Montgomery+Lucy+Maud+-+Jana+ze+Wzgórza+Latarni.pdf

L UCY M AUD M ONTGOMERY

J ANA ZE W ZGÓRZA L ATARNI

P RZEŁOŻYŁA E WA F ISZER

T YTUŁ ORYGINAŁU J ANE OF L ANTERN H ILL

Jana uważała, że ulica Wesoła zupełnie nie pasuje do swojej nazwy, była to dla niej

najsmutniejsza ulica Toronto, dla ścisłości należy jednak zaznaczyć, że Jana w ciągu jedenastu

lat swego życia nie poznała zbyt wielu ulic tego miasta.

Ulica Wesoła powinna być wesoła, myślała Jana. Beztroskie, przyjazne, otoczone kwiatami

domki powinny wołać do ciebie, gdy przechodzisz „jak się masz?”, rosnące wokół drzewa

powinny na twoje powitanie machać gałęziami, a okna tych domków powinny wieczorem

mrugać do ciebie porozumiewawczo. Tymczasem ulica Wesoła była ponura i mroczna, stały

przy niej posępne staroświeckie domy z cegły, dotknięte zębem czasu, a wysokim

przysłoniętym okiennicami oknom nawet nie przyszłoby na myśl, by wesoło mrugnąć. Rosnące

wzdłuż ulicy drzewa były tak stare, ogromne i majestatyczne, że przestały przypominać drzewa,

tak samo zresztą jak te beznadziejne potworki w zielonych donicach ustawione przed stacją

benzynową na przeciwległym rogu ulicy. Babka była wściekła, gdy zburzono stojący tam

uprzednio stary dom Adamsów i zbudowano czerwoną stację benzynową. I nie pozwoliła

Franciszkowi kupować tam benzyny. Niemniej Jana co dzień upewniała się w przekonaniu, że

jest to na tej ulicy jedyna miła dla oka posesja.

Jana mieszkała pod numerem 60. Był to ogromny, udający zamczysko budynek z cegły.

Brama wjazdowa wspierała się na filarach, okna były łukowate i wielkie, wszędzie sterczały

wieże i wieżyczki. Ogród otoczony był wysokimi żelaznymi sztachetami, a bramę z kutego

żelaza — słynną ongi w całym Toronto — Franciszek na noc starannie zamykał na klucz i Jana

co wieczór czuła się jak zamykany za kratami więzień.

Wokół domu nr 60 było więcej przestrzeni niż wokół innych domów przy ulicy Wesołej. Od

frontu rozciągał się spory trawnik — choć trawa marnie rosła w cieniu starych drzew — a

między domem a przecznicą ulicy Wesołej, ulicą Bloor, też znajdował się dość szeroki pas

ziemi, nie dość jednak szeroki, by nie dobiegały z tej strony wrzawa i zgiełk, gdyż ulica Bloor

była w tym punkcie wyjątkowo hałaśliwa. Wszyscy dziwili się, czemu stara pani Kennedy

nadal tu mieszka, choć ma taką kupę forsy i spokojnie mogłaby sobie kupić jedną z tych

rozkosznych nowoczesnych willi na Leśnym Wzgórzu albo przy alei Królewskiej. Przecież

podatki za tak ogromną posiadłość muszą kosztować majątek, a dom jest beznadziejnie

staroświecki. Pani Kennedy słysząc podobne dictum uśmiechała się tylko wzgardliwie, nawet

gdy słyszała to z ust swego syna, Williama Andersona, jedynego członka swojej pierwszej

rodziny, do którego czuła szacunek, jako że powiodło mu się w interesach i o własnych siłach

stał się człowiekiem bogatym. Nigdy nie żywiła do niego głębszych uczuć, ale jego fortuna ten

szacunek nakazywała.

Pani Kennedy wciąż ceniła ulicę Wesołą. Zamieszkała tu jako młoda małżonka Roberta

Kennedy’ego, kiedy ulica ta zaliczała się jeszcze do najmodniejszych ulic miasta, a dom nr 60,

zbudowany przez ojca Roberta Kennedy’ego uważany był za jeden z najpiękniejszych

„pałacyków”. I w jej oczach takim pozostał. Przemieszkała tu czterdzieści pięć lat i zamierzała

mieszkać przez resztę życia. „Jeśli komuś się tu nie podoba, to nikt go siłą nie trzyma” —

mawiała patrząc ironicznym wzrokiem na Janę, chociaż ta nigdy nie pisnęła słówka o tym, jak

nie cierpi ulicy Wesołej. Ale już dawno temu Jana odkryła, że babka posiada niesamowity dar

czytania w jej myślach.

Kiedyś, kiedy w ciemny poranek zaśnieżonego dnia Jana siedziała w cadillacu czekając, by

Franciszek odwiózł ją do szkoły, usłyszała rozmowę stojących na rogu kobiet.

— Widzisz ten umarły dom? — spytała młodsza. — Wygląda tak, jakby skonał już całe

wieki temu.

— Tak, ten dom naprawdę zmarł trzydzieści lat temu, razem ze swoim właścicielem

Robertem Kennedym — odparła starsza kobieta. — Przedtem pełen był życia. Nikt w Toronto

nie przyjmował częściej gości. Robert Kennedy przepadał za życiem towarzyskim. Był to

bardzo przystojny i ujmujący pan. Nikt nie mógł pojąć, dlaczego ożenił się z panią Jakubową

Anderson — wdową z trojgiem dzieci. Co prawda była córką pułkownika Moore, wiesz, z tych

Moore’ów. I była śliczna jak obrazek, i szalała za nim. Wprost go uwielbiała. Mówiono, że ani

na chwilę nie spuszczała go z oczu. Ponoć nigdy nie kochała swego pierwszego męża. Robert

Kennedy zmarł po piętnastu latach małżeństwa, wkrótce po narodzinach pierwszego dziecka.

— Czy ona mieszka w tym zamczysku całkiem sama?

— O nie. Mieszkają z nią dwie córki. Jedna jest, zdaje się, wdową. I chyba plącze się tu

jakaś wnuczka. Mówią, że stara pani Kennedy to prawdziwy tyran, ale młodsza córka — ta

wdowa — mnóstwo bywa, stale są o tym wzmianki w towarzyskiej rubryce Sobotniej

Popołudniówki. Jest bardzo ładna i świetnie się ubiera. To ona jest z domu Kennedy, wdała się

w ojca. Jak ona musi cierpieć, kiedy jej wytworni znajomi odwiedzają ją tutaj! Ulica Wesoła

podupadła — to gorsze niż śmierć. Ale ja jeszcze pamiętam czasy, kiedy należała do

najmodniejszych ulic. A teraz — wystarczy spojrzeć!

— Pozłacana nędza.

— Gorzej. Przecież pod pięćdziesiątym ósmym mieści się podrzędny pensjonat. Ale stara

pani Kennedy dba o wygląd swego domu, choć widzę, że na balkonach zaczyna się łuszczyć

farba.

— Chwała Bogu, że nie muszę tu mieszkać — zachichotała młodsza kobieta i obie pobiegły

do autobusu.

„Ona ma rację” — pomyślała Jana, choć gdyby ją przyparto do muru, nie potrafiłaby

powiedzieć, gdzie chciałaby zamieszkać. Większość ulic, przez które przejeżdżała jadąc do

Świętej Agaty, wyglądała niezbyt zachęcająco, gdyż Święta Agata, kosztowna, ekskluzywna

szkoła, do której posyłała ją babka, znajdowała się także w niemodnej obecnie części miasta.

Świętej Agacie nie zależało na podobnych drobnostkach. Święta Agata pozostałaby sobą nawet

na Saharze.

Dom wuja Williama Andersona na Leśnym Wzgórzu był na pewno ładny, otoczony

strzyżonymi krzewami i strzyżonym trawnikiem, i skalnymi ogródkami, ale tam także Jana nie

miałaby ochoty mieszkać. Człowiek bał się wejść na trawnik, by nie pozostawić śladów na

hołubionym przez wuja Williama aksamicie. Należało spacerować po wyłożonych płytami

ścieżkach. A Jana marzyła, żeby móc się wybiegać. W szkole też nie wolno było biegać poza

godzinami gier i zabaw. Jana nie celowała w grach. Była dość niezdarna. Mając jedenaście lat

była wzrostu trzynastoletniej dziewczynki, przerastała więc o pół głowy koleżanki ze swojej

klasy. A im się to nie podobało i dawały to Janie odczuć. Jana do nich „nie pasowała”.

O bieganinie w domu przy ulicy Wesołej nie było mowy. Czy ktoś tu przebiegł kiedyś

choćby parę kroków? Jana przypuszczała, że mogło się to zdarzyć matce. Matka jeszcze dziś

chodziła tak lekkim krokiem, jakby miała skrzydełka u stóp. Raz zdarzyło się, że Jana

przebiegła cały dom od frontowych drzwi do kuchennych schodów, głośno wyśpiewując.

Sądziła, że babka wyszła. Tymczasem ta pojawiła się w drzwiach śniadaniowego pokoju i

spojrzała ze znienawidzonym przez Janę uśmieszkiem.

— Co to za harmider, Wiktorio? — spytała słodkim tonem, którego Jana nienawidziła

jeszcze bardziej niż uśmiechu.

— Biegałam sobie, bo to pyszna zabawa — wyjaśniła Jana. To chyba było oczywiste. Ale

babka znów się uśmiechnęła i powiedziała tak, jak to miała w zwyczaju:

— Na twoim miejscu, Wiktorio, więcej bym już tego nie robiła.

I Jana nigdy już tego nie zrobiła. Babka bez wysiłku narzucała zawsze swoją wolę, choć była

tak malutka, że chuda, długonoga Jana niemal ją już przerosła.

Jana nienawidziła imienia Wiktoria. Niemniej wszyscy ją tak nazywali poza matką, która

zwykle mówiła do niej „Janino–Wiktorio”. Nie wiadomo skąd, ale Jana wiedziała, że babka jest

z tego bardzo niezadowolona, wiedziała, że z jakichś niejasnych powodów babka nie cierpi

imienia Janina. Jana lubiła je, zawsze je lubiła i zawsze myślała o sobie jako o Janie. Wiedziała,

że imię Wiktoria otrzymała po babce, nie wiedziała jednak, skąd się wzięła ta Janina. Ani w

rodzinie Kennedych, ani w rodzinie Andersonów nie było żadnych Janin. W jedenastym roku

życia zaczęła podejrzewać, że odziedziczyła je po rodzinie Stuartów. I trochę cierpiała z tego

powodu, gdyż przykro było myśleć, że ulubione imię zawdzięcza ojcu. Ojca nienawidziła z

całego serca, choć nie było ono stworzone, by kogokolwiek nienawidzić, nawet babki. Czasem

bała się jednak, że jej nienawidzi, a to by było straszne — przecież babka żywiła ją, odziewała i

kształciła. Jana wiedziała, że powinna babkę kochać, ale wydawało jej się to bardzo trudne,

choć matce przychodziło bez wysiłku. Tyle że babka matkę kochała, kochała bardziej niż cały

świat. A Jany nie. Jana wiedziała o tym od maleńkości. I czuła, że babka niechętnym okiem

patrzy na miłość matki do niej, do Jany.

— Zanadto się nad nią trzęsiesz — oświadczyła lekceważąco babka, kiedy matka niepokoiła

się bólem gardła Jany.

— Mam tylko ją — odparła matka.

Na białą twarz babki wypełzł rumieniec.

— Więc ja jestem dla ciebie niczym?

— Ależ, mamo, wiesz, że nie to chciałam powiedzieć — żałośnie szepnęła matka i

zatrzepotała rękami, był to charakterystyczny dla niej gest i Janie zawsze przychodziły

wówczas na myśl dwa białe motyle. — Przecież ona jest moim jedynym dzieckiem.

— I to dziecko, jego dziecko, kochasz bardziej niż mnie!

— Nie bardziej, tylko inaczej — sprostowała błagalnym tonem matka.

— Niewdzięcznica! — zawyrokowała babka. Jedno jedyne słowo, ale ileż było w nim jadu! I

wyszła z pokoju, wciąż zarumieniona, a jej bladoniebieskie oczy lśniły gniewem.

— Matuś — wyszeptała z trudem Jana, bo przeszkadzały jej powiększone migdałki. —

Dlaczego babcia nie chce, żebyś mnie kochała?

— Ależ moje maleństwo, tak wcale nie jest — zaprotestowała matka nachylając się nad

Jana.

Jana jednak wiedziała, że tak jest. Wiedziała, dlaczego matka rzadko przytula ją i całuje w

obecności babki. Babka była wówczas tak zła, że choć nie mówiła słowa, jej gniew mroził

powietrze. Jana cieszyła się, że matka tego unika. Za to kiedy były same, matka starała się jej to

powetować. Ale rzadko bywały same. Teraz także nie miały dużo czasu, bo matka wybierała się

na kolację. Matka niemal co wieczór chodziła na jakieś przyjęcia, najczęściej wychodziła też po

południu. Jana strasznie lubiła spojrzeć na nią przed jej wyjściem. Matka wiedziała o tym i

zwykle udawało jej się zmylić czujność babki. Była zawsze tak ładnie ubrana, tak ślicznie

wyglądała. Jana była przekonana, że ma najcudowniejszą matkę na świecie. Zastanawiała się,

jak to jest możliwe, żeby ktoś tak piękny mógł mieć tak brzydką i niezgrabną córkę.

— Nigdy nie wyładniejesz. Masz za wielkie usta — oświadczyła jej kiedyś jedna z

koleżanek.

Usta matki wyglądały jak różany pąk, były maleńkie i pąsowe, a w kącikach czaiły się

rozkoszne dołeczki. Matka miała niebieski oczy, ale nie był to lodowaty błękit oczu babki.

Bywają rozmai.” niebieskie oczy. Oczy matki przypominały niebo, kiedy letnim świtem;

wyziera spośród białych chmur. Miała falujące złociste włosy, dziś wieczór sczesane były

gładko z czoła i tylko za uszami i na karku opadały kaskadą loczków. Suknia z bladożółtej

tafty, na ramieniu przypięta aksamitna róża, także żółta, ale ciemniejsza. Jana uznała, że matka

wygląda jak złocista księżniczka, na przegubie jej dłoni błyszczała brylantowa bransoleta.

Tydzień temu dostała ją od babki na urodziny. Babka stale ją obdarowywała. I kupowała jej

suknie — najcudniejsze suknie, szale i kapelusze. Jana nie wiedziała, że wszyscy uważają

toalety pani Stuart za zbyt wystawne, ale miała uczucie, iż matka wolałaby ubierać się

skromniej i tylko udaje zachwyt dla wspaniałości, które kupuje jej babka, gdyż nie chce zranić

jej uczuć.

Jana była bardzo dumna z urody matki. Z przejęciem słuchała szeptów gości: „Jakaż ona jest

śliczna”. Teraz też niemal zapomniała o nieznośnym bólu gardła widząc, jak matka wkłada

brokatowy płaszcz koloru oczu, ozdobiony kołnierzem ze srebrnego lisa.

— Matuś, jesteś taka śliczna — szepnęła wyciągając rękę i dotykając policzka matki, która

schyliła się, by ją pocałować. Wydawało jej się, że dotyka płatka róży. Rzęsy matki opadały jak

jedwabiste wachlarze. Jana wiedziała, że wiele osób wygląda ładniej z daleka, ale matka

najśliczniejsza była z bliska.

— Kochanie, bardzo cię boli? Tak bym chciała z tobą zostać, ale… Matka nie skończyła

zdania, Jana jednak wiedziała, że miało ono brzmieć „babcia byłaby niezadowolona”.

— Nie tak znów strasznie — odpowiedziała dzielnie Jana. — Marynia się mną zajmie.

Ale kiedy matka wyszła szeleszcząc taftą, Jana poczuła, że dławi ją w gardle — i nie były to

migdałki. Najmilej byłoby się rozpłakać, ale Jana nie pozwalała sobie na łzy. Dawno temu,

miała najwyżej pięć lat, usłyszała, jak matka mówi z dumą: „Jana nigdy nie płacze. Nawet jako

niemowlę nie płakała”. Od tamtego dnia Jana pilnie uważała, żeby się nigdy nie mazgaić, nawet

w nocy, kiedy była zupełnie sama. Nie chciała zawieść matki, dawała jej tak niewiele powodów

do dumy.

Teraz jednak poczuła się przeraźliwie samotna… Na dworze wył wiatr. Posępnie dzwoniły

szyby w oknach i wielkie domiszcze pełne było nieprzyjaznych odgłosów. Dużo by dała, żeby

mogła ją odwiedzić Finka. Ale wiedziała, że nie może o tym nawet marzyć. Nigdy nie zapomni,

co zaszło, kiedy Finka — jeden jedyny raz — zawitała w progi domu nr 60.

— No cóż — szepnęła Jana, starając się mimo bólu gardła i bólu serca znaleźć jakąś jasną

stronę sytuacji — przynajmniej dziś wieczór nie będę musiała czytać im Biblii.

„Im” czyli babce i ciotce Gertrudzie. Rzadko w tych seansach brała udział matka, zwykle nie

było jej w domu. Co wieczór, przed pójściem spać Jana musiała przeczytać babce i ciotce

Gertrudzie rozdział z Biblii. Był to najczarniejszy moment dnia, Jana nienawidziła czytania

Biblii. I wiedziała, że dlatego właśnie wymaga tego od niej babka.

Czytanie odbywało się zawsze w salonie, ilekroć Jana wchodziła do salonu, wstrząsał nią

dreszcz. Salon był ogromny i urządzony z przepychem. Stało tam tyle mebli i ozdobnych

przedmiotów, że trzeba było strasznie uważać, by niczego nie potrącić. Nawet w najcieplejsze

wieczory letnie panował tu chłód. A zimą było wręcz lodowato. Ciotka Gertruda brała

spoczywającą na stole z marmurowym blatem ogromną rodzinną Biblię zamkniętą ciężką,

srebrną klamrą i kładła ją na stoliczku między oknami. Ciotka i babka zasiadały z dwóch

końców stołu, a Jana siedziała między nimi, na wprost wiszącego między pluszowymi

błękitnymi kotarami portretu pradziadka Kennedy’ego, który spoglądał na nią groźnym okiem.

Ta kobieta na ulicy twierdziła, że dziadek Kennedy był uroczym człowiekiem, ale nie mogło to

dotyczyć jego ojca. Jana była szczerze przekonana, że ma on minę człowieka, który najchętniej

schrupałby parę gwoździ.

— Znajdź czternasty rodział Exodusu — nakazywała babka. Oczywiście, co dzień chodziło o

inny rozdział, ale ton się nie zmieniał. I Jana czuła się nim tak skonfundowana, że rzadko

udawało jej się znaleźć odpowiednią stronę. Wtedy babka z tym swoim nienawistnym

uśmieszkiem, który mówił: „ty nawet tego nie potrafisz” — wyciągała pomarszczoną maleńką

rękę, bogato upierścienioną olśniewającą staroświecką biżuterią i precyzyjnie otwierała Biblię

w odpowiednim miejscu.

Jana była tak zdenerwowana, że ledwie dukała, źle wymawiając wiele słów, choć nie były jej

one obce. Babka przerywała: — Proszę cię, Wiktorio, czytaj głośniej. Miałam nadzieję, że u

Świętej Agaty nauczą cię przynajmniej otwierać przy czytaniu usta, jeśli już nie udało się

nauczyć cię geografii i historii. — I Jana podnosiła głos tak nagle, żel ciotka Gertruda

podskakiwała z przerażenia. Ale następnego wieczora j słyszała: — Nie tak głośno, Wiktorio.

Nie jesteśmy jeszcze głuche. — I biedna Jana zaczynała czytać szeptem.

Kiedy kończyła rozdział, babka i ciotka Gertruda pochylały głowy i odmawiały Modlitwę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: