Notatki z wykładów 2012-2013 - 1.docx

SPOŁECZNA WYKŁADY
semestr zimowy 2012/2013, prof. Czapiński / wersja 2

UWAGI  PRZED  WYKORZYSTANIEM:

1.       oczywiście notowałem dla siebie, więc w najlepszej wierze J

2.       czytając godzisz się na moje skróty, literówki, etc. – materiał pierwotnie miał służyć tylko mnie, przed wysłaniem niestety nie mam czasu na edycję, korektę, etc.

3.       ale mogłem popełnić błędy – w tym merytoryczne

Wniosek? – czytasz/ korzystasz „na własną odpowiedzialność”

Zakres tematu

I   Wprowadzenie do psychologii społecznej

•          Źródła psychologii społecznej

•          Rodzaje psychologii społecznej

•          Ewolucyjna psychologia społeczna

•          Rozwojowa psychologia społeczna

•          Przedmiot badań i poziomy analizy

•          Metody badań psychologii społecznej

•          Etyka badań psychologii społecznej

•          Społeczna przydatność psychologii społecznej

II  Poziom Makrospołeczny

•          Makropsychologia

•          Psychologia międzykulturowa

•          Psychologia polityczna

•          Ekonomia szczęścia

•          Rola miękkich kapitałów w rozwoju społecznym

•          Indywidualizm i kolektywizm

•          Kultura a „uniwersalia” psychologiczne

III              Poziom interpersonalny

•          Potrzeba społecznego kontaktu

•          Atrakcyjność interpersonalna

•          Bliskie związki

•          Uprzedzenia i agresja

•          Zachowania pomocne

•          Konflikty i przetargi

IV Poziom indywidualny

Poznanie społeczne

•          Poznawcze strategie w przetwarzaniu informacji społecznych

•          Procesy atrybucji — inklinacje atrybucyjne

•          Weryfikacja hipotez społecznych; samospełniające się proroctwa

•          Poznawcza adaptacja do środowiska społecznego

              Postawy i zmiana postaw

•          Struktura i funkcje postaw

•          Dwa modele kształtowania i zmiany postaw: informacyjno-afektywny (bierny) i behawioralny (aktywny)

•          Konsekwencje postaw: poznawcze (wpływ postaw na przetwarzanie informacji) i behawioralne (wpływ postaw na zachowanie)

              Wpływ społeczny

•          Wpływ większości – konformizm

•          Wpływ mniejszości – innowacja

•          Wpływ autorytetu – posłuszeństwo

•          Wpływ bezpośredni – facylitacja i próżniactwo społeczne

•          Wpływ pośredni – tożsamość społeczna

Dobrostan psychiczny (RO - omawiany dalej oddzielnie)

Źródła psychologii społecznej

•          Wundt (2 połowa XIX w) — Vőlkerpsychologie (pierwsze czasopismo 1860 r. poświęcone „psychologii uspołecznionego człowieka i uczłowieczonego społeczeństwa”) zajmuje się „tymi wytworami duchowymi, które wytwarza wspólnota ludzkiego życia, a tym samym są niewytłumaczalne w terminach samej tylko świadomości indywidualnej, jako że zakładają wzajemne oddziaływanie wielu”

•          Gabriel Tarde i Gustaw LeBon (przełom XIX i XX w.) - psychologia tłumu; modele medyczne (sugestia i infekcja mentalna) i kryminologiczne (ograniczona odpowiedzialność); pokłosie rewolucji francuskich (1789, 1830, 1871), radykalne zmiany społeczno-ekonomiczne (industralizacja i urbanizacja), bunt mas (Ortega y Gasset, 1932), rosnąca potęga związków zawodowych z ich strajkami i manifestacjami, korupcja i skandale polityczne.

Rodzaje psychologii społecznej

•          Psychologiczna psychologia społeczna (PPS) Allportowie, Asch, Campbell, Festinger, Lewin, Heider, Schachter; indywidualizm, behawioryzm i eksperymentalizm

•          Socjologiczna psychologia społeczna (SPS)  Bales, French, Goffman, Homans, Mead; interakcjonizm symboliczny (opisywanie i objaśnianie interakcji społecznych) i „psychologiczna socjologia” (House) (związek zjawisk makrospołecznych z właściwościami i zachowaniami jednostek); obserwacja rozumiejąca, metody jakościowe, sondaż

•          Amerykańska   psychologia społeczna (poziom intra- interindywidualny) i europejska psychologia społeczna (poziom społeczny, Tajfel i Turner — teoria tożsamości społecznej, makropsychologia, psychologia międzykulturowa)

Metodologia

- obserwacja, sondaż, eksperyment laboratoryjny, quasi-eksperyment, pomiar postaw i budowanie kwestionariuszy, analiza dokumentów

•          Krytyka metody eksperymentalnej: wątpliwości etyczne („usidlenie” Jones, „instrukcja maskująca”); artefaktualność (realizm eksperymentalny, realizm życiowy, niereprezentatywność prób, aspołeczność, ahistoryczność — Gergen)

•          Generalizowanie wyników badań: zróżnicowanie prób, zróżnicowanie kontekstów, zróżnicowanie narzędzi pomiarowych i metod badawczych; eksperyment — testowanie zależności przyczynowych; badania terenowe — diagnoza zjawisk i sprawdzanie trafności twierdzeń przyczynowych w naturalnym kontekście.

Typowy poziom trzech kryteriów pomiaru w trzech metodach pomiaru

wypadło w 2012: Przedmiot badań i poziom analizy

•          Badanie wzajemnego wpływu jednostki i jej społecznego kontekstu

•          Trzy poziomy analizy:  INDYWIDUALNY,  INTERPERSONALNY, SPOŁECZNY (MAKROPSYCHOLOGIA)

Blok: Makropsychologia

Ekonomia szczęścia
 

Paradoksy szczęścia

Richard Easterlin (1974): silna zależność między dochodem i szczęściem w ramach danego kraju,

słaba między krajami (14 raczej zamożnych państw) oraz brak zależności na poziomie krajowym w przekroju czasowym

Późniejsze badania dla większej liczby krajów:

1)      zależność  między dochodem i szczęściem w ramach poszczególnych krajów w danym momencie jest silniejsza w krajach uboższych niż bogatszych, 

2)      ale krzywoliniowa zależność między krajami (brak korelacji w grupie krajów bogatszych i wysoka korelacja w grupie krajów uboższych) oraz

3)      potwierdzenie braku zależności na poziomie krajowym w przekroju czasowym dla krajów bogatszych i stwierdzenie istotnej korelacji między wzrostem dochodów i wzrostem szczęścia w krajach uboższych (Meksyk, Filipiny, Polska)

--------------

Z poprzedniego wykładu :

WNIOSEK:  im wyższy poziom rozwarstwienie ekonomicznego – tym wyższy poziom zadowolenia

Czy znaczenia ma względny czy bezwzględny poziom zamożności?

I. względny – w porównaniu:

1. do innych osób
2. w czasie
3. zgodność między aspiracjami a stanem posiadania

dowody, że liczy się bezwzględna wysokość dochodu (to teza Czapusia: ważne to na co mnie stać, ile potrzeb jestem w stanie zaspokoić)

wykres1 : Dobrostan ogólny (poczucie szczęścia), a dochód ekwiwalentny dla PL (n=26 tys. podzielona na 30 homogenicznych grup)

wniosek: zależność , w formie funkcji potęgowej

wykres2: średnia zamożność mieszkańców dla podregionów – w każdym podregionie: najmniej  ,średnia, wysoka zamożność (to samo kryterium dla wszystkich podregionów)

·         jeśli względna – najbogatsi w bogatych powinni się czuć najlepiej
wniosek: bez względu na poziom zamożności środowiska – najbogatsi wcześniej najbardziej …

·         wyjątek dla najuboższych – w najbogatszych podregionach najubożsi czują się lepiej niż średniacy, odwrotnie niż oczekiwania ekonomistów

hipoteza: Ci najubożsi mają dostęp do najbogatszych śmietników czyli

1. do instytucji publicznych, które pomagają zaspokoić potrzeby podstawowe, mają więc lepiej niż w podregionach uboższych;

2. Dostają opiekę, bo region na to stać.

Dochód, ale jest drugie kryterium – aspiracje

Można podzielić Polaków na mających wyjątkowo wysokie aspiracje oraz skromniejszych, czyli w ciągu najbliższych
2 lat oczekujących wzrostu poniżej 50%

Tezy: Co ma większe znaczenie- realny wzrost zamożności (bez inflacji)

Czy aspiracje i poziom ich spełnienia

Wnioski:

·         we wszystkich grupach – jeśli spadnie dochód- najbardziej spada dobrostan;

·         aspiracje też są ważne: jeśli ktoś ma wysokie aspiracje aby był zadowolony, musi je zrealizować: jeśli się nie uda – dobrostan mocno spada.

·         Najlepiej mieć umiarkowane aspiracje finansowe

Wykres (wg numeracji J.Cz. – nr 6) Jeśli dochody rosną lepiej niż były aspiracje – dobrostan rośnie, ale jeśli

Efekt niespełnienia aspiracji jest 6 razy silniejszy niż pozytywny efekt negatywności

Efekt spadku dochodu (np. pensji, etc.) jest znacznie silniejszy niż jej wzrostu

Przyczyny pogoni za pieniędzmi:

·         wg teorii potrzeb – bo potrzebują pieniędzy na zaspokojenie potrzeb

·         wg teorii motywacji – im więcej masz, tym więcej chcesz

Czyli chodzi o potrzeby czy o pieniądze...