HISTORYA GRECYI-C. A. FYFFE.pdf

C. A. FYFFE

HISTORYA GRECYI

Magia Słowa

Tower Press 2000

ROZDZIAŁ I.

POCZĄTKI HISTORYI GRECKIEJ.

1. Grecy i Italowie. Cała niemal historya Europy, przed narodzeniem

Chrystusa jest historyą Greków i Italów. Nie byli oni jedynymi narodami sta-

rożytnej Europy. Były obok nich potężne plemiona Gallów i Germanów. Dla-

czegoż historya starożytna mówi tak wiele o Grekach i Italach, a tak mało o

innych ludach? Dlatego, że Grecy i Italowie nauczyli się mieszkać w mia-

stach, wydawali rozsądne prawa, tworzyli rządy, wzbogacali się przemysłem i

handlem, gdy inne narody zostawały w stanie barbarzyństwa i nieuctwa.

Gdybyśmy znali ich historyę z owej doby nie byłaby ona dla nas zajmują-

cą. Nie dowiedzielibyśmy się z niej o niczym prócz bitw i wędrówek, a po

upływie setek lat odnaleźlibyśmy ludy te w tym stanie surowym, w jakim

były na początku. Lecz podczas gdy ludy północne zostawały w stanie barba-

rzyństwa. Grecy i Italowie zaczęli żyć mniej więcej tak, jak żyją narody

współczesne, a dokonali wielkich czynów, których skutki trwają po dziś

dzień. Grecy ocalili Europę od niebezpieczeństwa zaboru przez ludy azyatyc-

kie, a rozszerzyli szczęśliwsze i pełniejsze życie wśród narodów, które je ota-

czały. Nie dlatego to się stało, iżby Grecy byli ludem doskonalszym od in-

nych. Mieli oni liczne wady, a znaczna część ich dziejów zapełniona jest nie-

zgodą i gwałtami.

Lecz pośród tych złych stron spotykamy się z cechami wybitnie dobremi, a

gdy wady Greków były wspólne innym narodom starożytności, zalety wyno-

siły ich w wielu względach ponad resztę ludzkości. Żaden naród nie czynił

nigdy tak wielu rozmaitych rzeczy tak dobrze jak Grecy. Był to pierwszy lud,

który pomyślał o szukaniu prawdy i przyczyny we wszystkiem. Ludzie uczeni

dni naszych rozkoszują się w tem, co pozostało po pisarzach greckich w za-

kresie poezyi i historyi; artyści zaś wiedzą, że nigdy nie potrafią wykonać coś

piękniejszego od rzeźb greckich. Ludzie będą zawsze interesować się Grecyą

starożytną nietylko dlatego, że Grecy byli tak zdolni i tak światli, lecz dlatego,

że wiele rzeczy, które najwięcej cenimy w życiu własnem, jak pragnienie wie-

dzy, władza pięknej mowy, sztuki, jak muzyka i malarstwo odziedziczyliśmy

po Grekach.

2. Związek Greków z innymi ludami. Grecy wszakże nie należeli jak

Arabowie i Chińczycy do rasy całkiem odmiennej od naszych przodków, lu-

dów północy, będących wówczas w stanie barbarzyńskim. W bardzo odle-

głych czasach, na długo przedtem niż pierwsze książki zostały napisane, był

lud, który mieszkał miedzy morzem Kaspijskiem a górami odgraniczającemi

Indye z zachodniej strony. Nietylko Grecy i Italowie, lecz większa część naro-

dów europejskich, zarówno jak Indusi, są potomkami tego ludu. Wyrazy

używane przez te rozmaite narody dla oznaczenia jednakowych rzeczy są

bardzo do siebie podobne. Świadczy to, że był czas kiedy wszystkie one two-

rzyły razem jeden naród, mówiący tym samym językiem. Tak np. wyraz „oj-

ciec” we wszystkich niemal językach oznacza się tem samem z niewielkiemi

zmianami: po angielsku father , po niemiecku vater , po grecku patér , po łaci-

nie pater, po staroindyjsku pitar 1 Z biegiem czasu, gdy lud ten wzrastał,

pewne części jego oddzielały się i wędrowały w rozmaitych kierunkach, stając

się w ten sposób oddzielnymi narodami. Stawały się one coraz mniej podob-

nemi do siebie, a dawny ich język uległ takim zmianom, że zamiast jednego

wspólnego, każdy naród zaczął mówić swoim własnym. Część tego ludu prze-

szła do Indyi; inna część do Europy północnej; inne znów gałęzie rozproszyły

się we Włoszech, w Grecji i w Azyi Mniejszej. Italowie i Grecy tworzyli jeden

naród przez długi jeszcze czas potem, gdy Germanowie i Indusi oddzielili się

od nich; dlatego też ich języki nierównie więcej są do siebie podobne, niż do

niemieckiego lub indyjskiego.

Niektóre z ludów zachodniego wybrzeża Azyi Mniejszej były, zdaje się,

pierwotnie bardzo zbliżone do Greków; bardzo prawdopodobnem jest, że w

odległych czasach ludność przybywająca przez morze z Azyi Mniejszej do

Grecyi założyła tu królestwa. Później znowu Grecy osiadali na wybrzeżu azy-

atyckiem. Dlatego też, chociaż Grecya europejska nazywa się Grecyą właści-

wą , zachodnie wybrzeże Azyi Mniejszej nazywało się również Grecyą (ob. ma-

pę), gdyż lud tam mieszkający składał się z Greków i miał udział we wszyst-

kiem, co należało do greckiej historyi. Grecy sami nie nazywali siebie Gre-

kami, lecz Hellenami (Hellenes); a każda część ziemi, gdzie mieszkali Helle-

nowie nazywała się „Helladą”, bez względu na to, czy znajdowała się w Euro-

pie, Azyi, czy w Afryce. Zobaczymy później, jak awanturniczym ludem byli

Grecy i jak zakładali kolonie w odległych punktach morza Śródziemnego,

oraz na wybrzeżach morza Czarnego.

3. Grecya nie jest jednem państwem. Istnieje wielka różnica pod jednym

względem miedzy Grecyą starożytną a państwami współczesnymi jak np. An-

glia. Cała Anglia jest pod jednym rządem, a prawa wydane przez parlament

obowiązują cały naród. Każde miasto ma wprawdzie swobodę zarządzania

swojemi sprawami, jak oświetlenie lub brukowanie ulic, lecz żadne nie jest

niezależne od praw i rządu całego kraju. Istnieje tam jedno wojsko, jedna

flota, a żadna część Anglii nie pomyślałaby o oddzieleniu się od reszty.

Grecya nie była takim krajem. Podzielona była na drobne części, z których

każda miała swój rząd. Maleńkie miasto mogło być tak niezależnem pań-

stwem. Mogło mieć tylko parę mil ziemi i kilkaset mieszkańców, a jednak

wydawać własne prawa, mieć własny rząd i własne wojsko, chociaż wojsko to

było mniejsze od jednego pułku angielskiego. Na przestrzeni mniejszej od na-

szego powiatu mogło się mieścić kilka niezależnych miast, toczących niekie-

dy wojnę z sobą lub zawierających pokój. Jeśli więc mówimy, że zachodni

1 Wyraz ten przypadkowo ma inny źródłosłów w językach słowiańskich, moż-

na natomiast znaleźć wiele innych, wykazujących, że i Słowianie należeli nie-

gdyś do tego wielkiego ludu aryjskiego, tak np. dom odpowiada łacińskiemu

domus, po grecku domos, natomiast w językach germańskich wprowadzony

został inny wyraz Haus po ang. Hous.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: