NAUKA O ORGANIZACJI ćwiczenia nr 2 Mgr Magdalena Majowska
Nowe podejście:
-tradycyjne teorie organizacji nie są wystarczające do opisu organizacji
-wielu teoretyków organizacji opracowuje swe ujęcia, opierając się na metodach zapożyczonych ze sztuk pięknych i nauk humanistycznych
-posługiwanie się metaforą jest szczególnie użytecznym środkiem dostrzegania i rozumienia istoty danego zjawiska
Metafora:
-pozwala zrozumieć jeden rodzaj doświadczenia za pomocą innego przez to, że sugeruje identyczność dwu rzeczy, których normalnie nie uważalibyśmy za tożsame (np. życie i długa wijąca się droga, człowiek i lew)
-zachęca do wyszukiwania podobieństw między przedmiotem zainteresowania a czymś, co jest lepiej znane, a przynajmniej znane w inny sposób
-przedstawia specyficzny czy fundamentalny sposób postrzegania, myślenia i mówienia
-polega na utożsamianiu podobieństw między rzeczami odmiennymi
Historia stosowania metafor
-Metafory zaczęto stosować w latach 20-tych XX wieku. Już wtedy Taylor porównywał organizację do maszyny, a Maslow prezentował podejście organizmowe
-Jednak wówczas nie badano użycia metafor. Metafory jako środki pomocne w rozumieniu organizacji znalazły zastosowanie pod koniec lat 70-tych XX wieku
Metafory Morgana:
-W książce pt. Oblicza organizacji brytyjski teoretyk organizacji, Gareth Morgan, poddał badaniom wiele sposobów wykorzystywania metafory w teorii organizacji, jako środka służącego rozumieniu i analizie organizacji
Analizował podobieństwa między organizacjami a maszynami, organizmami biologicznymi, mózgiem, kulturą, systemami politycznymi i sposobami niewolenia umysłów
Metafora maszyny:
-powstała na początku zeszłego stulecia, kiedy to w okresie rewolucji przemysłowej wynaleziono wiele nowych maszyn
-dominowała na początku XX wieku, a do klasycznej teorii zarządzania weszła dzięki zainteresowaniu strukturą i efektywnością
-odnosi się do sposobów najlepszego zaprojektowania organizacji - zakłada, że podobnie jak w celu wykonania pewnych zadań można zbudować maszynę, tak samo całą organizację można zbudować w celu realizacji wyznaczonych celów.
-organizacji to narzędzie służące wypełnianiu konkretnych (zwykle produkcyjnych) zadań
-menedżer to postać inżyniera do spraw organizacji, którego zadanie polega na kierowaniu skuteczną i wydajną organizacją
-w pewnym stopniu nawet dzisiaj oczekuje się, że organizacje będą działać jak maszyny: powinny one rutynizować efektywne operacje, być przewidywalne i działać niezawodnie wszędzie, gdzie to możliwe
Metafora organizmu:
-wyobrażenia związane z ewolucją biologiczną dostarczyły metafory organizmu
-wskazuje, że podobnie jak żywe organizmy, organizacje zależą od otoczenia dostarczającego potrzebne im do życia zasoby
-zamiast żywności i schronienia otoczenie organizacji dostarcza jej surowców, wiedzy, siły roboczej i kapitału, czyli zasobów wejściowych podlegających procesowi przekształcania, który podtrzymuje życie organizacji, podobnie do procesów trawiennych w organizmach żywych
-organizacja to żywy ustrój spełniający funkcje konieczne do przetrwania, zwłaszcza przystosowania się do wrogiego świata
-zakłada, że skoro organizacja wymaga funkcji podtrzymujących życie tak samo jak organizm żywy (trawienie, oddychanie, krążenie), to musi dostosowywać się do szerszego otoczenia
-uwypukla te procesy organizacyjne, które wiążą się z przetrwaniem, a wobec tego kładzie też nacisk na podtrzymywanie wymiany z otoczeniem
-uznaje istnienie różnych gatunków organizacji przystosowanych do różnych środowisk
-określa, że różne gatunki organizacji będą musiały stawić czoło różnym wymaganiom
-nie może istnieć najlepszy sposób organizowania, który sprawdzałby się równie dobrze w odniesieniu do wszystkich organizacji
-uwydatnia zależność od otoczenia, technologii jako procesu przekształcania
Metafora kultury
-organizacja to system znaczeń stworzonych i utrwalanych w wyniku stowarzyszania się ludzi mających wspólne wartości, tradycje i zwyczaje
-podkreśla zwyczaje i tradycje, opowieści i mity, artefakty i symbole organizacji
-menedżer symbolizuje organizację, jest opowiadaczem historii i przekazicielem tradycji
Pozostałe metafory:
-Inne metafory, które cieszyły się wśród teoretyków organizacji popularnością to: tekst, dyskurs, sztuka, jazz i dramat
-Wśród popularnych wymienia się także: gra, podróż, dżungla, rodzina, zoo, wojna
Metafora gry:
-organizacja jest zorientowana na realizację celu
-cel możliwy jest do osiągnięcia tylko w przypadku zespołowej pracy wszystkich jednostek tworzących drużynę
-każdy zawodnik – członek organizacji ma do zrealizowania określona funkcję (podobnie jak zawodnik na boisku na określonej pozycji)
-otoczenie jest uporządkowane
-liderem jest trener odpowiedzialny za zrealizowanie wyznaczonego celu
-wiąże się z pojęciami trudności, ryzyka, zabawy, pracy zespołowej i przywództwa
-trudności są głównie związane ze stworzeniem zgranego zespołu zdolnego do osiągania zamierzonego celu
-sukces danego zespołu (organizacji) jest uzależniony od umiejętności i kompetencji każdego zawodnika z osobna
-jedynym celem zespołu jest zwycięstwo
-występują tu zarówno wygrani jak i przegrani
-o sile zespołu decydują najlepsi zawodnicy, którzy są bardzo cenieni w tego typu organizacji
Metafora podróży:
-organizacja utożsamiana jest z podróżą morską
-w działaniu organizacji występuję pewnego rodzaju ryzyko, związane z niepewnością
-organizacja kierowana jest przez kapitana
-otoczenie określa się jako chaotyczne
-organizacja ma jasno sprecyzowany cel, którym jest dotarcie do lądu, tak jak to ma miejsce w przypadku podróży
-cel jest bardzo odległy, ale możliwy do osiągnięcia dzięki współpracy wszystkich członków załogi
-spełnienie celu jest możliwe dzięki ciężkiej i solidnej pracy wszystkich członków organizacji
Metafora dżungli:
-podstawową cechą jest nieprzewidywalność oraz bardzo mała znajomość otoczenia
-napotykane problemy są rozwiązywane przez każdego z pracowników ‘na własną rękę’ i tylko w zakresie własnego interesu
-w odróżnieniu od innych metafor, dżungla charakteryzuje się agresywną postawą wobec innych jednostek
-trudno tu mówić o konkretnym celu
-występuje brak pomysłu na kierowanie organizacją, nie ma przywódcy, można jedynie mówić o przewodniku, którego zadaniem jest wyprowadzenie organizacji z dżungli
-członkowie organizacji kierują się zarówno doświadczeniem, wiedzą, jak i intuicją w rozwiązywaniu problemów.
Metafora rodziny:
-w organizacjach tych pojawia się stwierdzenie ‘jesteśmy jedną wielką rodziną’
-więzi pomiędzy poszczególnymi jednostkami opierają się na wzajemnym zrozumieniu, przywiązaniu oraz szacunku
-podobnie jak w rodzinie, w hierarchii firmy każdy ma do spełnienia określone zadanie i określony zakres kompetencji
-ważną cechą jest zróżnicowanie potrzeb poszczególnych jej jednostek oraz zdawanie sobie sprawy z odpowiedzialności za pozostałe osoby
-konflikty są rozwiązywane poprzez prowadzenie negocjacji
-ostateczne decyzje podejmowane są przez głowę rodziny, natomiast przed jej podjęciem, konsultuje on swoją decyzję z pozostałymi osobami
Metafora zoo:
-podstawowymi cechami organizacji są nieprzewidywalność samej organizacji oraz chaotyczność jej otoczenia
-liderem organizacji jest opiekun, który sprawuje całkowitą władzę nad firmą
-trudno wskazać konkretny cel, firma nastawiona jest raczej na alternatywne rozwiązania
-członkowie organizacji nie kontaktują się ze sobą w sposób naturalny
-nie ma zagrożenia ze strony naturalnych wrogów, co powoduje zatracenie naturalnego instynktu obronnego przed zagrożeniami
-wzmacnia to rolę opiekuna, bez którego organizacja nie ma szans na przetrwanie, a los poszczególnych jednostek w znacznym stopniu zależy od niego
Metafora wojny:
-istnieje konkretny cel, którym jest zwycięstwo
-otoczenie jest dosyć chaotyczne i nieprzewidywalne
-organizacja wymaga zdecydowanego lidera, doskonałego stratega – generała
-istotnymi problemami są ryzyko, straty oraz poświęcenie
-ważnym aspektem jest właściwy przepływ informacji, podobnie jak na wojnie, przepływ informacji odbywa się z góry na dół, czyli od generała do żołnierza
-każdy posiada tyle informacji, ile potrzebnych jest do zrealizowania swojego zadania
-niezbędne wydaje się gromadzenie informacji o przeciwnikach, rozpracowanie ich słabych i silnych stron
Ograniczenia rozumienia metaforycznego:
-poznanie za pomocą metafor jest częściowe - oznacza, że może ono ujawniać jedynie podobieństwa między dwiema rzeczami, natomiast nic nie mówić o różnicach (pozostawiają białe plamy w postrzeganiu)
łatwo nadużyć metafory (metafora maszyny wykorzystuje podobieństwa między maszynami a organizacjami, a przez to niedostatecznie podkreśla ludzkie aspekty życia w organizacji, takie jak uczucia czy symbole)
-ograniczenia tych metafor sugerują, że samodzielnie żadna z nich nie zapewnia zrozumienia wystarczającego do zbudowania na nim wiedzy o organizacjach
-niemniej każda z nich powoduje częściowe zrozumienie składające się na współczesną teorię organizacji a obeznanie z różnorodnymi metaforami, teoriami i perspektywami umożliwi lepsze postrzeganie organizacji
merlindz15