Monteskiusz - O duchu praw.pdf - M - Zaqii

Monteskiusz.

O duchu praw.

Księga druga.

Są 3 rodzaje rządów: republikański (cały lub część ludu sprawuje najwyŜszą władzę), monarchiczny

(włada jeden na podstawie praw stałych) i despotyczny (jeden bez praw podaje wszystko swojej woli).

Kiedy lud jako ciało ma najwyŜszą władzę, jest to demokracja. Kiedy najwyŜsza władza jest w rękach

części, jest to arystokracja. W demokracji lud jest w jednej sytuacji monarchą (przez swoje głosy będące

jego wolą), w innej poddanym. WaŜną kwestią jest ustalenie liczby obywateli wchodzących do

zgromadzenia. Podstawową zasadą jest to, Ŝe lud sam mianuje swoich urzędników. Wybiera członków

do senatu. Mimo, Ŝe lud zdaje sobie sprawę z rządów, nie jest w stanie sam rządzić.

W państwie ludowym lud dzieli się na klasy. Serwiusz Tuliusz podzielił lud rzymski na 193 centurie

tworzące 6 klas. Solon natomiast podzielił Greków na 4 klasy.

Zasadniczym prawem w republice jest podział tych, którzy mają prawo głosowania. Drugim prawem

jest sposób oddawania głosu. W demokracji jest wybieranie przez losowanie, natomiast w arystokracji

przez głosowanie. Kiedy lud oddaje głosy powinno to dziać się publicznie, bo moŜe być oświecony

przez bardziej wykształconych lub powściągany. Natomiast w senacie głosowanie powinno być tajne,

by zapobiec tworzeniu się małych grup. Zasadniczym prawem demokracji jest równieŜ, by tylko lud

tworzył prawa.

W arystokracji najwyŜsza władza spoczywa w rękach pewnej grupy osób. One stanowią prawa i

czuwają nad ich wykonaniem. Kiedy szlachta jest bardzo liczna potrzebny jest senat.

W kaŜdej władzy trzeba równowaŜyć jej rozmiar czasem jest sprawowania. Najczęściej jest to rok.

Najlepszą arystokracją jest ta, gdzie część ludu nie mająca udziału we władzy jest tak drobna, Ŝe

panująca klasa nie ma Ŝadnego interesu w uciskaniu jej. Arystokracja jest tym doskonalsza, im bardziej

zbliŜa się do demokracji, a mniej doskonała, im bardziej zbliŜa się do monarchii.

Istotę rządu monarchicznego stanowią władze pośredniczące, podległe i zaleŜne. W monarchii władca

jest źródłem władzy politycznej i cywilnej. Potrzebna więc jest pośrednia władza, którą jest szlachta.

Bez szlachty nie ma monarchy, lecz despota. O ile wpływ duchowieństwa niebezpieczny jest w

republice, o tyle jest poŜądany w monarchii (zwłaszcza, gdy skłania się do despotyzmu).

W monarchii prócz szczebli pośrednich potrzebny jest teŜ szczebel piastunów praw. Piastunami mogą

być tylko ciała polityczne. Mają one przypominać zapomniane, nie przestrzegane prawa. Tym

piastunem jest rada monarchy.

Z natury władzy despotycznej wynika, Ŝe jeden człowiek, który ją wykonuje, daje ją wykonywać

równieŜ jednemu, który posiada całą potęgę monarchy (wezyr). Prawem zasadniczym w takim państwie

jest mianowanie wezyra. Im większymi ludami rządzi monarcha, tym mniej myśli o rządzie; im sprawy

większe, tym mniej się radzi.

Księga trzecia.

O zasadach trzech postaci rządu.

Między naturą a zasadą rządu zachodzi taka róŜnica, Ŝe naturą jest to, co stworzyło go takim (jego

swoista budowa), zasadą zaś to, co mu kaŜe działać (namiętności ludzkie, które nim poruszają). Prawa

powinny być w zgodzie zarówno z naturą jak i zasadą rządu. Naturą rządu republikańskiego jest

najwyŜsza władza całego ludu lub jej części, rządu monarchicznego władza jednego, który włada

według ustanowionych praw, natomiast despotycznego władza jednego rządzącego według swej woli.

W rządzie monarchicznym i despotycznym nie trzeba wiele uczciwości, bo siła praw i ostra ręka

władcy utrzymują państwo. W państwie ludowym potrzeba czegoś jeszcze, mianowicie cnoty. Jeśli

monarcha zaniedba wykonywania praw, moŜe to szybko naprawić. Natomiast, gdy w rządzie ludowym

prawa zostaną zaniedbane, państwo jest zgubione. Grecy nie widzieli innej siły zdolnej podtrzymać

rząd ludowy, jak tylko cnota. Dzisiaj mówi się zupełnie, o czym innym (handel, bogactwo). Kiedyś

ludzie byli wolni z prawami, teraz chcą być wolni przeciw prawom. To, co było zasadą (maksime) jest

surowością, co było prawidłem jest spętaniem (gene), co było szacunkiem jest lękiem. Dawniej

własność prywatna stanowiła skarb publiczny, obecnie skarb publiczny jest w rękach prywatnych.

Tak samo jak trzeba cnoty w rządzie ludowym, trzeba jej w arystokratycznym, choć nieco mniej. Lud

spętany jest przez prawa, więc nie potrzebuje tak cnoty. O ile szlachcie łatwo jest trzymać w karbach

lud, o tyle jest trudno trzymać siebie. Ciało rządzące moŜe się trzymać w karbach tylko na 2 sposoby:

albo wielką cnotą (szlachta uznaje się równą ludowi) albo cnotą mniejszą zasadzającą się na

umiarkowaniu (równa szlachtę między sobą). Istotą więc tych rządów jest umiarkowanie opierające się

na cnocie.

W monarchiach polityka dokonuje wielkich rzeczy z minimalnym nakładem cnoty. Prawa zastępują

miejsce wszystkich cnót. RozróŜnia się zbrodnie istotnie publiczne od prywatnych. Miejsce cnoty

politycznej zajmuje honor, tzn. przesąd kaŜdej osoby i kaŜdego st... Cnota polityczna jest rodzajem

cnoty moralnej, bo zmierza ku powszechnemu dobru. Rząd monarchiczny mieści w sobie przywileje,

stany i szlachectwo rodowe. Dobre skutki w monarchii wydaje ambicja; w razie czego moŜna ją szybko

zdławić. Dzięki honorowi kaŜdy dąŜy do dobra powszechnego mniemając, Ŝe goni tylko za własnym

interesem.

Honor moŜe istnieć jedynie w państwach, gdzie ustrój jest stały i prawa określone. Dlatego honor nie

jest zasadą państw despotycznych. Tam bowiem wszyscy są niewolnikami.

Tak jak w republice potrzebna jest cnota, w monarchii honor, tak w ustroju despotycznym potrzebny

jest lęk. Cnota równieŜ jest potrzebna. Lęk konieczny jest, by ludzie, którzy wysoko się cenią nie

wszczęli rewolucji. Kiedy "spręŜyna", za którą jest lęk przestaje istnieć lud nie ma juŜ ochrony. W

państwach tych natura rządu wymaga bezgranicznego posłuszeństwa. Władca nie moŜe cofnąć danego

rozkazu. Niekiedy jednak woli despoty moŜna przeciwstawić religię. Bo prawa religii płyną z wyŜszego

rozkazu, gdyŜ wydano je tak dla poddanych jak i władcy. Jeśli chodzi o prawo naturalne, to władca jest

kimś więcej niŜ człowiekiem.

W państwach monarchiczny i umiarkowanych władzę ogranicza to, co jest jej spręŜyną (honor). Nikt

więc nie przeciwstawi władcy praw religii, lecz powoływać się będzie na prawa honoru.

W obu więc ustrojach jest posłuszeństwo, choć odmienny. Tyle Ŝe w monarchii monarcha jest

oświecony, a ministrowie doświadczeni.

Księga piąta.

IŜ prawa nadane przez prawodawcę winny być dostosowane do zasady rządu.

Prawa wychowania powinny być dostosowane do zasady kaŜdego rządu. Te które prawodawca

stanowi dla społeczeństwa równieŜ.

Cnota w republice to miłość republiki. Miłość ojczyzny prowadzi do zacności obyczajów i odwrotnie.

Miłość republiki w demokracji zaś jest miłością demokracji, a ta miłością równości, skromności Miłość

równości skromności czerpią znaczną pobudkę w równości i skromności…

Monteskiusz - O duchu praw.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: