Po naszymu Ka�dy wie, �e u nas na wsi ludzie m�wi� po �l�sku, i to nie tylko starsi - m�odzie� r�wnie� podtrzymuje t� tradycj�. Znany autorytet - profesor Jan Miodek potwierdza, �e gwara �l�ska to staropolska mowa, kt�ra przetrwa�a do dzi�. o zadziwiaj�ce, �e nie przeszkodzi�y temu wieki wp�ywu innych kultur, chocia� trudno nie zauwa�y� nalecia�o�ci j�zyka niemieckiego i czeskiego. Temat nadaje sie na powa�n� prac� naukow�, a przynajmniej prezentacj� maturaln� my chcemy tylko zasygnalizowa� zjawisko. Wi�kszo�� naszych koleg�w m�wi tak�e w szkole po �l�sku i nikogo to nie dziwi. Dla naszych miastowych przyjaci� przygotowali�my s�ownik polsko-�l�ski. Musicie pami�ta�, �e w niekt�rych s�owach "o" wymawia si� pomi�dzy o i u, a czasem nawet jako "o�". Cz�sto trudno przet�umaczy� tekst dos�ownie, gdy� nie zawsze znajdziemy odpowiedniki bardziej wymy�lnych i wsp�czesnych okre�le�. Zawsze mo�na sobie poradzi� - przedmioty mo�na okre�li� "ten �on", "dinks" albo "wihajster", a zamiast dowolnego czasownika u�y� s�owa "onaczy�". Np. "wyonaczy�" mo�e oznacza� wszystko - wy��czy�, wyci�gn��, ...itp., a "zaonaczy�" - zapi��, zawi�za� .. itp. Ciekawe, czy w innych gwarach jest podobnie. Dla niekt�rych s��w wpisano kilka znacze�, poniewa� inaczej m�wi si� w np. N�dzy, a inaczej w Borucinie (bli�ej granicy czeskiej). W dziale Download jest do �ci�gni�cia prezentacja pt. "WINDOWS po �l�sku" (z internetu). Oto nasz s�ownik: agrafka � zicherka, szpyndlik, haszpa agrest � wieprzki, hangrys, kud�acze, akurat � gyna� albo - abo apetyt - smak atrament - tinta awantura � haja awanturowa� - rojbrowa�, romplowa� babcia � o�ma, starka, stareczka baga� (rzeczy) - manele baga�nik w rowerze - gypechalter , patertryger, pakynchalter ba�agan - bajzel b�ben - bymbyn biega� (fruwa�) - lota� bilon - drobnioki biustonosz � bishalter, bistenhalter, lajbik bluza - jaka b�otnik - szusblech b�oto - ciaplyta, ba�ka bochenek chleba - pecynek bol�ce miejsce - bolok bol�cy - bolawy borowik - prawok brama wjazdowa - wrota brezent - pla�a brud - maras brudas - fifrok brudzi� - fifra�, marasi�, papra�brzoskwinie - fyrzichy brzydal - �oszkiliwiec budka l�gowa dla ptak�w - kadubek budy� - puding bu�ka - �ym�a bu�ka francuska - lynga buraki pastewne - �wikle, �wikla, mk�aki butelka - flaszka buty - szczewiki, szczewiczki byle gdzie - bele kaj byle jak - ajnfachowo ca�y - co�ki, calusie�ki cerata - lak chlusn�� - gichny� ch�opiec - synek chodzenie pieszo � i�� po nogach, sz�apcug chod� - pod� chor�giew - fana chory - nimocny chryzantema - dombek chwali� si� - asi� sie, kwoli� sie ci�gle - durch ci�gn�� - smyczy� ciemno � �ma, cima cierpie� z b�lu - kw�ka� ci�ki m�ot - pyrlik cmentarz � kerchof, cmyntorz, kyrchow co� ma�ego - cwerg c�rka - cera cukierek � bombon, szklok cukierek mi�towy - amolok czapka � mycka, czopka, copka czarny - czorny, corny czere�nie � cze�nie, czesa� - czosa� cz�sto - czynsto cz�owiek z pokr�conymi w�osami - lukaty cz�owiek, kt�ry nic nie robi - �obibok czo�g - pancer czwartek - czwortek, szczwortek, sztwortek czy�ci� - pucowa� �ma - mota dam - dum dawniej - downi, piyrwy denerwowa� si� - jarga� sie dlaczego - czamu, czymu, pojakiemu dlatego - bezto, bezto� dni�wka - szychta do domu - du dom do sprzedania - na przedej dok�adnie - akuratnie dom wielorodzinny - familok dopiero - dziepiero dorzuci� - dociepny� dowcip - wic dra� - gizd, lomp drapa� - harata� dres - owerol droga � szaszyja, szosyjo, cesta druty do haftowania - jegliczki drzewo - strom drzwi - d�wiyrze, d�wyrze, d�wyrza du�a �opata (w kszta�cie serca) � hercowa du�o - mocka du�y garnek - kastrol dynia - bania dywan � lojfer dzbanek - �bonek dziadek � o�pa, starzik, starzyk dziecko - bajtel, bajtlik dziewczyna � dzio�cha, frela, frelka dzi�cio� - dziendzio� dzisuaj - dzisio, dzisiok d�wi�k - klang d�wignia - wajcha elegant - gryfcok, gryfniok elektryk - elektrykorz emerytura - pyndzyjo fachowiec - fachman, fachmon fajka - fajfka fa�szywy cz�owiek - kabociorz farbowa� - farbi� fermentowa� - gerowa� firana - gardina, gardinki flaga - fana fruwa� - furga�, fiurga� futrowa�-karmi� ganek przy domu - lauba gapa - cielepa garb - pukel gard�o - chyrto� garnek - gorek, gornek garnitur - ancug gar�� - gor�� gdyby - kieby, keby gdzie - kaj gdzie indziej - kajindzij gdziekolwiek - kaj yno gdzieniegdzie - kajniykaj gdzie� - kaj� g�owa - �eb g�upek - gupielok, gupi gniazdko elektryczne - szteker gniewa� si� - gorszy� sie gor�co - gorko gotowa� - warzy� gotowa� si� - wre� go�dziki - nelki g�ra - wiyrch grabarz- kopido� graty - klamoty gruba - kopalnia gruby � bachraty, hrubi, spa�ny grzechotka - szczyrkowka guma - gumin guzik - knefel, kneflik ha�as - larmo ha�da - ho�da herbata - tyj, tej hodowa� - chowa� hodowca go��bi - go�ymbiorz hultaj - beskursyjo ig�a - jeg�a ile - wiela imi� � miano indyk � pultok, pultom, puta inny � inkszi, inakszy innym razem � inedy, kejnedy izba - pok�j ja - jo jajecznica - sma�onka jajko - jajco jak - jako jakby - choby jednostka masy (0,25kg) - po�fontek, po� fonta jednostka wagi (0,5kg) - font jednostka wagi (50kg) - cetnor, cynt jedzenie - jod�o, jo�d�o jedziemy - jadymy jeszcze - eszcze je�� kolacj� - wieczerza� je�� �niadanie - �nioda� je�dzi� konno - rajtowa� je�yny - �ostryn�yny, ostryn�yny kalarepa - kuloryba kalesony - spodnioki kamie� do ostrzenia no�y - brusek kamionka - bonclok kanapka - klapsznita kapcie - lacze kapelusz � hut, k�obuk kaptur - kapuca karczma (bar) - szynk karmi� - futrowa� karnisz - gardinsztanga karuzela (hu�tawka) - karasol, karasola kasza manna - grysek kaszanka - krupnioki kaszle� � kuca� katar - ryma katechizm - katelmus, katyjmus kawa�ek � konsek, konszczek kefir - kiszka k�s - bajs kiedy - kedy kie�basa - w�rszt, wosztlik, woszt kierownica w rowerze - lynsztanga, lungsztanga kiesze� - kapsa, kabza klatka na kr�liki - kr�liczok k�ama� � cygani�, fula� k�amczuch - cygon k�amstwo - cyga�stwo k�a�� si� - lyga� k��ci� si� - wadzi� sie k�u� - �ga� koc - deka, deczka kocha� - pszo� kocham ci� � mom cie rada kogut - kokot kolacja - wieczerzo kolczyki � zausznice, oringi kolej - bana kolejarz - ajzynbaniok ko�ata� - klekota� ko�atka - klekotka ko�nierz - kragiel ko�ysa� si� - kolyba� si� ko�yska - kolybka komar - kopruch komin - kumin konewka - giskana koniec - szlus koniec pracy - fajrant konserwa - biksa, bikska korytarz - si�, sie�, siy� kostka do gry - kobel koszyk wiklinowy - waszkorb kra�� - habi� krawat - szlips krawcowa - szwoczka kredens - bifyj kre�li� � szkryfa� krochmali� - szkrobi� kromka - sznita, sznitka kruszonka na ko�acz - posypka krzyk (p�acz) - ryk ksi�dz - farorz, farorzyczek, ksi�ulek ksi�yc - miesionczek kt�r�dy - kandy kt�ry - kery, kiery kubek - szolka kule� - chroma� kurcz�ta - pilynta kwadrans, 1 - �wier� lampa karbidowa - karbidka lampa naftowa - petronelka laska - kryka lata� - furga� latarka - taszlampa lejek - trichter lekarstwa - lyki lekarz � dochtor, lykorz lekcewa�y� co� - smoli� le�niczy - ferszter, feszter liczy� - rachowa� linia - piska listonoszka - listonorka, briftrygerka lizus - przichlybek loki - wele lustro - zdrzad�o �adny � gryfny, szwarny, szykowny �a�cuch w rowerze - keta �askota� � kila�, �echta� �obuz � gizd, chachor �om - brecha ��ko - pryko �ysina - glaca �za - p�aczka makaron - nudle malarz - malyrz maluchy � bajtle ma�e krzes�o - ryczka ma�e pomieszczenie - kamerlik mamusia - mamulka marynarka - kabot m�tewka - fyrlok, fyrloczka m�� - moj metr - meter m�czyzna - chop mia� w�glowy - szlyma miara krawiecka - myjtermas miara stolarska - colsztok mie� racj� -mie� recht miednica (miska) - waszpek miesza� - fyrla� mieszanina - miszong mieszarka do zaprawy murarskiej - miszmaszyna migda�y - mandle miot�a - �miatek mirt - myrta mle� - mly�, mo��, zemly� mleko - mleko, mliko m�odzieniec - karlus m�ody pan � m�odypon, �ynich mniej - mynij mniejszy - my�szy mocno - fest moczy� - topla�, tonka� modli� si� - rzyka� motorower - mopel, moplik motyka - kopocz, kopoczyk motyl - szmaterlok mo�e � mono, mo�no m�wi� - goda� m�wi� bzdury � fanzoli�, bluka�, klita� mr�wka - mrowiec, murowiec murarz - mulorz musku�y - muskle muszka - maszka na brzegu - na kraju na kolanach - na klinie na niby � naschwol nagi - sagi najpierw - nojprzod nakrzycze� na kogo� - sprzezywa� nale�nik - ajerkuch na�apa� - nachyta� naostrzy� - naszpicowa� naprawd� � doprowdy, naprowda naraz - naroz, narozki narzeka� � lamynci�, stynka� nastawi� (np. budzik) - nastalowa�, nasztelowa� nasyp - beszung nasypa� - nasu� nauczyciel - rechtor, rechtorka, rechtory niedojrza�y - niy�d�a�y nie m�w - niy padej niebieska kapusta - modra kapusta niebieski - modry nieborak � borok, chuderlok nieboszczyk - umarlok niech�tnie - niyrod niegdzie - nikaj niekt�ry - niekiery nie�adny � szpetni, brzidok nieporozumienie - ostuda niepotrzebny przedmiot - klamot, klamor nie zgadza si� - jest przeciwny nocnik � topek, nachtop, nachtopek noga - fus, klepeta nogawka - nogawica nudziarz - pierdo�a obcas - kromflek obc�gi - ...
fionka1325