odleżyna.pdf

Odleżyny

dr n. med. Joanna Rosińczuk-Tonderys

Kierownik Zakładu Chorób Układu Nerwowego

Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu

Kierownik Studium Kształcenia Podyplomowego

Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu

Drogi Pacjencie, czy wiesz, co to jest odleżyna?

Odleżyna ( decubitus ) jest uszkodzeniem skóry o charakterze owrzodzenia,

będącym efektem ciągłego, długotrwałego niedokrwienia tkanek. Odleżyny nie

występują nigdy samoistnie jako jedyna jednostka chorobowa. Stanowią powikłanie

różnych chorób ogólnych, których konsekwencją jest przedłużone unieruchomienie

pacjenta. Czas pojawienia się odleżyny jest uzależniony od ogólnego stanu pacjenta

oraz od stopnia czynników ryzyka. U chorych nieprzytomnych odleżyna może

powstać nawet w ciągu 2 godzin, u innych pojawić się może w ciągu 14 dni od

chwili unieruchomienia. W pierwszym etapie charakteryzuje się zaczerwienieniem,

a następnie niedokrwieniem i w końcowym efekcie obumieraniem tkanek. W miarę

oddzielania się tkanek martwiczych powstają trudno gojące się owrzodzenia,

łatwo ulegające zakażeniu. Odleżyna jest to przechodzące w owrzodzenie skóry

ognisko martwicy, które powstaje wskutek działania ucisku lub tarcia.

Gdzie najczęściej występują odleżyny?

Poniższy rysunek przedstawia miejsca, gdzie najczęściej i najszybciej powstają

odleżyny.

Odleżyny powstają najczęściej w miejscach, gdzie odległość między powierzchnią

skóry, a znajdującym się pod nią układem kostnym jest niewielka. W tych

miejscach podczas długotrwałego unieruchomienia, zwłaszcza na twardym

podłożu, dochodzi do ucisku na tkanki, co w dalszej konsekwencji prowadzi

do niedokrwienia komórek.

Miejsca najbardziej narażone na powstanie odleżyn to:

1. kość ogonowa,

2. pośladki,

3. kręgosłup,

4. pięty.

W przypadku długotrwałego leżenia na boku:

5. kość biodrowa,

6. kość ramienna,

7. kość udowa po stronie bocznej,

8. kości boczne stopy.

Rycina 1. Umiejscowienie odleżyn

www.convatec.pl

Aby uniknąć powstania odleżyn, musi

Pan/Pani lub Państwa opiekun pamię-

tać, aby wykluczyć i minimalizować

przyczyny powstawania odleżyn lub

unikać okoliczności sprzyjających ich

powstawaniu:

Pacjent powinien sie-

dzieć i leżeć w takiej

pozycji, która nie wy-

wołuje nacisku na pię-

ty, łokcie, głowę lub

uszy.

1. Często zmieniaj pozycję ciała

Należy zmieniać

pozycję pacjenta

co dwie godziny

– jeśli leży, i co go-

dzinę – jeśli siedzi.

Najczęstszym i najważniejszym czynnikiem wywołującym odleżyny jest długotrwały

nacisk na skórę i tkankę podskórną. Z powodu pogorszenia mikrokrążenia

następuje zamknięcie światła naczyń krwionośnych, niedokrwienie tkanek,

zwolnienie przemiany komórkowej, a w efekcie śmierć komórki i powstanie

odleżyny. Dlatego częsta zmiana pozycji oraz poruszanie się są podstawą

zmniejszania ryzyka odleżyn. Przy zmianie pozycji ciała odciążaj miejsce

zmienione chorobowo. Musisz regularnie przestrzegać zmiany pozycji ciała

przynajmniej, co 2 godz., uwzględniając ułożenie na obu bokach, plecach

i brzuchu. Jeżeli chory ma zmiany odleżynowe, to nie powinien leżeć lub siedzieć

na odleżynie. Należy unikać nacisku bezpośrednio na małe powierzchnie ciała,

np. ucisku palcami przy zmianie pozycji chorego. Jeżeli pacjent jest bardzo

obolały i broni się przed zmianą pozycji, należy (w uzgodnieniu z lekarzem) przed

rozpoczęciem zmiany pozycji stosować leki przeciwbólowe. Należy pamiętać,

że najbardziej niebezpieczne dla chorego jest ułożenie w pozycji półleżącej

lub półsiedzącej. Pozycja ta powoduje, że chory ześlizguje się i stara się temu

zapobiec przez zapieranie się piętami o podłoże. Może to spowodować powstanie

odleżyn nie tylko na piętach, lecz także w okolicy kości krzyżowej, ogonowej

i kości kulszowych. W przypadku pacjentów stale leżących w łóżku – w celu

przeciwdziałania kontaktowi pomiędzy wyniosłościami kostnymi, takimi jak

kolana lub kostki – należy używać poduszek i klinów piankowych. Korzystne

jest wyłożenie łóżka runem owczym, które doskonale nadaje się dla pacjentów

wyniszczonych. Podkładki z runa owczego pod pośladkami, piętami i łokciami

zmniejszają tarcie między ciałem pacjenta a podłożem. Można korzystać

z poduszeczek, podkładek i kółek pod pośladki wykonanych z miękkiej tkaniny

lnianej i wypełnionych siemieniem lnianym (szczególnie w upalne dni). Plecy

Bezpłatna linia informacyjna: 0-800 120 093

chorego możemy odciążyć, układając go na brzuchu, ale należy pamiętać,

że jest to możliwe tylko, jeżeli chory jest wydolny oddechowo. Jest to pozycja

zalecana, gdy chory ma otarcia lub odleżynę na kości krzyżowej. Wezgłowie

łóżka powinno być utrzymywane na najniższym poziomie, na jaki pozwalają

względy medyczne i inne ograniczenia. Jeśli wezgłowie łóżka musi być uniesione,

czas uniesienia należy ograniczyć tak, jak to jest możliwe.

Powodem tego jest wzrost sił napinających działających na ciało: skóra i powięź

powierzchniowa pozostają unieruchomione w odniesieniu do pościeli, podczas

gdy powięź głęboka i kościec zsuwają się w kierunku nóg łóżka.

W przypadku korzystania z wózka:

Zmieniaj pozycję siedzenia.

Unoś się co 15-20 minut, aby chwilowo odciążyć miejsca nadmiernie

obciążone i ułatwić lepsze ukrwienie tej okolicy, jeśli jest to niemożliwe,

siedzenie w wózku nie powinno trwać dłużej niż 2-3 godziny.

Podkładaj wałki i poduszki pod pośladki, uda, kolana.

Urządzenia redukujące nacisk w łóżku. Każdy pacjent narażony na wystąpienie

odleżyn leżący w łóżku powinien być ułożony na urządzeniu redukującym

ucisk, takim jak pianka, żel, woda lub materac pneumatyczny statyczny lub

naprzemienny.

Tarcie i naciąganie. W celu uniknięcia tarcia, pociągania za skórę (możliwość

powstania mikrourazów przy cienkiej, wysuszonej skórze) podczas przenoszenia

ręcznego chorego, obracania chorego w łóżku lub podciągania w górę łóżka

należy zastosować produkty do łatwego przemieszczania pacjentów, tzw.

łatwoślizgi. Celem stosowania tkanin ślizgowych i podkładek odciążających

jest rozłożenie ciężaru ciała na możliwie największą powierzchnię tak, aby

zmniejszyć ucisk na poszczególne punkty ciała oraz wyeliminować tarcia skóry

o podłoże, jakim jest prześcieradło i materac. Łatwoślizg może wyglądać jak

kawałek bardzo śliskiej tkaniny lub folii albo śpiwór mający w środku materiał

o bardzo niskiej przyczepności. Układa się je pod prześcieradłem. Pozycję chorego

zmienia się, pociągając za prześcieradło. Łatwoślizg przypominający śpiwór

ma także działanie przeciwodleżyniowe, szczególnie w połączeniu z materacem

przeciwodleżynowym. Przy zmianie pozycji chorego możemy zastosować technikę

„hamaka”, tj. nie dotykamy bezpośrednio ciała chorego, lecz przenosimy go na

podkładzie z mocnego płótna lub obracamy na bok bądź brzuch, pociągając

za przeciwległy brzeg prześcieradła. Każdy czynnik, który eliminuje kontakt lub

zmniejsza tarcie skóry o pościel będzie redukował możliwość uszkodzeń. Wśród

tych czynników są lubrykanty (takie jak skrobia kukurydziana czy kremy), błony

ochronne (takie jak błonowe opatrunki przezroczyste i uszczelniacze skóry),

opatrunki ochronne (takie jak hydrokoloidy) i poduszki ochronne.

www.convatec.pl

2. Codziennie kontroluj stan skóry

W rozwoju odleżyny niezwykle ważną rolę odgrywa stan skóry. Ochrona skóry

przed wtargnięciem drobnoustrojów oparta jest na następujących mechanizmach:

warstwa rogowa jest barierą dla drobnoustrojów, a niskie stężenie jonów

wodorowych na powierzchni skóry stwarza niekorzystne warunki do rozwoju

bakterii. Kontroluj skórę przynajmniej raz dziennie, ze szczególnym zwróceniem

uwagi na uwypuklenia kostne (głównie okolica krzyżowa, kończyny – łokcie,

pięty). Za pomocą lusterka lub drugiej osoby, najczęściej w czasie wykonywania

zabiegów higienicznych oraz przy zmianie ułożenia chorego. Zwracaj uwagę na

zabarwienie, zranienia, zadrapania, otarcia, temperaturę, wilgotność, napięcie

i obrzęki, zawartość podściółki tłuszczowej, blizny i odparzenia (okolica pachwin,

pach, u kobiet również okolica pod piersiami). Unikaj skaleczeń i uderzeń.

3. Codziennie dbaj o higienę i czystość całego ciała

Należy szczególnie dbać

o higienę pacjenta (re-

gularne mycie gąbką lub

– jeśli to możliwe – kąpiele

w wannie albo prysznice).

Dla uzyskania najlepszych wyników skóra powinna być oczyszczana

przynajmniej 1 raz dziennie lub zaraz po zabrudzeniu. Podczas oczyszczania

należy zadbać o minimalizowanie siły i tarcia, któremu poddawana jest skóra.

Jeśli nietrzymanie moczu lub kału powoduje dodatkowe zanieczyszczenia,

skóra powinna być oczyszczana tak szybko, jak to możliwe, by ograniczyć

podrażnienia chemiczne. Narażenie skóry na wilgoć w związku z nietrzymaniem

moczu i stolca, poceniem się lub sączkowaniem rany można zmniejszyć, stosując

produkty specjalnie zaprojektowane do absorbowania wilgoci (pampersy,

wkładki, podkłady, pieluchomajtki). Temperatura wody w wannie powinna

wynosić od 37°C do 40°C. Należy pamiętać, że u pacjentów z uszkodzonym

rdzeniem kręgowym, zmiany naskórka w streie porażonej mogą wystąpić

po wykonaniu kąpieli w wodzie o temperaturze powyżej 30°C. Dobre efekty

daje mycie mydłem o pH 5,5 – neutralnym. Ważne jest dokładne osuszenie

powierzchni skóry w okolicy fałdów, gdzie sąsiednie powierzchnie wzajemnie się

stykają. Po umyciu stosuj na skórę oliwkę lub balsam nawilżająco-natłuszczający

oraz zabiegi poprawiające ukrwienie skóry: masaż i oklepywanie. Oklepuj

i wklepuj krem propolisowy, krem z nagietka, płyn PC – 30V. Nie wolno rozcierać

Bezpłatna linia informacyjna: 0-800 120 093

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: