Serfontein Gordon - Twoje nadpobudliwe dziecko.pdf

(413 KB) Pobierz
Gordon Serfontein
TWOJE NADPOBUDLIWE DZIECKO
Poradnik dla rodziców
Przełożył Jacek Jankowski
Tytuł oryginału
THE HIDDEN HANDICAP
Prószy ński i S-ka SA WARSZAWA 1999
Wydanie I
Konsultacja merytoryczna Krystyna Zielińska
ISBN 83-7180-539-X
Ksi ążkę niniejszą dedykuję mojej żonie Barbarze, która pomogła mi w
zrozumieniu wielu problemów związanych z zaburzeniami koncentracji uwagi, a
także moim dzieciom:
Sebastianowi, Susanne, Dorianowi, Christianowi i Arabelli, którzy wiele
mnie nauczyli.
Przedmowa
Moje zainteresowanie problemem trudności w uczeniu się wynika z
wykonywanego przeze mnie zawodu, a moje własne bolesne doświadczenia
jeszcze je pogłębiły.
Rodzice noworodka nie zdają sobie sprawy, że ich dziecko kiedyś może mieć
poważne kłopoty w nauce, z prawdopodobie ństwem wynosz ącym 1:10. Dziecko może
mieć problemy z przeliterowaniem wyrazów, czytaniem, pisaniem, pamięcią,
organizacją pracy, matematyką, koncentracją, językiem.
Co gorsza, wszystkie te problemy są zwykle związane z bardzo trudnym
zachowaniem dziecka.
Mimo dużej obecnie wiedzy na ten temat, wielu uczniów boryka się w szkole z
bolesnymi problemami, których przyczyny nie są jeszcze znane. Nie jest
sprawiedliwe to, że niektóre dzieci muszą włożyć dwa razy więcej pracy, aby
osiągnąć przynajmniej połowę sukcesu swoich kolegów. W dodatku do takiego
dziecka przyczepia się etykietkę leniucha bez motywacji, z którym są same
kłopoty wychowawcze, i postrzega je jako osobę nie umiejącą żyć w
społecze ństwie.
Życie rodziców takich dzieci również nie jest łatwe. Nie wiemy, co dzieje
się z naszym ukochanym dzieckiem; jesteśmy zasypywani lawiną drobiazgowych
ćwicze ń, kt ó re musimy z nim wykonywa ć. Zaczynamy zajmować się dietą, uczuleniem,
zażywaniem witamin, noszeniem barwionych soczewek (Według jednej z teorii,
wyjaśniającej przyczyny dysleksji, trudności z czytaniem można usunąć lub
przynajmniej zmniejszyć poprzez zmianę koloru liter i ich tła. W tym celu
na czas czytania zakłada się dyslektycznemu dziecku kolorowe soczewki,
zmieniające barwę widzenia, (przyp. tłum.) ), ćwiczeniami gałek ocznych,
ćwiczeniami ruchowymi i organizacją korepetycji. Wszystkie te działania
mogą pomóc w rozwiązaniu pewnej części problemu, ale w pojedynkę stanowią
niepełną odpowiedź. Powodują ponadto, że cała uwaga zostaje skupiona na
dziecięcych słabościach i niepowodzeniach. Dorośli potrafią przetrwać
dzięki skrywaniu słabości i uwypuklaniu swoich umiejętności. Nasze dzieci
mają te same potrzeby i muszą umieć cieszyć się sukcesami, jeśli chcą być
szczęśliwe i silne emocjonalnie.
Moim zdaniem, trudności w uczeniu się to problem bardzo złożony, ponieważ
sukces w szkole w ogromnym stopniu zależy od zachowania, motywacji, uczucia
szczęścia, szacunku i rodzicielskiej presji. Rodzice czują się zagubieni,
potrzebują szerszego spojrzenia na dziecko i uświadomienia sobie, jak
problem dziecka wpływa na całą rodzinę. Rodzicom tym gorąco polecam książkę
doktora Serfonteina, która moim zdaniem jest lepsza od wszystkich innych
wydanych uprzednio na ten temat.
Znam Gordona od 10 lat i wciąż zdumiewa mnie jego ogromna znajomość tematu
oraz jego umiejętność rozumienia i pomagania rodzinom. Rodzice dostrzegą,
że ich dzieci zostały opisane z niezmierną dokładnością, i nie będą mieli
cienia wątpliwości, że autor wykazuje zrozumienie i chęć pomocy.
Na samym ko ńcu chcia łbym podzielić się refleksją, jak wielu rodziców jest
bliskich odkrycia przyczyn swoich szkolnych niepowodze ń. Szko ła często
kojarzy się nam z poczuciem braku sukcesu, ale dzięki temu autorowi możemy
uchronić nasze dzieci przed podobnymi negatywnymi przeżyciami.
Dr Christopher Green,
ordynator Oddziału Rozwoju Dziecka,
The Children's Hospital,
Camperdown, Sydney
Spis treści
Przedmowa
Wprowadzenie
1. Co tkwi w nazwie?
2. Co to za dziecko?
* Koncentracja uwagi
* Poziom aktywności
* Popędliwość
* Koordynacja
* Pamięć krótkotrwała
* Nieustępliwość
* Inne cechy emocjonalne
* Model snu
* Apetyt
* Mowa
* Podsumowanie
3. Skąd to się bierze? - Do czego to prowadzi?
4. Zwracanie uwagi
5. Aktywność - za dużo czy za mało?
6. Impulsywność - czy to mnie dotyczy?
7. Koordynacja - chwianie się i guzdranie
8. Mowa
9. Pamięć krótkotrwała - jednym uchem wpada, drugim wypada
10. Problemy osobiste - czarne czy białe?
* Nieustępliwość
* Poszanowanie własnej godności
* Depresja
* Niedojrzałość socjalna
11. Sen i apetyt
12. Trudności w uczeniu się
13. Podstawowe umiejętności - tradycyjne trzy R
* Trudności w czytaniu (dysleksja)
* Literowanie
* Pisanie
* Zdolności matematyczne
14. Szkoła
15. Diagnoza i wykrywanie
16. Sposoby działania
Terapia behawioralna
* Nauczanie wyrównawcze - zaangażowanie rodziców
* Terapia mowy i języka
* Terapia zajęciowa
* Kontrola dietetyczna
* Leczenie farmakologiczne
* Efekty działania
* Skutki uboczne
17. Umiejętne postępowanie i inne trzy R (rutyna, regularność, repetycja)
18. Specyficzne zachowania
Zaburzenia behawioralne
* Nagłe wybuchy złości
* Agresja
* Poszanowanie własnej godności
* Impulsywność
* Zaburzenia czasu koncentracji uwagi
* Ocena farmakoterapii
19. Zaburzenia koncentracji uwagi i rodzina nuklearna
* Ojciec i matka
* Matka
* Ojciec
* Rodze ństwo
20. Ch łopiec to ojciec mężczyzny
Dodatek. Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne
I. Trudności ze słyszeniem
* Odbiór słuchowy i rozumienie mowy
* Rozróżnianie za pomocą słuchu
* Pamięć słuchowa
II. Trudności z widzeniem 777
* Odbiór za pomocą wzroku
* Rozróżnianie za pomocą wzroku
* Pamięć wzrokowa
III. Trudności w poruszaniu się
* Koordynacja motoryki dużej
* Koordynacja motoryki małej
* Wizerunek ciała
IV. Problemy z położeniem w przestrzeni
V. Problemy z orientacją lewo/prawo
VI. Nadpobudliwość
VII. Rozpraszanie się oraz krótki czas koncentracji uwagi
Podziękowania
Wprowadzenie
Wszyscy rodzice troszczą się o rozwój swoich dzieci i wychowują je tak, aby
gdy dorosną mogły poradzić sobie z trudnościami życia. Dzieciom, które mają
w porównaniu ze swoimi rówieśnikami nierówne szansę na starcie w dorosłe
życie/ okazujemy nie tylko współczucie, ale i konkretną pomoc, np. w
ośrodkach rehabilitacyjnych. Innymi słowy, dzieci w widoczny sposób
upośledzone, np. niewidome, niesłyszące, cierpiące na mózgowe porażenie
dziecięce lub umysłowo upośledzone, wywołują w nas współczucie, staramy się
im ulżyć w ich ciężkim losie, by mogły radzić sobie i cieszyć się pełnią
życia.
Dziecko mające trudności w uczeniu się, zdaniem wielu osób, nie ma żadnych
problemów ani wad. Normalnie wygląda, bawi się z dziećmi z sąsiedztwa i nie
ma kłopotów z mową, wzrokiem ani ze słuchem. W związku z tym, większość z
nas uważa, że takie dziecko nie jest wcale upośledzone i nie wymaga
szczególnej troski. Prezentuje ono jednak tzw. ukrytą ułomność.
Mimo że słowo "ułomność" ma wydźwięk pejoratywny, użycie go w tym wypadku
wydaje się wyjątkowo trafne. Jeśli przez ułomność rozumiemy ograniczenie
prawidłowego rozwoju dziecka, to dziecko mające trudności w uczeniu się lub
cierpiące na rozwojowe zaburzenia zachowa ń jest w podobnym stopniu upo śledzone
jak dziecko z jakimikolwiek innymi zaburzeniami rozwoju.
Jako ojciec dziecka z tego rodzaju ukrytą ułomnością jestem świadomy
odrzucenia pojęcia rozwojowych trudności w nauce i zaburze ń zachowania przez
pewne grupy ludzi, szczeg ó lnie nauczycieli i lekarzy. Dla wi ększości z nich te dzieci
nie są upośledzone, lecz jedynie w nieodpowiedni sposób
uczone, wychowywane czy trzymane w ryzach. Tak więc nieszczęśliwie się
składa, że ludzie którzy w pierwszej kolejności powinni przyjść z pomocą,
nie uznają problemu takich dzieci.
Napisałem tę książkę, aby podzielić się doświadczeniem nie tylko ojca, ale
i lekarza, który ma do czynienia z dziećmi dotkniętymi tego rodzaju
zaburzeniami rozwoju i z ich rodzicami borykającymi się z problemami swoich
pociech. Mam również nadzieję, że moje przemyślenia trafią do szerszego
grona odbiorców, m.in. do nauczycieli i lekarzy, aby lepiej zrozumieli
stan, w którym znajduje się duży odsetek naszych dzieci.
Rozwojowe trudności w uczeniu się i zaburzenia zachowania nie są również
dostrzegane przez rządzących pa ństwami. Je śli znaliby oni przyczyny tych
przypadłości, przeznaczono by niezbędne środki finansowe na pomoc tym
dzieciom. Jednak nawet w krajach rozwiniętych, z niezrozumiałych
względów, nie wdraża się odpowiednich programów i udogodnie ń, kt ó re pomog łyby
wychować dzieci z tego rodzaju problemami na pełnowartościowych obywateli.
Programy zapobiegawcze przyniosłyby również korzyści w postaci redukcji
kosztów związanych ze zwalczaniem przestępczości, ponieważ większość dzieci
z problemami wychowawczymi staje się młodocianymi przestępcami lub
nieletnimi kryminalistami.
Celem tej książki jest dotarcie do jak najszerszego kręgu rodziców, lekarzy
i innych zainteresowanych, dlatego też szczegółowe informacje zostały
przedstawione w bezpośredni sposób.
Zwracam się do wszystkich rodziców, krewnych, nauczycieli i lekarzy
borykających się z problemami dzieci mających trudności w nauce i
przejawiających zaburzenia w zachowaniu: mam nadzieję, że książka ta da
lepszy wgląd w problemy, z jakimi spotykają się dzieci przez większą część
swojego życia. Mam nadzieję, że podpowie, jak pomóc waszym dzieciom. Jeśli
bowiem nie będą miały wsparcia ze strony swoich rodziców lub opiekunów, to
do kogo mają się zwrócić?
ROZDZIAŁ 1
Co tkwi w nazwie?
Dwa pytania, które zadają sobie rodzice dzieci mających wkrótce rozpocząć
naukę w szkole, brzmią: "Czy to odpowiednia szkoła dla mojego dziecka?"
oraz "Czy moje dziecko jest gotowe, aby pójść do szkoły?". Odpowiedzi na te
pytania bowiem będą miały ogromne znaczenie dla przyszłej edukacji dziecka
w szkole podstawowej i średniej.
Od pierwszych dni w przedszkolu dziecko napotyka nowe sytuacje, z którymi
musi sobie poradzić. Musi się nauczyć przebywać w grupie innych dzieci,
zająć się sobą, bez pomocy ze strony wychowawcy. Musi się też nauczyć
współżyć z innymi dziećmi i z wychowawcą, stosując kulturowe
i socjalne narzędzia, którymi uczono je posługiwać się w domu. Dla wielu
dzieci głównym problemem okaże się rozstanie z rodziną. Niektóre będą to
bardzo przeżywały. Przez cały okres edukacji dziecko zetknie się z różnymi
systemami wartości i w różny sposób będzie postrzegane.
Będzie się uczyło awiązywać kontakty z kolejnymi nauczycielami i z kolegami
z klasy.
Większość dzieci potrafi się odnaleźć w nowym otoczeniu i zintegrować ze
środowiskiem szkolnym. Inne mają problemy wynikające z odmienności
kulturowej lub zaburze ń osobowo ściowych. Mogą to być problemy przejściowe,
które same się rozwiążą, niektóre jednak pogłębią się w miarę przechodzenia
dziecka z klasy do klasy. Innym czynnikiem utrudniającym integrację dziecka
ze środowiskiem szkolnym są problemy domowe, takie jak choroba, śmierć
bliskiej osoby lub rozwód rodziców.
W niektórych przypadkach dziecko staje się ofiarą nieodpowiedniego lub
złego systemu nauczania, z czym musi radzić sobie samo. Większość dzieci
ko ńczy szko łę podstawową z zadowalającym wynikiem. Niektóre jednak mają
znaczne trudności i nie radzą sobie z nauką.
Przyjmuje się, że układ nerwowy dziecka uczęszczającego do przedszkola jest
rozwinięty w stopniu pozwalającym mu na pełne wykorzystanie swoich
umiejętności poznawczych. W szkole podstawowej dziecko powinno nabierać
biegłości w czytaniu, literowaniu, pisaniu, umiejętnościach matematycznych
oraz w mowie. Aby to wszystko osiągnąć, jego układ nerwowy musi
być odpowiednio dojrzały.
Niestety wiele dzieci, zwłaszcza chłopców, nie osiąga odpowiedniego stopnia
dojrzałości we wczesnym dzieci ństwie i dlatego nie s ą gotowi do pójścia do
szkoły w tak młodym wieku. Niedojrzałość okolic mózgu odpowiedzialnych za
procesy poznawcze (lub naukę), nie pozwala im nabyć podstawowych
umiejętności w oczekiwanym stopniu. Ta niedojrzałość rozwoju jest zazwyczaj
dziedziczona, można ją prześledzić u innych członków rodziny.
Dlatego oczywisty jest fakt, że trudności w uczeniu się lub odpowiednim
zachowaniu się w szkole, mogą mieć dwie przyczyny. Po pierwsze – problemy
środowiskowe prowadzące do zaburze ń w uczeniu si ę lub zachowaniu, po drugie -
niedojrzałość obszarów mózgu odpowiedzialnych za naukę. Ze względu na dwie
główne przyczyny trudności w uczeniu się wygodnie jest podzielić dzieci
dotknięte tymi problemami na dwie grupy: te, których niedojrzałość jest
pochodzenia środowiskowego, oraz te, u których jest to niedojrzałość o
podłożu rozwojowym. Naturalnie obydwie grupy będą miały pewne cechy
wspólne, ale postępowanie z każdą z nich jest odmienne.
Z grupą dzieci z zaburzeniami środowiskowymi powinien pracować psycholog
zajmujący się problemami rozwojowymi, psychiatra lub psycholog
specjalizujący się w problemach edukacji. Dzieci z niedojrzałością rozwoju
powinny mieć kontakt z lekarzem, korepetytorem, logopedą, psychoterapeutą,
a nawet z dietetykiem.
Ta książka skoncentruje się przede wszystkim na dzieciach z zaburzeniami
pochodzenia rozwojowego. Medycznym terminem stosowanym przez ostatnie
dziesięć lat, a opisującym zaburzenia rozwoju związane z uczeniem się i
zachowaniem, jest termin "zaburzenia koncentracji uwagi". "Specyficzne
zaburzenia związane z uczeniem się" to termin edukacyjny nadawany problemom
związanym z rozwojem. Terminem tym określa się wszelkie trudności w nauce,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin