MOTYWACYJNE SKŁADNIKI OSOBOWOŚCI
Rozdz. 4.
Tradycyjne podejście do motywacji stosuje się w celu wyjaśnienia trzech kwestii:
Zwykle rozważa się trzy aspekty motywacji:
Pdst. założeniem podejścia motywacyjnego jest teza o istnieniu wewnętrznych determinant zachowania jednostki. Zgodnie z tym poglądem procesy motywacyjne wpływają także na inne procesy psychiczne (poznanie i działanie, myślenie i zachowanie).
George Kelly, choć pojęcie motywacji uważał za zbędne, zaproponował następujący podział różnych modeli teoretycznych:
Teoria Kelly’go nie należy do żadnej z tych grup. Ponieważ zajmuje się samą naturą zwierzęcia, Kelly nazywa ją teorią osłaJ
Tradycyjne teorie popędowe (zwane też hedonistycznymi) utrzymują , że organizmem kierują wewnętrzne bodźce. Popęd wiążę się z pewnym stanem biologicznym, takim jak głód czy pragnienie, wytwarzającym w organizmie napięcie. Napięcie to wywołuje ból albo uczucie dyskomfortu. Usunięcie go powoduje przyjemność.
· Źródłem wszelkiej energii są stany pobudzenia organizmu – instynkty/popędy.
· Popędy charakteryzuje:
· Fred wyróżnił:
· Freudowski model struktury osobowości: id, ego, superego.
· Psychoanaliza jest teorią dynamiczną > dynamika jest efektem gry między siłami motywacyjnymi tkwiącymi w człowieku > zdarzają się konflikty między popędami a zakazami moralnymi (superego) lub rzeczywistością > wywołują one lęk, a czasami (gdy konflikt jest zbyt silny) nerwice > aby opanować lęk, człowiek sięga po mechanizmy obronne:
· różnice indywidualne wyrażają się w:
· Freud przedstawił motywacje ludzkie system hydrauliczny.
Większość behawiorystów odrzucało kategorię motywacji, w tym także popędów. Jednak niektórzy uznali, że może obyć ona pożyteczna, jeśli powiążę się ją z obiektywnie badanymi wpływami zewnętrznymi. Np. czas, jaki organizm może wytrzymać bez pożywienia, można powiązać z siłą popędu jedzenia. Z modelu tego korzystało wielu teoretyków bodźca-reakcji, między innymi...
Clark Hull.
· Popędy pobudzają organizm do działania.
· Popędy dzielimy na:
· zgodnie z teorią instrumentalnego uczenia się Hulla reakcje zostają powiązane z bodźcami w wyniku wystąpienia wzmocnienia powodującego zmniejszenie siły popędu > powstaje nawyk > nawyki tworzą osobowość człowieka
· model Hulla ilustrują typowe eksperymenty z zakresu warunkowania instrumentalnego prowadzone na szczurachJ
· wtórny popęd lęku może być podstawą uczenia się!
Choć Freud i Hull posługiwali się podobnymi pojęciami, dzieliła ich ogromna przepaść. Pomost nad tą przepaścią postanowili przerzucić...
· jako jedni z pierwszych odnieśli teorię instrumentalnego uczenia się do procesów osobowościowych człowieka
· kategoria konfliktu:
- konflikt dążenie-unikanie
- im bliżej celu, tym silniejsza reakcja
- ten sam punkt docelowy związany jest i ze wzmocnieniem pozytywnym, i z karą
- ponieważ linie zmierzania do celu i unikania go są nachylone pod różnymi kątami, muszą się w którymś momencie przeciąć > w miejscu przecięcia konflikt jest najsilniejszy
- tendencja do dążenia jest większa w dużej odległości od celu
- tendencja do unikania jest większa blisko celu
· główny nacisk na potrzeby:
· satysfakcję przynosi nie stan braku napięcia, lecz, lecz proces jego osłabiania
· dążył do sporządzenia klasyfikacji potrzeb: 20 potrzeb jawnych, 8 utajonych
· dostrzegał znaczenie zarówno zmiennych osobowościowych jak i środowiska zewnętrznego: w tym kontekście mówił o presjach – wpływach środowiskowych oddziałujących na samopoczucie człowieka, presje były zewnętrznym odpowiednikiem potrzeb
· można mówić o zgodności lub niezgodności potrzeb i presji
· ważnym aspektem osobowości człowieka jest organizacja jego potrzeb > system szacowania potrzeb opracowany z Ch. Morgan > Test Apercepcji Tematycznej (TAT) odwoływał się do wyobraźni, bo ludzie nie potrafią mówić o swoich potrzebach
- projekcyjne narzędzie do mierzenia potrzeby osiągnięć
- potrzeba osiągnięć działa jak popęd biologiczny, bo pobudza i kieruje zachowaniem
- badano również potrzebę władzy i bliskości
- projekcyjne wskaźniki motywacji odzwierciedlają rzeczywiste motywacje, na ich podstawie jesteśmy w stanie przewidywać zachowanie człowieka w swobodne j sytuacji oraz w dłuższym czasie
- autocharakterystyki odzwierciedlają wartości i normy społeczne
· Murray rozdzielał motywacje i cechy
· Dysonans – stan napięcia powstającego, gdy dwa (lub więcej) przekonania o rzeczywistości(jednostki poznawcze) są niespójne lub pozostają ze sobą sprzeczne
· Teorie te podkreślają rolę pociągających zachęt, kiedy to motywacją organizmu jest jakaś upragniona sytuacja docelowa. Organizm nie znajduje się pod presją, lecz czuje pociąg do czegoś. Punkt docelowy wiążę się z przyjemnością, jest więc swoistą „marchewką”.
· Są hedonistyczne.
· Kładą nacisk na celowy charakter działania i wyjaśnianie przyczyn zachowania.
· Pojęcie celu przedstawia ludzi jako planowo działające systemy.
· Teorie celowe a osobowość: teorie celowe przywracają do łask pojęcie motywacji; różni ludzie obierają sobie różne cele; różnice indywidualne obejmują również sposoby realizacji celów, przyjmowane strategie i plany; cele mają duży wpływ na strategie funkcjonowania osobowości.
· 5 ogólnych kategorii celów:
· Podstawowe prawidłowości:
· Człowiek jest aktywny, bo taka jest natura żywego organizmu.
· Ludzie zachowują się jak naukowcy, którzy próbują przewidzieć przyszłe zdarzenia.
· Działanie systemu konstruktów osobistych polegało na przedstawianiu sobie rzeczywistości w celu stawiania hipotez dotyczących przyszłych wydarzeń.
· Ludzie wybierają takie działania, które stwarzają perspektywę dla rozwoju ich systemu konstruktów osobistych.
· Dążymy do doskonalenia naszych konstruktów > uciekamy przed lękiem powstającym w sytuacji kompletnej niepewności i nudą wynikającą z rutyny. Dążymy, ponieważ tak funkcjonują żywe organizmy. > Pervin uważa, że to jest myślenie hedonistyczne, chociaż bez kategorii popędów i zmniejszania napięcia.
· Trzy podstawowe sposoby tłumaczenia przyczyn wydarzeń:
· Wymiar atrybucji wpływa na emocje i motywacje człowieka.
· Szczególne znaczenie mają atrybucje na wymiarze wpływu na zdarzenia, ponieważ w nich uwidacznia się kwestia odpowiedzialności.
· Ludzie przyjmują ukryte założenia na temat Ja i świata, wytyczające im następnie różne cele.
· Mając za podstawę te ukryte teorie i cele, ludzie dokonują różnych atrybucji i reagują różnymi emocjami i działaniami za wydarzenia.
· Ludzie mają różne teorie i cele w różnych dziedzinach: osoba prezentująca bezradność w jednej dziedzinie, może być zorientowana na doskonalenie się w innej.
Dążenie do samorealizacji
· Artykuł kwestionujący tradycyjne pojęcie motywacji
· Podstawowym motywem działania człowieka jest potrzeba kompetencji, polegająca na tym, że pragnie on działać skutecznie.
· Każdy organizm naturalnie dąży do wzrostu i rozwoju.
Carl Rogers uważał pragnienie samorealizacji za zasadniczy motyw ludzkich działań.
Maslow nadał ludzkim motywacjom strukturę hierarchiczną.
· Ludzie mają motywację wewnętrzną: naturalną, wrodzoną skłonność do rozwijania swoich zainteresowań i uzdolnień; polegającą na dążeniu do wykonania jakiegoś zadania z powodu zainteresowania nim samym.
· Osoby bezinteresownie angażujące się w jakieś działanie bardziej się nim interesowały niż osoby oczekujące nagrody za swój a pracę.
· Jeśli jakieś zadania odbywa się pod presją kontroli społecznej, wtedy motywacja wewnętrzna słabnie.
· Koncepcja doświadczeń optymalnych
· Koncepcja efektu flow (efekt przepływu): chodzi o sytuacje, kiedy człowiek, choć nie odnosi z tego żadnych korzyści: przyczyną jego działalności jest czysta przyjemność.
mimi_mimi66