3. 11. 2003
XIX wiek jest rozkwitem nauk przyrodniczych i nauk szczegółowych.
Doświadczenie, jako kategoria, stało się dominujące.
Nauki szczegółowe zaczęły korzystać z tej formy poznania – doświadczenie.
Wszystko to odbywało się w modelu reorganizacji nauki.
Do 1831 r. tradycja była związana z tym, że o pewnych przedmiotach (np. przedmiotach fizycznych) świata rzeczywistego rozprawiano i zajmowano się nimi w ramach pewnych ogólnych systemów filozoficznych, szukając podstaw wiedzy ludzkiej właśnie w tych ogólnych zasadach.
Model: filozof tworzący swój system filozoficzny, zawierał w tym systemie wiedzę o zjawiskach przyrodniczych.
W XVIII wieku (Oświecenie) tworzą Kant, Schelling i Nietsche.
Ten etap kończy śmierć Hegla w 1831 r. – ostatni twórca ogólnego modelu wiedzy – modelu metafizycznego, w którym filozof wyjaśniał prawa przyrody, prawa funkcjonowania umysłu ludzkiego.
System wiedzy miał charakter spekulatywny. Odwoływano się do myśli, np. Goethe – twórca systemu – szukał prarośliny.
Biologia była częścią ogólnego systemu filozoficznego.
Po śmierci Hegla – reorganizacja nauki – nauka dąży do specjalizacji. Powstają nauki szczegółowe:
biologia
chemia
fizyka
jako odrębne gałęzie nauki.
To, co wcześniej miał charakter spekulatywny, zaczyna przechodzić transformację w pewne nauki szczegółowe.
Zaczyna się okres wyodrębniania przedmiotu nauk. Nauki dążą do ustanowienia swojego przedmiotu.
Dążenie to było związane z nurtami pochodzącymi z empiryzmu brytyjskiego, a mianowicie uzasadnianiem wszelkiej wiedzy ludzkiej doświadczeniem.
Odwrócenie schematu:
Model dedukcyjny (ogólna zasada tłumaczy nam poszczególne zasady tworzące ten ogólny schemat (schemat metafizyczny) Þ model indukcyjny (od zasad podstawowych tworzymy zasady ogólne)
Wiek XIX nazywany bywa schematem wielkiej indukcji.
W ramach tych ogólnych przemian psychologia staje się centrum nauk. Dlatego że następuje reorganizacja, kończy się era systemów metafizycznych.
Ale filozofia, która składa się z poszczególnych gałęzi – logiki, etyki, teorii poznania, epistemologii, estetyki musi szukać czegoś, co łączy te poszczególne nauki. Dawniej była to metafizyka. Filozofia staje w punkcie wyjścia. Okazuje się, że nauką, która najlepiej spełnia rolę tego łącznika jest psychologia Þ w wieku XIX metafizykę zastępuje psychologia Þ takie stanowisko to PSYCHOLOGIZM.
Psychologizm – centralna nauka dla nauk filozoficznych.
Działy takie jak logika, teoria poznania, etyka, estetyka oparte są na poznaniu psychologicznym. To oparcie możliwe jest w związku z tym, że dla przedstawicieli psychologizmu to właśnie umysł ludzki tworzy takie pojęcia jak dobro, zło, piękno, brzydota.
Psychologia może badać takie czynności jak wydawanie sądów, sprawdzanie ich, przyjmowanie lub odrzucanie. Ta zdolność naszego umysłu wg psychologistów dotyczy wszelkich przedmiotów poznania.
Druga ogólna zasada psychologizmu – nie istnieje obiektywna rzeczywistość. Jest ona jedynie cechą naszego umysłu. Pojęcia piękna i brzydoty nie istnieją, są tylko wytworem naszego umysłu.
Psychologizm w szerszym znaczeniu mówi o fascynacji psychologią jako nauką o człowieku.
Fascynacja ta wiązała się z tym, że skoro nasz umysł jest zapisany przez treści pochodzące z doświadczenia, to wśród tych tradycyjnych działów filozofii tylko psychologia ma możliwość kontaktowania się z rzeczywistością.
Ten wymiar psychologizmu miał dwa aspekty. Pierwszy wiązał się z tym, że twórcy pierwszych systemów poznania psychologicznego zajmowali się tą nauką po to, aby ratować filozofię; celem była rehabilitacja filozofii jako nauki, sposobu myślenia Þ jeśli chce być nauką musi zwrócić się ku myśleniu psychologicznemu.
Ten nurt myślenia psychologizmu powstał w zderzeniu nurt tradycji europejskiej i brytyjskiej.
Locke znalazł swoich doskonałych następców – filozofem, który bezpośrednio wpłynął na rozwój psychologii, na możliwość przeprowadzania badań empirycznych był
JOHN STEWART MILL
Jego teoria była bezpośrednią inspiracją do badań empirycznych w psychologii. Uznawany jest za myśliciela, który dopełnił teorię Locke’a. Mill wprowadził zasadę indukcji.
Indukcja jako podstawowe narzędzie badawcze, stała się zasadą porządkującą sposób postępowania we wszystkich naukach. Ogólny schemat indukcji – od doświadczenia do prawd.
W związku z tym Mill uznał, że tradycyjna gałąź filozofii, jaką jest logika, jest gałęzią psychologii, bo jest nauką o trafnym myśleniu. Była ona PSYCHOLOGIĄ STOSOWANĄ.
Uzależniając wiedzę od doświadczenia, Mill traktuje logikę jako formę nowego doświadczenia empirycznego. Oznacza to, że nie ma żadnych praw, których nie można uzasadnić empirycznie. Jeśli coś wydaje nam się oczywiste samo w sobie, jest pewne, to ta pewność jest po prostu wynikiem licznych doświadczeń. Te liczne doświadczenia tworzą taką kategorię, jaką jest konieczność.
Nie ma wiecznych praw (apriorycznych). Wszystko jest pochodną naszego umysłu. Psychologia zaczyna się opierać na metodzie indukcji.
Psychologia jest niczym innym jak duchowym przyrodoznawstwem.
Kształtują się pierwsze ogólne teorie psychologiczne, których celem było:
ustalenie przedmiotu badań psychologii
ustalenie metod badawczych
Te impulsy wiązały się z tym, że jak nigdy przedtem i potem psychologia przyjęła rolę nauki łączącej wszystkie inne nauki. Stała się nauką pomostową między filozofią a naukami przyrodniczymi.
Skoro psychologia jest nauką łączącą podstawowe działy filozofii oraz korzysta z doświadczenia, to tylko ona tworzy pomost między filozofią a naukami przyrodniczymi. Jest nauką bazową.
Pod koniec XIX wieku uważano, że psychologia ma 5 podstawowych znaczeń (5 ról do spełnienia):
1.psychologia ogólnie może przeciwdziałać upadkowi kultury Zachodu, która straciła oparcie w systemach metafizycznych
psychologia ratuje zachodnią wiedzę; psychologia – najważniejszą nauką przyszłości
„Wydaje się być niewątpliwe, że w przyszłości niezbyt odległej, psychologia będzie odgrywała wielką rolę w praktycznym życiu. Możemy ją nazwać, tak jak inni już to czynią, nauką przyszłości, która przede wszystkim innym naukom umożliwi dostęp do przyszłości”
Franz Bretano
psychologia – nauka, która umożliwi rehabilitację
2.dlatego, że ma takie możliwości korzystania z wiedzy jest podstawową nauką pomocniczą
Podstawowa praca – „O znaczeniu psychologii dla pozostałych nauk i dla praktyki” Karola Marbego
Pozostałe nauki wg Marbego:
nauki przyrodnicze
estetyka
medycyna
fizjologia
lingwistyka
teoria literatury
historia
pedagogika
prawo
ekonomia
etc.
3.psychologia jako podstawowa nauka humanistyczna
Najbardziej wyrazisty w dziełach W. Wundta, który akcentował rolę psychologii, jako jedynej nauki, która kontaktuje się z filozofią, naukami przyrodniczymi i humanistycznymi – jest naturalnym pomostem między tymi naukami.
4.psychologia stanowiła klucz do rozwoju filozofii
Tendencja rehabilitacji filozofii jako nauki. Nurt widoczny w dziełach Bretano i Wundta, mówiący o tym, że filozofia została załamana, a jej odbudowa może odbyć się tylko przez psychologię.
5.psychologia jest podstawą filozofii
widoczne w teoriach Bretany, Marbego czy Wundta
filozofia jako nauka może istnieć jedynie wtedy, gdy będzie miała za podstawę psychologię.
Wszystkie te znaczenia psychologii związane był z psychologizmem.
Rozwój nauk przyrodniczych był możliwy z zerwaniem indywidualnej tendencji do opanowywania całości, czyli z zerwaniem z tworzeniem schematów metafizycznych.
Postać myśliciela, który swoim systemem opanuje prawa przyrody odchodzi w zapomnienie.
Następuje epoka badań szczegółowych, w obrębie dobrze sklasyfikowanych nauk przyrodniczych.
Ta tendencja wiązała się z dążeniem do oparcia tej wiedzy na metodach eksperymentalnych.
Zjawisko poszukiwania związane było z integracją terminu badań empirycznych. Kryterium nie był przedmiot badań, a same wyniki tych badań.
Pod koniec XIX wieku rozpoczyna się proces wychodzenia poza ramy nauk szczegółowych na dane doświadczalne.
Powstają nowe dziedziny wiedzy, które łączą wyniki badań szczegółowych – np. biochemia.
Ten proces ważny też dla psychologii, bo też była mu poddana.
Następowały tendencje związane z tym, aby włączyć psychologię w dziedziny nauk przyrodniczych – takie próby włączenia psychologii do nauk przyrodniczych to REDUKCJONIZM.
Szczególne próby wychodziły z połączenia dziedzin duszy i ciała. Próbowano uzyskać połączenie psychologii i fizjologii – powstała nowa nauka – PSYCHOFIZJOLOGIA. Jej przedstawiciele: Ostwald, Külpe, Ernest Mach uważali, że sam termin psychologia nie ma racji bytu, że powinniśmy używać terminu psychofizjologia, dlatego, że wg nich każdy przejaw życia psychicznego można sprowadzić do obserwowalnych zjawisk fizjologicznych. Wymiar empiryczny tej nauki to obszar badań fizjologicznych.
Próbowano też połączyć psychologię z fizyką. Przedstawiciel tej orientacji to Gustav Teodor Fechner. Opracował zasady PSYCHOFIZYKI w dziele pt. „Elementy psychofizyki” z 1860 r. Wg niego ta nowa nauka miała się zajmować zewnętrznym światem fizycznym, a wewnętrznym – psychicznym. Ta zależność sprowadzała się do przepływu energii.
Konsekwencje tego wymiaru polegają na tym, że przedmiot danej nauki wprowadza się do przedmiotu innej. Była to dla psychologii tendencja groźna, ponieważ groziła utrata tożsamości przedmiotu badań (albo zjawiska fizyczne, albo filozoficzne).
Myślenie w psychologii o duszy zostało w tym momencie zawieszone.
Stanowisko psychologistyczne było próbą obrony włączenia psychologii do innych dziedzin nauk przyrodniczych.
17. 11. 2003
Na tle różnych problemów związanych z psychologią, czyli chęci włączenia psychologii w obszar nauk przyrodniczych poprzez zawładnięcie i zrównanie jej przedmiotu z badaniami z zakresu fizjologii lub fizyki kształtują się programy nowoczesnej psychologii:
1.program psychologii w ujęciu Franza Bretany
2.program psychologii w ujęciu W. Wundta
FRANZ BRETANO (1838 – 1917)
Swoje rozważania dotyczące psychologii zawiera w dziele z 1874 r. pt. „Psychologia z punktu widzenia empirycznego” – tu jest program nowej psychologii oraz pogram poznania psychologicznego. Dopiero w 2000 r. została ta książka przetłumaczona na język polski.
Zawiera ona program poznania psychologicznego, a głównym zamiarem Bretany było określenie i rozdzielenie dwóch sfer: sfery zjawisk fizycznych i sfery zjawisk psychicznych. Była to bezpośrednia odpowiedź na próby wchłonięcia przedmiotu psychologii w dziedzinę nauk przyrodniczych.
Wszystkie metody, którymi ma posługiwać się psychologia było podrzędne względem najistotniejszego celu – rehabilitacji filozofii.
Jego stanowisko możemy określić jako psychologistyczne:
„Filozofia da się obronić w zasadzie przez rezygnację z problematyki filozoficznej, dotyczącej istoty rzeczy, przez przekształcenie w psychologię, w nauki na psychologii oparte.”
Jest to podstawowe stanowisko związane z obroną filozofii.
Tworzenie programu poznania psychologicznego miało ten cel – rehabilitację filozofii. Aby zrehabilitować filozofię, Bretano musiał ustanowić przedmiot psychologii (Czym ma się zajmować?) oraz jej metody (Jaka ma to być nauka?).
Pierwszą rzeczą jaką zrobił było odejście od terminologii dotyczącej samej „psychologii” jako słowa.
„Psychologia” – nauka o duszy. Dla Bretany zostawienie takiego określenia powoduje, że psychologia nigdy nie może się rozwinąć, nie może być nauką w sensie ścisłym. W tym zwrocie zawarty jest impuls metafizyczny, uniemożliwiający dalszy rozwój psychologii.
Bretano ustanowił nowy przedmiot, czyli to, że psychologia jest nauką o zjawiskach psychicznych.
Dopóki nie zerwano z kanonem metafizycznym określającym pewne zasady, tak długo nauka ta nie mogła się rozwijać, bo duszy nie da się badać. Ale ustanowienie tego terminu, że psychologia jest nauką o zjawiskach psychicznych, umożliwia patrzenie na psychikę z punktu widzenia empirycznego, doświadczalnego.
Psychologia z punktu widzenia empirycznego
Podstawową metodą empiryczną jest introspekcja.
Introspekcja jest szerokim terminem. Ogólnie tłumaczono ją jako samoobserwację. Dla Bretany jest związana z doświadczeniem wewnętrznym, a synonimem doświadczenia może być spostrzeżenie, a nie obserwacja.
Najistotniejszą kwestią była kwestia oddzielenia sfery psychicznej od fizycznej.
Nie można redukować zjawisk psychicznych do obszaru zjawisk fizycznych. Jest to próba obrony psychologii, poprzez włączenie jej do nauk przyrodniczych. Bretano zgodnie z tytułem książki również definicję pokazującą różnice między zjawiskami psychicznymi z fizycznymi podaje w sposób doświadczalny – poprzez przykłady:
„Tak więc słyszenie dźwięku, widzenie kolorowego przedmiotu, wrażenie ciepła lub zimna oraz również myślenie, są przykładami jakie mam na myśli. Następnie (...) oczekiwanie, przekonanie lub mniemanie, a także wątpienie są zjawiskami psychicznymi. Następnie nimi również są emocje: nadzieja, radość, smutek, obawa, duma, rozpacz, gniew, miłość, nienawiść. Natomiast przykładami zjawisk fizycznych są kolory, kształt, krajobraz, który widzę, akord, który słyszę, ciepło, zimno, zapach (...), jak też inne podobne objawy”
Tym kryterium rozróżniającym jest: wszystko to, co należy do obszaru świadomości, należy do sfery psychicznej.
Bretano używa terminu „przedstawienie”. Wszystkie treści ze świata zewnętrznego, które pojawią się w naszym umyśle, jako pewien rodzaj przedstawienia, czyli obrazu, są zjawiskami psychicznymi.
To nie muszą być tylko przedstawienia dotyczące rzeczywistych elementów, ale też uczuć, sądów myśli. Bretano precyzuje dalej ten aspekt, mówiący o tym, że przedmiotem są te zjawiska psychiczne, są tym, co pojawi się w naszej świadomości.
Precyzując używa terminu intencjonalności, który oznacza, że pomiędzy naszą świadomością, a światem zewnętrznym istnieje specjalne powiązanie. Nasza świadomość jest zawsze intencją, czyli odnoszeniem się do treści pewnych obiektywnych przedmiotów, zdarzeń, a także ukierunkowaniem, na nie mające swojej wewnętrznej egzystencji treści przedstawień, jak np. uczucia, sądy.
Podstawowym kryterium odróżniającym zjawiska fizyczne od psychicznych jest to, że te ostatnie charakteryzuje intencjonalna inegzystencja.
Zjawiska psychiczne zawsze zawierają swój przedmiot, bo zawsze myślimy o czymś, postrzegamy coś. Żadne zjawisko fizyczne nie wykazuje czegoś podobnego. Istnienie zjawisk psychicznych jest całkowicie odmienne od sposobu istnienia zjawisk fizycznych. Zjawiska psychiczne mogą istnieć tylko, gdy są częścią naszego wewnętrznego doświadczenia. Zjawiska fizyczne istnieją niezależnie od naszego wewnętrznego doświadczenia.
Bretano ustanawia przedmiot dla psychologii – nauka, która bada zjawiska psychiczne i te zjawiska są treścią naszej świadomości, rozumiejąc pod tym względem o, że świadomość zawsze jest intencjonalna.
W jaki sposób, wg Bretany, można sklasyfikować zjawiska psychiczne?
Trzy zasadnicze rodzaje:
przedstawienia
sądy
akty emocji i woli
Z tym, że Bretano uznał, że przedstawienia są podstawowym aktem woli. Każde zjawisko psychiczne oparte jest na przedstawieniu.
Kategorię przedstawienia dzielimy na dwie klasy:
naoczne – wyobrażenia; pochodzą wprost z danych zmysłowych
nienaoczne – pojęcia; wywodzą się z relacji intencjonalnych, czyli z podmiotowego odnoszenia się do tego, co jest przedmiotowe; są treściami naszej świadomości, ale wynikającymi z pewnego ukierunkowania się świadomości na te istniejące przedmioty
Przedstawienia są terminem obejmującym sferę wrażeń zmysłowych. Przedstawienie nienaoczne tworzą podstawę sądu.
Sąd jest takim zjawiskiem psychicznym, które wiąże się z aktem psychicznym, polegającym na uznaniu, stwierdzeniu, odrzuceniu lub zaprzeczeniu. Sądy to połączenie kategorii przedstawień nienaocznych z aktem psychicznym.
Uczucia (akty emocji) to połączenie sądu z nastawieniem emocjonalnym. Bretano uważał, że te nastawienia emocjonalne zgrupowane są w dwóch kategoriach:
w aktach miłości i nienawiści
w aktach upodobań i niechęci
W akcie sądzenia możemy coś przyjąć lub odrzucić. Natomiast w aktach związanych z wolą i emocjonalnych odczuwamy miłość lub nienawiść, upodobanie lub niechęć. One są powiązane specyficznym związkiem, bo od tego, gdy coś przyjmujemy lub odrzucamy zależy również następny fakt, czy przypisujemy mu miłość i upodobanie czy nienawiść i niechęć.
„Tak jak jedne przedmioty słusznie uznaje się, a inne słusznie odrzuca, tak tez można coś słusznie kochać, a coś innego słusznie nienawidzić.”
To jest związane z tym, że Bretano uznał, że świadomość, jako podstawowe doświadczenie oparte na wewnętrznym spostrzeżeniu jest pewną metodą poznania, zawężoną do doświadczenia wewnętrznego. Kategorie mówiące o tym, co jest prawdą, a co nią nie jest, co jest słuszne i oczywiste, są zredukowane do treści naszej świadomości. Jeśli nasza świadomość uznaje jakiś przedmiot za istniejący i w akcie emocjonalnym intencjonalnie kieruje się ku niemu, jako czemuś, przedmiotowi w akcie miłości i upodobania, to jednocześnie pokazuje, że jest to wybór mojej świadomości – pewny, słuszny i oczywisty.
Nasza świadomość jest oczywista i pewna. Bretano mówił o tym, że kategorie takie jak moralne czy estetyczne są kategoriami naszego umysłu, bo ten wybór pochodzi z mojej świadomości, która jest pewna, nieomylna, oczywista.
Program Bretany jest PROGRAMEM, tzw. PSYCHOLOGII CZYSTEJ, zawierającym ogólną idee dla samego poznania. Tu nie interesuje nas człowiek, lecz umysł.
Bretano jest przedstawicielem ogólnego nurtu psychologicznego, mówiącego, że nie ma prawd obiektywnych, wiecznych, wszystko jest prawdą pochodzącą z naszego umysłu. Nasze doświadczenie wewnętrzne Bretano wiąże z podstawowymi kategoriami, jak słuszność i pewność. Świadomość nigdy się nie myli. Naczelnym założeniem programu psychologii empirycznej, było uznanie świadomości jako jedynej formy, przez którą doświadczamy rzeczywistość i uznanie, że świadomość może być poznana za pomocą spostrzeżenia wewnętrznego. To spostrzeżenie wewnętrzne jest w tym ujęciu metodą empiryczną.
„Wewnętrzne spostrzeżenie własnych fenomenów psychicznych jest pierwszym źródłem doświadczenia”
Bretano wprowadza rozróżnienie między spostrzeżeniem i obserwacją.
Obserwacja wiąże się z tym, że jest zawsze zewnętrzna i może tez być samoobserwacją. Bretano mówi jednak, że przeżywając zjawisko psychiczne, jednostki nie mogą w akcie tego przeżycia jednocześnie przyglądać się temu zjawisku.
To właśnie rozróżnienie w tych teoriach jest niezwykle ważne, bo doświadczenie wewnętrzne jest synonimem pewnego przeżycia psychicznego.
Spostrzeżeniu wewnętrznemu Bretano przypisuje status sądu oczywistego, nieomylnego, pewnego. Tym sposobem poznanie psychologiczne, oparte na tym wewnętrznym doświadczeniu staje się jednym z rodzajów poznań empirycznych, i jako takie może służyć filozofii Bretano.
Rozważania Bretany idą dalej w tym kierunku. Uznaje on, że psychologia rozwija się na dwa programy:
psychologia deskryptywna (opisowa), wg Bretany w książce „Psychologia z punktu widzenia empirycznego” tworzy zarys tej psychologii. Innym terminem, dla podkreślenia znaczenia tej psychologii deskryptywnej jest PSYCHOGNOZA
psychologia genetyczna
Psychologia deskryptywna ma na drodze spostrzeżenia wewnętrznego opisywać zjawiska psychiczne, klasyfikować – czyli jej zadaniem jest tworzenie systemu pojęć. W tym wymiarze psychologia deskryptywna nie zajmuje się wymiarem indywidualnego życia psychicznego.
Psychologia genetyczna opiera się na metodach zewnętrznej obserwacji. Dla psychologii genetycznej, wg Bretany, podstawowa zasada ujęta jest w działaniach indukcyjnych.
Bretano widzi dwa cele psychologii:
z jednej strony ma tworzyć określone pojęcia i jest to psychologia deskryptywna
z drugiej strony psychologia ma badać konkretne przejawy zjawisk psychicznych
Bretano po raz pierwszy pokazuje problem, który w psychologii często się pojawia: czy psychologia ma się zrównać z naukami przyrodniczymi?
Pokazuje, że psychologia realizuje dwa programy i jedne nie może istnieć bez drugiego.
„Moja szkoła widzi różnice między psychognozą a psychologią genetyczną. Pierwsza wiąże się ściśle z utożsamianiem kilku podstawowych składników psychicznych jako sumę tworzącą zjawiska psychiczne (...). Druga informuje nas o prawach (...). Badania psychologiczne muszą być przebadane fizjologicznymi danymi (...).”
Podsumowanie tej teorii wiąże się z tym, że główną zaletą teorii Breatny było zatrzymanie wszelkich prób dążenia do włączenie psychologii do zjawisk fizjologicznych lub fizycznych. Pokazał, że psychologia jest czymś nieredukowalnym, czymś, co posiada samoistny byt.
Rozwinął metodę introspekcji, czyli tę opartą na doświadczeniu wewnętrznym.
Jednocześnie wpływy Bretany możemy zauważyć w innych teoriach, bo okazuje się, że jednym z dwóch słuchaczy Bretany był Freud. Pisał, że był tak zafascynowany teorią Bretany, że zamierzał nawet podjąć studia filozoficzne. Freud przetłumaczył książkę J. S. Milla.
Termin „integralność” przez wiele lat uchodził za „niechciany” w psychologii. Ale w pewnym momencie nastąpił zwrot w psychologii i zastosowanie tego terminu wzrosło znacznie. Pojawiła się nawet książka „Człowiek integralny” autorstwa polskiego psychologa Kazimierza Obuchowskiego.
Teoria W. WUNDTA (1832 – 1921)
Jest ewenementem dla psychologii. Publikował do końca swojego życia.
Swoją karierę rozpoczął w laboratoriach fizjologicznych. Miał wykształcenie medyczne. Pracował na Uniwersytecie w Heidelbergu w pracowni badań fizjologicznych. I praca w pracowni fizjologicznej była pretekstem do poszukiwań możliwości eksperymentalnych badań nad świadomością człowieka.
Wundt również chciał zrehabilitować filozofię i szukał takiej nauki, która umożliwi mu stworzenie ogólnego programu łączącego poszczególne działy filozofii. Podstawowym zamiarem Wundta było stworzenie programu metafizycznego, ale zdawał sobie sprawę, że to ponowne odtworzenie programu metafizycznego musi być oparte o doświadczenie. Pragnie stworzyć program metafizyki indukcyjnej.
W 1873 r. wychodzi podstawowe dzieło Wundta , pt. „Podstawy fizjologicznej psychologii”, gdzie Wundt prezentuje założenia eksperymentalnych badań psychologicznych w oparciu o metodę, którą znał z pracy w laboratorium. Jest to wstęp do następnego posunięcia.
W 1875 r. obejmuje stanowisko profesora Uniwersytetu Lipskiego, z podkreśleniem, że stanowisko to dotyczy filozofii indukcyjnej. Pracuje tam do roku 1879.
W 1879 r. na Uniwersytecie Lipskim otwiera pierwsze w Europie laboratorium psychologiczne. Przywiązywanie przez Wundta wielkiej wagi do badań laboratoryjnych było powodowane tym, że sądził, że filozofia powinna się opierać na rezultatach nauk szczegółowych, że czas, kiedy filozofia była w centrum dociekań przyrodniczych odszedł w zapomnienie.
Filozofia i system metafizyczny mogą się odbudować, kiedy będą poszczególne gałęzie filozofii oparte na faktach szczegółowych. Tą nauką, która najlepiej spełniała te kryteria była psychologia.
Cały system Wundta oparty jest na założeniu, że świadomość jest jedyną rzeczywistością psychiczną. Termin „duszy” u Wundta zostaje zastąpiony terminem „świadomość”.
...
mimi_mimi66