instalacje_elektryczne.pdf

Instalacje elektryczne

Instalacja elektryczna w domu jednorodzinnym powinna za-

pewniać spełnienie warunków:

– ciągła dostawa energii elektrycznej o odpowiednich parame-

trach; oznacza to stały dopływ prądu do punktów poboru, a

w przypadku uszkodzenia wyłączenie tylko jednego, uszko-

dzonego obwodu,

– możliwość odłączenia od sieci,

– bezpieczeństwo użytkowania – zapewnienie ochrony przed

porażeniem, przepięciami, powstaniem pożaru,

– wygoda użytkowania – odpowiednia liczba i właściwe usy-

tuowanie (lokalizacja, wysokość nad podłogą) punktów

świetlnych, gniazd wtykowych, wyłączników,

– zapewnienie możliwości rozbudowy – przez pozostawienie

odpowiedniej rezerwy w tablicach rozdzielczych (miejsce we

wnękach, bezpieczniki) oraz rezerwowych puszek.

¡ Kable, przewody, mocowania

Na im więcej obwo-

dów jest podzielona

instalacja tym jest

droższa, ale za to

wygodniejsza w

eksploatacji. Uszko-

dzenie jednego ob-

wodu nie powoduje

wyłączenia innych

urządzeń

Energia elektryczna jest z systemu energetycznego rozprowadzana do stacji transformatorowo-rozdziel-

czych, a stamtąd – do odbiorców za pośrednictwem linii napowietrznych lub podziemnych (kablowych).

Linie te są trójfazowe, na napięcie przemienne 380/220 V.

Całkowita instalacja elektryczna domu jednorodzinnego składa się z części zewnętrznej oraz wewnętrznej.

Część zewnętrzna instalacji składa się ze złącza (jest to połączenie wewnętrznej instalacji odbiorczej z sie-

cią elektryczną) oraz przyłącza, czyli przewodów (o długości do 50 m) łączących złącze z siecią. Złącze

powinno znajdować się w miejscu ogólnie dostępnym (na zewnątrz posesji, jeżeli jest ona ogrodzona lub

na zewnątrz budynku na posesji nieogrodzonej).

Przyłącze może być napowietrzne lub podziemne kablowe, jednofazowe lub trójfazowe. Przyłącze napo-

wietrzne może być stojakowe, w którym przewody są doprowadzone do stojaka zamocowanego na dachu

lub dościenne, w którym przewody są doprowadzone do izolatorów zamocowanych w ścianie.

Projekt instalacji wewnętrznej wykonuje się na podstawie technicznych warunków przyłączenia in-

stalacji elektrycznej określonych przez zakład energetyczny. Projekt instalacji wewnętrznej stanowi in-

tegralną część dokumentacji technicznej i musi być wykonany przez uprawnionego projektanta insta-

lacji elektrycznych. Wybudowanie przyłącza oraz wykonanie instalacji wewnętrznej należy powie-

rzyć elektrykowi z uprawnieniami. Wybudowane odcinki sieci oraz przyłącza przechodzą pod zarząd

zakładu energetycznego bez względu na to, na czyj koszt zostały wybudowane. Oznacza to, że zakład

energetyczny może do wybudowanych odcinków sieci przyłączać następnych odbiorców (warunki

przyłączenia, między innymi finansowe, są dokładnie określone). Własnością zakładu energetyczne-

go są też licznik i bezpiecznik główny.

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2004

INSTALACJE

409

Instalacja elektryczna w domu powinna być podzielona na obwody: oświetlenia górnego (sufitowego),

gniazd wtykowych ogólnego przeznaczenia, gniazda wtykowego do pralki, gniazd wtykowych do urządzeń

odbiorczych w kuchni oraz do odbiorników zainstalowanych na stałe (na przykład hydroforu). Każdy obwód

powinien być wyposażony w oddzielny wyłącznik. Liczba obwodów w budynku jest zależna od jego wiel-

kości, liczby zainstalowanych urządzeń elektrycznych oraz indywidualnych potrzeb mieszkańców.

Do jednego obwodu gniazdowego (czyli jednego bezpiecznika) nie należy podłączać więcej niż dziesięć

gniazd wtykowych. Nie wolno także do jednego obwodu podłączać kilku urządzeń elektrycznych o dużej

mocy.

W zależności od sposobu prowadzenia przewodów rozróżnia się trzy typy instalacji:

¡ wtynkową (najczęściej stosowana),

¡ podtynkową,

¡ naścienną.

W domu jednoro-

dzinnym najczęściej

wykonuje się insta-

lację wtynkową nie

wymagającą kucia

ścian

¡ Instalacja wtynkowa

Przewody prowadzone są na powierzchni ściany, bezpośrednio pod tynkiem (grubość warstwy tynku musi

wynosić przynajmniej 5 mm). Układa się je na nieotynkowanej ścianie lub stropie i mocuje do podłoża:

gwoździami, klamerkami, drutem, zarzuca zaprawą murarską, ewentualnie przykleja. Do instalacji wtynko-

wych powinien być stosowany odpowiedni osprzęt: płaskie gniazda wtynkowe, łączniki oraz puszki roz-

gałęźne. Na puszki podtynkowe wykuwa się małe wnęki w ścianie. Przewody, które nie będą łączone w

puszce, prowadzi się obok niej. Przewody wprowadzone do puszek powinny mieć pozostawiony zapas

długości (pętlę). Po otynkowaniu i wyschnięciu tynku sprawdza się instalację (izolacja, mocowanie i po-

łączenia przewodów). Osprzęt i oprawy oświetleniowe instaluje się po pomalowaniu pomieszczeń. Jeżeli

stosuje się przewody wtynkowe w pomieszczeniach nieotynkowanych (piwnica, garaż), zaleca się po uło-

żeniu obrzucić je zaprawą murarską.

W instalacjach wtynkowych powinno się stosować specjalnie do tego przeznaczone przewody np. DYt

(przewód płaski izolowany w powłoce z polwinitu, na napięcie do 250 V). Instalacja wtynkowa jest tańsza

od podtynkowej, ale wszelkie zmiany lub uszkodzenia przewodów wymagają kucia tynku.

¡ Instalacja podtynkowa

Przewody elektryczne przebiegają w bruzdach wykutych w ścianie. Po wykuciu bruzd umieszcza się w nich

specjalne rurki przeznaczone na przewody. Głębokość bruzdy musi być taka, aby rurka w całości była ukry-

ta w ścianie. Po otynkowaniu i wyschnięciu tynku wciąga się przewody elektryczne do rurek. Osprzęt i opra-

wy oświetleniowe instaluje się po pomalowaniu pomieszczeń.

Zaletą instalacji podtynkowej jest możliwość wymiany przewodów bez konieczności kucia tynku. Wyku-

wanie bruzd jest jednak dosyć kosztowne, a w cienkich ściankach działowych może prowadzić do ich osła-

bienia. Właściwie dobrane i starannie ułożone przewody najczęściej uszkadzają się na zaciskach i w pusz-

kach, a nie wewnątrz rurek, rzadko więc zachodzi konieczność wymiany przewodów w ścianie. Wykona-

nie instalacji podtynkowej jest szczególnie celowe w budynkach wykonanych w technologii tradycyjnej, ze

ścianami z cegły, gdzie kucie bruzd nie przedstawia trudności. Obecnie spotyka się pogląd, że bardziej ko-

rzystne jest wykonanie instalacji wtynkowej w połączeniu z osprzętem podtynkowym.

¡ Instalacja natynkowa (naścienna)

Izolowane przewody biegną na wierzchu ściany, na powierzchni tynku. Instalację tego typu stosuje się

przede wszystkim w pomieszczeniach wilgotnych, takich jak: piwnica, garaż, pralnia, hydrofornia, ewen-

tualnie na zewnątrz budynku. Przewody przymocowuje się do podłoża przy użyciu metalowych opasek i

gwoździ lub przy pomocy specjalnych uchwytów. Kołki lub uchwyty osadza się w ścianach po otynkowa-

niu pomieszczeń i wyschnięciu tynków. Przewody i osprzęt instaluje się przed pomalowaniem pomiesz-

czeń. Instalację natynkową można prowadzić też w listwach podłogowych.

Przewody najczę-

ściej stosowane w

instalacji domowej

to DYt, DYp

oraz YDY

¡ Przewody

Każdy przewód elektryczny składa się z elementu przewodzącego prąd (przewodnika), izolacji (osłony).

Przewodnikiem jest miedź (dawniej stosowano również aluminium). Izolację wykonuje się z polwinitu (po-

lichlorku winylu) lub gumy. Przewody mają znormalizowane przekroje. Najczęściej spotykane przekroje żył

(w mm 2 ) to: 0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95; 120.

W pomieszczeniach mieszkalnych stosuje się przewody miedziane dwużyłowe lub trójżyłowe w izolacji z

polwinitu, o przekroju 1 i 1,5 mm 2 . Dobór powierzchni przekroju zależy między innymi od przewidywane-

go poboru mocy. W rurkach podtynkowych stosuje się jednożyłowe przewody miedziane w izolacji poli-

winylowej DY. W nowych instalacjach wtynkowych stosuje się przewody wtynkowe dwu- lub trójżyłowe,

z żyłami miedzianymi, w izolacji poliwinylowej, oznaczone DYt. Natomiast przy remoncie instalacji wtyn-

kowej często wygodniejsze jest stosowanie przewodów płaskich, oznaczonych DYp. Przed ułożeniem prze-

wodów należy sprawdzić zgodność przekrojów z dokumentacją.

410

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2004

INSTALACJE

Poradnik Budujacego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

Osprzęt

¡ Osprzęt

W skład tak zwanego osprzętu wchodzą: puszki, łączniki, gniazda wtykowe i przyciski.

Puszki instaluje się w miejscach połączeń i rozgałęzień przewodów oraz przy gniazdkach i wyłącznikach.

Mogą być: wtynkowe, podtynkowe lub natynkowe, wykonane z tworzyw sztucznych lub blachy. Bez wzglę-

du na rodzaj instalacji zaleca się stosowanie puszek podtynkowych. W pomieszczeniach wilgotnych nale-

ży stosować puszki szczelne. Puszki dzielą się na rozgałęźne (o średnicy 70 mm) i końcowe (o średnicy

50 mm). Głębokość puszek wynosi 40 mm.

puszki

gniazda wtynkowe

łączniki

instalacyjne

wyłączniki

klawiszowe

ściemniacze

wyłączniki

czasowe

wyłączniki

zmierzchowe

łączniki krzyżowe

Gniazda wtykowe jednofazowe montuje się w instalacjach elektrycznych o napięciu 220 V, trójfazowe –

380 V. Są produkowane z materiałów nie przewodzących prądu elektrycznego: termoplastu, duroplastu.

Zależnie od sposobu prowadzenia instalacji mogą być natynkowe lub podtynkowe. Są dostępne w wersji

z bolcem uziemiającym lub bez, pojedyncze lub podwójne, z wyłącznikiem różnicowo-prądowym, z ochro-

ną przeciwprzepięciową, bryzgoszczelne (z pokrywami) – do montażu w łazienkach.

Łączniki instalacyjne (wyłączniki i przełączniki) służą do otwierania, zamykania i przełączania poszcze-

gólnych obwodów elektrycznych, czyli włączania i wyłączania domowych urządzeń elektrycznych (oświe-

tlenie, wentylatory, dzwonki itp.). W domach stosuje się powszechnie instalowane na ścianach wyłączni-

ki klawiszowe . Są przystosowane do prądu o natężeniu 10 lub 16 A. Wyłączniki jednobiegunowe służą do

obsługi pomieszczeń z jednym obwodem świetlnym, w których po naciśnięciu klawisza wszystkie żarów-

ki włączają się jednocześnie. Wyłączniki jednobiegunowe świecznikowe (wyposażone w dwa klawisze)

umożliwiają obsługę dwóch obwodów świetlnych z jednego miejsca (np. niezależne włączanie grup żaró-

wek w żyrandolu lub żyrandola i kinkietu). Ściemniacze są to urządzenia służące do regulacji natężenia

oświetlenia i dostosowania jego poziomu do potrzeb. Można kupić ściemniacze przeznaczone do lamp ża-

rowych (zwykłych i halogenowych) lub fluorescencyjnych. Ich maksymalne obciążenie przy zasilaniu prą-

dem zmiennym o napięciu 220 V i częstotliwości 50 Hz wynosi najczęściej 400 W, co oznacza, że suma

mocy podłączonych do ściemniacza żarówek nie może być większa. Mogą być sterowane przyciskiem,

pokrętłem, pilotem, dotykiem, niektóre mają funkcję pamięci. Wyłączniki czasowe włączają i wyłączają

oświetlenie samoczynnie po upływie określonego czasu. Dostępne są też włączniki włączające wentylato-

ry w łazienkach z opóźnieniem w stosunku do momentu zapalenia światła. Łączniki krzyżowe umożliwia-

ją włączanie i wyłączanie obwodu z kilku miejsc; instaluje się je np. na klatkach schodowych przy drzwiach

do mieszkań. Wyłączniki zmierzchowe służą do włączania i wyłączania oświetlenia na otwartej przestrze-

ni (placach budów, ulicach, wystawach) w przypadku, gdy natężenie światła padającego na półprzewod-

nik z materiałem światłoczułym osiągnie określoną wartość. Są umieszczone w hermetycznej obudowie i

przystosowane do pracy przy zmiennych warunkach atmosferycznych.

¡ Pomiary

Instalacja elektryczna odbiorcza w budynku jednorodzinnym (lub samodzielnym lokalu) musi być wypo-

sażona w urządzenia do pomiaru zużycia energii elektrycznej, usytuowane w miejscu łatwo dostępnym i

zabezpieczone przed uszkodzeniem i ingerencją osób niepowołanych.

Układ pomiarowy składa się z licznika, jedno- lub dwutaryfowego. Licznik jednotaryfowy instaluje się w

przypadku pobierania przez całą dobę energii elektrycznej w tej samej cenie. Licznik dwutaryfowy instalu-

je się w przypadku pobierania w porze nocnej tańszej energii (np. do ładowania pieca akumulacyjnego).

Rodzaj układu pomiarowego jest określony w technicznych warunkach przyłączenia. Bezpośrednio za licz-

nikiem znajdują się bezpieczniki. Od tablicy rozdzielczej odchodzą wszystkie przewody elektryczne zasila-

jące budynek w prąd.

¡ Ochrona przeciwporażeniowa

Porażenie prądem następuje przy zetknięciu się ciała człowieka z gołymi przewodami lub obudowami od-

biorników, w których wskutek uszkodzenia izolacji wystąpiło napięcie względem ziemi.

Aby zmniejszyć niebezpieczeństwo porażenia, stosuje się dodatkową ochronę przeciwporażeniową. Wy-

magają jej przede wszystkim urządzenia elektryczne w obudowie metalowej (lodówki, pralki, zmywarki).

W domach stosuje się najczęściej następujące rodzaje ochrony przeciwporażeniowej:

– zerowanie – metalowa obudowa odbiornika jest połączona z przewodem zerowym instalacji elektrycznej,

– uziemienie – metalowa obudowa odbiornika jest połączona z tak zwanym uziomem za pośrednictwem

metalowego przewodu uziemiającego,

– wyłączniki ochronne – różnicowoprądowe.

Wybór odpowiedniego sposobu jest określony w technicznych warunkach przyłączenia (sieć zewnętrzna

musi być odpowiednio przystosowana).

Bezpieczniki

¡ Ochrona zwarcia i przepięciowa

Bezpieczniki chronią poszczególne obwody instalacji elektrycznej przed przepływem prądu o zbyt dużym

natężeniu. W przypadku uszkodzenia odbiornika energii elektrycznej zainstalowanego w danym w obwo-

dzie bezpiecznik odcina dopływ prądu. Obecnie instaluje się bezpieczniki automatyczne, które po napra-

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2004

INSTALACJE

411

Wyłączniki

nadmiarowoprądowe

wieniu uszkodzonego odbiornika energii włącza się z powrotem. Bezpieczniki chronią też obwód przed prze-

ciążeniem, wyłączając go w przypadku, gdy przez dłuższy czas pobierany jest prąd o wartości natężenia

zbliżonej do granicznej, dlatego nazywane są również wyłącznikami nadmiarowoprądowymi .

Odgromniki

Przepięcie jest to każdy wzrost napięcia powyżej maksymalnego napięcia dopuszczalnego podczas pracy

danego urządzenia. Przepięcia mogą być wewnętrzne (związane z pracą sieci) i zewnętrzne (wyładowania

atmosferyczne).

W celu ochrony drogich urządzeń elektrycznych i elektronicznych, które często są wrażliwe na zakłócenia

w sieci, najkorzystniejsze jest stosowanie wielostopniowego systemu ochrony przeciwprzepięciowej. Pierw-

szy stopień ochrony stanowią urządzenia ochronne zainstalowane w miejscu wprowadzenia instalacji do

budynku (ochronniki i odgromniki). Końcowy stopień stanowią ochronniki montowane w puszkach lub w

gniazdach oraz tak zwane listwy zasilające zabezpieczające przed przepięciami w sieci elektrycznej. Bez-

pośrednią ochronę przeciwprzepięciową sprzętu elektrycznego i elektronicznego (telewizory, telefony, kom-

putery) zapewniają ochronniki przeciwprzepięciowe ograniczające przepięcia pochodzące zarówno z sieci

zasilającej, jak i z anteny. Instaluje się je bezpośrednio przed chronionymi urządzeniami. Są to tzw. iskier-

niki i warystory, tj elementy silnie przewodzące prąd przy wzroście napięcia powyżej pewnej wartości pro-

gowej. Zadziałanie ogranicznika napięcia powoduje, że w chwili wystąpienia przepięcia przez ogranicznik

płynie prąd powodując zadziałanie wyłącznika nadmiarowoprądowego i odłączenie obwodu z chronionym

urządzeniem.

¡ Oświetlenie

Żarówki

zwykłe

¡ Źródła światła

¡ Lampy żarowe

¡ Lampy fluorescencyjne

¡ Lampy rtęciowe

¡ Lampy sodowe

Parametry charakteryzujące źródła światła to moc (W) i napięcie zasilania (V). Typ żarówki i jej moc muszą

być dostosowane do oprawy oświetleniowej (zamontowanie żarówki o zbyt dużej mocy może doprowa-

dzić do stopienia oprawy).

W lampach żarowych światło powstaje wskutek podgrzania do wysokiej temperatury drutu wolframowe-

go umieszczonego wewnątrz szklanej żarówki wypełnionej próżnią lub gazem obojętnym (azotem, argo-

nem, kryptonem, ksenonem). Cechą charakterystyczną lamp żarowych jest wrażliwość na zmiany napię-

cia (przy wzroście napięcia prądu zwiększa się natężenie strumienia świetlnego i jednocześnie maleje trwa-

łość). Przeciętna trwałość żarówki tradycyjnej wynosi 1000 godzin. Typowe żarówki stosowane w miesz-

kaniach mają moc 25, 40, 60, 75 i 100 W. Żarówki tradycyjne przeznaczone są głównie do zasilania prą-

dem o napięciu 220 V. Produkuje się też żarówki do zasilania tzw. napięciem bezpiecznym do 24 V. Ża-

rówki mają różne kształty i barwy: przezroczyste, matowe, kolorowe. Żarówki przezroczyste przeznaczone

są przede wszystkim do opraw zamkniętych, w których źródło światła jest niewidoczne. Żarówki matowe

mogą być instalowane także w oprawach z widocznym źródłem światła (żyrandole, kinkiety). Żarówki ko-

lorowe mają przede wszystkim zastosowanie ozdobne. Oprócz typowych żarówek o tradycyjnych wymia-

rach i kształcie bańki na rynku dostępne są także inne ich rodzaje. Żarówki małogabarytowe mogą być

świecowe lub kuliste, przezroczyste, matowe lub kolorowe; nadają się przede wszystkim do oświetlenia

dekoracyjnego. Żarówki liniowe mają wygląd podobny do świetlówek; dzięki dużej powierzchni świecenia

nadają się do instalowania w nieosłoniętych oprawach. Instaluje się je przede wszystkim w łazienkach i

jako oświetlenie szafek ściennych. Zakończone są tzw. trzonkami bagnetowymi. Żarówki z dużą bańką

(przezroczyste, białe lub krystaliczne) mają zastosowanie ozdobne. Żarówki kryptonowe mają niewielkie

bańki wypełnione kryptonem – kuliste, świecowe lub grzybkowe. Dają miękkie światło. Żarówki ze zwier-

ciadlaną kopułą bańki mają górną część pokrytą złotą lub srebrną powłoką odbijającą promienie świetlne

w kierunku trzonka; są przeznaczone do opraw oświetleniowych z odbłyśnikiem (warstwą odbijającą świa-

tło). W żarówkach z odbłyśnikiem zwierciadlaną powłoką jest pokryta szyjka bańki, dzięki czemu żarów-

ki te dają intensywny strumień światła kierunkowego; nadają się do stosowania w miejscach, gdzie po-

trzebne jest silne oświetlenie punktowe, na przykład nad stołem lub blatem roboczym. Zależnie od typu ża-

rówki produkowane są w wersji z dużym i małym gwintem .

Żarówki halogenowe (wypełnione jodem, bromem lub fluorem) mają większą trwałość niż żarówki trady-

cyjne. Emitują ostre i intensywne światło, ale bardzo silnie się nagrzewają, dlatego muszą być instalowa-

ne w specjalnych oprawach chroniących użytkowników przed poparzeniem. Widmo promieniowania emi-

towanego przez te żarówki zawiera niewielką ilość promieniowania ultrafioletowego, które jest szkodliwe

dla zdrowia, dlatego ich bańki są czasami wykonywane ze szkła kwarcowego, które nie przepuszcza pro-

mieni UV. Najczęściej są zasilane prądem o napięciu 12 lub 24 V i wymagają stosowania transformatorów

redukujących napięcie z sieci. Spotyka się też żarówki halogenowe zasilane prądem o napięciu 220 V. Ża-

Żarówki

małogabarytowe

Żarówki

liniowe

Żarówki

kryptonowe

Żarówki

z odbłyśnikiem

Żarówki

halogenowe

412

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2004

INSTALACJE

Poradnik Budujacego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

Świetlówki

rówki halogenowe, podobnie jak zwykłe, mogą być przezroczyste, matowe, świecowe, kuliste, liniowe,

z różnego rodzaju odbłyśnikami (zwierciadlanymi, aluminiowymi, typu „zimne lustro” itp.).

Lampy fluorescencyjne (świetlówki) są wypełnione gazem (parami rtęci lub argonu) o bardzo niskim ci-

śnieniu. Napięcie przyłożone do umieszczonych w środku elektrod powoduje wyładowanie w gazie, w wy-

niku czego powstaje promieniowanie nadfioletowe (niewidzialne), które padając na ścianki lampy pokryte

luminoforem zamienia się na promieniowanie widzialne. Barwa emitowanego światła zależy od luminofo-

ru. Świetlówka musi być wyposażona w układ z zapłonnikiem, wbudowany w konstrukcje świetlówki lub

umieszczony w odpowiedniej oprawie, który zapewnia napięcie konieczne do zainicjowania wyładowań w

lampie. W typowych rozwiązaniach zapłon lampy fluorescencyjnej trwa kilka sekund. Świetlówki liniowe

mają formę rur zakończonych z obu stron trzonkami. Świetlówki kompaktowe są dostosowane do opraw

z małym lub dużym gwintem (E27 lub E14), dzięki czemu mogą być stosowane zamiennie ze zwykłymi ża-

rówkami. Mają różne kształty: kilku równoległych rurek (prostych lub wygiętych), kuliste, zbliżone do zwy-

kłych żarówek. Świetlówki zużywają mało prądu (np. świetlówka o mocy 9 W daje światło o natężeniu zbli-

żonym do zwykłej żarówki o mocy 40 W – w katalogach producentów można znaleźć odpowiednie zesta-

wienia), ale ich wadą jest pulsowanie światła. Wady tej są pozbawione nowoczesne świetlówki z zapło-

nem elektronicznym. Świetlówki nadają się szczególnie dobrze do stosowania w miejscach, gdzie potrzebne

jest oświetlenie ciągłe.

W lampach rtęciowych światło powstaje w wyniku wyładowań między elektrodami w rurze ze szkła kwar-

cowego wypełnionej parami rtęci i argonu pod wysokim ciśnieniem. Światło wytwarzane przez lampy rtę-

ciowe zawiera domieszkę promieni ultrafioletowych. Po wyłączeniu zasilania wysokie ciśnienie panujące

wewnątrz lampy uniemożliwia zapoczątkowanie wyładowań i ponowny zapłon może nastąpić dopiero po

ostygnięciu. Lampy rtęciowe charakteryzują się wysoką trwałością 10 000-20 000 godzin. Przykładem

lampy rtęciowej jest lampa kwarcowa.

W lampach sodowych źródłem światła są wyładowania elektryczne w parach sodu i rtęci, powstające w

wyniku wysokiego napięcia w gazie pomocniczym (argonie lub neonie). Pod wpływem wysokiej tempera-

tury sód zaczyna parować i światło staje się coraz bardziej intensywne. Zależnie od wartości ciśnienia par

sodu lampy sodowe dzielimy na niskoprężne i wysokoprężne. Do zasilania lamp niskoprężnych stosuje się

najczęściej transformator, który pozwala na uzyskanie wysokiego napięcia niezbędnego do zapłonu lampy

oraz ograniczenia napięcia w czasie pracy. Lampy sodowe emitują światło monochromatyczne o barwie

żółtej, co zapewnia dobrą widoczność nawet w trudnych warunkach, np. we mgle. Zależnie od typu mają

trwałość 10 000-24 000 godzin.

Świetlówki

kompaktowe

Lampy rtęciowe

Lampy sodowe

¡ Oświetlenie wewnętrzne

Liczba obwodów oświetleniowych może być różna, w domach jednorodzinnych zaleca się jednak instalo-

wać przynajmniej dwa obwody na każdej kondygnacji (często ich liczba jest o wiele większa); wtedy przy

przepaleniu bezpiecznika nie gaśnie światło na całym piętrze. Instalacja oświetleniowa w pokojach powin-

na umożliwiać włączanie i wyłączanie za pomocą wyłączników wieloobwodowych.

Punkty świetlne są to wyprowadzenia przewodów elektrycznych do opraw oświetleniowych sufitowych i

ściennych oraz do gniazd wtykowych. Liczbę punktów świetlnych w danym pomieszczeniu ustala się w

zależności od jego wielkości oraz indywidualnych potrzeb. Jeden punkt świetlny sufitowy w pokoju (jak to

było często przyjmowane dawniej) nie zapewnia odpowiedniego oświetlenia, szczególnie w przypadku

większych pomieszczeń. Najkorzystniejsze jest oświetlenie wielopunktowe, w którym każdy punkt obsłu-

guje określoną strefę funkcjonalną.

Oświetlenie wewnętrzne można podzielić na:

¡ ogólne , którego celem jest rozproszenie mroku; stosuje się lampy i kinkiety kierujące światło na ściany

i sufit,

¡ miejscowe , padające bezpośrednio na oświetlaną powierzchnię; stosuje się do oświetlenia miejsc pracy

(biurek, stołów, blatów roboczych), często w połączeniu z oświetleniem ogólnym,

¡ punktowe , akcentujące tylko pewne fragmenty wnętrza przez skierowanie w te miejsca wiązki światła

(o natężeniu przynajmniej 3-krotnie większym niż przy oświetleniu ogólnym); stosuje się do oświetlenia

obrazów, kolekcji itp.

Do oświetlania mieszkań stosuje się żarówki zwykłe, halogenowe i świetlówki.

Oprawy oświetleniowe dzielą się:

¡ ze względu na lokalizację:

– sufitowe i stropowe,

– ścienne,

– meblowe,

¡ ze względu na konstrukcję:

– otwarte, w których źródła światła (żarówki) są widoczne,

– zamknięte, w których żarówki są niewidoczne.

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2004

INSTALACJE

413

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: