet skostniały z szeregiem elementów chrzęstnych
-czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą 2 kłykci potylicznych
-odcinek szyjny kręgosłupa zbudowany z jednego kręgu
-kość podniebienno-kwadratowa zrośnięta z czaszką ( autostylia)
-jako narząd słuchu: ucho wewnętrzne i jama bębenkowa (ucho środkowe) z 1 kostką słuchową- strzemiączkiem
-w obrębie czaszki od mózgowia odchodzi 10 par nerwów
-rozród większości gatunków przebiega w wodzie, zapłodnienie zewnętrzne lub wewnętrzne, w czasie rozwoju zarodka nie wykształcaja się błony płodowe
-jako narządy wydalnicze- pranerki
-stadium rozwojowe nerki u młodocianych i dorosłych
-kości kończyn, głównie elementy stopy
-narząd węchu- drogi wydalnicze z płciowymi są połączone
PODZIAŁ SYSTEMATYCZNY PŁAZÓW:
PODGROMADA: Apsidospondyli
NADRZĄD: Labiryntodontia
Salientia
RZĄD: Anura
PODGROMADA :Lepospondyli
RZĄD: Urodela
Apoda
CACHY APSIDOSPONDYLI:
-przedstawiciele nawiązują bezpośrednio do ryb trzonopłetwych z grupy Ostedepiformes
-trzony kręgów przechodzą przez etap chrzęstny ( intercentrum w części przedniej i pleurocentrum w tylnej)
Labityyntodontia ( grupa wymarła)
-kształt ciała podobny do ryby
-duża czaszka, ciało skrócone i rozszerzone i krótki , szeroki ogon ( formy późniejsze)
Salientia:
-znaczna ilość tkanki kostnej w szkielecie
-w czaszce brak kości pokrywowych , puszka mózgowa z przeważającą ilością elementów chrzęstnych
-pierwotne zawiązki trzonó kręgowych uwstecznione
Płazy bezogonowe- Anura
-ciało masywne, skrócone, pozbawione ogona
-kończyny tylne dłuższe od przednich ( skakanie lub pływanie )
-skrócenie kręgosłupa ( 1 kręg szyjny, głównie 7 tułowiowych, 1 krzyżowy, kość ogonowa ze zrośniętych kręgów )
-trzony kręgów przodowklęsłe
-szczątkowa struna grzbietowa
-kości ciemieniowe: czołowe zrośnięte w kość czołowo-ciemieniową
-łuski skrzelowe przekształcone w aparat gnykowy
-brak żeber ( klatki piersiowej)
-w pasie barkowym występuje obojczyk
-kości promieniowa i łokciowa oraz goleniowa i strzałkowa zrośnięte
-żuchwa pozbawiona zębów
-występuje błona bębenkowa
-powieki zwykle dobrze wykształcone
-osobniki dorosłe zawsze pozbawione skrzel i szczelin skrzelowych
-brak związku między łukiem aorty a tętnicami dogłowowymi i płucnymi: zanika 3 łuk tętniczy
-zapłodnienie zewnętrzne
Cechy Lepospondyli:
-kręgi typu Lepospondylnego (skostnienie powstaje bezpośrednio, bez stapu chrzęstnego, rozpoczęcie procesu od tkanki łącznej)
-liczba kręgów przedkrzyżowych przekracza 30
Płazy ogoniaste- Urodela:
-ciało wydłużone, podzielone na 3 odcinki
-kończyny prawie jednakowej długości, dobrze wykształcone, przednie cztero- , tylnie pięciopalczaste
-w skórze liczne gruczoły jadowe i śluzowe
-brak powiek u gatunków wodnych, u lądowych powieki są nieruchome
-ucho środkowe silnie uwstecznione, brak błony bębenkowej
-w szkielecie zachowują się elementy chrzęstne
-kość czołowa i ciemieniowa nie zrastają się
-właściwych żeber brak, ale pojawiają się krótkie żebra górne
-kręgi albo tyło- albo dwuwklęsłe
-brak obojczyków
-mostek słabo wykształcony
-kości łokciowa i promieniowa oraz piszczelowa i strzałkowa nie są zrośnięte
-brak narządów kopulacyjnych
Płazy beznogie:
-ciało robakowate
-brak kończyn i ich pasów
-ogona brak lub silnie uwsteczniony
-w skórze osadzone łuski kostne
-kręgi dwuwklęsłe
-dobrze rozwinięta struna grzbietowa
-kości pokrywowe dobrze rozwinięte
-krótkie żebra właściwe
-strzemiączko zachowuje połączenie z kością kwadratową
-serce o pierwotnej budowie ze stożkiem tętniczym ale brak podłużnej zastawki
-oczy uwstecznione
-silnie rozwinięty narząd węchu
-narząd kopulacyjny
-żuchwa cofnięta ku tyłowi, zespół mięśni z kośćmi czaszki tworzą aparat do drążenia chodników
Owodniowce:
-właściwe zwierzęta lądowe rozmnażają się za pomocą bogatych w żółtko jaj
-we wczesnym rozwoju zarodkowym zarodek obrastany jest przez fałd którego listek zewnętrzny nosi nazwę blony surowiczej (serosa), a wewnętrzny- owodnia ( amnion)
-jednocześnie z tworzeniem się serozy i owodni powstaje narząd zarodnionośny- omocznia (allantois) jako uwypuklenie tylnej części jelita zarodka; gromadzą się w niej produkty przemiany materii jak również pełni ona rolę narządu oddechowego zarodka; u wyższych ssaków narząd ten bierze udział w tworzeniu łożyska
-oddychają powietrzem atmosferycznym
-u owodniowców tylko pierwsza para szczelin skrzelowych zachowuje się jako ucho środkowe
-w rozwoju brak stadium larwalnego
-u osobników dorosłych powierzchniowa warstwa naskórka rogowacieje chroniąc ciało przed wysychaniem; powstają łuski, pióra, włosy
-większe zróżnicowanie ciała i ściślejsze związanie kończyn do szkieletu osiowego
-we wszystkich układach narządów ujawnia się większe zróżnicowanie poszczególnych części
Cechy wspólne gadów i ptaków:
-poikilotermiczność
-mieszanie się krwi (serce o 2 przedsionkach i 1 wspó...
lenka_997