przemówienie 12.11.2004.pdf

Jan Paweł II

Towarzyszyć choremu aż do końca

12 XI — Przemówienie Papieża do uczestników konferencji Papieskiej Rady ds.

Duszpasterstwa Służby Zdrowia

Księże Kardynale, czcigodni Bracia w biskupstwie, drodzy Bracia i Siostry!

1. Z radością spotykam się z wami z okazji odbywającej się obecnie międzynarodowej konferencji

Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Składając tę wizytę, pragniecie potwierdzić,

że jako ludzie i naukowcy angażujecie się na rzecz tych, którzy cierpią.

Dziękuję kard. Javierowi Lozano Barraganowi za życzliwe słowa, które przed chwilą skierował do

mnie w imieniu wszystkich. Wyrażam wdzięczność i szacunek tym, którzy uczestniczyli w

konferencji, a także tak licznym lekarzom i pracownikom służby zdrowia, którzy na całym świecie

służą swą wiedzą naukową oraz swymi ludzkimi i duchowymi zdolnościami, by uśmierzać ból i

przeciwdziałać jego następstwom.

2. Medycyna zawsze służy życiu. Również wtedy, kiedy uświadamia sobie, że nie może zwalczyć

poważnej patologii, wykorzystuje swoje możliwości, by ulżyć cierpieniu. Pracować z pasją, by

pomóc pacjentowi w każdej sytuacji, znaczy mieć świadomość niezbywalnej godności każdego

człowieka, również w ekstremalnych warunkach końcowego stadium życia. W posłudze na rzecz

tego, kto cierpi, chrześcijanin widzi podstawowy wymiar własnego powołania: bowiem, gdy

wypełnia to zadanie, wie, że troszczy się o samego Chrystusa (por. Mt 25, 35-40).

«Przez Chrystusa i w Chrystusie więc rozświetlana jest tajemnica cierpienia i śmierci, która poza

Jego Ewangelią przygniata nas» ( Gaudium et spes , 22). Kto w wierze otwiera się na to światło,

znajduje pociechę we własnym cierpieniu i staje się zdolny nieść ulgę w cierpieniu drugiemu

człowiekowi. Istnieje bowiem bezpośredni związek między zdolnością do znoszenia cierpienia i

zdolnością do niesienia pomocy cierpiącemu. Codzienne doświadczenie uczy nas, że osoby bardziej

wrażliwe na ból drugiego człowieka i bardziej poświęcające się, by koić ból innych, są również

bardziej gotowe pogodzić się — z pomocą Bożą — z własnym cierpieniem.

3. Miłość bliźniego, wymownie przedstawiona przez Jezusa w przypowieści o dobrym

Samarytaninie (por. Łk 10, 29 nn.), pozwala uznać godność każdej osoby, również wtedy, gdy na

skutek choroby jej życie stało się uciążliwe. Cierpienie, starość, stan nieświadomości oraz bliskość

śmierci nie pomniejszają niezbywalnej godności osoby, stworzonej na obraz Boży.

Jednym z dramatów spowodowanych przez etykę roszczącą sobie prawo do stanowienia, kto ma

żyć, a kto umierać, jest eutanazja. Nawet jeżeli jest uzasadniana błędnie pojmowanymi

współczuciem i obroną godności, eutanazja zamiast uwolnić osobę od cierpienia, unicestwia ją.

Kiedy współczuciu nie towarzyszy pragnienie, by stawić czoło cierpieniu i towarzyszyć

cierpiącemu, prowadzi ono do unicestwienia życia, by pokonać ból, obalając w ten sposób statut

etyczny medycyny.

4. I przeciwnie, prawdziwe współczucie pobudza do wszelkich rozumnych wysiłków sprzyjających

uzdrowieniu pacjenta. Jednocześnie pomaga ono zatrzymać się, kiedy żadne działanie nie wydaje

się już przybliżać do osiągnięcia tego celu.

Rezygnacja z uporczywej terapii nie jest odrzuceniem pacjenta i jego życia. Przedmiotem bowiem

rozważań nad stosownością rozpoczęcia lub kontynuowania terapii nie jest wartość życia pacjenta,

lecz wartość medycznego zabiegu na pacjencie.

Ewentualna decyzja nierozpoczynania lub przerwania leczenia będzie uważana za etycznie

poprawną, jeśli okazuje się ono nieskuteczne lub wyraźnie niewspółmierne do celu, jakim jest

podtrzymanie życia bądź odzyskanie zdrowia. Dlatego też odrzucenie uporczywych działań

terapeutycznych jest wyrazem szacunku, jaki w każdym momencie należy okazywać pacjentowi.

Właśnie ten szacunek płynący z miłości pomoże towarzyszyć pacjentowi aż do końca, podejmując

wszystkie możliwe działania i starania, aby ulżyć mu w cierpieniu oraz sprawić, by ostatnia faza

jego ziemskiej egzystencji, o ile to możliwe, była pogodna i pozwoliła jego duszy przygotować się

na spotkanie z Ojcem niebieskim.

5. Zwłaszcza w tej fazie choroby, w której nie można już stosować współmiernych i skutecznych

terapii, a jednocześnie należy unikać wszelkich form uporu w działaniu lub uporczywej terapii,

pojawia się potrzeba «terapii paliatywnych», których celem, jak stwierdza Encyklika Evangelium

vitae , «jest złagodzenie cierpienia w końcowym stadium choroby i zapewnienie pacjentowi

potrzebnego mu ludzkiego wsparcia» (n. 65).

Terapie paliatywne, zwłaszcza w przypadku pacjenta w końcowym stadium choroby, mają bowiem

na celu złagodzenie rozlicznych objawów cierpienia natury fizycznej, psychicznej i umysłowej i

dlatego wymagają interwencji ekipy specjalistów kompetentnych w zakresie medycyny, psychologii

i religii, zgodnie wspomagających pacjenta w fazie krytycznej.

W szczególności Encyklika Evangelium vitae przedstawia syntetycznie tradycyjne nauczanie na

temat godziwego, a czasem koniecznego stosowania środków przeciwbólowych z poszanowaniem

wolności pacjentów, którzy w miarę możliwości powinni być w stanie «wypełnić swoje obowiązki

moralne i rodzinne, zwłaszcza zaś powinni mieć możliwość świadomego przygotowania się na

ostateczne spotkanie z Bogiem» (n. 65).

Z drugiej strony, podczas gdy nie powinno się pozbawiać pacjentów, którzy tego potrzebują, ulgi,

jaką niosą środki przeciwbólowe, ich stosowanie powinno być współmierne do nasilenia bólu i

możliwości jego uśmierzania; należy przy tym unikać jakiejkolwiek formy eutanazji, do której

doszłoby przy zastosowaniu silnych dawek środków przeciwbólowych właśnie w celu

spowodowania śmierci.

Aby możliwe było urzeczywistnienie tej złożonej pomocy, konieczna jest formacja specjalistów w

zakresie terapii paliatywnych w specjalnych strukturach dydaktycznych, którymi mogą być

zainteresowani również psycholodzy i duszpasterze.

6. Jednakże nauka i technika nigdy nie będą potrafiły udzielić zadowalającej odpowiedzi na

egzystencjalne pytania ludzkiego serca. Na te pytania może odpowiedzieć jedynie wiara. Kościół

zamierza nadal wnosić swój specyficzny wkład, okazując ludzkie i duchowe wsparcie chorym,

którzy pragną otworzyć się na pełne miłości orędzie Boga, zawsze czułego na łzy tych, którzy się

do Niego zwracają (por. Ps 40 [39], 13). W tym kontekście jasne jest znaczenie duszpasterstwa

służby zdrowia, w którym szczególną rolę odgrywają kapelanie szpitalne, tak wiele czyniące dla

umocnienia duchowego tych, którzy przebywają w placówkach służby zdrowia.

Nie sposób zapomnieć o cennym wkładzie wolontariuszy, których posługę pobudza owa

wyobraźnia miłosierdzia rodząca nadzieje także pośród gorzkiego doświadczenia cierpienia. To

również za ich pośrednictwem Jezus może dzisiaj nadal przechodzić pomiędzy ludźmi, czyniąc

dobrze i ich uzdrawiając (por. Dz 10, 38).

7. W ten sposób Kościół wnosi swój wkład w tę pasjonującą misję dla dobra osób, które cierpią.

Niech Pan oświeci wszystkich, którzy są blisko chorych, niech ich umacnia, by trwali w pełnieniu

różnych zadań, w różnych zakresach odpowiedzialności.

Niechaj Maryja, Matka Chrystusa, towarzyszy wszystkim w trudnych chwilach bólu i choroby, aby

ludzkie cierpienie mogło być włączone w zbawcze misterium Chrystusowego krzyża.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: