SENTENCJE ŁACIŃSKIE
1. Dura lex sed lex- surowe prawo ale prawo
2. Ubi lex, ibi poena- gdzie prawo, tam kara (gdzie ustawa, tam kara)
3. Ubi societas, ibi ius- gdzie społeczeństwo, tam prawo
4. Per aspera ad astra- przez trudy do gwiazd
5. Quidquid agis, prudenter agas et respice finem- cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i przewiduj koniec (miej na uwadze skutki swojego postępowania)
6. Homo sum et humani nihil a me alienum esse (puto)- jestem człowiekiem i uważam, że nic co ludzkie nie jest mi obce
7. Divide et impera!- Dziel i rządź!
8. Mora trahit periculum. Periculum in mora- zwłoka pociąga za sobą niebezpieczeństwo. Niebezpieczeństwo tkwi w zwłoce.
9. Locus regit actum- miejsce określa czynność prawną (działanie prawne)
10. Tempus regit actum- czas określa czynność prawną (działanie prawne)
11. Casum sentit dominus- właściciel odczuwa skutki zdarzenia przypadkowego
12. Superficies solo cedit- powierzchnia gruntu przypada gruntowi (właściciel nieruchomości jest właścicielem gruntu)
13. Lex retro non agit- prawo nie działa wstecz
14. Lex prospicit, non respicit- ustawa patrzy przed siebie, a nie za siebie
15. Neglegentia culpa est- niedbalstwo jest winą
16. Novus rex, nova lex- nowy król (władca), nowe prawo
17. Confessio est regina probationum- przyznanie się do winy jest królową dowodów
18. Actori incumbit probatio- ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie
19. Necessitas frangit legem- konieczność łamie prawo
20. Nullum crimen sine lege. Nulla poena sine lege- nie ma przestępstwa bez ustawy. Nie ma kary bez ustawy
21. Privatorum conventio iuri publico non derogat-umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
22. Manifestum non eget probatione- to, co oczywiste nie wymaga dowodzenia
23. Inter arma silent leges (Musae)- wśród szczęku broni (w czasie wojny) milczą ustawy (muzy)
24. Usus est unus legum corrector- używanie (stosowanie, praktyka) jest jedynym korektorem ustaw
25. Leges salutem civitatis saluti singulorum anteponunt- ustawy przedkładają dobro państwa (ogółu obywateli) nad dobro jednostki
26. Quid leges sine moribus? –Czym są ustawy bez (dobrych) obyczajów?
27. Lex specialis derogat legi generali- ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
28. Semper specialia generalibus insunt- zawsze szczegóły mieszczą się w ogółach
29. Impossibilium nulla obligatio- zobowiązanie do rzeczy niemożliwych nie obowiązuje (nie jest żadnym zobowiązaniem)
30. Omnis definitio in iure civili periculosa est- wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna
31. Ei incumbit probatio, qui dicit, non ei, qui negat- ciężar dowodzenia spoczywa na tym, kto coś twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
32. Ignorantia iuris nocet- nieznajomosc prawa szkodzi
33. Fraus est fraudem celare- jest oszustwem ukrywanie oszustwa
34. Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem- zmienna jest wola spadkodawcy az do smierci
35. Crimen grave non potest esse impunibile- cięzkie przestepstwo nie może być bezkarne
36. Consuetudo pro lege servatur- zwyczaj jest przestrzegany w miejsce prawa
37. In maleficiis voluntas spectatur, non exitus- w przestępstwach ma się na względzie zamiar popełnienia przestępstwa, a nie wynik
38. In toto et pars continetur- w całości i część jest zawarta/zawiera się
39. Imperitia culpae adnumeratur- brak doświadczenia zalicza się do winy
40. Qui curat, non curatur- kto sprawuje kuratelę,nie jest pod niczyją kuratelą (nie może sprawowac kurateli ten, kto pozostaje pod czyjąś kuratelą
41. Actor sequitur forum rei- powód idzie do sądu pozwanego (właściwym sądem jest sąd pozwanego)
42. Res ipsa loquitur- rzecz mówi sama za siebie
43. Dormiunt aliquando leges numquam moriuntur- ustawy niekiedy drzemią (śpią), nigdy nie umierają
44. Da mihi factum, dabo tibi ius- daj mi fakt,a ja dam tobie prawo
45. Cogitationis poenam nemo patitur- nkt nie doznaje kary za zamiar (za myślenie)
46. Semel heres, semper heres- raz spadkobierca zawsze spadkobiercą
47. Nemo iudex idoneus in propria (sua) causa- nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie
48. Nemo testis idoneus in propria causa- nikt nie jest odpowiednim świadkiem we własnej sprawie
49. Fatetur facinus, qui iudicium fugit- przyznaje się do przestępstwa, ten kto unika sądu (ucieka przed sądem)
50. Nihil probat, qui nimium probat- nic nie udowadnia, ten kto zbyt wiele udowadnia
51. Mater semper certa est, pater, quem nuptiae demonstrant- matka zawsze pewna jest, ojcem jest ten na kogo wskazuje związek małżeński
52. Commodum eius esse debet, cuius est periculum- korzyść powinna być tego, czyje jest niebezpieczeństwo
53. Is fecit, cui prodest- ten uczynił komu przynosi to korzyść
54. Res iudicata pro veritate accipitur- rzecz osądzona jest przyjmowana za prawdę (jest uważana za prawdziwą)
55. Res est in iudicium deducta, lis pendet- rzecz (sprawa) została doprowadzona do sądu, spór zawisa
56. Confessus pro iudicato est- ten, kto przyznał się do winy jest jak osądzony
57. Damnum aut casu fit aut culpa- szkoda powstaje albo z przypadku albo z czyjejś winy
58. Excipiendo reus fit actor- przez podjęcie zarzutu pozwany staje się powodem
59. Lex iubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria- ustawa nakazuje to, co należy czynić, a zakazuje rzeczy przeciwnych
60. Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta- argumentów (dowodów) nie należy liczyć, lecz należy je oceniać (rozważać)
61. Prohibenda est ira in puniendo- należy powstrzymywać gniew przy wymierzaniu kary
62. Pacta sunt servanda- umów należy dotrzymywać
63. Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo- kropla drąży skałę nie siłą, lecz dzięki częstemu spadaniu
64. Sic homo fit doctus non vi, sed saepe studendo- tak człowiek staje się uczonym nie siłą, lecz dzięki częstemu uczeniu się
65. Reo negante actori incumbit probatio- gdy pozwany zaprzecza ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie
66. Lege non distinguente nec rostrum est distinguere- gdy ustawa nie rozróżnia i naszą rzeczą nie jest rozróżnianie
67. Salus rei publicae suprema lex (esto)- dobro państwa (rzeczpospolitej) niech będzie najwyższym prawem
68. Volenti non fit iniuria- chcącemu nie dzieje się krzywda
69. In dubio pro reo- w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego (pozwanego)
70. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet- nikt nie może przenieść na innego człowieka więcej prawa niż sam posiada (ma)
71. Ne bis in idem (procedamus)- nie procedujmy dwa razy w tej samej sprawie
72. Ne eat iudex ultra petita partium- niech sędzia nie wychodzi poza (ponad) żądania stron
73. Audiatur et altera pars- niech będzie wysłuchana także druga strona
74. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur- dziecko poczęte (lecz nienarodzone) jest uważane za już narodzone ilekroć chodzi o jego korzyści
75. Iniuriam qui facturus est, iam facit- kto zamierza uczynić krzywdę już ją czyni
76. Facta probantur, iura novit curia- fakty są udowadniane, sąd zna prawo
77. Summum ius, summa iniuria- najwyższe prawo największą niesprawiedliwością
78. Lex posterior derogat legi priori- ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
79. Lex posterior generalis non derogat legi anteriori speciali- ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej specjalnej
80. Prior tempore, potior iure- pierwszy w czasie, lepszy w prawie
81. In pari causa melior est condicio possidentis- w jednakowej sprawie lepsza jest sytuacja posiadającego
82. Nemo ex suo delicto meliorem suam condicionem facere potest- nikt nie może uczynić swojej sytuacji lepszą w wyniku popełnionego przez siebie przestępstwa
nakaima